Ísafold - 29.11.1890, Qupperneq 1
Kenrnr út 4 miðvikudögum og.
laugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr
Borgist fyrir miðjan júlímánuð
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. i Austurstræti 8.
XVII 96
Reykjavík, laugardaginn 29. nðv.
1890
í>ilskipa-útgerð.
Eptir
Edílon Grímsson, skipstjðra.
II.
Eins og eg hef sagt hefir verðlaunamað-
ur ...... kr. 220,50
sá sem er ráðinn fyrir kaup mið-
að við sama afla . . . — 228,00
en hálfdrættingurinn sem fæðir
sig sjálfur að öllu nema miðdags-
mat ..... — 224,00
J>á er að bera þetta kaup fiskimanna sam-
an við það, að hann hefði róið á opnum bát
báðar vertíðir og sótt kaupavinnu um slátinn.
|>að mun mega telja. góðan meðalafla á
sexmannafar, að 1 hlutur yfir báðar vertið-
ir, vetur og vor, verði að vigt 4£ skpd.
Jeg ætla nú samt að gjöra hann það :
3 skpd. saltfisk nr. 1 á 50,00 . kr. 150,00
1 — smáfisk 40,00 . . . — 40,00
| — ýsu 30,00 . • • — 15.00
Samtals kr. 205,ÖÖ
Kostnaður sem á þetta leggst er:
salt í aflann 4 kr. skpd. kr. 18,00
fæði báðar vertíðir . — 52,50
netakostnaður o. fl. . — 30.00 — 100,50
Afgangur kr. 104,50
Verkun sleppi eg. Hana ætla jeg raski af
uflanum að borga, þ. e. hausum og lifur.
Svo kemur sumarkaupið, sem jeg gjöri 2
kr. á dag, í 2 mánuði. Verður það að frá-
dregnum ferðakostnaði kr. 86. Agóðinn verð-
ur þá kr. 190,50, eða 30 kr. minna en að
hafa verið háseti á þilskipi.
Af þessum einfalda samanburði á afla þil-
skipa og báta geta allir sjeð, að fullt eins
arðsamt er fyrir góða fiskimenn að vera á
þilskipi eins og að róa á opnum bátum.
Jeg skal að vísu játa, að þessi reikningur
minn er nokkuð byggður á ágizkan, einkum
hvað báta-aflann snertir. En jeg er helzt
hræddur um, að jeg reikni hann of hátt. Að
kunnugra og reyndra manna áliti er það talin
góð vetrarvertíð, ef hlutur á sexmannafar er
3 skpd., og þá er.vel yfir að láta, ef vorver-
tíðarhlutur nær 1\ skpd. að jafnaði. Væri
svo að jeg hefði reiknað þetta fullhátt, geta
allir sjeð, að jeg hef ekki viljað halla máli
bátanna. þá verður munurinn samt enn
meiri, hvað arðsamara er að vera á þilskipi.
það eru líka mörg þilskip nú orðið, sem afla
meira en jeg hef hjer gjört ráð fyrir, og góðir
fiskimenn á þilskipi draga mikið meira en
3000, opt 4—5000 þúsund.
Til frekari sönnunar því, að þilskipaútgjörð-
in sje arðsamari en bátaútgjörð, vil jeg laus-
lega taka til samanburðar þilskipaútveg
kaupm. G. Zoéga, sem öllum fremur hefir
sýnt og sýnir dugnað og framtakssemi í hon-
um. Nú hefir hann 6 þilskip. A þeim hafa
atvinnu hálft árið Ö0 manns. Gjörum svo
afla hvers eins og áður 160 skpd. það verða
samtals 960 skpd, sem gjörir með helming
af trosfiski 45,240 kr.; og verður þetta 12,900
kr. meira en sami mannafli hefði getað
aflað á báta og á því að vera í kaupavinnu
að auki 2 mánuði um sláttinn. Er þó mun-
urinn í raun rjettri mikið meiri; því aðgæt-
andi er, að þilskipaaflinn er allur dreginn úr
sjónum, en nokkuð af hinu, þ. e. sumarkaup
mannanna á landi, eru peningar, sem eru
að eitis fluttir til í landitiu; því til að fá
sama afla og þilskipin þyrftu 27 sex-manna-
för með 162 mönnum báðar vertíðir.
Ennfremur má taka fram tii gildis þilskipa-
útgjörðinni þá miklu atvinnu, sem meðfram
er á landi fram yfir bátana; við getum sjeð,
að af þessum skipum kaupmanns G. Zoéga
með þeim afla setn jeg hefi gjört, þ. e. 950
skpd, eru verkunarlaun af aflanum 3 kr. skpd.
2,850 kr., sem fátækt og atvinnulítið fólk á
landinu nýtur.
Jeg þykist þá hafa sýnt og sannað, að þil-
ekipaútgjörðin sje þess verð, að menn fari að
leggja sem mest kapp á að fjölga þilskipum
til þorskveiða. Jeg get líka bent mönnum
á, að þeir sem mest hafa lagt kapp á að
eignast þilskip nú í seinni tíð, eru einmitt
kaupmenn. þetta getur maður varla ætlað
að þeir gjörðu, ef það væri skaði. það er
þó almanna rómur, að sú stjett vilji sjá
sinn hag.
Yilji menn nú líta á sjávarútveginn í heild
sinni, einkum sunnanlands, þá vona jeg að
engum blandist hugur um, að hið stærsta
spor, sem stigið yrði honurn til framfara, er
einmitt að reka sem mest þilskipaútgjörð.
Meðan ekki fjölgar betur þilskipum við Faxa-
flóa er það víst, að sjávarútvegur þar á sjer
éngra verulegra framfara von. það er allt af
verið að höggva í sama farið, sultur og seyra
annað árið þegar aflinn brestur á bátana,
og aflaleysisárin eru allt af að koma og tala
til manna að eiga þilskip, svo hægt sje að
sækja aflann þar sem hann er að finna. J>ví
hinn fyrsti og stærsti kostur þilskipanna er,
að á þeim má bera sig eptir aflanum hvar
við land sem hann er, og allt af er fiskur
einhversstaðar kringum íslands strendur. Á
þilskipum er öll aðbúð betri og notalegri en
í verbúðum, hættan mikið minni en á opnum
bátum og atvinna meiri og arðsamari.
Eitt, sem talið hefir verið að stæði þil-
skipaútgjörð fyrir framför, er, að svo fátt væri
um hæfilega skipstjóra á þau. Á þessu verð-
ur nú bót fengin að vonandi er. Nú höfum
við fengið sjófræðiskennslu í landinu, og marg-
ir ungir og efnilegir menn, sem farnir eru að
hafa hug á að nema siglingafræði, svo þess
verður víst ekki langt að bíða, að fremur
vanti skip en hæfilega formenn.
J>að er annars engan veginn svo lítið, sem
sjómennska á þilskipum hefir kippt áfram
hin sfðari árin. Menn hafa fengið furðu
mikla verklega þekking og æfing í ýmsu, sem
að sjómennsku á þilskipum lýtur. Mönnum
hefir lærzt að fiska á dýpri miðum en áður,
og mörg af innlendum fiskiskipum fylgjast
nú orðið með Frökkum bæði djúpt og grunnt
og afla að tiltölu við mannafla, sem á skip-
unum er, allt eins vel eins og Frakkar og aðr-
ir útlendingar.
Ísíirzka kempan.
í 29. blaði «J>jóðviljans» frá 16. sept. í
haust rís hinn óþekti ritstjóri upp á móti
mjer með dálitlu sprikli og sporðaköstum,
útaf fáeinum athugasemdum frá mjer í «J>jóð-
ólfi» um þingmannsefni eitt ísfirzkt og ferðalag
þess um Eyjafjarðarsýslu í sumar. «J>jóðviljinn»
hafði áður flutt mönnum allfjörugt skrifaða
frásögu af ferðum mínum um Dalasýslu, þeg-
ar jeg kom þar hvergi nálægt, en sat um kyrt í
Reykjavík, —nvort sera ritstjóraun hefur þá
verið að dreyma einhvern fagran draum eða
hann hefur sjeð ofsjónir í vökunni, eins og
sumum þessum nýgræðingum, er þykjast
miklir en eru ekki, hættir svo mjög til nú í
seinni tíð.
I vandræðum sínum verður nú rítstjórinn
að grípa til þess að rangfæra orð mín. J>að
eru líka einatt úrræðin fyrir sumum þessum
ritgörmum, að reyna að láta líta svo út, sem
andmælendur þeirra segi allt annað en það,
sem þeir hafa sagt, því ef orðin eru tilfærð
rjett, geta þeir ekkerc sagt á móti. En—
einhvern veginn verða bjálfar að bjarga sjer;
ritstjórinn hefur það t. d. eptir mjer, að jeg
álíti þar mestu óhæfu (»það hafi vakið mína
vandlætingasemi«), »að sýslumaður Skúli Thor-
oddsen«—ekki að gleyma tignarnafninu—
»skyldi eiga undirbúningsfundi með eyfirzk-
um kjósendum«; en hins er gætt, að minnast
ekki á ummæli mín um aðferðina í veiðiför
þingmannsefnisins, hversu sannleikanum var
umsnúið, eins og t. d. nú er einnig gjört í
tjeðri grein »J>jóðviljans« til míu, hversu
reynt var að gjöra hvítt svart og svart
hvítt, og þá jafnframt ekki sparað flaðrið og
fleðulætin, til að koma sjer í mjúkinn hjá
mönnum, og fleira þessu líkt. Og svo hefur
ritstjórinn ekki önnur ráð en að vekja upp
föður Skúla sýslumanns, til þess að hjálpa
sjer til að glíma við þessa rangfærslu-drauga
sína, tekur svo á því, er hann hefur til, og
ryður fram vísunni um hann Sólskjöld heit-
inn, er hann svaf og dreyrudi í fjósinu, þann-
ig hljóðandi:
Sólskjöldur, Sólskjöldur minn
ó! Sólskjöldur, mildasti herra, o. s. frv.
Hvort vísa þessi sje heppileg til að kveða
niður drauga, skal jeg láta ósagt, en hitt er
ekki nema náttúrlegt, þó ritstjóra »J>jóðvilj-
ans« verði jafnvel ósjálfrátt af munni einhver
ljóð um Sólskjöld gamla, því tunguni er tam-
ast, hvað hjartanu er næst, og það er kunn-
ugra en frá þurfi að segja, að herra Sólskjöld
heitinn er í einu og öllu fyrirmynd ritstjór-
ans, og líkist hann honum vitandi eða óaf-
vitandi, svo að þar er varla nokkur munur
á. Hverjum liggur t. d. ekki í augum uppi,
sem nokkuð þekkir til »J>jóðviljans«, hversu
ritstjórann dreymir, og það ekki í eitt sinn
heldur sí og æ, að hann sje einhver stórvægi-
legur stórgripur, sem allir hljóti að knjekrjúpa
fyrir, að hann sje sá sem öllu ráði með
veldisprotann á lopti í hægri hendi, hinn
sættmalandi unga sinn, þennan þrifalega
»þjóðvilja«, ennfremur að hann höggvi niður