Ísafold - 03.12.1890, Blaðsíða 2

386
fengið að kenna á því opt og tíðum. þann-
ig kom t. d. ein kona til mín í fyrra sumar
og bað mig að láta gera við fjaðrastígvjel,
sem hún hafði keypt í búð fyrir 6 kr.; verð-
ið var ekki hátt. Stígvjelin voru rifin frá
sólunum, og sólarnir tánir inn í saum. Hún
sór sig um, að hún hefði að eins gengið á
þeim einu sinni vestan af Bakkastíg hjer í
bænum til kirkju og heim aptur. Stígvjelin
voru því í rauninni afardýr.
Mundi ekki hafa verið hyggilegra fyrir
þessa konu, að kaupa sjer vandaða íslenzka
ristarskó fyrir 6 kr., sem til þessara notkun-
ar gátu án aðgerðar dugað henni í mörg ár?
Skófatnaður sá, sem flutzt hefir í búðir,
hefir skapað verðið á skófatnað hjá skósmið-
um.vegna þess,að menn hafaekkigetað almennt
gert greinarmun á haldgóðum og ljelegum
stígvjelum, sem von er, þar sem skósmiðirnir
sjálfir hafa ekki til þessa dags verið fullviss-
ir um, hvaða leðurtegundir hjer fyrir þetta
land og vorar óhreinu og grýttu götur væru
haldbeztar. Jeg fyrir mitt leyti gætti þess
ekki nógu vel í upphafi, þegar jeg, eptir að
hafa þó stjórnað skóverkstæði í 6 ár, byrjað
á ný að halda uppi þessu verkstæði, sem jeg
nú liefi, hvaða yfirleður hjeldu bezt fyrir okk-
ar land. Jeg valdi því þau yfirleður, sem á
þýzkalandi voru dýrust og haldbezt, en ein-
mitt þau yfirleður hafa haldið hjer verst.
Hefi jeg því fyrst nú fyrir skömmu lært til
hlítar að þekkja af reynslunni, hvaða leður-
tegundir bezt halda hjer í yfirleður og sóla,
og læt því nú sauma öll yfirleður á verk-
stæði mínu.
En þótt útlendur skófatnaður svíki marg-
an mann, þá er það þó ekki eins hættulegt
fyrir iðnað þessa lands í þeirri grein, eins og
ef skósmiðirnir sjálfir hjer færu að búa til
jafnljelegan skófatnað; og selja sem góða
vöru.
það getur engum manni dottið í hug, sem
nokkuð þekkir til leðurverðs, að trúa því, að
skósmiðir, sem selja að eins eina og eina
skó, geti selt bærilega karlmanns-fjaðraskó
fyrir 7 krónur parið.
Ef jeg fer sem skósmiður í búð leðursala
í Kaupmannahöfn, og kaupi mjer efni í vel
vandaða karlmannsfjaðraskó (ekki hástígvjel),
þá kostar það þetta :
Yfirsólar..............kr. 2,25
Bindsólar...............— 0,50
Kappar..................— 0,35
Hælaleður...............— 0,50
Bandir..................— 0,08
Leður á milli sólanna . — 0,30
Saumþráður, bik, vax, sverta — 0,15 kr, 4^3
Yfirleður nr. 1..................— 4,00
Að fullgera skóna er meðalmanns
dagsverk, sem ekki getur minna
reiknazt en 3 kr.................— 3,00
Reikni meistarinn sjer svo 10°/» af
efninu f skóna, verður það ... — 0,81
Og svo sem 6 aura fyrir verkfæra-
slit, húsnæði, hita og Ijós ... — 0,06
Samtals kr. 12,00
Slíkir skór eru venjulega seldir íJKhöfn fyrir
14—15 kr.
Jpess ber að geta, að leðursalar í Höfn
telja sig hafa minna upp úr að selja niður-
rist leður, en leðrið í heilum húðum, svo
ekki hækkar það verðið á efninu í skóna,
þótt það sje allt rist.
Fari jeg til laðursala í Khöfn og kaupi
efni í mjög [ljelega karlmannsskó, þá kostar
það þannig:
Leður í allan botninn . kr. 2,10
Yfirleður úr klofnu leðri
eða vatnsleðursskæklum — 2,50
Saumþráður, vax, bik, sverta — 0,15 kr_ 4^75
Fyrir að botna skóna og blanka þá — 2,25
10°/« af efninu í skóna .... — 0,47
Verkfæraslit, hiti, ljós og húsnæði,
sem er langt of lítið í lagt . . — 0,06
Samtals kr. 7,53
þótt hjer sje ekkert gert fyrir vanhöldum,
svo sem tapi við lán, rýrnun á skófatnaði
fyrir geymslu, erfiðislaunin reiknuð mjög lág,
og ágóði skósmiðsins af efninu sje einnig
rnjög lágur, þá er ekki hægt að selja beztu
karlmannsfjaðraskó undir 12 kr. og þá lje-
legustu minna en 7 kr. 53 a. í Kaupmanna-
höfn.
Geta þá skósmiðir hjer, sem fá efni sitt
frá Höfn, selt beztu karlmannsskó fyrir 10
kr. 50 a. parið og hina lökustu fyrir 7 kr.
parið ?
Geta þeir fengið efnið ódýrara hingað upp
komið frá Höfti en álíka stórir skósmiðir
þar? Eru þessir 10 kr. 50 a.-skór áreiðan-
lega af beztu tegund ?
Jeg hlýt að efast um það allt saman.
f>rátt fyrir það, þótt almenningi sje boðið
ódýrt skóleður og ódýrir skór, þá get jeg
fullvissað menn um það, að þeir geta ekki
fengið áreiðanlegt og haldgott skóleður útlent,
að minnsta kosti ekki hjá mjer, fyrir minna
verð fyrir borgun út í hönd en 1 kr. 10 a.
til 1 kr. 20 a. pundið, og ekki bcztu karl-
mannsfjaðraskó hvorki hjá mjer nje þeim,
sem við mig skipta, undir 12 kr. parið, og
er jeg viss um, að kaupmenn kaupa ekki ó-
dýrara skóleður en jeg, eptir gæðum, og
reikna sjer ekki minni ágóða af því en jég,
og skósmiðir kaupa ekki verkefni dýrara hjá
mjer en hjá útlendum leðursölum. Færi
menn mjer heim sanninn um hið gagnstæða,
ef þeir geta.
Reykjavík !/12 B90.
Bjöen Kbistjánsson.
Fiskisamþykktamálið.
Margir munu hafa búizc við öflugri mót-
spyrnu gegn hinum nýju fiskisamþykktum
hjer við Faxaflóa, en fram kom á Hafnar-
fjarðarfundinum 26. f. m. : ekki nema 70
atkv. móti, en 292 með. Af þessum 70 voru 19
úr Reykjavík (en 24 með þaðan), 14 af Sel-
tjarnarnesi og 37 úr Rosmhvalaneshreppi.
Og eptir fundinn er jafnvel að heyra á
sumum mótstöðumönnunum, sem þeir hugsi
þó raunar heldur gott en illt til samþykkt-
anna. Hinir áköfustu eru auðvitað jafnstæltir
og áður ; en ættu þeir að ráða, í hvað litlum
minni hluta sem eru, ef til vill 1—2 af
hundraði, þá væri eins gott að hætta alveg
að hugsa til að hafa nein sameiginleg lög
eða reglur um nokkurt almennt atvinnumál.
|>að sem gerir lítt eða alls ekki unandi
við hina eldri samþykkt, er örðugleikinn að
fá henni fram fylgt. Eptirlitið ætlað launa-
lausum samverkamönnum þeirra, er lögin
brjóta, og yfirvaldi lítt kleyft að hafa svo
stöðug náin og röggsamleg afskipti af þvi máli,
sem þörf væri á, ef duga skyldi. Hefði
verið mannað út skip í hverri veiðistöð með
lögreglumönnum og ekki ætlað annað að vinna
en gæta reglu og löghlýðni á sjónum, — það
hefði verið vegur; en dýrt mundi það hafa
þótt.
Eptirtektavert er, hve margir kjósendur
sátu heima í þeim plássum, þar sem helzt
var búizt við mótspyrnu gegn frumvörpunum;
t. d. af Seltirningum 24 af 42 (einir 18 sóttu
fundinn), og í Rosmhvalaneshreppi 21 af 58;
Reykjavík gerir það þó bezt: þaðan koma
43 af 395 kjósendum þar, og af þeim 43 eru
24 með frumvörpunum, eins og áður er á vik-
ið. Hafi mótspyrnan móti þeiin verið mjög
áköf í þessum plássum, þá hefir hún neytt
sín furðu-linlega. Hitt virðist öllu líklegra,
að mótspyrnan hafi verið mest eða því nær
eingöngu hjá örfáum mönnum, sem er ef til
vill illa við allar samþykktir eða sameigin-
legar reglur um rekstur þessarar atvinnu, en
að almenningur hafi verið og sje hinum nýju
samþykktum hlynntur í þessum plássum líka.
Á sjálfsagt óáuægjan með eldri samþykktina.
sinn þátt í því, eða ekki sízt sá ókostur hennar
í framkvæmdinni, að laganetið vildi opt reynast
veigalítið, er ánetja skyldi »stóru flugurnar«;
en slíkt er slæmur galli. — Dm hina hrepp-
ana, Njarðvíkur, Yatnsleysustrandar, Garða
og Bessastaða, er það að segja, að þaðan
var ekki nokkurt eitt atkvæði gegn frum-
vörpunum.
Sumir hafa þá skoðun, að Reykjavík eigi
að vera fyrir utan allt þetta samþykktabrask,
eða þá að rangt sje að láta það gilda fyrir
Reykjavík, sem sýslunefndin í Gullbringu- og
Kjósarsýsln, gjörir. En það er hugsunarlaus-
lega talað. Reykvíkingar hagnýta hið sama
sjávarsvæði til aflabragða eins og hrepparnir
með flóanum sunnanverðum ; það væri því að
utiloka þar allar fiskisamþykktareglur, ef þeir
ættu ekki að vera sömu lögum háðir og hin-
ir, sem þar stunda sjó. Enda samþykkti
meiri hluti bæjarstjórnarinnar nú að eiga þátt
í hinum nýju samþykktum, og eins sóttu
menn hjeðan hjeraðsfundinn sem löglegir
málsaðilar og greiddu atkvæði með þeim
(meirihlutinn). Svo er og ráð fyrir gjört í
heimildarlögunum frá 14. desbr. 1877.
Einkaleyfi Garðmanna til ýsulóðarbrúkun-
ar á tilteknu litlu svæði um vetrarvertíð er
auðvitað veitt þeim til ívilnunar eða nokk-
urs konar jafnrjettis: uppbót fyrir það, að
þeir mega ekki fara að veiða fisk í net fyrir
7. apríl, þótt kominn sje þá í Garðsjó fyrir
löng ef til vill, en hinir, sem innar búa, jafn-
skjótt sem hann kemur til þeirra eptir þann
tíma, en fyr búast menn eigi við honum svo
langt að jafnaði. En þeirra (Garðbúa) litli
fiskifloti, 30-40fleytur, með litlum lóðum fremur
og hóflegar brúkuðum, meinlítill fyrir fiski-
göngu, að áliti sjómanna, eða alveg meinlaus
í samanburði við 400—500 skip með miklu
meiri lóðum hvert, sargandi dag og nótt.
Vafasamt hafði sumum þótt orðið »ýsulóð«,
er stendur í fyrra frumvarpinu, og er það
raunar ófimlegt af sýslunefndinni, að velja ekki
full-skýr orð, í máli, sem hún ætti þó að vera
orðin sæmilega vön við að fjalla um. Meiri
hluti sýslunefndarmanna—allir, sem við voru
staddir—hafði lýst því yfir á hjeraðsfundinum,
á undan atkvæðagreiðslu, að orð þetta væri
almennt haft um lóð, sem þorskur væri
veiddur með á vertíð, en meining þeirra
væri og hefði verið, að banna notkun sjer-
hverrar lóðar á hinu tiltekna tfmabili, er
veiða mætti á þorsk, þyrskling eða ýsu.
Annars ríður ekki lítið á, að vel sje gengið
frá skrásetning slíkra frumvarpa. það er
annað en gaman fyrir alla hlutaðeigendur,
þegar svo vill slysalega til, að eitt vanhugsað
orð eða orðatiltæki veldur því, að málið ónýtist