Ísafold - 06.12.1890, Blaðsíða 2

390
aeuLLi!ll....i1.. l:j l .1 ...jíl'ls™
sjer að breyting þessi mundi tefja fyrir eða
tálma brúargjörð á jpjórsá.
m.—g.
Óviðurkvæmilegur undirróður.
það er hljóðbært orðið, að nokkrir mót-
stöðumenn fiskisamþykktanna nýju, er urðu
svo gjörsamlega undir á hjeraðsfundinum
síðast — hinir höfðu ferfalt afl atkvæða —,
hafa gjört tilraun eða tilraunir, eina eða fleiri,
til að fá málið ónýtt eptir á með áskorun til
amtmanns um að synja samþykktunum stað-
festingar.
Hvað sem líður skoðunum manna á inni-
haldi samþykktanna, eða efnishlið málsins,
þá er fyllsta ástæða til að mótmæla þessari
aðferð, frá almennu sjónarmiði, sem allsendis
óviðurkvæmilegri.
Með hjeraðsfundinum er málið útkljáð af
almennings hálfu. þar.ogá sýslufundinum áður,
hafa rjettir málsaðilar átt kost á að leiða
hesta sína saman. þangað gátu þeir safnað
liði eptir vild sinni og mætti, og með öllum
tiltækilegum ráðum. þar var þess löglega
varnarþing eða lögmætur vjettvangur. Til
löglegra úrslita þar eða framgangs málsins
heimta lögin ekki að eins einfaldan meiri
hluta, heldur tvo þriðjunga atkvæða. En nú
urðu málalyktir þær á fundinum, að frum-
vörpin gengu fram ekki að eins með svo
miklum atkvæðamun, að tveir væri á móti
einum, eins og lögin heimta, heldur voru
fjórír d móti einum. Minni hlutiun hafði
þess vegna tapað málinu svo langsamlega,
með helmingi rneiri atkvæðamun en lög láta
duga, þótt ströng sjeu í þessari grein.
Eptir þennan gagngjörða ósigur tekur þá
minni hlutinn til þeirra óyndisúrræða, að
reyna til að hafa áhrif á málið eptir á, eptir
að allri löglegri meðferð þess er lokið af
almennings hálfu, og þá auðvitað á laun við
meiri hlutann: beita til þess ráðum, sem
hinum er ókunnugt um, og röksemdum, sem
hinir fá hvorki að heyra nje sjá og veitist
því ekki kostur á að hrekja.
Allir hljóta að sjá, að þetta er ósvinna.
Eða hvað mundi sagt um þann málspart,
er tæki sig til eptir að mál væri fullsótt og
-varið fyrir dómi og lagt í dóm frá beggja
hálfu, og ritaði þá dómaranum áskorun um
að dæma sjer í vil, þrátt fyrir það, þótt öll
gögn hafi gengið í móti honum fyrir rjetti,
og styddi þar mál sitt með ýmsum röksemd-
um, sönnum og ósönnum, eins og gjörist, á
laun við hinn málspartinn, þannig, að hann
ætti eigi kost á að svara þeim ? Mundi nokkur
meta slíkt öðru vísi en sem fullkomna ósvinnu
og í dómarans augum til þess eins, að svipta
hann öllu áliti á þeim málsparti, er slíkt
tæki til bragðs?
Borið hefir það við, að einhverjir út í frá
hafa reynt til að spilla því, að lög frá alþingi
næðu konungs staðfestingu. það gerðu síðast
í fyrra nokkrir íslenzkir kaupmenn í Khöfn,
og er alkunnugt, hve ómildan dóm menn
hafa lagt á það, sem maklegt er. Um það
hefir merkismaður, og það enginn offrelsis-
maður, komizt svo að orði, að stjórnin —
ráðgjafinn — hefði bara átt að vísa þeim á
dyr. En svo óviðurkvæmilegt sem það er,
þá hefði hitt þó verið hálfu verra, ef minni
hluti þingmanna sjálfra, þeirra er því hafa
verið mótfallnir, að það eða það lagafrum-
varp gengi fram, hefði ritað stjórninni ávarp
eða áskorun um, að staðfesta ekki frumvarpið.
Slíkt hefir og aldrei við borið, og mun líklega
aldrei við bera. En einmitt það, einmitt
þetta gjörir minni hlutinn í fiskisamþykktar-
málinu. Sjálfir iöggjafarnir, er í minni hluta
urðu á hjeraðsfundinum, rita eptir á stað-
festingarvaldinu áskorun um, að staðfesta
ekki frumvörpin!
Hjer er enginn dómur á það lagður, hver
rjettara hafi fyrir sjer eða vitrari sje í til-
lögum sínum um löggjafarraál það, er hjer
um ræðir og fiskisamþykktarfrumvörpin
hljóða um. Minni hlutinn getur, þó smár
sje, ekki nema 1 á móti 4, haft allt eins
rjett fyrir sjer eða rjettara ; hann getur vel
verið vitrari, glöggskyggnari, framsýnni, ó-
hlutdrægari o. s. frv. En—hver er kominn
til að staðhæfa, að svo sje ? Hver getur um
það borið, svo óyggjandi sje ? það eitt, að
mótstöðumenn frumvarpsins hafa á löglegum
vjettvangi sýnt sig að vera ferfalt færri en
hinir, að eins 1 á móti 4, — það eitc getur
þó ekki nægt til þess að dæma vitið og ó-
hlutdrægnina alla þeirra megin! Eða mun
nokkur treysta sjer til að bera á móti því,
að í meiri hlutanum sjeu allt eins margir
vitrir menn og vel að sjer, gætnir og ósjer-
plægnir, eins og í minni hlutanum, jafnvel
að tiltölu við atkvæðamuninn, þótt mikill
væri, hvað þá heldur hinseginn ? En hjer
þarf raunar í engan matning að fara um
slíkt. Lögin hafa sem sje sjálf skorið úr því
atriði. þau segja, heimildarlögin fyrir fiski-
samþykktunum, að verði ágreiningur meðal
hjeraðsbúa um fiskisamþykktarmál, þá skuli
sá flokkurinn, sem verður hálfu fjölmennari
á hjeraðsfundi, álítast hinum vitrari og bet-
ur viljaðri til almenningsheilla. Löggjafinn
ætlast sem sje jafnan til, að það sem vitur-
legra er og betur gegnir, verði ofan á, og
með því að segja að meiri hlutinn skuli ráða,
hefir hann lýst hann hinum vitrari og betri.
Einhverja úrlausn verða lögin að hafa ; þau
mega til ; og þessa hafa þau valið, þótt ó-
brigðul sje engan veginn. f>au hafa meira
að segja búið talsvert tryggilegar um í því
efni en almennt gjörist. Að öllum jafnaði
er einfaldur meiri hluti, einn fram yfir helm-
ing, einhlítur til þess, að fá að ráða. Hjer
er farið miklu lengra. Hjer er heimtaður
svo mikill atkvæðamunur, að tveir sjeu um
einn. Og, eins og áður er sagt, var atkvæða-
munurinn á hjeraðsfundinum í Hafnarfirði
enn þá tvöfaldur á við það, tvöfalt meiri en
lögin heimta frekast, eða eins og 4 á móti 1.
Með því að samþykkja fiskisamþykktar-
frumvörp á lögmætan hátt, á lögmætum fundi
og eptir löglegan undirbúning, hafa hjeraðs-
menn gjört allt sem í þeirra valdi stendur
til þess að fá sinn atvinnuveg verndaðan með
lögum á þann hátt, er þeir kjósa, álíta hag-
feldastan. Annarleg áhrif á málið úr því er
lögleysa, markleysa, ósvinna. það er stað-
festingarvaldið eitt, sem afskipti má og á að
hafa af því úr því, —til að samþykkja eða
synja samþykkis. Og það ættu þeir að vita,
sem hugsa sjer að hafa áhrif á það yfirvald,
til þess að ógilda það sem meiri hlutinn hefir
komið sjer saman um, að þeir sýna eigi ein-
ungis staðfestingarvaldinu megna ókurteisi
með því að gjöra ráð fyrir, að það Ijái eyra
ólögmætum tillögum—, tillögum, sem fara
launstigu, á bak við rjetta málsaðila, sýslu-
nefnd og hjeraðsfund, heldur ætlast þar að
auki sjálfsagt til, að það synji staðfestingar
af ólöglegum ástæðum. |>ví heimild amt-
mannsins til staðfestingasynjunar er talsvert
takmörkuð í lögum 14. des. 1877. f>að er
sagt þar, að hann megi synja staðfestingar,
ef hann álíti ákvarðanir í samþykkt »ganga
of nærri rjetti manna eða þröngva um af at-
vinnufrelsiii o. s. frv., en þar með er auðvit-
að nánast ef eigi eingöngu átt við utanhjeraðs-
menn (nTredjemands Eet« stendur í hinni
dönsku þýðingu laganna frá 1877, og sýnir
það, hvern skilning stjórnin hefir lagt í orð-
in), enda mætti lengi bíða þess, að engum
minnihlutamanni innanhjeraðs þætti eigi of nær
gengið rjetti sínum eða atvinnu sinni þröngv-
að með slíkum lögum og þvílíkum, svo sem t.
d. laxveiðilögum (bannað að þvergirða o. s.
frv.), æðarfriðunarlögunum, húsbyggingarlögum
í kaupstöðum (vegna brunahættu) o. s. frv. Ein-
mitt vegna þess, að það horfir til almennings-
heilla, þá leggur meiri hlutinn sjálfur á sig
ýms atvinnubönd í þessum dæmum og öðr-
um, en það er tilgangslaust, ef minnihlutinn
er eigi látinn hlýða því líka, og því miuni
sern liann er, því viðsjárminna er það.
Af nálægt 440 atkvæðisbærum mönnum í
þessu máli hjer í bænum og á Seltjarnarnesi
er mælt að forsprökkum mótmælaskjalsins
til amtmanns hafi lánazt að krækja í framt
að 100 til undirskriptar. Nú brennur það ó-
sjaldan við um slíkar undirskriptir, að önn-
urhvor þeirra að meðaltali eða kann ske vel
það sje sprottin af bónþægð fullt eins mikið
og af bjargfastri sannfæringu. En gjörum
ráð fyrir, að hjer sje engri slíkri bónþægð til
að dreifa, og látum undirskriptirnar vera 100,
og allar studdar hreinni og helgri sannfær-
ingu,—það verður samt hjer um bil sama
hlutfall eða lítið hærra á tölu þessara skjal-
legu mótmælenda í þessu plássi gagn-
vart allri kjósendatölunni hjer (á nesinu og
í bænum), eins og var á Hafnarfjarðarfundin-
um milli þeirra, er atkvæði greiddu með frura-
vörpunum og móti. Má þó ganga að því
vísu, að vandlega hafi leitað verið hjer í
plássinu eptir undirskriptum—sem eru nokk-
uð ómaksminni en ferð suður í Hafnarfjörð,
—og að því sje hjer í þessu plássi í hæsta.
lagi 4. hver maður samþykktunum mótfall-
inn, en hinir með. það er með öðrum orð-
um, að þó svo væri, sem ekki er, að þetta
væri lögmætt og í alla staði viðurkvæmilegt
ráð til að hafa áhrif á úrslit málsins, þá
væri alls enginn ávinningur að því fyrir mót-
mælendur. f>að sýnir sem sje einmitt hið
sama, sem fram kom á Hafnarfjarðarfundin-
um: að 4.—5. hver maður er frumvörpunum
mótfallinn; en svo lítill minni hluti eru ekki
dæmi til að ráðið geti lögum og lofum í
þeim málum, sem almenningi er ætlað að.
hafa atkvæði um.
þó það væri nú látið gott heita og lögmæt
aðferð (sem ekki er), að safna undirskriptum
eptir á með og móti, eptir að málið er lög-
lega útkljáð frá almennings hálfu á hjeraðs-
fundi, þá liggur í augum uppi, að slík undir-
skriptasmölun ætti þá að rjettu lagi að ganga
jafnt yfir allt hjeraðið, er samþykktin á að
ná yfir, með og móti, en Reykvíkingar og
Seltirningar ekki að hagnýta sjer nágrennið
við staðfestingarvaldið til að skapa sjer einka-
-aðgang að eyra þess, á bak við hina.
Væri leitað undirskripta um allt hjeraðið, er
ekki ólíklegt, eptir öllum atvikum, að at-
kvæðamunurinn með og móti yrði jafnvel
öllu meiri en á Hafnarfjarðarfundmum.