Ísafold - 13.12.1890, Blaðsíða 2

398
jeg efast um, að garðyrkjan sje eins gömul
hjer á landi og höf. segir. Kartaflan fluttist
að minnsta kosti ekki hingað til lands fyr en
eptir miðja 18. öld. I sambandi við þetta
má nefna skýrslurnar frá Jóni Jóakimssyni,
sem eru aptast í ritinu, og eru þær eflaust
mjög þarflegar, og fróðlegar eru þær, en helzt
til er lítið af skýringum og athugasemdum
við þær.
5. Fdein orð um reikningshald, er afar-
nauðsynlegt fyrir hvern mann að kynna sjer,
sem hugsar eður langar til að vita hvernig
efnum sínum líður. [Keikningshald það, er
kennt er í grein þessari, er mikils til of
marghrotið til þess, að hagfelt reynist þeim
sem það er ætlað. Kitstj.]. Og eins
7. Settu mjólkina svo fljótt sem verða md.
6. ritgjörðin er um rotun og álúnseltu d
skinnum.
|>á kemur yfirlit yfir árin 1888 og 1889.
Er þá upp talið innihald þessa árgangs
Búnaðarritsins.
í heild sinni er að mínu áliti óhætt að
ljáka lofsorði á Búnaðarritið, því þó gallar
sjeu á því, þá eru þó kostirnir meira en
jafnvægi þeirra, og er ritið því að mínu áliti
vel kaupandi. En komi það út optar, sem
jeg vona og óska, þá vildi jeg helzt mega
frá biðja eins strembna fæðu og »Agrip af
jarðfræðh er, og »Um fóðrun búpenings« í
fyrsta árgangi, þótt fyrirsögnin sje glæsileg.
í öðrum árgangi þess er ekkert af þess háttar
ritgjörðum og er hann að því leyti beztur.
En aptur vil jeg biðja um sem mest af öðru
eins og er eptir Einar Asmundsson, Torfa
Bjarnason o. fl., en þó einkum og sjer í lagi
eitthvað um framkvæmdir og nýjar tilraunir
frá búnaðarskólunum, og yfir höfuð sem mest
af leiðbeinandi ritgjörðum. Yísindalegar rit-
gjörðir um hvaða efni sem er eiga naumast
heima í alþýðlegu riti; það ætti að gefast
út sjer eður í vísindalegu tímariti, t. d. af
Náttúrufræðisfjelagið gæfi út tímarit.
Ólafur.
REIKNINGSBÓK handa alþýðuskólum,
eptir Morten Hansen. Reykjavík.
1890. IV+74 hls.
Ymsir munu ætla, að það kunni að vera
óþarfi að gefa út nýja reikningsbók, með því
að reikningsbækur þær, er vjer höfum, full-
nægi þörfum þjóðarinnar í því efni.
Reikningsbók Eiríks Briems prestaskóla-
kennara hefir áunnið sjer þá hylli almenn-
ings, að fyrri hluti hennar, fram að öfugri
þríliðu, hefir verið prentaður 5 sinnum, á tæp-
um 20 árum, enda hefir hún þann kost, að vera
ljóst og skilmerkilega samin ,og sæmilega greindir
ruenn geta lært reikning af henni nærri tilsagn-
arlaust. Vegua þess er hún sjerstaklega hent-
ug fyrir þær sveitir, þar sem ekki er hægt
að koma á neinni skólakennslu. Aptur á
móti er hún óhentugri til notkunar í skólum,
þar eð dæmin í henni eru heldur fá, og
svörin jafnóðum við hvert dæmi, nema í við-
auka þeim, er höfundurinn hefir bætt við
síðustu útgáfurnar.
|>á er reikningsbókin eptir f>órð lækni
Thoroddsen. Hún er ekki eins ljóslega sam-
in. Aptur á móti er hún hentugri til kennslu
í skólum, þar eð svörin eru í öðru lagi; en
hún hefir þann höfuðgalla, að nemandinn
verður að stríða við svo háar tölur, að hætt
er við að hann þekki naumast gildi þeirra,
en í daglegu lífi þarf ekki að gera ráð fyrir, |
að allur fjöldi manna þurfi að reikna nema
með fáeinum þúsundum, enda er hættara við
að nemendurnir læri reikninginn hugsunar-
laust, þegar þeir bisa við afarháar tölur, sem
aldrei koma fyrir í lífinu, heldur en þegar
þeir venjast á að reikna dæmi úr lífinu með
lægri tölum.
priðja reikningsbókin er handa byrjöndum,
eptir .Tóhannes Sigfússon, kennara við gagn-
fræðaskólann í Flensborg. I henni eru ekki
nema eins konat tölur og dæmin Ijett og
auðveld.
En í engum þessara þriggja reikningsbóka
er trygging fyrir því, að nemandinn læri að
reikna tölurnar nema eins og vinnuvjel, sem
leysir verk sitt vel af hendi, sje hún stillt
rjett, en að öðrum kosti ekki. pví verið
getur, að kennaranum gleymist eða hann sje
ekki vel lagaður til að kenna börnum verk-
lega reikninginn, nema bókin minni hann á
skyldu sína í hvert sinn.
Hin nýja reikningsbók Mortens Hansens
skólastjóra sneiðir hjá þessum steiui. Sje
nákvæmlega kennt eptir heuni, má telja það
nokkurn veginn víst, að nemendurnir fái
ljósa hugmynd um þýðingu talnanna í dag-
legu lífi.
f>að er að þakka kúlnagrindinni, sem svo
er kölluð og höfundurinn hefir rutt til rúms
hjer á landi.
A fyrstu 16 blaðsíðum bókarinnar er ná-
kvæm leiðbeining handa kennarunum um
það, hvernig kenna skuli börnum fjórar reikn-
ingstegundirnar í eins konar tölum eingöngu
með kúlunum á kúlnagrindinni, þannig, að
þau hafi lært samlagningartöfluna, frádrátt-
artöfluna, margföldunartöfluna og deilingar-
töfluna og sjeu orðin leikin i að reikna allar
þessar aðferðir áður en þau byrja að reikna
á spjald. En auðvitað þarf kennarinn þá að
láta börnin vera vel leikin í öllum þeim æf-
ingum, sem kenndar eru í bókinni um þetta
efni. Reyndar getur verið, að börn verði
nokkuð lengur að læra undirstöðuatriði reikn-
ingsins, heldur en ef þau byrja þegar á því
að reikna á spjaldi, en þeim tíma er ekki
varið til ónýtis, verði það til þess að kenna
nemandanum að hafa betri not náms síns
en ella mundi.
f>á koma dæmi í eins konar tölum, og eru
þau öll með fáum tölum, eins og öll dæmin
í bókinni yfir höfuð (jeg hef að eins í einum
stað tekið eptir dæmi með miljón), en aðal-
áherzlan er lögð á, að kenna nemendunum
að beita kunnáttu sinni sem bezt. Meiri
hlutinn af dæmunum segir höf. í formálan-
um að sje sniðinn eptir dæmunum í reikn-
ingsbókum Ohr. Hansens kennara í Óðinsey
í Danmörku, sem búið er að prenta af á
aðra miljón expl. Engin svör eru við dæmin,
nema reikningurinn er sýndur á einu eða
fleirum dæmum í hverri aðferð, en reiknings-
reglurnar eru óvíðast nefndar, því kennaran-
um er ætlað að kenna nemendunum þær
munnlega, og af því sjest, að bókin er ætluð
fyrir skólabók, enda fá ekki aðrir keypt svörin
við dæmin en kennarar, svo trygging sje
fyrir því, að nemendurnir hafi þau ekki.
Margföldunar- og deilingardæmin eru höfð
samhliða, sitt á hvorum dálk á sömu blað-
síðunni, eins og hjá Chr. Hansen, og sýnist
það benda á, að höf. ætlist til, að þær sje
kenndar jafnhliða, enda væri það eðlilegt.
príliða með heilum tölum kemur þegar á
eptir margföldun og deilingu í margs konar
tölum, en þríliða með brotum á eptir deil-
ingu í brotum.
Á eptir tugabrotunum koma rúmar fjórar
blaðsíður um tugamálið eða metramálið frakk-
neska, og hvernig eigi að hagnýta sjer það,
og er það sjerlega lipurt og skilmerkilega,
samið.
Kver þetta er að mínum dómi yfir höfuð
svo vel samið, skipulega og greinilega, og
flest dæmin svo vel valin, að jeg álít sjálf-
sagt, að bókn verði tekin til að kenna eptir í
öllum barnaskólum vorum, og það enda þó
kúlnagrindin sje ekki notuð.
m.
KVÖLDMÁLTÍÐARBÖRNIN, eptir
Esajas Tegnér. Þýtt heiir: Bjarni
Jónsson. Rvík 1890. 36 bls.
Iivæði þetta, frægt kvæði, eptir frægt skáld
og viusælt mjög af alþýðu manna hjer á
landi, er hin eigulegasta fermingargjöf handa
börnum, þótt smá sje. pað er að nokkru
leyti prýðisfögur fermingarræða, í fögrum,
háfleygum ljóðum, kveðnum af mikilli anda-
gipt, þó eigi vandskildari en svo, að engu
barni á fermingaraldri með meðalgreind og
þekkingu er ofætlun að hafa þess full not.
pýðingin virðist hafa tekizt dável. Hún er
yfir höfuð lipur og látlaus, og þó haldið
hinum hátíðlega blæ, sem á frumkvæðinu er.
Aptan við »Kvöldmáltíðarbörnin« er smákvæði
eptir sama höfund, »Hið eilífa«.
Almenningur hefir ekkert sjer til afsökun-
ar, ef hann tekur ekki kveri þessu mæta-vel.
Útlendar frjettir.
Með kolaskipinu Mid-Lothian kom lít.ið
eitt af enskum blöðum frá byrjun þ. mán.,
til hins 4.
par er langmest rætt um ólán það, er
Parnell hefir ratað í, — hinn frægi höfuðfor-
ingi íra í frelsisbaráttu þeirra við Breta. Er
svo að sjá, sem sannazt hafi á hann fyrir
skemmstu, eða sannað þyki, að hann hafi
átt fyrir mörgum árum hneyxlanlega vingott
við konu annars manns, er O’Shea heitir og
er eða var írskur þingmaður. Höfðu fjand-
menn Parnells vakið mál þetta í haust, til
að svala heipt sinni á honum. Sumir flokks-
menn hans vildu segja skilið við hann, er
þessi ófrægð vitnaðist um hann, eða að hann
Iegði niður forustuna og jafnvel þingmennsku
líka. En aðrir vildu hans forsjá og forustu
hlíta jafnt sem áður ; töldu engan jafnvel til
höfðingja fallinn. Hefir af því spunnizt mikið
sundurlyndi og flokkadráttur með Irum, utan
þings og innan. Parnell ritaði þjóð sinni
ávarp, brá ýmsum merkismönnum og þjóð-
skörungum brigzlum. Meðal annars sagði
hann þar frá trúnaðarmálum, er þeim Glad-
stone hafði á milli farið og lutu að fyrir-
huguðum stjórnarhögum Ira. Gladstone
lýsti það ranghermt mestallt, og þótti þá
Parnell ber orðinn að ósannsögli. Fjölgaði
þá fjandmönnum hans um allan helming.
Eigi var honum vikið frá forustuvöldum, er
síðast frjettist; en óvænlega þótti áhorfast
nokkuð. Var þingað um forustumál þetta
dögum saman f Lundúnnm, af þingliði Ira;
stýrði Parnell sjálfur þeim fundum og ljet
eugan bilbug á sjer finna. Óttuðust margir
mikinn hnekki fyrir málstað íra af þessum
athurðum og bjuggust jafnvel við, að stjórnin
enska mundi nú sæta góðu færi til þing-
lausna og nýrra kosuinga, meðan los og
sundrung væri á liði frelsismanna og írska