Ísafold - 27.01.1894, Side 1

Keraur út ýmist eum sinni
eða tvisvar í viku. Yerð árg.
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. e?ia l1/* doll.í borgist
fyrir mibjan júlímán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD
Uppsögn(skrifleg) bundin vií*
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir 1. októ-
berm. Afgroibslustofa blabs-
ins er í Austuratrœti ö.
XXI. árg
Reykjavík, laugardaginn 27. jan. 1894
1 4. blað.
Vesturheims-sælan.
Norskt blað í Amoríku, Slcandinaven, gef-
ið út í Chicago, fiutti i liaust svolátandi
grein, sem þýdd er í »Austra« og mörg-
nm mætti að góðu verða:
»Það er nú í fyrsta sinni á síðusta 30
ára tímabili, að þjóðflutningurinn gengur
burt úr Norður Ameríku. Öll skip hjeðan
úr álfu hafa í sumar vmrið troðfull af út-
flytjendum til Norðurálfunnar. Síðasta
laugardag fór gufuskip til Genúaborgar,
troðfullt af burtflytjendum, og á bryggj-
unum mændu þúsundir manna á eptir skip-
inu, sem ekki höfðu getað fengið far með
því fyrir rúmleysi.
»Agentarnir« fyrir gufuskipalínunum
segja, að i sumar haii helmingi fleiri flutt
sig burtu úr Norður-Ameríku, heldur en
inn í landið.
Það eru harðindin og atvinnuleysið, sem
veldur þessu fádæmi í sögu landsins. Menn
hafa misst alla atvinnu nú sem stendur, og
það eru litlar horfur á því, að þetta muni
svo fljótt breytast til batnaðar, og svo
flytja menn til gömlu átthaganna aptur.
Þeir, sem heim fara, eru að eins þeir,
sem geta keypt sjer fargjaldið. Það eru
þeir starfsmenn, sem hafa grætt fje hjer
vestra, sem nú fara burtu. Nú missir því
Norður-Ameríka marga af nýtustu íbúum
landsins og mikið fje með þeim, sem allt
fer aptur heim til Norðurálfunnar.
Og þó heidur innflytjendastraumurinn
áfram, þrátt fyrir það, þó að hinir efnaðri
fyrri innflytjendur yflrgefl landið sökum
atvinnuskorts.
Margir þessara innflytjenda eru ekki
sjálfbjarga, og koma hingað til þess að
fá sjer og sínum atvinnu.
Og hvað hitta þeir svo h.jer fyrir?
Bæi fulla af atvinnulausu fólki, fólki
sem dæi úr hungri, ef því ekki væri lagt
hjer annaðhvort úr fátækrasjóði eða ef
góðgjarnir einstakir menn hjeldu eigi í
því lifinu«.
IMauðsyn og nytsemi farmannalaga.
Eptir skólastj. M. F. Bjarnabon.
II.
Höf. segir: »að kostur sá, sem menn hafl
haldið að lög þessi (þ. e. farmannalögin)
heföu, sje sá, að þau gerðu meiri reglu á
skipunum og hlýðni meðal báseta en áður
var; en það hafl því miður ekki sýnt
sig enn«.
Nú heflr höf. rekið sig óvart á, þar sem
með þessari athugasemd er gefið í skyn,
að regla og hlýðni meðal háseta hafi ver-
ið mjög ábótavant, og játar þannig sjer ó-
afvitandi þörf farmannalaganna. En höf.
getur naumast ætlazt til þess, að tilgangi
laganna hafl enn þá fyllilega orðið náð;
því eins er um þessi lög og önnur, að
menn verða bæði að hafa vilja og vit á,
að færa sjer þau rjettilega í nyt; en slíkt
lærist, ekki allt i einu, heldur smámsaman,
og þá fyrst ber að kveða upp fullnaðar-
dóm um lögin í heild sinni. Það ætti
hverjum manni að vera ijóst, að farmanna-
lögin geta ekki fyllilega náð tilgangi sín-
um, nema þeim sje beitt afdráttarlaust af
öllum skipstjórum, og svo framarlega sem
skipstjórarnir erú menn vaxnir stöðu sinni,
þá munu lögin gera hið tilætlaða gagn,
og Jeg' það það beina skyldu hvers
útgerðarmanns, að krefjast þess af skip-
stjóra sínum, að hann að öllu leyti fram-
fylgi lögunum. Þilskipaútgerðarmönnum
ætti að vera manna mest um það hugað,
að komið verði á góðu skipuiagi á skip-
um þeirra, þar sem þeir eiga mest á hættu,
ef mikil óregla og agaleysi á sjer stað
meðal hásetanna. Útgerðarmennirnir geta
haft mikil áhrif á skipstjórana suma hverja
í því efni, því sje útgerðarmanni ekki geð-
fellt að farið sje eptir lögunum, sem jrví
miður hefir átt sjer stað hjá fleirum en
höf. áminnztrar greinar, þá geta þeir, sem
svo eru sinnaðir, talið allan kjark og dug
úr lítilsigldum og ósjálfstæðum skipstjór-
um, jafnvel þótt skipstjórinn ætti að vita,
á hvers ábyrgð það er, og jeg þykist vera
viss um, að það á, ef til vill, mikinn þátt
í, að lögunum heflr enn ekki verið beitt
eins og vera ber. Hver skipstjóri, sem
jeg hefi átt tai við, og hafl hann eigi jafn-
framt verið útgerðarmaður, heflr kannazt
við nytsemi farmannalaganna; og ekki að
eins skipstjórarnir, heidur líka þeir háset-
ar, sem lögunum heflr verið beitt við,
vilja ekki vera án þeirra; og það getur
verið efamál, hvort nokkur nýtur háseti
fáist nú til að fara út með þilskipi, nema
hann sje löglega ráðinn; því, eins og eðli-
legt er,i kjósa ástundunarsamir hásetar helzt
að lögunum sje beitt, því í lagaleysinu
verða þeir fyrir mestu skakkaf'allinu; þá
lendir sú vinna á þeim, sem hinir trassa-
fengnu vani’ækja, og þetta veldur opt óá-
nægju og óspektum meðal háseta; en með
lögunum er slíkt fyrir girt, sje þeim beitt.
Og það er bersýnilegt, að vjer fáum yfir-
leitt ekki verulega góð yfirmannsefni, fyr
en farmannalögunum er beitt alvarlega og
almennt; því sá sem aldrei heflr lært að
hlýða, verður aldrei f'ær um að stjórna
öðrum. En hlýðnin er það, sem einna
mest ríður á að innræta þjóð vorri, og þá
ekki sízt sjómannastjettinni, en það er al-
veg ókleyft, nema lögunum sje hlýtt af
æðri sem lægri.
Því er ver og miður,. að skipstjórar hafa
allt of víða látið hjálíða að beita því
valdi, er lögin heimila þeim, til þess að
koma á góðri reglu og skipulagi á skip-
um sínum, en þó hefir sá trassaskapur
ekki náð til allra skipstjóra, því jeg veit
fyrir víst, að lögunum var að öllu leyti beitt
á skipum i'ei ra G. Zoega & Co. og skipi
þeirra Engeyinga árið sem leið, og munu
hlutaðeigendur bezt geta um það borið,
hvort lögin hafa ekki fylliiega náð þar
tilgangi sínum. Það er því ekki rjett,
sem höf. segir, »að tæplega sjeu þess dæmi,
að sektum hafl verið komið fram gagn-
vart hásetum«, því tveir hásetar af skip-
um herra G. Zoéga voru sektaðir, annar
fyrir að hafa flutt brennivín um borð i
leyflsleysi, en hinn fyrir óhlýðni, og auk
þess voru, eptir sögn skipstjórans, tveir
hásetar af sama skipi kærðir munnlega
fyrir lögreglustjóra, annar fyrir að hafa
strokið af skipinu, en hinn fyrir óráð-
vendni; en hvaða refsingu þeir hafa hlotið
er mjer ekki kunnugt; enn fremur var
einn háseti af skipi þeirra Engeyinga sekt-
aður fyrir óhlýðni.
Viðarrekamál. Landsyfirrjettur dæmdi
22. þ. m. í máli milli sýslumannsins í
Skaptafellssýslu f'yrir hönd hins opinbera
og eigenda og umráðamanna reka(jaranna
í Hvamms- og Dyrhólahreppum (Halldórs
Jónssonar, Ólafs Pálssonar og um 20 ann-
ara) út af uppboði á viðarreka. Hafði
sýslumaður selt rekann sem landssjóðseign,
en bændur mótmælt.
»Málinu háttar svo, að nálægt miðjum
síðastliðnum febrúarmán. rak upp á fjör-
ur í Leiðvallar-, Alptavers- og Hvamms-
hreppum í Skaptafellssýslu nokkuð á ann-
að hundrað tylfta af samkynja söguðum
plankavið; enn f'remur mastursbútur 9 ál.
(í Leiðvallarhreppi), bugspjótsbrot 15 ál. (í
Álptavershreppi), smáfleka og brot nokkur
úr skipi. Síðustu daga marzmánaðar næst
á eptir og í byrjun aprílmánaðar barst
aptur á land í of'annefndum hreppum, svo
°g í Dyrhólahreppi, mjög mikið af planka-
við og nokkur skipsbrot. Auglýsti þá
sýslumaður, hinn stefndi, uppboð á vog-
rekum þeim, sem rekið höfðu, í Meðallandi
13. apríl, í Álptaveri 14. s. m. og í Mýr-
dal 17. s. m. Á uppboðinu, sem haldið
var í Loptsalahelli í Mýrdal, risu bændur
(áfrýjendurnir) upp og mótmæltu þvi, að
tiinbrið yrði selt til handa hinu opinbera,
en gerðu tilkall til þess sem eigendur fjar-
anna, er timbrið hafði rekið upp á. Úr-
skurður uppboðshaldara fór í þá átt, sem
að framan er f'rá skýrt, nefnilega að greirnl-
um mótmælum gegn sölunni var hrundið.
Aðalspurningin í máli þessu, sem að
eins snertir umgetinn reka að því leyti
sem hann bar upp á fjörur í Hvamms- og
Dyrhólahreppum, er sú, hvort það er rjett
álitið í hinum áfrýjaða úrskurði, að reka
þenna beri að heimfæra undir og með-
höndla eptir 1. gr. í opnu brjefi 4. maí
1778, sbr. lög um skipströnd 14. jan. 1876,
4. og 22.—25. gr., en ekki, eins og áfrýj-
endurnir hafa kraflzt, eptir 2. og 3. gr.
nefnds opins brjefs, sbr. op. br. 2. apríl
1853. Það virðist mega ráða af málinu,
að plankareki sá, sem rak í tjeðum hrepp-
| utn og var alls um 80 tylftir, hafi eigi