Ísafold - 03.02.1894, Side 1

ííemiir út ýmist einu sinni
eða tvisvar í viku. Yerð árg.
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða l1/* dolló borgist
fyrir miðjan j úlímán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(ski if'eg) bundin vi’
áramót, ógild nema komir
sje til útgefanda fyrir 1. októ
berm. Afgroibslustofa blabs*
ins er í Au8tur8trœti
XXI. árg
Reykjavík, laugardaginn 3. febr. 1894.
6. blað
Ræðubrot til ritstjóra „Þjóðó!fs“.
Frá Þorláki í Fifuhvammi.
Ekki þarf að óttast ástæður hjá ritstjóra
»Þjóðólfs«, þegar hann á í deilum við ein-
hvern, því hann er manna fátækastur af
þeim. Hins má heldur vænta, að hann
sendi stór orð eða dylgiur.
Það er fögur játning, sem hann nú gerir
1 4. tbl. »Þjóðólfs«, að hann hafi ekki hugs-
að, þegar brúarflugan flaug ofan í hann,
að hún mundi valda honum jafnmikils
geigs og nú er raun á orðin. Hann getur
ekki neitað því, að hann er sá fyrsti og
eini, sem hún heflr ofan í farið. Þvi það
■er fyrst þá, þegar roparnir úr honum fóru
-að skemma friðarloptið, að menn tóku til
máls, þó ekki jeg fyr en hann hafði opt-
ar en eitt sinn dregið mitt naf'n inn í deilu
þessa Það lítur út fyrir, að hann hafl
langað til að fá mig til að sparka á móti
sjer, til þess að geta sýnt mikilmennsku
sína á mjer, gráhærðum á grafarbakkan-
um. »Ungur má, en gamall skal«; en
ærsl eru ekki vísari gömium en ungum.
Það er mjer greiði, að hann bendir mjer
á það, sem »Árnesingurinn« segír í 58. og
59. tbl. »Þjóðólfs« f. á. Það er auðsjeð,
að sú grein er ekki úr ritstjórans penna.
Þessi maður segir fleira en það, sem ritstj.
slítur út úr sambandf við það, sem á eptir
kemur, nefnil. að leggja á eitthvað ann-
að en landbúnaðinn; en hann bendir
■ekki á, hvað það á að vera. Það er auðsjeð,
að hann vill hjálpa ritstjóranura og breiða
yfir þessa fávíslegu uppástungu; en það er
ekki unnt að gera. Hann segir líka: »þó
að það sje sanngjarnt, að þeir, sem á ein-
hvern hátt nota brýrnar, borgi gæzluna«.
Og viðvíkjandi tollunum segir hann: »Jeg
hygg, að þeir næðu aldrei tilgangi sínum,
heldur mundi tollgæzlan, sem hlyti að
verða afar dýr, gleypa alla tollana ogmeira
til«. Enda bendir hann á, að afnema mætti
bitlingana(þar á meðal þá einnig landsskjala-
safns bitlinginn, sællar minningarl).
Þessi rödd úr Árnessýslu er því, að öllu yfir-
veguðu, miklu fremur á móti ritstj. en með.
Þó að honum þyki ástæður mínar ekki
mikilsvirði, þá duga þær á móti honum,
því að hann hefir enga þeirra hrakið og
getur það aldrei, en er nú allt af að leiða
vitni með mínum málstað; því að hann
játar, að sýslubúar haíi vitað þegar fyrir
fram, að þeir yrðu eitthvað af mörkum að
leggja til gæzlunnar. »Þjóðólfur« sjálfur
flytur brjef úr Biskupstungum í 1. og 2.
tbl. þ. á., þar sem lýst er ánægju yfir
gjörðum þingsins og sjerstaklega minnzt á
brúargæzluna með sanngirni og rjettsýni,
og er það þó eins og nú stendur sá hrepp-
ur i Árnessýslu, sem fjjærst liggur beinum
afnotum af brúnni. Hefði nú ritstj. upp-
haflega skoðað málið eins og þessi maður
gerir, þá hefði það valdið honum minni
ógleði en nú er orðið.
Hann bregður mjer og þingmönnum
Rangæinga um óskiljanlegan hringlanda.
Þessi orð benda til þess, að hann
mundi verða ekki síður tilslakan-
legur og sjeður í samvinnunni á þingi
en hann hefir sýnt sig að vera mik-
inn fjármálamann, sem síðar mun á minnzt.
En að vjer, meiri hlutinn, slökuðum hjer
til, var byggt á þinglegum hyggindum,
sem hann hefir enga hugmynd um. Enda
er gæzlufrumvarpið ekki því til fyrirstöðu,
að þingið síðar gefi upp meira eða minna
af afborgunarláninu, ef óvitrir menn ekki
spilla því.
Jeg hefi aldrei reynt að breiða yfir
neitt af tillögum mínum á þingi og
hefi heldur enga ástæðu til í þessu máli.
Ritstj. »Þjóðólfs« er ráð, að gera ekki
aðrar athugasemdir við mig en þær, sem
hann getur rökstutt, en það er nú ekki
orðið enn ; hann þarf að girða betur upp
um sig brækurnar áður. Og þingmennska
mín f'ramvegis er ekki á hans valdi, nema
ef hann vill gefa það í skyn, að hann hafi
atkvæði Árnesinga í sinni hendi. Það fer
nú ekki dult, að hann ætli að bjóða sig
þar fram, og til þess tekur enginn. En
hinu mun gaumur gefinn, að hann hefir
tekið mig fyrir einan af þjóðkjörnum þing-
mönnum. Það skín út úr hverri setningu
í þessu 4 dálka sparki hans, að hann vildi
helzt,, að jeg væri hræddur við sig, og er
enda að veifa því, að jeg ekki muni græða
á því, ef jeg svari »Þjóðólfí«. Nú er hon-
um farið að þykja ráð, að halda þessum
vatnaskatti ekki. hátt á lopt, því að vera
megi, að húskarlar gái til veðurs í vatna-
hjeruðum kjörþingisdaginn, og sjái þá bliku
í vestri; því hann segir, að ekki muni
þurfa að óttast, að hún, uppástungan, verði
borin upp á þingi fyrst uin sinn. Þetta
er fyrirsláttur. Slíkur maður getur ekki
verið þekktur fyrir annnað en að dríf'a
skattinn á okkur á fyrsta þingi, er hann
sæti á; annars væri þetta tóint hringl.
Gengi þessi uppástunga f'ram, þá væri það
hinn niesti ójafnaðarskattur. Það væri
sama sem að fitja samgöngubætur lands-
ins upp á hundafit og prjóna þær á lireppa-
og hjerðapólitíkjjí stað þess, að þingið hefir
komið sjer samanum^að fitja þær upp á gullflt
og prjóna þær á allsherjar-prjónavjel lands-
ins. Jeg fæ heldur ekki fremur sjeð á-
stæðu til að stofna brúarsjóði en vegasjóð
og strandferðasjóð.
En svo ber á það að líta: Þolir þjóðin
nýjan skatt, þótt jafnaðarskattur væri?
Jeg segi nei.
Hvernig er ástandið? Það er svo: Öll þjóð-
in stynur undir oki verzlunarskulda. og óhag-
stæðrar verzlunar í heild sinni; víða að
berast kvartanir um skort á gjaldeyri og
um vaxandi þarfir, en ekki að því skapi
aukna framleiðslu, og þó er árferðið í land-
inu hið bezta til sjós og lands.
í sambandi við þenna skatt »Þjóðólfs«,
mætti nefna þá uppástungu hans í tbl. f. á.,
að reisa svona til að byrja með tveinmr
1000 ára gömlum moldarhrúgum miimis-
varða, og mundi þjóðin verða að f'ram-
leggja það fje, er til þess þyrfti. Þetta er
nú lítið sýnishorn af því, hversu ritstj.
»Þjóðólfs« er nærfærinn með gjaldþol og
hag fátækrar alþýðu, og er þetta þvi ept-
irtektaverðara, sem maðurinn er upp alinn
við smábúskap og fátækt. Það neit.ar
honum enginn um námsgáfu, sögu og ætt-
fróðleik; en hitt er eins vist, að hann
skortir þær gáfur. sem óumflýjanlega nauð
synlegar eru til þess, að þekkja atvinnu-
mál og sannar þarfir þjóðar sinnar. og
þetta eru gáfur, sem blaðamönnum og þing
mönnum eru sjer í lagi, eptir stöðu þeirra,
nauðsynlegar. Það sýndi sig, hvað óþrosk-
aðan skilning á þinglegtím fjármálum hann
hefir, þegar hann í þvi minnilega Matthí-
asar-fargani vildi láta landshöfðingja greiða
fje úr landssjóði t.il fararinnar, upp á vænt-
anlegt samþykki þingsins (sjá »Þjóðölf«).
Því með því hefði verið stigið spor til þess,
að kippa fótum undan fjárforræði þjóðar-
innar, og væri honum nú meiri þörf á, að
biðja alla þjóðina fyrirgefningar á þessu
en mjer að biðja kjósendur mína fyrirgefn
ingar. Þetta gæti bezt orðið á þann hátt,
að hann boðaði til Þingvallafundar og
gerði þetta berhöfðaður með knjefalli að
Lögbergi. Jeg mundi draga mig þangað
til þess að taka þátt í athöfninni. Ekki
skal jeg að því telja, þó hann ekki slái mjer
gullhamra, því að jeg öfunda engan af
gullhömrum hans. Því hann mun almennt
ekki vera álitinn svo óhlutdrægur í dóm-
um sínum um menn, að seinni tíðar menn
geti á þeim byggt. Yiðvíkjandi áskorun
hans um, að jeg sýni fram á, hvar hann
hafi í blaði sinu farið óvirðulegum eða
hneykslanlegum orðum um andleg efni, þá
frábið jeg mjer. blátt áfram, að gera slíkt
fyrir hann, af þvi að jeg hef hvorki skrif-
að það nje talað, og verður hann í því
efni að snúa sjer til annara; enda sjehon-
um um að gera, að fá þetta sannað sjer
til frægðar, mundi duga, að hann aug-
lýsti það í «Þjóðólfi«. Hann var heldur
seint á ferð i timanum til þess að leggja
mjer lífsreglur, enda er óvíst, hverjum væri
meiri þörf að leita til annars í því efni.
Þar sem hann er að dylgja um leiðtoga
minn á fyrri þingum, þá þykir mjer meiri
sómi en óvirðing í því, að játa, að jeghefi
lært mikið af mörgum þingmönnum, bæði
á fyrri þingum og því síðasta, og hefði
getað lært meira, ef mig ekki hefði skort
hæfileika til; enda mætti jafnvel læra afrit-
stjóra »Þjóðólfs« á — þann hátt, að hafa
hann til viðvörunar.
Að því leyti að hin andlega og efnis-
lega fátækt knýr hann til, að vera að
draga mig í eitthvert ískyggilegt sam-
band við ritstjóra »ísafoldar«, af þvi að
skrifa í blaðið, þá les enginn slíkt nema