Ísafold - 10.02.1894, Side 2
25
landi og Norvegi. Sá fiskur likist alls eigi
íslenzkum saltfiski; hann er eins og mitt á
milli saltfisks og harðfisks. Islenzkur fisk-
ur hefir flutzt þangað stöku sinnum og
gengur þar út, ef ekki er mikið afhonum.
Frá Portugal ferðaðist jeg landveg til
Sevilla, Cadiz og Malaga og þaðan sjóveg
'1 Almeria, Carthagena, Murcia, Alicante
j Valencia. I öllum þessum bæjum er
uikill aðfiutningur af saltfiski, sumpart
haröþurkuðum frá Norvegi og Newfound-
landi og sumpart Labradorfiski, sem er þó
ekki alveg eins linvei’kaður eins og sá
sem flyzt þaðan til Suðurenglands. Hver
borg hefir sína tilbreyting. sem jeg mun
lýsa nánar í aðalferðaskýrslu minni.
Hjer 1 Barcelona er hinn mikli markað-
ur fyrir allai' hinar dýrari saltfiskstegund-
ir, og hjer hefir um langan aldur verði
aðalmarkaður fyrir íslenzkan saltfisk frá
Vesturlandi. Vestfirzkur saltfiskur heldur
sjer betur en sunnlenzkur, þrátt fyrir það
þótt hann sje minna saltaður. Yfirleitt
eru menn vel ánægðir með gæði hans, en
þó hefir nokkrum sinnum verið kvartað
yfir því síðustu 2—3 árin, að fiskurinn
verði rauðleitur, þegar hann hefir legið
nokkuð fyrir. Þetta kemur einnig fram
á fleirum saltfiskstegundum, og er ætlan
manna, að það sje að kenna ofurlitlum
rauðum sveppi, sem kemur fyrir í sumum
salttegundum, einkum í salti frá Cadiz, þó
það sje annars haldið sterkara og betra
en Liverpoolsalt. Jeg ætla mjer að spyrj-
ast betur fyrir um þetta mál, með því það
hefir mikil áhrif á verðið á fiskinum.
Hjer í Barcelona. og Tarragona hef jeg
hugsað að dveljast nokkra daga enn, og
held síðan til Genua á Ítalíu, til þess að
kynna mjer saltfisksmarkaðinn þar.
Jeg býst við að verða kominn til Kaup-
mannahafnar 1. febrúar og ætla mjer að
senda þaðan ýtarlegri ferðaskýrslu með
»Laura« næst.
Hvað sjálfan mig snertir, þá hefir mjer
liðið allvel og allt gengið slysalaust hingað
til. Hjer er mjög fjöllótt land og járnbrautum
mjög ábótavant. Stundum engin jái’nbraut,
og verður maður þá að aka liðlangan
daginn um fjöll og firrnindi í skröltandi
dagvagni með 4—6 múlösnum fyrir. Gisti-
húsin ttppi i Jandi eru heldur eigi á marga
fiska, en þó sæmilega dýrseld. Ferðin
mun kosta mig 900—1000 kr. fram yfir það,
sem þingið veitti. — Loptslag hjer er ljóm-
andi; sífellt sól og sumar; það er að eins
núna síðustu dagana, að dálitið hefir orð-
ið vart við, að það er vetur og kuldi norð-
ar betur. Virðingarfyllst
D. T.
Kaupfjelag Reykjavíkur
hjelt ársfund sinn 26. f. m. Var þá lagð-
ur fram reikningnr fyrir árið 1893 og
hafði fjelagið samkvæmt honum verzlað
fyrir samtals rúml. 18000 kr., eða nokkuð
minna en undanfarin ár. Megnið af vör-
unum hafði, eins og að undanförnu, verið
keypt hjer hjá Fischers verzlun, er jafnað-
arlega hefur boðið fjelaginu betri kjör en
aðrar verzlanir, en nokkuð (kol) hjá J. P.
T. Brydes verzlun.
Því hafði verið hreift, að breyta fyrir-
komulagi fjelagsins þannig, að fjelagið
pantaði eptirleiðis vörur sínar sjáltt beint
frá útlöndum, en skipti eigi við kaupmenn
lyer, en sú uppástunga fjekk engann byr
og var ákveðið að halda fjelaginu áfram
í sama horfi og að undanförnu. Stjórn
fjelagsins (Sigf. Eymundsson, Sighv. Bjarna-
son og Halld. Jónsson) var endurkosin
Það er eigi minnsti vafi á því, að fjelag
þetta hefur gjört stórmikið gagn siöan það
var stofnað. — Fyrst eru það eðilega fje-
lagsmenn sjálfir, er hafa haft stóran hag
af vei’zlun sinni við það, þar sem vöru-
verð á flestum vörutegundum hefir í því
verið að miklum mun lægra en annars-
staðar hefir verið kostur á að fá vörurnar
f'yrir. En einnig þeir, sem eigi eru í fje-
laginu, hafa haft mikinn óbeinlínis hagnað
af stai’fsemi þess, einkum þó þeir, er ann-
aðhvort að einhverju leyti hafa getað
vei’zlað fyrir peninga eða getað skipt
skuldlaust við kaupmenn með vörur sínar,
því að fjelagið hefir vitanlega átt mestan
og beztan þátt íí’verðlækkun þeirri á nauð-
synjavörum, sem átt hefir sjer stað hjer í
Beykjavík siðan fjelagið var stofnað, og)
hinum mikla mismun á peningaverði og
reikningsverði hjá þeim, sem á skuldaklaf-
ann eru bundnir, sem nú er orðinn við
verzlanir hjer. Það er vegna þessa, að
kaupmenn sumir hverjir hafa mjög haft
horn í síðu íjelagsins og helzt viljað koma
því fyrir kattarnef, enda gjört tilraun í
þá átt t. d. með því að selja með eða und-
ir innkaupsverði og sjálfum sjer til skaða
einstaka vöi’utegundir — samt vanalega að
eins fáa daga í senn — fyrir lægra verð
en verið hefir í fjelaginu, bara til þess að
reyna að koma því inn hjá mönnum, að
enginn hagur væri að verzla í kaupfjelag-
inu, og hafa einstaka menn verið svo
skyni skroppnir, að láta glepjast af slíku,
gætandi eigi þess, hverjar afleiðingarnar
yrðu, ef fjelagið hætti, þær nefnil., að allt
sækti í sama horfið og áður, vöruverð
hækkaði.og skilaihenniimir, er verzla skuld-
laust, fengju að borga fyrir óskilamennina,
upp á gamla móðinn.
Þegar rjett er á málið litið, ættu kaup-
menn í Reykjavík ft'emur að vera fjelag-
inu hlynntir en hitt, og það af ýmsum á-
stæðum. Fyrst er nú það, að fjelagið
verzlar eingöngu við kaupmenn hjer í
bænum, en eigi, eins og pöntunarfjelögin, við
menn í útlöndum, er annaðhvort aldrei
stíga sinum fæti hjer á land, eður, þó þeir
gjöri það, koma sjer samt bjá allri ábyrgð
af verzluninni og borga má ske ekki einn
einasta eyri til almennra þarfa. Enn
fremur má geta þess, að það þarf eigi að
vera fremur einn kaupmaður en annar, er
fjelagið verzlar við; það bindur sig aðeins
fyrir 1 ár í einu og það eigi nema með
einstakar vörutegundir, ef aðrir selja hin-
ar vörurnar ódýrari. Þannig getur fjelag-
ið t. d. keypt kornvörur hjá einum kaup-
manni, kaffi hjá öðrum, sykur hjá þeim
þriðja, kol eða steinolíu hjá þeim íjórða o.
s. frv. Að fjelagið hefir hingað til mest
verzlað við 1 kaupmann, kemur til af því,
að sá kaupmaður hefir boðið fjelaginu betri
kaup en aðrir, eigi að eins á einstaka vöru-
tegund, heldur einnig á ölluin vörunum
yfir höfuð að tala. En eigi er víst að
þessu verði eptirleiðis til að dreifa. Þá
má lita á það, að margir af þeim sem í
fjelaginu eru, pöntuðu áður vörur sínar
sjálfir beint frá útlöndum, án milligöngu
kaupmanna, og hefir kaupmannastjettin hjer
því eigi misst neins í við þá, þó þeir færu
í kaupfjelagið, heldur miklu fremur grætt;
og loks er það eigi minnst um vert, að>
fjelagið hefir mjög vanið menn á skilsemi
í peningasökum, þar sem það er ófrávíkj-
anleg regla í fjelaginu, að verzla að öllu
leyti skuldlaust og borga að eins með,
peningum.
Það hefir vei’ið kvai’tað yfir því, að það
væi’i örðugleikum bundið að vera í fjelag-
inu fyrir aðra en embættismenn eður-
»launamenn«, er menn svo kalla. En þetta
er í rauninni eigi svo. Fjelagið er sam-
kvæmt lögum sínum eigi bundið við neina
sjerstaka stjett. Að eins þarf hver fjelags-
nxaður að verzla fyrir að minnsta kosti
180 kr. á ári eður 15 kr. á mánuði hverj-
um, og geta menn valið um, hvort þeir
vilja heldur boi’ga vöruruar allar í einu
lagí, þegar þær koma á vorin eða sumrin,
eður mánaðarlega, og fá sjer svo vörui’n-
ar afhentar jafnóðum og þcir borga. Stöku
sinnum mun mönnum einnig hafa verið-
gefinn kostur á að di’aga borgun á vörun-
um þangað til seinni part sumars eður á
haustin, en auðvitað með því skilyrði,að
þeir boi’gi þá dálitla vexti fyrir di’áttinn
og fái engar vörur fyr en þeir hafa borgað.
Með þessu móti er þeim opnaður vegur
til að vera í fjelaginu, er annaðhvoi’t eigi
hafa fastar mánaðarlegar tekjur eður eigi
hafa þær ástæður, að þeir geti fyrri part
ársins fyrir peninga byrgt sig upp með
vörur til næsta vors.— A þetta einkum
við útvegsbændur, er t. d. á sumrin geta
selt fisk fyrir peninga, vegagjörðainenn o.
fl. Hagfeldast mun það ]xó vera að borga
vörurnar strax og þær korna í einu lagi,
og er þá innanhandar fyrir þá fjelagsmenn,.
er eigi hafa peninga, að útvega sjer bráða-
birgðalán um nokkra mánuði, og geta
fjelagsmenn hjálpað hver öðrum í þessu
eíni.
Það er eigi stórt heimili, er eigi bi’úkar
að miunsta kosti 180 kr. virði á ári í nauð-
synjavörum, þegar þar með er talið Ijós og
eldsneyti; en sjeu fleiri, er þyki þetta of há
upphæð, geta þeir slegið sjer saman og
látið einn vera í fjelaginu og skipt sva
vörunum með sjer eptir geðþótta.
Eitt er það, sem virða mætti við fjelag
þetta fremur en önnur kaupfjelög eða
pöntunarfjelög, það sem sje, að fjelagið
hefir, síðan það var stofnað, því nær al-
gjörlega sneitt hjá munaðarvörukaupum.
Tóbak hefir t. d. að heita má alls eigi
verið keypt í fjelaginu, og af vínföngum
eigi einn einasti dropi. —r. ■
Faxamálið. Það xnál, milli Sigfúsar
Eymundssonar agents og Sigurðar Jóns-
sonar kaupmanns, út af kaupum af gufu-
bátnum »Faxa«, var dæmt í yfirrjetti 29.
f. m. og staðfestur bæjarþingsdómurinn í
því, þannig, að Sigurður var dæmdur til
að greiða Sigfúsi 2.537 kr. 47 a. með 5%
vöxtum frá sáttarkærudegi, en málskostn-
aður látinn falla niður.
Telefónfjelagið. Ársfundur var hald-
inn í því (Telefónfjelagi Reykjavíkur og
Hafnarfjarðar) laugai’dag 20. f. mán. Árs-
reikningurinn fyrir 1893 bar með sjer, að
rúmar 220 kr. höfðu goldizt á árinu fyrir
afnot málþráðai’ins, helmingur á hvorum
staðnum, Hafnarf. og Rvík, þar af 60 kr.
í föstum árgjöldunx (á 10 kr.). Meiri hlut-
inn af þeim tekjum höfðu farið til að kaupa
fyrir nýja málvjel, til vara, ef önnurhvor
hinna bilar. Þá fóru 50 kr. í 2 ára vexti,