Ísafold - 07.04.1894, Síða 1

Ísafold - 07.04.1894, Síða 1
Kemur út ýmist einu sinni eda tvisvar í vikn. Yerð árg (minnst 80arka) 4 kr.. erlendis 6 kr. eða 1 '/* doll.; borgist fyrirmibjanjúlimdn. (erlend- is fyrir fr»m). ÍSAFOLD. Uppsögn(skrifleg) bundin vib áramót, ógild nema komin 8 j e til útgefanda fyrir 1. októ- berm. Afgreibslastofa blabs- ins er í Austuratrœti 8 XXI. árg. Reykjavík, laugardaginn 7 apríl 1894 16. blað. jgág" XJpp frá þessu kemur ísafold | út tvisvar í viku, á miðvikudög- um og laugardögum, 5 6 mánuði samfleytt. Þá verður neðanmáls- saga í blaðinu að staðaldri, sem rúm hefir eigi leyft að undanförnu. ^——imuinn—iwri—rw————mm Fiskiveiðar Norðmanna. I. Þser cru svo nákoiunar sömu atvinnu- grein hjer hjá oss, öðrum aðalbjargræðis- veg vorrar þjóðar, að eptirfarandi glögg og áreiðanleg lýsing á þeim, tekin eptir nyrri bók (Norge og Sverrig, af N. Kr. Andersen, 1893), ætti aö vera fjölmörgum iesendum blaðs þessa kærkomin. »Fiskiveiðarnar eru í Noregi svo mik- ils háttar atvinnuvegur, að flskiveiðar bæði Dana og Svía eru lítils virði saman bornar við það. Má marka, hve mikils- verðar þær eru fyrir landið, á því, að það sem flutzt heflr út eða miðlað verið öðr- um þjóðum þaðan af sjóarvöru um síðari áiún, nemur 41 milj. króna virði á ári að meðaltali, eða 40% af öllum útfluttum vörum frá Noregi. Einkanlega munar vesturströnd lands- ins mikið um sjávaraflann, og það svo, að væri hann ekki, inundu stór svæði, sem nú eru byggð, liggja því nær í auðn. petta á sjerstaklega við hin 3 nyrztu ömt landsins, því þar er uppskera af korni og kartöfium að eins 3—4 milj. kr. virði, og skepnur (búfje) munu gefa af sjer 10—12 miljónir, en fiskiveiðarnar 13—18 miljónir. ■Óáran til sjávarins er því þar miklu tii- finnanlegri en uppskerubrestur og gras- brestur. Fiskiveiðarnar eru því, eins -og næiTÍ má gcta, einn þeirra at- vinnuvega, sem ríkið styður mest. A aðalfiskistöðvunum, þar sem sjómenn safn- ast þúsundum saman, er sjeð fyrir eptir- liti með víðtæku lögregluvaldi; að öðrum kosti væri ekki auöið að halda uppi reglu. Læknar eru og skipaðir þar, og sjúkrahús hingað og þangað. Hraðfrjettaþræðir liggja í öll helztu flskiverin, svo að verzl- unarmenn og aðrir geta fengið skjótar frjettir af aflabrögðum o. fl., og hafnir hafa verið gerðar þar sjerstaklega í þarf- ir flskiveiðanna. Af ýmsum fisktegundum, sem veiddar -eru við strendur Noregs, kveður langmest að þorski og síld. Þorsktegundirnar eru »fjarðaþorskur« og »hafþorskur« eða skreið. Fjarðaþorskurinn fæst allt árið um kring __ en þó sizt sumarmánuðina inni á hverjum flrði og hverjum sundi lands- •enda á milli. Þar á móti fæst hafþorsk- urinn að eins um vissan tíma á árinu, og er að rniklu leyti bundinn við vissai stöðv- ar. Svo er háttað, að ár hvert, frá janú- -arlokum og fram í marzmánuð, leitar haf- þorskurinn af merkilegri nátt,úruhvöt í stórum torf'um, hverri 4 eptir annari,)inn undir iand, á þá staði, sem bezt eru falln- ir til þess, að afkvæmi hans geti náð að dafna þar. Þar gýtur kvenn-fiskurinn hrognunum og karl-fiskurinn svilunum, og eru það þau feiknakynstur, að sjórinn verður allur gruggugur iangar leiðir. Að því loknu snýr þorskurinn aptur til djúps- ins sömu leið og hann kom, og er hann vanalega allur á burtu í miðjum apríl- mánuði. Sjerstaklega eru haf-þorskveiðarnar stund- aðar að miklum mun á tveim stöðuxn; það er við Lofót og á Sunnmæri. Aðal-fiskiveiðarnar eru við Lofót, og verður því sjerstaklega að geta þeirra. Frá suðurtá Lofóts, þeim megin sem að Yestfirði snýr, er jafn atlíðandi á sjávar: botninum niður á við, allt að 40—60 faðma djúpi, og á þessu djúpi eru hin eiginlegu fiskimið í breiðu belti fram með ströndinni. Svæði þetta er 15 mílur á lengd. Svo fl.jótt sem nokkur von er til — undir eins eptir jól —, leita fiskimenn þar heima fyrir fyrir sjer, hvort fiskur sje farinn að ganga. Þó fá þeir ekki lengi að vera einir um hituna; því að í lok janúarmánaðar hópast þangað sjómenn þúsundum saman, til fiskiveiða, af öllu svæðinu norðan frá Troinsö og syðst suður í Þrándheim. Það er löng leið fyrir þá flesta og all-hættu- leg. Það ber opt við, að gerir á þá mold- öskubyl á þeirri löngu leið, bæði í verið og heim úr því aptur, og liður aldrei svo nokkur vetur, að eigi hlekkist einhverjum á i því ferðalagi. Eru flskimenn þessir þó vaskir sjómenn og láta eigi allt fyrir brjósti brenna, en formenn þeirra manna slyng- astir stjórnarar. En það þykir svo sem ekki tiltökumál, þótt fáeinir skiptapar verði á vetri. af þeim mikla fjölda, og þar sem hin milda aflavon er annarsveg- ar. En aumingja-ekkjurnar og börnin munaðarlaus kveða við annan tón, sem vonlegt er. Aðkomnir sjómenn við Lófót róa flestir á (stórum) flmmæringum; að eins innlend- ir haf'a minni báta. Fimmæringar þessir hafa að eins eina siglu og eitt segl stórt, en 6 menn á^ formanninn og 5 háseta. Formaður stýrir og heldur einnig i skaut á seglinu eða hefir taum á þvi. Hinir sitja undir árum, ef ekki verður segli kom- ið við. Þegar vertíð er vel byrjuð, eru meira en 4000 ródrarskip saman komin í Lófót, með 20—25,000 manna. En hvernig fær allur þessi sægur húsaskjól? Yið hverja vík og vog, þar sem bátalægi er, er dá- lítill kaupangur og fullt af kofum þar um- hverfis, með moldargólfum, arni á miðju gólfi og reykháf upp úr miðju þaki, en rúmstæðum fram með veggjunum með hálmi i; þar hola sjómenn sjer niður eins og þeir geta bezt. Helztu veiðar-fœri eru net og lóðir. Þorskanetin eru freklega 20 faðma löng og 2 faðma breið, með 3 þuinlunga víðum möskvum. Hverju skipi fylgja 60 slik net, sem lögð eru öll í einu, og tengd saman, svo að 20 net verða i trossu. Eru þannig 3 trossur'frá hverju skipi og mynda 2500 feta langan garð í sjónum. Hinir skipuðu umsjónarmenn í hverri veiðistöð segja fyr- ir, hve nær net skuli leggja eða önnur veiðarfæri; ef á þarf að halda, skipta þeir einnig fiskimiðunum milli netamanna og lóðarmanna. Það er að jafnaði að kveldi dags, sem veiðarfærin eru lögð, og er skemmtileg sjón, að sjá allan hinn mikla róðrarskipaflota halda í einni breiðu út á fiskimiðin. Ef veður leyfir, er vitjað um morguninn eptir. Fái þá netabátur4—500 af vænum þorski á skip, þykir það góður afli. Stundum er eins mikið í netunum og skipið ber, 6—800, eða jafnvel meira, og veröur þá að fara tvær ferðir til að koma aflanum á land. Lóðin er höfð 100 faðma löng og öngl- arnir með 5—6 feta millibili. Uppihaldið er ýmist korkflár eða holar glerkúlur. Allt að 24 lóðum fylgja hverjum lóðabát; það eru nær 2900 önglar, allir með beitu á. Þó kemur ekki fiskur á meira en svo sem 4. hvern öngul, þegar bezt lætur, eða rúm 700 á skip, og vanalegast- er aflinn hálfu minni; en þó ekki sjeu nema 300 þorskar á skip, er það góður afli. Sá hagur er að lóðarbrúkuninni, að verði vitjað um morg- unin eptir að lagt er, þá er fiskurinn lif- andi á henni, en það er sjaldnast í net- unum. Enn er eitt veiðarfæri, sem minna er notað nú orðfð, en það er hið forna hald- fœri. (Enn fremur sökknót, sem svo er köll- uð, geysistórt net, er 6—8 skip með 30—40 manna þarf til að ráða við. Þegar á land er komið með aflann, mat- ast menn fyrst og taka síðan til að gera að í óða önn: fiskurinn er afhöfðaður, inn- ýflin tekin úr honum, lifrin látin í ílát sjer, og hrognin í annað. Fyr á tímum var þorskhausunum fieygt og niiklum úr- gangi öðrum; en nú er ekkert látið fara til ónýtis. Bæði þorskhöfuðin, skemmdur flskur o. s. frv. er selt svo kynstrum sætir áburðarverksmiðjunum; þar er það allt þurrkað og mulið mjög smátt, og gert þannig að fyrirtaks-áburði, sem mjög er eptir sótzt. Nýstárleg nýlenduhugmynd. Landi einn í Ameríku (Canada), sem er einn af þeim, er telur mannflutninga hjeð- an af landi þangað mesta óráð og dregúr enga dul á það (en það er fágætt), skrif- aði með síðasta pósti ritstjóra ísafoldar sína hugmynd um, hvert íslendingar ættu að flytja sig búferlum, ef þeir á annað borð vilja endilega brott af íslandi, eða þeir sem það vilja; »því það er hörmulegt til þess að vita«,. segir hann, »að ísland,

x

Ísafold

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.