Ísafold - 11.04.1894, Qupperneq 1
Kemur út ýmiflt emu sinni
■eða tvisvftr í viku. Verð árg
(minn6t 80 ftrka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eda l1/* doll.; borgist
fyrirmibjanjúlimíin. (erlend-
is fyrir íram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin
s je til útgefanda fyrir l.októ-
berm. Afgreibslustofa blaba-
ins er í Austurstrœti 8
XXI. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 11. apríl 1894.
17. blað.
(iiifiibáturiim „Elín“
fer aukaferð að Borgarnesi og Straum-
firði, og kemur við á Akranesi, sunnu-
■daginn 22. apríl þ. á., og geta Borgfirð-
ingar og Mýramenn þannig komizt hing-
að með bátnum 19. apríl, staðið hjer
við í tvo daga og komizt heim aptur
'22. april.
Alþingiskosningarnar í vor.
i.
Það er almenningi kunnugt, að kjósa
skal kringum fardagana í vor (1.—lO.júní)
um land allt til alþingis, til 6 ára, — þótt
verið geti, að það verði ekki nema til 2 ára
-eða 2 þinga, þ. e. að þing verði rofið
haustið 1895, sakir samþykktrar stjórnar-
skrárbreytingar þá á þingi um sumarið,
og kjósa þurfi síðan aptur vorið 1896. En
hinu skal þó ráð fyrir gera, sem skapleg-
ast er, að þingmenn þeir, er kosningu
hljóta í vor af þjóðarinnar hálfu, fari með
löggjafarumboð sitt um 6 ára tímabil ó-
skert eða á 3 þingum reglulegum. Er
fyrir þá sök að því orðum vikið hjer, að
eigi láti menn tómlætisástríðuna hvísla að
sjer þeirri viðbáru gegn samvizkusamlegri
og rækilegri hlutdeild í kosningunum, að
líklegast gildi þær i þetta sinn ekki nema
eitt eða tvö þing, þar af hið fyrra ómerki-
Jegt aukaþing. Það er heimsku-viðbára.
Auk þess sem hver skyldurækinn kjósandi
hiytur að vanda jafnt kosninguna, hvort
sem hún á að gilda lengur eða skemur.
Það er þetta, að vanda kosningarnar, sem
þjóðin þarf að brýna fyrir sjálfri sjer í hvert
skipti. Hún getur eigi gengið þess dulin,
að hún heíir opt látið sjer áfátt verða í
þeirri grein í einstökum kjördæmum að
minnsta kosti. En »til þess eru víti að
Varast þau«.
Vandaðar kosningar* fást eigi öðru visi
en með því tvennu, að kjósendur sæki vel
kjörfundi, og að þeir neyti þar atkvæðis-
rjettar sins eptir beztu vitund og samvizku.
Til þess að »bezta vitund« dugi til þess sem
henni er ætlað vinna, þarf raunar enn
fremur þriðja skilyrðið: góða þekkingu á
■því, hvað eru góðir þingmannshæfileikar,
og hvaða menn, sem kostur er á, hafa
slíka hæfiieika.
Heyrum þá, hvað landsins mesti þing-
skörungur, Jón Sigurðsson, segir um þing-
>mannshæfileikana.
Þingmaðurinn þarf að hafa »sanna,
brennandi, óhvikula föðurlandsdst«. Ekki
’þá föðurlandsást, »sem þykir allt fara bezt
sem er, en allar breytingar óþarfar eða
'ömögulegar*. Ekki heldur þá föðurlands-
ást, »sem vill gera landinu gott eins og
'ölmusumanni, er einskis eigi úrkosti, vill
láta umhverfa öllu og taka upp eitthvað
•það, sem liggur fyrir utan eðli landsins
og landsmanna, eða sem íhann hefir þótzt
sjá annarsstaðar, vegna þess, að hann sjer
ekki dýpra en það sem fyrir augun ber«.
Föðurlandsástin, er þingmaðurinn þarf að
hafa til að bera, það er sú föðurlandsást,
»sem elskar land sitt eins og það er,
kannast við anntnarka þess og kosti, og
vill ekki spara sig til að styrkja framför
þess, hagnýta kostina en bægja ann-
mörkunum; þá föðurlandsást. sem ekki
lætur gagn landsins eða þjóðarinnar hverfa
sjer við neinar freistingar, fortölur nje
hótanir, skimp nje skútyrði; þá föður-
landsást, sem heimfærir allt það, sem hann
sjer, gott og illt, nytsamt og óþarft, til
samanburðar við þjóð sína, og sjer allt
eins og í gegn um skuggsjá hennar, heim-
færir allt henni til eptirdæmis eða viðvör-
unar«.
Annar þingmannskostur er kunnugleiki
á landinu og ástandi þess í öllu tilliti, —
sá kunnugleiki, »að þekkja og kunna rjett
að meta alla andlega og líkamlega krapta,
sem í landinu eru (eða í einstökum pört-
um þess), og geta sagt.hvemikið geturiþeim
legið til framfara á hverjum tima«. — »En
þessi kunnugleiki á landi og þjóð verður
ekki fenginn nema með margri annari
þekkingu; því liver grein þekkingarinnar
skorðar og styður aðra, svo að engrar má
án vera, ef bezt ætti að fara« — svo sem
sögufróðleik (sinnar þjóðar og mannkyns-
ins), landstjórnarfræði, hagfræði o. s. frv.;
en um fram allt þarf þingmaðurinn að
hafa »virðingu fyrir vísindunum, að svo
miklu leyti sem þeim verður varið til
nytsemdar mannkyninu, en eigi til gorts
og sjervizku; hann verður að hafa stöðug
lega fyrir augum, að vísindi og kunnátta
eru lykill að allri framför manna og hag-
sældum«.
Þá þarf þingmaðurinn að geta »skýrt
frá hugsunum sínum einfaldlega og skilj-
anlega, og f'ært til ástæður þær, sem hann
veit«; »það er meira um vert en að hann
sje eiginlegur mælskumaður«, þótt »mál-
snilli sje þar fyrir engan veginn lítils
verð«.
»En ekki ríður kvað minnst á, að full-
trúinn (þingmaðurinn) sje svo skapi farinn,
sem hann á að vera. Að hann sje ráð-
vandur og fölskvalaus, forsjáll án undir-
ferlis, einarður og hugrakkur án frekju,
staðfastur án firályndis og sjervizlcu, og
að öllu óvilhallur mönnum, stjettum eða
hjeruðum. Sannleikann á að meta um
fram allt og láta sig af hans röddu
leiða«.—
Þessi lýsing á æskilegum og nauðsyn-
legum þingmannskostum er svo rjett og
fögur, vel hugsuð og vel framsett, að leit
mun á annari betri; en harla fáir kjós-
enda þeirra, er nú eru uppi, munu hafa
hana í höndum (Ný Fél. II. 18—22) eða
þá muna eptir henni, og ætti þeim fyrir
því að koma í góðar þarfir, að hún sje
rifjuð upp fyrir þeim, eins og hjer hefir
gert verið í ágripi. Hún veitir þeim og
kost á, að bera saman, hvort þeir hafa
haft það sjónarmið í kosningum að und-
anförnu, og eins, hvort það, sem þeir œtla
sjer að gera við þessar kosningar, sem nú
fara í hönd, kemur heim við hana, að svo
miklu leyti sem í þeirra valdi stendur.
Það er gott að hafa jafnan rjetta og
fagra hugsjón fyrir augum í hverju sem
menn aðhafast, en ekki sízt er það þegar
um mjög áríðandi og mikilsverða athöfn
er að tefla, ekki einungis fyrir sjálfan
mann eða fáa menn, heldur fyrir heila þjóð.
Fjarri stefna menn framangreindri hug-
sjón, er þeir kjósa á þing mann, sem um
ekkert hugsar nema sjálfan sig, ánægju þá*
er hann geti haft af dvölinni í höfuðstaðn-
um um skemmtilegasta tíma árs, upphefð
þá, er þingmennskunni fylgir, og svo
þingpeningana. Sömuleiðis þeir, sem fyrir
vináttu eða venzla sakir láta atkvæði sitt
koma niður á manni, er þeir vita allsendis
óhæfan til þingmennsku fyrir fákunnáttu
sakir, uppburðarleysis og dáðleysis. Sömu-
leiðis þeir, sem ginna sjálfir eða ginnast
láta til að beita reglulegum strákskap við
kosningar, t. d. kjósamann, sem hefir brenni-
vínstunnu á stokkunum í túnfætinum á k.jör-
staðnum, eins og óvandaðir menn hafa
stundum gert á uppboðum, í því skyni að
fleka þá til að geraþað vitskertir, er þeir
mundu ófá.anlegir til með fullu viti, og
eigandi ekki annað erindi á þing en að gera
gys að sjálfum sjer og öörum. Sömuleiðis
stórbóndinn, sem reið um kjördæmið rjett
á undan kosningu með vasana fulla af
peningum og ýms ráð ölmur undir rifi
hverju til þess að fá hina litilsigldari
kjósendur til að gefa atkvæði hortugum
ónytjung, er hann vildi senda á þing ein-
göngu til að »stríða höfðingjunum« ; tjeður
stórbóndi var sem sje hinn mesti höfðingja-
eða embættismannahatari, vegna þess, að
hann vildi láta halda sig meiri höfðingja
heldur en þá alla, sakir hins mikla upp-
gangs sins og stórgróða á ári hverju.
Slíkt háttalag er, sem betur fer, undan-
tekning, og sumt af því fáheyrð undan-
tekning eða eins dæmi. Sem betur fer mætti
og til nefna fjölda mörg dæmi þess, að kjós-
endur hafa lagt sig alla fram um að kjósa
vel og samvizkulega á þing og ekki horft
í mjög mikla fyrirhöfn til þess.—
Að svo mæltu mun reynt verða að gefa
kjósendum í ýmsum kjördæmum landsins
lítils háttar bendingar um, hvernig eða
hverja þeir ættu að kjósa á þing í þetta
sinn: hverja að endurkjósa, hverjum að
hafna og hverja að taka nýja.