Ísafold - 30.05.1894, Page 1

Kemur út ýmiat emu siuni
eða tvisvar í viku. Verð árg
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða l1/* doll.; borgist
fyrirmibjan júlimún. (erlend
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
UppsÖgn(8kriileg,) bundm viö
Araraót. ógild nema komin
aje til útgefanda fyrir 1 .októ-
berm. Afgreibslustofa bl»bt*
ins er í Augturstrcrt.i &
XXI. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 30. mai 1894.
31. blað.
Þingmennskan fyrir Reykjavík.
Vilji kjósendur hjer hafa á þingi næst
Alitlegan fulltrúa, er líkur sjeu tii aðmuni
hafa það að þýða þar, sem höfuðstaðar-
kjördæmið getur ætlazt til, hljóta þeir að
taka hiklaust annanhvorn hinna nýju, ungu
^nngmannaefna, sem nir eru hjer i hoði.
h>að virðist sannarlega ekki á miklum hyg’g-
indum hyggt, að ætla enn að hafa á þingi
í 6 ár mann, sem er nú þegar kominn
Tit úr tímanum, á ekki framar samleið við
þá kynslóð, er tímans stefnu ræður á þingi
■og utan þirigs hvað landsmál snertir, get-
ur svo sem erigin áhrif haft á þingmál,
sem reynslau og sýnir frá hinum síðari
þingum, en glöggast í fyrra, er hafður þar
út undan o. s. frv., — sjá greinina þar að
lútandi hjer síðar, -— og loks er ekki sýni-
legt að vilji mikið verulegt á þing annað
■en bara að eiga þar sæti.
Ilvað hina tvo snertir, þá kann ýmsum
-að þykja nokkur vandi nm þá að velja.
Þeir segja, sem satt er, að báðir sjeu þeir
mikið efnilegir menn og álitlegir, báðir
greindar- og skarpleikamenn, báðir mikið
góðir lagamenn o. s. f'rv., og loks, að skoð-
-anamunur þeirra í milli í helztu landsmál-
nm sje harla lítill eða miður verulegur,
•eptir því sem upp kváðu þeir hvor um sig
á þar til stofnuðum þingmálafundum.
Þeir, sem halda vilja fram hinum yngra,
landritaranum, munu viija telja honum það
til gildis, að honum sje liðugra um mál.
Látum vera að svo sje, sem lítt virðist þó
reynt vera, eptir þessa tvo þingmálafundi.
En það er hvorttveggja, að mikil van-
(hyggja er, svo sem margsinnis hefir verið
sýnt fram á, að miða þingmannskosti mest
Arið það eitt; enda er þá lika upp talið
það, er nokkur tiltök eru að mæla honum
til gildis fram yfir hinn. Yflrdómari Jón
Jensson er nokkuð til muna eldri maður,
þroskaðri og ráðsettari, einn af landsins
heztu lagamönnum, hefir verið bæði í æðstu
umboðsstjórn landsins í Khöfn og hjer og
síðan mörg ár einn meðal æðstu dómara
landsins innanlands, en hvorttveggja saman
lagt er ágætur undirbúningsskóli undir lög-
■gjafarstarfið. Loks er dómarastaðan hjer
einhver hin sjálfstæðasta staða, sem til er.
Vita og kunnugir það um yfirdómara J. J.,
að hann er einnig tnjög sjálfstæður maður
að »upplagi«, sem kallaður er, stefnufast-
ur og einbeittur, áhugamaður mikill um
það, er hann hefir fyrir stafni, samvizku-
samur og vandvirkur.
Hvað landritarann snertir, þá er það ein-
mitt staða hans, sem er sá Akkilleshæll, er
valda hlýtur falli hans á kjörþingi and-
spænis yfirdómara J. J., ef kjósendur neyta
kosningarrjettar síns með hæfilegri greind
«og fyrirhyggju. Formælendur hans munu
hafa látið sjer um munn fara, að annað-
hvort sjeu allir umhoðslegir emhættismenn
landstjórninni of háðir til þess að vera
þjóðkjörnir þingmenn, eða þá enginn, og
landritarinn alls eigi öðrum fremur. En
þeir hafa rangt fyrir sjer. »Háður« er að
vísu miður við eigandi orð, sje það tekið í
þeirri merkingu, að emhætfismönnttm sje
einhver verulegur háski búinn, ef þeir gera
eigi að sitja og standa hjer um hil eins og
þeirra yfirmönnum þóknast, hvort heldur
á þingi eða utan þings, það er að segja í
þeim málum, er tjeðum yfirmönnum þykir
nokkru um skipta. Sú tið er löngu úti.
En landritarastaðan er, eins og allir sjá,
nákomnari landshöfðingjastöðunni en nokk-
urt einbætti annað, svo nákomin einmitt
þeim eina lið í yfirstjórn landsins, er nokk-
ur persónuleg rnök hefir við þingið, að
það virðist horfa mjög öfugt við, að land-
ritarinn hafi aðra stefnu í meiri háttar
laudsstjórnarmálum en þessi yfirmaður hans,
en því verður ráð fyrir að gera, að hann
kunni að þurfa að hafa hæði samkvæmt
sinni sannfæringu og vilja kjósendanna.
Daglega samvinnu milli landshöfðiugja og
landritara er ekki gott að hugsa sjer öðru-
vfsi en mikið óviðfeldna fyrir annanhvorn
þeirra eða háða, er svo ber undir. Eða
hvernig rnundi þykja á því fara, ef sá,
sem næstur gengur yfirmanninum á stóru
skipi og honuna er við hönd daglega, gengi
í berhögg við hann í mikilvægum atriðum?
Tökum líka dæmið, er hjer kom fyrir í tíð
fyrirrennara landshöfðingjans, sem nú er,
Fensmarksmálið. Hver mundi hafa getað
ætlazt til, að landritarinn væri þá annað á
þingi en algerlega á bandi naeð sínum yfir-
manni og samverkamanni bæði hvað af-
skipti af því máli og öðru snertir? Nei,
landritarastaðan er mjög svo ósamríman-
leg þjóðfulltrúamennsku á þingi. Enda
allsendis þarflaust að vera að freista neins
í þá átt, eins og hjer á stendur í þetta
sinn, þar sem i hoði er maöur landritaran-
um jafnsnjall í minnsta lagi og að ýmsu
þó snjallari að flestra dómi.
Dæmi Jóns heit. ritara sem þingmanns
er mjög veilt fyrir íormælendur landritar-
ans sem nú er. Það var í fyrsta lagi mað-
ur í margan máta frábreytilegur því sem
almennt gerist, var í öðru iagi þjóðkunnur
fyrir sinn eldheita áhuga á þingmálum
löngu áður en til þingmennskunnar kæmi
fyrir hann, og var loks meira við ýmislegt
annað riðinn en landritarastöðuna, — lá við
að það væri samkomulag ábáðarhliðar, hans
og frænda hans, landshöfðingjans sem þá
var, að hann væri nokkurs konar landsins
lausamaður fremur en fastur í fylkingu í
embættismannaliði hans.
Það virðist því, að öllum málavöxtum
rjett athuguðum, að af þeim þremur þing-
mannaefnum, er Reykvíkingum standa nú
til hoða, eigi þeir áhorfslaust að taka yfir-
dómara Jón Jenssonjjhann og engan ann-
an.
Afrek þingmanns Reykvíkinga 1893.
Hann haf'ði verið æði-drjúgur af þeim á
laugardags-þingmálafundinum hjer núna.
Það er nú í sjálfu sjer fyrirgefanlegt manni,
sem kominn er á hans aldur, hins virðu-
lega yfirkennara (H. Kr. Fr.), og þarf
engum að vera eptirsjá í gullhömrunum,
sem hann slær sjálfum sjer. Það er hon-
um vitanlega góð skemmtun og meinlaus
í aðra röndina að minnsta kosti. En það
er minni skemmtun »fyrir fólkið« og hvergi
nærri meinlaus heldur fyrir það, þegar úr
áminnztum gullhamraslætti við sjálfan sig
verður mjög veil og viilandi frásögn um
það, sem því ríður á að vita rjett, til þess
að geta neytt vel og skynsamlega alþingis-
kosningarrjettar síns.
Meðal annars, sem hann taldi sjer til á-
gætis þá, var, að hann hefði verið í fjölda,
mörgum nefndum »út um allt land« —
mun hafa átt að vera nefndum í málum,
sem snerta allt landið,—og afrekað þar svo
og svo mikið. Áttu áheyrendur vitanlega
af því að sannfærast um, að hann hefði
verið einn meðal hinna mest metnu og
mikilhæfustu þingmanna 1893; því slíkir
eru að sjálfsögðu notaðir mest í nefndir.
Tölu nefndanna, er liann hafði í verið,
gerði hann þá 7, en á mánudags fundin-
um voru þær orðnar 8 hjá honum.
Það er eina atriðið í þessu sjálfshóli,
sem til sanns vegar má færast, þessar töl-
ur. Enda mun enginn hirða hót um að
rengja þær. Nefndirnar voru 7, og upp i
8 má teygja þær með því að telja með eitt
innanþingsmál, málið um þinghússgarðinn
(skrautgarðinn).
En á siðari fundinum, í fyrra dag, tók
sig maður til og sýndi fram á skýrt og ó-
rækt, að einmitt hlutdeild þingmannsins í
nefndum og neíndastörfum á tjeðu þingi
hefði sýnt hvað greinilegast, hve lítils
gengis og trausts hann liefði notið þá með-
al samþingmanna sinna; taldi hann upp
nefndirnar og gaf nauðsynlegar skýringar
þar að lútandi, svo að hver ruaður gat
sjeð, að það var síður en eigi tilefni til
fyrir hinn fyrv. þingmann að stæra sig af
þvi atriði.
Yfirkennarinn stóðst eigi reiðari, erhann
^fekk þessa skýrsla fram borna yfir höfði
sjer. Hún þeytti sem sje svo hlífðarlaust
um koll fordildar-loptkastala þeim, er hann
hafði smíðað sjer og sýnt sig í »fyrir
fólkinu« 2 dögum áður. Hann hafði í
móti svæsnis-illyrði og lýsti alla skýrsl-
una ósanna frá upphafi til enda. Svo ó-