Ísafold - 09.06.1894, Qupperneq 1

Kemur út ýmiat eirna sinni
eða tvisvar í viku. Yerb árg
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða 1V* doll.; borgist
fyrirmibjan júlímán. (erlend
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(8krifleg) bundin vit>
áramót, ógild nema komin
a je til útgefanda fyrir 1 .októ-
berm. Afgreiöslustofa blaba-
ins er í Auiturstrœti flt
XXI. árg.
Reykjavík, laugardaginn 9. júni 1894.
34. blað.
Aflraunlr, leikir, íþróttir.
ii.
í fyrri kafla greinar þessarar (26. f. mán.)
var greinilega sýnt frana á og rakið, hversu
lesa má úr þær þjóðir, er temja sjer lík-
amlegar íþróttir og aflraunir öðrum fram-
ar, hversu þær skara fram úr að þrekí og
tápi, atorku og allsháttaðri atgervi, bæði
líkamlegri og andlegri. Sömuleiðis, að
lesa má úr þá kafla í æfiferli ýmissa þjóða,
«r þær hafa stundað af kappi líkamlegar
íþróttir; þau tímabil hafa verið fyrirboði
mikils uppgangs þeirrar þjóðar og honum
samfara. En hafl áhugi á því sofnað og
slíkt lagzt niður að miklu eða öllu leyti,
heflr því fylgt almenn apturför, fjörleysi
■og deyfð.
Spegilinn höfum vjer sjálflr fyrir oss
þar sem eru forfeður vorir á söguöldinni.
Gullöld landsins var hún, svo sem allir
vita. En hve voru þá eigi líkamlegar í-
þróttir og aflraunir á hávegum hafðar og
rækilega stundaðar af ungum og gömlurn?
Dáumst vjer eigi enn í dag að íþróttum
Kjartans Ólafssonar, Ólafs konungs
'Tryggvasonar, Gunnars á Hlíðarenda?
Eða sundi Grettis, Helgu jarlsdóttur o. fl.?
Heyrum vjer þess eigi getið yflrleitt um
Kesta hina ágætu sögukappa vora, að þeir
hafi í æsku verið jafnaðarlega að leikjum
með öðrum sveinum, ekki síður vetur en
sumar, og tamið sjer margs kyns líkam-
legar listir og íþi'óttir ?
En svo margt og mikið gott sem kristn-
inni fylgdi og kristnum siðum, hafði hún
í för með sjer þann mikla ókost víða, bæði
hjer og annarsstaðar, — eins og hún var
rangskilin og afbökuð af kennivaldinu —,
-að menn hættu að hirða um þrótt og fjör
líkamans, í þeirri heimskulegu ímyndun,
að því meir sem hann væri hafður á hak-
anum og jafnvel pyndaður, því fullkomn-
ari yrði sálin. Sú héimska leiddi margt
og mikið illt af sjer, og eimir enn eptir af
henni í hugsunarhætti manna, í uppeldis-
siðum vorum og einkum skólafyrirkomu-
lagi öllu.
Ef vjer þekktum vorn vitjunartima,
mundi það vera vort eitt hið mesta fram-
fara- og áhngamál nú á tímum, að fá
gagngerðri breytingu á komið í þeim efn-
um. Það mundi hrinda þjóðinni stórum
betur fram á leið en hinn mesti sægur af
algengum framfara-Iaganýmælum.
Margur mun hugsa og svara svo, að
barátta vor við óblíða náttúru veiti svo
nógsamlegt tækifæri til þess að herða lík-
amann og afla honum sæmilegs þroska.
En það er bæði markleysa og misskilning-
ur. Hið sífellda raus um óblíðu náttúr-
unnar hjer er hjegómi. Hún er fyrst og
fremst ekki meiri en víða gerist annars-
staðar, þar sem engum manni dettur í hug
að látá hana einhlíta um að afla kynslóð-
inni líkamlegrar hreysti og atgervi, og í
annan stað göngum vjer að mörgu leyti
hvergi nærri eins vasklega út í hina marg-
umræddu baráttu við náttúruna eins og
títt er um aðrar þjóðir. Loks er þess að
gæta, að slík nauðungarbarátta heflr alls
eigi þau uppeldisáhrif á kynslóðina, sem
hún þarfnast. Það sem hún þarfnast er
líkamleg stæling, fjör ug fimleiki, en það
fæst ekki nema með þar til löguðu upp-
eldi frá barnæsku. Það fæst eigi nema
með því að að hætta hinum öfuga, klaust-
urlifnaðarlega miðaldarsið, að hneppa
æskulýðinn inni í húsum frá morgni til
kvelds við bóklestur, sje hann ekki not-
aður til stritvinnu óðara en vetling getur
valdið, heldur láta hann í þess stað verja að
staðaldri töluverðum tíma dags til þess að
temja sjer líkamlegar íþróttir og leiki und-
ir berum himni þegar fært er. Á þetta
einkum við skólalýð allan og alla hina
uppvaxandi kynslóð í kaupstöðum og sjó-
þorpum, þótt óþarft sje eigi heldur til
sveita.
Englendingar geta tæplega hugsað sjer
lærðan skóla öðru vísi en að honum fýlgi
stór og hentugur leikvöilur; í þeirra aug-
um er hann hjer um bil jafnáríðandi og
skólahúsið sjálft. En frá lærðu skólnnum
heflr það fyrirkomulag færzt út til annara
skóla, æðri sem lægri. Hafa aðrar þjóðir
nú almennt tekið það eptir, eða eru sem
óðast að því, hafl þær eigi gert það fyrir
löngu, svo sem frændur þeirra í Ameríku
hafa auðvitað gert. En auk þess er alsiða
í enskum borgum og amerískum, að þar
eru afmarkaðir mikiir reitir inni í miðjum
borgunum sjálfum til leikvallar fyrir al-
menning, og það á mörgum stöðum, ef
borgin er stór. Þess var t. d. getið í ein-
hverju tímariti nýlega, að útlendar bæjar-
stjórnir í ýmsum borgum í Bandaríkjun-
um í Ameríku hefðu varið samtals 2 milj.
dollara til slíkra leikvalla. í miðri Lun-
dúnaborg er frægur garður, Hyde Park,
ætlaður mestmegnis til leikja fyrir almenn-
ing, nær hálf míla dönsk á lengd og fjórð-
ungur mílu á breidd; ^er þó land þar eða
húsalóðir í því geypiverði, að /opt kemst í
mörg hundruð kr. fyrir hverja ferhyrn-
ingsalin. Og þó eru að sögn'til slíkir
leikvalla-reitir svo tugum skiptir í Lundún-
um aðrir en Hyde Park, og eigi stórum
minni margir hverjir. Það er hvorutveggja,
að Englendingar eru fyrirmyndarþjóð í
þessari grein, enda eru það ógrynni fjár,
er þessir reitir kosta, margir tugir miljóna,
ef í peninga væri varið. En heilsa og fjör
lýðsins er svo margfalt ábatameiri, segja
þeir. Enda er manndauði minni í Lund-
únum en flestum stórborgum öðrum, og
loptslag þó óvíða óhollara.
Því það er eitt harla mikilsvert atriði í
þessu máli, hve heilsustyrking fylgír miklu
íþróttalífi. — Læknar og lífeðlisfræðingar
vita það og brýna opt fyrir mönnum, aÍL
fjölda inargir algengir kvillar nú átímum,
bæði hjer og annarsstaðar, stafa beinlínis
af því, að líkamskraptanna er ýmist of
lítið neytt eða þá óhentuglega fyrir heilsu
íjör mannsins, en ekkert bætir betur
úr þeim annmarka en frjálsir leikir og þó
reglubundir, og reglubundnar aflraunir og
íþróttir. Það er eigi að orsakalausu, hvað
Englendingar verða yfirleitt langlíflr, eða
hvað þeir eru opt íturvaxnir og hreysti-
mannlegir, karlar og konur. Kvennþjóðina
ensku má telja með nú orðið; hún er þegar
fyrir löngu tekin til að temja sjer al-
menna leiki og íþróttir í líkum mæli og
karlþjóðin.
Alþingiskosningar.
Rangvellingar kusu 5. þ. mán. á kjör-
fundi að Stórólfshvoli sína fyrverandi þing-
menn báða í einu hljóði (72 atkv.):
Sighvat Árnason, og
Þórð Guðmundsson.
Vestmannaeyingar hafa kosið 2. þ. m.
dr. phil. Valtý Guðmundsson
í Kaupmannahöfn. Þar voru í kjöri 2
aðrir: Sigfús Árnason, er þingmaður var
fyrir eyjarnar 1893, og Sigurður Sigur-
finnsson. Var tvíkosið, og gaf Sigfús sig
frá á undan síðari kosningunni, með því
hann hafði fengið langfæst atkvæði. í
síðari kosningunni skorti Sigurð að sögn
að eins 1—2 atkv. á við dr. Valtý. Fór
Sigurður samdægurs upp i Landeyjar áleið-
is austur í Vestur-Skaptafellssýslu, að bjóða
sig þar til þings. Guðlaugur sýslumaður
gefur ekki kost á sjer.
Kjósar- og Gullbringusýslubúar endur-
kusu í gær á kjörfundi í Hafnarfirði sína
fyrv. þingmenn báða
Þórarinn Böðvarsson, prófast, og
Jón Þórarinsson, skólastjóra.
Auk þeirra var í kjöri trjesmiður Magn-
ús Th. S. Blöndal i Hafnarfirði, er hlaut
17 atkv. Prófastur mun hafa verið kosinn
í einu hljóði (82 atkv.), en Jón skólastj.
með 65 atkv.
Reykvíkingar kusu í gær til þings
Jón Jensson yíirdómara,
eptir allharða kosningarbaráttu. Var tvi-
kosið, með því enginn þeirra 3, er í kjöri
voru, hlaut helming atkvæða við fyrri
kosninguna: Jón Jensson 86, Hannes Haf-
stein landritari 68 og H. Kr. Friðriksson
yfirkennari 25. Við síðari kosninguna
hlaut Jón Jensson aptur 86, og Hannes
Hafstein 70, en H. Kr. Friðriksson að eins
13. Kom þannig að eins 10 atkvæðum
færra fram við síðari kosninguna, og mátti
það heita mikið vel stunduð kosning, ept-
ir því sem hjer gerist. Landritarann kaus
1 andshöfðinginn sjálfur og nokkrir af em-