Ísafold - 04.07.1894, Page 1

Kemur út ýmifit emu sinni
<e<!>a tvisvar i viltu. Verð fcrp
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða l*/t doll.í borgist
fyrirmibjan júlimkn. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin viT>
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
berm. Afgreiöslastofa blabs-
ins er í Austurstrœti 8
Reykjavik, miðvikudaginn 4. júli 1894.
41. blað.
XXI. árg.
ísafold kemur ekki út
langardaff 7. þ. mán.
Skepnudauðinn og hvalkjötið
á Vestfjörðum.
Örfáir menn, máske að eins tveir, hafa
fundið út, að þetta tvennt stæði í sambandi
hvort við annað. Eins og allir vita, má
^ætíð fá einhverja til að trúa eða látast
trúa þess konar og í þessu tilfelli hefir
J>að tekizt vouum framar.
Hefði jeg að eins átt við þessa menn,
skyldi jeg ekki hafa eytt einum dropa af
bleki í því skyni að sannfæra þá. Jeg
'þekki mína raenn og veit, að sannanir og
Tök eru þeim einkisvirði og að þeir í stað
sannana færa fram á völlinn lítinn hóp af
afvegaleiddum og auötrúa fáfræölingum,
sem þeir með ýmsum meðulum hafa kló-
fest og sem eru svo vel tamdir, að undir
•eins og einn þeirra bendir og segir: þarna
■er draugur, hleypur allur hópurinn upp
með ákafa og ærslum og hrópar: »sjáið
•drauginn, dýrð sje þeim skygna«.
En með því að vera má, að stykki
þessu verði laumað í »Augíasarflór« þann,
•er næsta þing á að hreinSa, og ekki er ó-
hugsandi, að umbúðir um það verði svo
ramgjörvar eða glæsilegar, að þingmenn eigi
nenni að rífa þær af til þess að sjá, hvað
innan í er, þá vildi jeg leiða athygli þeimi
að þessu og vona að orð mín eigi verði
»vatn hellt á gæsir«.
Málið sjálft er þannig vaxið. Þangað
til 1 fyrra haust var allur almenningur
hjer vestra á einu máli um, að hvalket til
skepnufóðurs og áburðar væri búbót mikil,
og Árni bóndi leit enda öfundaraugum til
•Bjarna nábúa síns, ef svo hittist á, að
meiri guðsblessun af skepnufóðri, þ. e.
hvalþjósum, rak á land hjá honum en Árna.
Menn sóttu í harðæri heila bátsfarma og
hestbyrðar af hvalkjöti til hvalastöðvanna,
og björguðu með því skepnum sínum og
sjálfum sjer frá hungri. Allir voru sam-
mála um, að hvalkjöt hefði bjargað skepn-
um svo þúsundum skiptir frá hungursneyð
og veitt mörgum manni mettan kvið þegar
að hefði þrengt. Og menn þar um slóðir
voru glaðir yflr að vita af hvalstöðvunum
sein fóðurforðabúrum, ef í hart skærist af
•náttúrunnar völdum.
Nú bar það til, sein hefir raunar borið
opt við áður, að nokkrar skepnur drápust
á ýmsum bæjum í Dýrafirði. Fyrir 50 árum
kenndu inenn Gunnhildi og öðrum draugum
um þess konar og hjetu á galdramenn og
fjölkunnuga til aðstoðar. * En síðan »Þjóð-
viljinn« kom og upplýsingin magnaðist,
■eru menn ekki lengur svo grænir. / Sig-
•hvatur sá bakteríudrauginn undir eins og
hann hafði roðið norðansmyrslunum á augu
sjer og þurfti engin önnur vísindaverkfæri.
Og »Þjóðviljinn« þarf ekki til Pasteurs,
heldur bara til þingsins, til þess að kveða
hann niður. Að draugur þessi hafi drepið
feiknin öll af skepnum í Álptafirði, mun
enginn þora að efa, og að hann magnist,
ef hann er ekki kveðinn niður sem fyrst,
liggur í augum uppi. Snjöllum og forvitr-
um mönnum hefir nú hugkvæmzt, að senda
blóð úr hinum dauðu dýrum til dýralæknis
og mun eigi nógsamlega verða hrósað því
vizkubragði. Því svo sagði Guðm. sál.
norðlenzki mjer, og það vitum vjer allir
Vestfirðingar, að Guðm. sál. var mörgum
f'remri á sinni tíð og blóðtökumaður bezti,
að aldrei hefði hann þurft annað en að
sjá blóðið úr sjúklingnum, t.il þess að vita,
hvort það var draugur, sending eða gjörn-
ingar, sem að honum gekk.
Það er í stuttu máli, að hinir skygnu
eru fundnir. Draugurinn er fundinn. Fjeð
hefir drepizt, og allt er í standi. Nú vant-
ar bara lög og dómara til að dæma hinn
seka svo hægt sje að grýta hann eða brenna
áður en hann varar sig og ef til vill ldeyp-
ur á brott með reitur sinar. »Þjóðv.« virð-
ist ekki bera fullt traust til þeirra dóm-
stóla, sem nú eru í þessu efni, heldur ræð-^
ur til að ráða þar á garðinn, sem þingið er.
Skyldi því svo fara, að þingið fyndi
böggulinn í fiórnum og snaraði honum ekki
umhugsunarlaust út á haug, þá vil jeg
leyfa mjer að vekja athygli þingsins áþví:
1., að algjörlega er ósannað, að nokkur
skepna hafi drepizt af hvaláti eða að skepn-
ur drepist fremur af því en kornáti;
2., að margsannað er, að ótal skepnum
hefir verið bjargað frá hungri og fóður-
urskorti með hvalkjöti;
3., að búhnykkur sá, að færa ábyrgð á
bráðapestarrollum bænda yfir á óviðkom-
andi menn, er ekki svo glæsilegur sem hann
í fljótu bragði kann að sýnast. Allar bráða-
pestarrollar sveitanna eru ekki eins mikils
virði og styrkur sá, er þær hafa af kjöti
þessu til skepnufóðurs og áburðar. Enda
er ekki rjett, að taka not þau, er þeir,
sem ekki trúa á draug þenna, nú hafa af
kjöti þessu, af þeim án endurgjalds. Heil-
brigðisnefndii' sveitanna virðast hafa nóg
vald í þessu efni;
4., að trúin á draug þenna er alls ekki
eins mögnuð eins og »Þjóðviljinn« virðist
vilja. Dýrfirðingar, sem urðu svo frægir,
að finna draug þenna fyrstir, sýndu í vor
með því að sækja hvern bátsfarm á fætur
öðruin af hvalkjöti frá hvalveiðastöðinni á
Framnesi, til þess að bjarga skepnum sín-
um, að hjá þeim er þessi »Þjóðviija«-villa
ekki brennandi. Enda munu bæði þeir og
allir ísafjarðarsýslubúar svo greindir, að
þeir sjái, að sveitum þeirra stendur meiri
heill af því, að nota fóðurtegund þessa sem
bezt meðan hún fæst, heldur en af því, að
fylgja óhlutvöndum mönnum í barnaskap
þeim, sem fólginn er í að þjóna illri lundu
bæði í tíma og ótíma.
Hið ýtrasta, sem gerandi er í þessu efni,
eins og málið er nú vaxið, væri það, að
nefnd greindra og valinkunnra manna væri
látin rannsaka mál þetta heima í hjeraði.
Og að nefnd sú, ef hún kæmist að þeirri
niðurstöðu að málið væri þess virði, að
löggjafarvaldi þyrfti að beita, semdi laga-
frumvarp, sem ekki væri farið í launkofa
með, og lagt vær síðan fyrir næsta þing.
Af reynslu býst jeg við að einn eða
fleiri hinna alþekktu hlaupi á mig nafn-
laust, út af því að jeg skuli hafa hreift
þessari hlið máls þessa. En jeg vara þá
fyrirfram við, að jeg geng með marghleypu
i vasanum hlaðna gögnum og sönnunum
þessu máli og öðrum viðvíkjandi, og að
það er fullur ásetningur minn, að spara
púðrið minna en síðast, ef jeg þarf að
verjast persónulegum árásum.
Á f'erð í Englandi 5. maí 1894.
P. J. Torfason.
Þjörsárbrúin. Það meiri háttar mann-
virki hefir nú tekið að sjer að öllu leyti
Englendingur sá, er Ölfusárbrúna smíðaði,
Mr. Vaughan frá Newcastle, fyrir 67,500
kr. Er þar í fólgið allt sem þar að lýtur,
þar á meðal flutningur á brúarefni, stöpla-
hleðsla m. m. Mr. Vaughan kom hjer um
daginn (12. f. m.) með Laura og fór aust-
ur til þess að gera nánari mæling á brú-
arstæðinu, undirbúa stöplahleðslu m. m.
Ætlar hann að láta brúarsporðana ná nokk-
uð upp á land beggja vegna, og kemst
þannig af með minni stöpla en ella, en
lengri verður brúin sjálf og meira hafið
jafnvel en á Ölfusárbrúnni. Öll stöpla-
hleðsla á að vera búin 1. sept. i sumar, og
brúin á komin og fullger til umferðar 1.
sept. að ári (1895), eptir nýlega gerðum
samningi við ráðgjafann. Skip kemur með
brúna sjálfa, járnbrú, nú á áliðnu sumri,
til þess að veturinn megi nota til að koma
henni að brúarstæðinu. Eins og kunnugt
er, voru veittar allt að 75,000, kr. og spar-
ast þá 7x/2 þús. kr. af þeirri fjárveitingu,
nema ef einhverju þarf að kosta til um-
sjónar verkfræðings með brúarsmíðinu.
Frá embætti hefir landshöfðingi vikið
um stundarsakir sýslumanninum í Norður-
Múlasýslu, Einari Thorlacius á Seyðisfirði,
fyrir einhverjar misfellur í embættisrekstri,
er vitnazt hafa við rannsókn landshöfð-
ingja í f. m. Settan hefir landshöfðingi
fyrir sýsluna frá 1. þ. mán. cand. juris
Axel Tulinius.
Stúdenta-afmæli. Tiu af þrettán stúd-
entum frá Reykjavíkur lærða skóla frá ár-