Ísafold - 18.07.1894, Blaðsíða 3
3
ekki verið til ætlazt, að það kæmist fyrir dagsins Ijós. þeir sögðu,
að þetta brjefseptirrit hefðu þeir fengið frá LouÍS Zöllner í New-
castle og Jóni nokkrum Vídalln- þó mátti þetta ekki fara hátt,
heldur en sögur Gróu á Leiti. Atti því nú að fyrirbyggja með
öllu móti, að þessir mínir nýju málfærslumenn hjeldu málinu á-
fram, til þess að ekki þyrfti að láta uppi í heyranda hljóði fyrir
rjettinum, hverir hjálpað hefðu um eptirritið. En það stoðaði ekki.
Menn mínir hjeldu áfram að rannsaka ýmislegt um Zöllner og
hanns verzlunaratferli. þ>eir fóru til yfirmanns tollgæzlunnar í
Leitb, sem áður gat jeg um, og fenguað vita, að Zöllner í New-
castle hefði, fyrir milligöngu þokkapiltsins Mackinnons, þjóns
E. D. Slimous, gert tollgæzlunni viðvart um skipið »Alpha« áður en
það kom, og að þeim hefði verið mjög annt um, að lögunum yrði
stranglega fylgt að því er þennan farm snerti. |>etta bauðst hann
til þess að votta fyrir rjettinum með eiði. þar með var gátan
leyst, hverjum það var að kenna, að fjeð komst ekki á land í
Leith og að eigendurnir töpuðu fjársendingunni.
En það uppgötvaðist meir, sem sje það, að Zöllner hefði
gjört alveg sama áður, áður en hann komst í samviunu við E. D.
Slimon í Leith, er alveg eins stóð á, nefnilega að skipið »Livonia«
kom frá utanríkishöfn og sótti fjárfarm til íslands. |>á var einnig
sagt, að Zöllner hefði hallað sjer að sömu tollgæzlu fyrir milligöngu
annars rranns, sem vildi ekki eiga við það, og þá þriðja manns,
sem tók að sjer að gefa viðvörunina fyrir Zöllners hönd. J>essi
framburður var einnig upp látinn að eiði viðlögðum. Jeg var þann-
ig ekki sá fyrsti, sem Zöllner beitti þessari aðferð við
Málfærslumenn mínir fóru því næst út af þessu til New-
castle, að finna mitt dyggva vitni, Zöllner, og spurðu haun, hvort
hann ætti þátt í þessu brjefseptirriti, og hvort hann hefði látið
verjandann, Eennie, fá það; en vesalingsmaðurinn afsakaði sig á
allan hátt og sagðist engin viðskipti eiga við þá menn, sem jeg
skipti við(!!I) og að hann hefði neitað sömu mönnum á Islandi um
viðskipti(!!) og að hann vissi ekkert um brjefseptirritið(Ul). Zöllner
og verjandi málsins treystu því sem sje í lengstu lög, að jeg kæm-
ist í þrot með peninga til þess að halda uppi málinu, og voru
hafðar á því góðar gætur, þar sem farið var á bak við mig til
manns þess, er jeg átti vist hjá, til þess að vita um, hvort jeg
stæði þar í skilum, og hvort jeg hefði nokkra peninga milli handa.
J>á mun einnig hafa verið leitað vitneskju hjá bankanum sem jeg
skipti við.
En fyrir framgöngu minna ötulu málfærslumanna komst
málið svo langt, að verjandi varð að lýsa því yfir fyrir dómaran-
um 1 rjettinum hver væru sín vitni um brjefseptirritið.
Vitnin voru þeir Louis Zöllner i Newcastle, Jón Vída-
lín og Winther nokkur í Hamborg, sem hvorki jeg nje verjandi
þekkti.
Nærri má geta, hvað Zöllner hefir orðið rótt við þessa fregD,
að nafn hans skyldi lesið fyrir rjettinum. Vídalín var svo heppinn
að vera kominn burtu til íslands.
J>að var að heyra, að leiða ætti þennan Winther sem vitni í
Hamburg; varð jeg því að fara þaDgað til þess að leita mjer upp-
lýsingar um hann og til þess að útvega mjer þar málfæulumann.
Um þennan Winther fjekk jeg vitneskju á ýmsum stöðum, sem
báru vott um, að hann væri blandinn mjög, að hann hefði 1886
sætt ákæru og hegningu fyrir svik í Hamborg, að hann skipti við
Louis Zöllner, seldi fyrir hann æðardún og ræki aðra verzlun við
hann o. s. frv. Brjef frá áreiðanlegum almennum upplýsingastað
hefi jeg fyrir þessu.
Málskostnaðurinn frá þvi síðari málfærslumenn mínir tóku við
málinu 21. maí með tveim ferðum mínum til Hamborgar til 23.
júní nam £ 140 sterling eða 2520 kr., sem stafaði eingöDgu af
rannsókn brjefseptirritsins.
Af því að það eru lög á Skotlandi, að vitni, sem þar eru leidd
í máli, verða annaðhvort að mæta sjálf í rjettinum þar, hvar sem
þau eiga heima, eða að senda verður enskan dómara á kostnað
þess, sem vill leiða vitnin, til þess lands, þar sem vitnin eru, þá
er ómögulegt að leiða þar erlend vitni nema með ærnum kostnaði.
Til þess að geta verið viss um að vinna brjefeptirritsmálið, þurfti
jeg að taka vitni frá Hamborg, þar á meðal S. Stein, sem bauðst
til að koma fyrir ákveðna borgun fyrir fram, en háa, til þess að
mótmæla persónulega brjefseptirritinu og til þess að kannast við og
samþykkja frumritið samkvæmt því, sem hanu hafði gjört í brjefi
til málfærslumanna minna. Og svo þurfti jeg einnig að geta leitt
tvö vitni um það frá Hamborg, að Winther þessi væri sá sami
maður, sem árið 1886 var dæmdur í Hamborg fyrir svik, af því
ekki var unnt að fá eptirrit af dóminum yfir honum, og hefði jeg
einnig orðið að borga það allt fyrir fram. Kostnaður sá, sem leitt
hefði af því að rannsaka til fulls brjefseptirritið, fullnægjandi fyrir
hinn skozka rjett, mundi hafa numið minnst £ 160 = 2880 kr. f
viðbót við það, sem jeg hafði greitt, en það sá jeg mjer ekki fært,
að leggja út í svipinn.
Jeg hætti því við málið 23. júní, af þessum ástæðum:
1. að jeg hafði ekki fje fyrir hendi til þess að reka málið áfram;
2. að jeg sá fram á, að ef jeg verði meiru fje til málsins, en jeg
hafði þegar gjört, þá kæmi það í bága við þá menn, sem jeg
skipti við og veitt höfðu mjer lánstraust;
3. að jeg sá fram á, að ef nokkuð bæri út af, er lengra væri
haldið, þá hlyti málið að steypa heimili mínu í of örðugar
kringumstæður;
4. að jeg gat ekki búizt við, að bankinn í Beykjavík mundi að
neinu leyti styðja mig eða fjelögin með peningahjálp, eins og
bankar almennt mundu gjöra, er líkt stæði á, til þess að reisa
mig eða fjelögin við aptur, ef út af bæri, eptir framkomu
bankastjórans í málinu, þegar hann var leiddur sem vitDÍ í
Eeykjavík;
5. að jeg hafði sem vitni á móti mjer í þessu brjefseptirritsmálr
menn, sem auðsjáanlega leituðust við á mjög ískyggilegan hátt.
að eyðileggja fjelag mitt og framtíð mína, og jeg gat því ekki
búizt við að kæmu fram sem óvilhöll vitni í brjefseptirrits-
málinu;
6. að enskur rjettur hefir leyfi til að taka gild óstaðfest eptirrit
eptir brjefum sem lögð eru fyrir rjettinn, eins og frumrit væru,
ef 2 menn, sem ekki hafa hegningu sætt, vinna eið að því,
að eptirritið sje samhljóða frumriti, er þeir hafi sjeð, og þurfti
því ekki annað til þess, að jeg tapaði málinn;
7. að enda þótt brjefseptirritsmálið væri unnið, þá var var eptir
að geta rekið aðal-málið, sem kostað hefði að minnsta kosti
annað eins, þar sem jeg hefði þurft að stefna öllum vitnum
mínum á ný, og að hinir nýju málsfærslumenn hefðu einnig
þurft langan tima til þess, að kynna sjer til hlítar aðal-málið,
en það höfðu þeir ekki gjört þá;
8. að jeg gat búizt við að mega hýrast allt að einu ári í viðbót
á Skotlandi, ef jeg hjeldi málinu til lykta, sém alveg hefði
fyrirbyggt, að jeg gæti haldið áfram verzlun minni.
9. Loksins var ekki óhugsandi, að keppinautar mínir fyndu upp
á nýju ráði til þess, að draga málið á langinn, ef þessi hnikkur
dyggði ekki til þess að eyðileggja það, og að fyrirbyggja að
jeg gæti fiutt út fje aptur þetta ár.
J>ar með voru þessir keppinautar mínir búnir að fyrirbyggja
í annað sinn, að bændurnir hjer fengju fjeð borgað.
Jpegar þess er gætt, aðíbrjefi mínu 22. febrúar var tekið fram,
að bændurnir á íslandi hefðu neitað að þiggja boð mitt, að borga
þeim sauðina, sem jeg fjekk að víta um í janúar þ. á., og að þeir
ætluðu að halda áfram fjársölunni fyrir mÍDa forgöngu, þrátt
fyrir óhapp þetta, þá er það augljóst, að keypinautar mínir voru
hjer ekki einungis að vinna á móti mjer, heldur á móti íslenzkum
bændum, vinna á móti sínum eigin viðskiptamönnum, Arnesingum,
vinna að því að gjöra þá kjarklausa, svo að þeir þyrðu ekki að
senda nokkra kind til útlanda, nema fyrir milligöDgu þeirra, rjett
eins og þeir væru hinir einu menn, sem gætu látið aðra selja fje á.
Englandi; sjálfir selja þessir herrar ekki fjeð, sem þeir taka við frá
íslandi. Og þegar þess er eun fremur gætt, að jeg þegar í janúar-
mánuði þ. á. fjekk vitneskju um, að fjelög þau, sem jeg skipti við,
vildu ekki taka við neinni borgun fyrir kindatapið úr mínum vasa,
og að þeir ætluðu að halda áfram fjárverzluninni fyrir mína for-
gÖDgu, þá er það augljóst, að jeg var ekki að eyða tíma mínum
og hætta fje mínu og þar af leiðaudi framtíð minni fyrir sjálfan
mig, heldur af skyldurcekui, samvizkusemi og sterkum vilja til að
vernda rjett fjelaganna, sem jeg vann fyrir. Fyrir pað eitt tapaði
jeg fje og tíma, sem jeg aldrei sje eptir, því mikið var unnið, þar
sem umboðsmennirnir sjálfir sönnuðu með framkomu sinni í þessu
máli það rjett að vera, sem jeg hefi sagt um útlenda umboðs-
menn yfir höfuð, og að allt komst fram í dagsbirtuna, sem þessir
menn gjörðu í pukri, þrátt fyrir alla viðleitni til að halda þessum
svikamylnu tilraunum leyndum.
Ekki get jeg enn þá staðhæft hver eða hverjir hafa klætt
brjefseptirritið í búning siun; það liggur á milli hluta. Svo er það
heldur ekki upplýst, hvað Winther hafi fengið fyrir að stela eptir-
ritinu upphaflega af brjefi mínu 22. febrúar þ. á., en ólíklegt er, að
hann hafi gert það, fyrir ekki neitt, þar sem hann hvorki þekkti
mig nje Bennie. Winther hefir kannazt við, að hafa stolið eptir-
ritinu af þessu brjefi, eða tekið það án Steins vitundar, og fengiðt
það í hendur mönnum á Englandi.
Eitt er víst og það er það, að úr því Winther gat komizt
yfir brjef mitt 22. febrúar þ. á. frumritað, til þess að stela eptírriti