Ísafold


Ísafold - 25.07.1894, Qupperneq 1

Ísafold - 25.07.1894, Qupperneq 1
Kemur út ýmist einu sinni '©ða tvisvar i viku. Yerð árg (minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis 5 kr. eða l1/* doll.; borgist fyrirmiðjan j úlímíin. (erlend- is fyrir fram). ÍSAFOLD. Uppsögn(skrifleg) bundin vifV áramót, ógild nema komin sje til útgefanda fyrir l.októ- berm. Afgreiöslustofa blabs- ins er í Austurstrœti 8 XXI. árg. Reykjavík, miðvikudaginn 25. júlí 1894. 46. blað. Dálítill ferðapistill. I. Þú vilt að jeg fari að segja þjev, vinur sæll, hvernig mjer hafl litizt á mig í sveit- inni. Það er satt, að mjer var raunar nýtt um varninginn að koma í sveit7 svo að heitið gæti. Jeg hafði í æðimörg ár mjög lítið hreift mig hjer, varla komizt meira æn sem svaraði dagh\úð frá höfuðstaðnum, og það örsjaldan. Það lá við að jeg hlakk- aði til eins og hálfvaxinn unglingur að ljetta mjer þetta upp og kanna fornar slóðir. Og gaman hafði jeg af ferðinni og gott, þó ekki væri lengri en þetta og tímann yrði jeg að skammta mjer nokkuð naumt. Það er hollt og notalegt að fá að hrista af sjer rykið hjerna af mölinni og anda að sjer hreinu og þýðu sveitalopti, um bezta tíma árs og skemmtilegasta. Eigi »er og síður varið í þá andlegu hvíld og hressingu, að vera laus við daglegt stjá það og eril, er hæjarlífinu fylgir, samfara annsamri iðju, þótt laus sje við líkamlega áreynslu, en njóta í þess stað nokkurs konar áhyggjulausrar algleymisværðar, sem ekkert raskar annað en hin Qörgandi hreifing á hestbaki og sífelld umbreyting á sjón- deildarhringnum og því sem er innan hans endimarka, eptir því sem maður færist yfir landið. Hitta svo allt af þess á milli góð- kunningja og alúðarvini, þar sem manni ' er tekið tveim höndum, með hreinni og •óblandinni íslenzkri gestrisni á hæsta stigi, þessari hjartanlegu, óbrotnu alúð, sem allt ’vill gera komumanni til góðs og þæginda og ekkert er fjær skapi en að láta á sann- -ast málsháttinn,að »æ sjer gjöf til gjalda*. Til hvíldar er vitanlega sjóferð betri en ferð á landi, og með góðu samferðafólki •og í góðu veðri getur sjóferðin verið mik- ið skemmtileg, þó að ekki sjái nema lopt ‘Og lög dag eptir dag. En tilbreyting sú, er landferðalaginu fylgir, bæði í »umheimi ■og mannheimi«, sem síra Arnljótur mundi •orða það, gerir það að verkum,að!flestir, þeir •er engin vanheilsa bagar, vilja vinna til að vera stundum þreyttir að kveldi, held- ur en hitt, að liggja vembilfláka á skips- ;þiljum og aðgjörðalausir dag frá degi. II. Yestur að Ólafsdal var ferðinni svo sem ’helzt heitið. Mjer hafði lengi leikið hugur á að koma þar, en ekki komið því við fyrri. Þar eru mikil umskipti orðin frá því jeg man fyrst eptir,fyrir 30 árum. Þá bjó þar Jón iBjarnason alþingismaður, Skagfirðingur að uppruna, sat áður höfuðbólið Reykhóla, og ekki meira en svo vel, því þeir þurfa mann á móti sjer, enda var Jón meiri af- skiptamaður út á við en búsýslumaður, þótt framfarahug hefði talsverðan. Hann þótti taka heldur niður fyrir sig, er hann ‘fluttist að Ólafsdal, smábýli, sem ekki var stórum ofar á metorðaskrá þá en að heita notasælt kot. Vel hafði mönnum samt bún- azt þar; landkostir þóttu vera þar mikið góðir. Jón áformaði þar ýmsar jarðabæt- ur, en varð lítið sem ekkert úr, nema nátt- haga gerði hann þar á eyrinni niður við sjóinn, sem enn er við lýði og heitir nú »Eyrartún«; hefir nú Torfi skólastjóri reist þar fjárhús með hlöðu, yflr hátt á 2. hundr- að ær. Torfi er upp alinn þar í sveitinni, Saurbænum, og var honum því kunnugt um, hve landgott er í Ólafsdal, og þá hitt, að þó að heldur sje þar iandþröngt, þá er túnstæði þar ákaflega mikið og gott; að öðrum kosti mundi hann eigi hafa kosið sjer jafnlítilfjörlega jörð til ábúðar og bún- aðarskólaseturs. Það sem komumaður veitir nú fyrst og fremst eptirtekt í Ólafsdal, er, hvað snyrti- mannlega og hugvitsamlega er frá öllu gengið, utan hússog innan, ognákvæm röð og regla á öilum lilutum. Það er mikils- verður kostur hjer á landi, þar sem vönt- un slíks hefir löngum verið talin með þjóð- löstum vorum. Húsakynni munu vera veglegri og meiri háttar á stöku stöð- um hjer til sveita, en varla haganlegar fyrir komið nje betur um þau gengið, ef við ábúð eru notuð. Það þarf mikil húsa- kynni fyrir um og yfir 40 manns í heimili, eins og er í Ólafsdal, ofan á mjög mik- inn gestagang, — með öllum búsáhöldum, eigi allt að geta litið þokkalega út. Ó- kunnugir f'urða sig á, að hægt sje að kom- ast af með ekki stærra ibúðarhús, 25 álna langt og 9—10 álna breitt, þar sem í því þurfa og að vera og eru 2 skólastofur. En rúmið er vel notað og af mikilli hagsýni, og geymslupláss miltið utan húss, þar á meðal lengja með endilangri húshliðinni að norðan. Læk er veitt heim í túnið og um það þvei’t og endilangt, rjett fram hjá ibúðarhúsi, fjósi og fieirum húsum (mjólk- ui’húsi o. fl.), en rennur úr læknum inn, svo vatn þarf hvergi að sækja, og er það mikill verkasparnaður. Öðrum megin við fjósið er hús jafnstórt þvi, 20 álna langt og eitthvað 7 álna breitt; það er sjálfsagt hlaðan, hugsa ókunnugir, en það er — áburðarhús; þar er geymd mykjan undan kúnum, — sem blandað er saman við í flórn- um afrakstri af túninu, — svo hvorki kemst vinduraðnjerigning, og segirskóiastjóri sjer ekkert hús þarfara á jörðinni. Heyhlaðan kúnna er hinum megin fjóssins. Fjósið er haft næri’i túnjaðri og stígur heim að því afgirtur, svo að ekki geti kýrnar komizt í túnið, þegar þær eru látnar út eða inn. Þúfa er nú engin í öllu Ólafsdalstúni og er það þó orðið framt að 30 dagsláttum. Það er um 18 dagsláttur, sem sljettaðar hafa veiúð síðan kennslustofnunin komst þar á stofn. Útgræðslan man jeg ekki glöggt, hvað er mikil. En fullar 100 dag- sláttur eru enn utan túns, áfastar við það, sem auðgerðar ei’u að túni, ef áburður fæst; það eru algrónir móar og flatir, sumt votlent, er ræsa þarf fram áður. Má af því marka, að eigi muni þrjóta verkefni fyi’ir búnaðarlærisveina, þótt skólinn standi nokkuð enn. Utan túns eru 3 vel girtir nátthagar, auk Eyi’artúnsins, er fyr var getið. Töðufall er nú orðið á heimajörðinni 4— 500 hestar, og útheyskapur þar um 500, að með töldum nátthögunum. Útheysslægj- urnar eru ekki meiri en það. En sumar- hagar eru ágætir, bæði í dalnum sjálfum, þótt lítill sje, og á hlíðunum beggja vegna, fx’am með Gilsfirði; fyrirtaks-kjarngott gras. Til þess að auka bú sitt heflr þvi Torfi skólastjóri orðið að hafa með jarðir úti i Saurbæ, heldur tvær en eina, Belgs- dal og Staðarhól, og þó þrjár raunar nú orðið (Stóra-Múla). Það er mest útheys- skapurinn, sem hann notar þar, en leigir túnin að mestu húsfólki og leiguliðum. Hefir heyskapur verið þar um 1100 hest- ar síðari árin, og er hafður fjenaður þar út frá á nokkru af heyjunum, en sumt flutt heim að Ólafsdal; er það langur heybands- vegur, en þó ekki ókleyfur; má fara 2—3 ferðir á dag. Nú er verið að í-eisa fjárhús og heyhlöðu mikla úti á árbökkunum hjá Múla, til þess að geta haft þar sem mest af fjen- aðinum, nema ær og kýr. Meðal jarða- bóta þar út frá, er Torfi hefir gera látið, á eignarjörð sinni Belgsdal, er 700 faðma langur vatnsveitingaskurður, til að ná Hvolsá upp á engjarnar, og hefir vel tek- izt. Örðugleikar eru talsverðir á þessum bú- skap. Þó gera aðrir meira orð á því en Torfi skólastjóri sjálfui*. »Hann fer með sig, hann Torfl minn«, segja nágrannarnir; »það er hóflaust, hvað hann leggur á sig, bæði fyrir sjálfan sigogaðra«. Það er allt af »hann Torfi minn« í hvei’ju orði, þegar á hann er minnzt. Allir unna þeir hon- um eins og bezta vin og bróður; góðsemi hans, hjálpfýsi og gestrisni er takmarka- laus, að beggja vilja samhuga, bónda og húsfreyju. Vai’la getur alúðlegri sambúð kennara og lærisveina og látlausari en þar 1 Ólafsdal, og þó laust við agaleysi. Heim- ilisbragurinn er að sjá og reyna einkar- viðfeldinn og ánægjulegur. Það þarf gott lag til að hafa góða stjórn yfir 12 læri- sveinum og 12 börnum (þar af 3 tökubörn- um), auk verkafólks. m. Hvort sem það er Ólafsdalsskólanum að þakka eða nokkurs konar almennri stefnu tímans hin síðari árin, þá virðist vera mikill munur á áhuga á jarðabótum í Dala- sýslu nú og áður, eins og víðar, þótt miklu almennari þyrfti hann samt og ætti að vera. Hinn nýi sýslumaður Dalamanna, er bú setti saman á höfuðbólinu Sauða- felli fyrir 2—3 árum, er hinn mesti jarða- bótaforkur. Hann er þegar búinn að sljetta þar í túninu nær 6 dagsláttur, og

x

Ísafold

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.