Ísafold - 25.07.1894, Qupperneq 1
Kemur út ýmist einu sinni
'©ða tvisvar i viku. Yerð árg
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða l1/* doll.; borgist
fyrirmiðjan j úlímíin. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin vifV
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
berm. Afgreiöslustofa blabs-
ins er í Austurstrœti 8
XXI. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 25. júlí 1894.
46. blað.
Dálítill ferðapistill.
I.
Þú vilt að jeg fari að segja þjev, vinur
sæll, hvernig mjer hafl litizt á mig í sveit-
inni.
Það er satt, að mjer var raunar nýtt
um varninginn að koma í sveit7 svo að
heitið gæti. Jeg hafði í æðimörg ár mjög
lítið hreift mig hjer, varla komizt meira
æn sem svaraði dagh\úð frá höfuðstaðnum,
og það örsjaldan. Það lá við að jeg hlakk-
aði til eins og hálfvaxinn unglingur að
ljetta mjer þetta upp og kanna fornar
slóðir. Og gaman hafði jeg af ferðinni
og gott, þó ekki væri lengri en þetta og
tímann yrði jeg að skammta mjer nokkuð
naumt. Það er hollt og notalegt að fá
að hrista af sjer rykið hjerna af mölinni
og anda að sjer hreinu og þýðu sveitalopti,
um bezta tíma árs og skemmtilegasta. Eigi
»er og síður varið í þá andlegu hvíld og
hressingu, að vera laus við daglegt stjá
það og eril, er hæjarlífinu fylgir, samfara
annsamri iðju, þótt laus sje við líkamlega
áreynslu, en njóta í þess stað nokkurs
konar áhyggjulausrar algleymisværðar, sem
ekkert raskar annað en hin Qörgandi hreifing
á hestbaki og sífelld umbreyting á sjón-
deildarhringnum og því sem er innan hans
endimarka, eptir því sem maður færist yfir
landið. Hitta svo allt af þess á milli góð-
kunningja og alúðarvini, þar sem manni
' er tekið tveim höndum, með hreinni og
•óblandinni íslenzkri gestrisni á hæsta stigi,
þessari hjartanlegu, óbrotnu alúð, sem allt
’vill gera komumanni til góðs og þæginda
og ekkert er fjær skapi en að láta á sann-
-ast málsháttinn,að »æ sjer gjöf til gjalda*.
Til hvíldar er vitanlega sjóferð betri en
ferð á landi, og með góðu samferðafólki
•og í góðu veðri getur sjóferðin verið mik-
ið skemmtileg, þó að ekki sjái nema lopt
‘Og lög dag eptir dag. En tilbreyting sú,
er landferðalaginu fylgir, bæði í »umheimi
■og mannheimi«, sem síra Arnljótur mundi
•orða það, gerir það að verkum,að!flestir, þeir
•er engin vanheilsa bagar, vilja vinna til
að vera stundum þreyttir að kveldi, held-
ur en hitt, að liggja vembilfláka á skips-
;þiljum og aðgjörðalausir dag frá degi.
II.
Yestur að Ólafsdal var ferðinni svo sem
’helzt heitið. Mjer hafði lengi leikið hugur
á að koma þar, en ekki komið því við
fyrri.
Þar eru mikil umskipti orðin frá því jeg
man fyrst eptir,fyrir 30 árum. Þá bjó þar Jón
iBjarnason alþingismaður, Skagfirðingur að
uppruna, sat áður höfuðbólið Reykhóla, og
ekki meira en svo vel, því þeir þurfa
mann á móti sjer, enda var Jón meiri af-
skiptamaður út á við en búsýslumaður,
þótt framfarahug hefði talsverðan. Hann
þótti taka heldur niður fyrir sig, er hann
‘fluttist að Ólafsdal, smábýli, sem ekki var
stórum ofar á metorðaskrá þá en að heita
notasælt kot. Vel hafði mönnum samt bún-
azt þar; landkostir þóttu vera þar mikið
góðir. Jón áformaði þar ýmsar jarðabæt-
ur, en varð lítið sem ekkert úr, nema nátt-
haga gerði hann þar á eyrinni niður við
sjóinn, sem enn er við lýði og heitir nú
»Eyrartún«; hefir nú Torfi skólastjóri reist
þar fjárhús með hlöðu, yflr hátt á 2. hundr-
að ær. Torfi er upp alinn þar í sveitinni,
Saurbænum, og var honum því kunnugt
um, hve landgott er í Ólafsdal, og þá hitt,
að þó að heldur sje þar iandþröngt, þá er
túnstæði þar ákaflega mikið og gott; að
öðrum kosti mundi hann eigi hafa kosið
sjer jafnlítilfjörlega jörð til ábúðar og bún-
aðarskólaseturs.
Það sem komumaður veitir nú fyrst og
fremst eptirtekt í Ólafsdal, er, hvað snyrti-
mannlega og hugvitsamlega er frá öllu
gengið, utan hússog innan, ognákvæm röð
og regla á öilum lilutum. Það er mikils-
verður kostur hjer á landi, þar sem vönt-
un slíks hefir löngum verið talin með þjóð-
löstum vorum. Húsakynni munu vera
veglegri og meiri háttar á stöku stöð-
um hjer til sveita, en varla haganlegar
fyrir komið nje betur um þau gengið, ef
við ábúð eru notuð. Það þarf mikil húsa-
kynni fyrir um og yfir 40 manns í heimili,
eins og er í Ólafsdal, ofan á mjög mik-
inn gestagang, — með öllum búsáhöldum,
eigi allt að geta litið þokkalega út. Ó-
kunnugir f'urða sig á, að hægt sje að kom-
ast af með ekki stærra ibúðarhús, 25 álna
langt og 9—10 álna breitt, þar sem í því
þurfa og að vera og eru 2 skólastofur. En
rúmið er vel notað og af mikilli hagsýni,
og geymslupláss miltið utan húss, þar á
meðal lengja með endilangri húshliðinni
að norðan. Læk er veitt heim í túnið og
um það þvei’t og endilangt, rjett fram hjá
ibúðarhúsi, fjósi og fieirum húsum (mjólk-
ui’húsi o. fl.), en rennur úr læknum inn,
svo vatn þarf hvergi að sækja, og er það
mikill verkasparnaður. Öðrum megin við
fjósið er hús jafnstórt þvi, 20 álna langt
og eitthvað 7 álna breitt; það er sjálfsagt
hlaðan, hugsa ókunnugir, en það er —
áburðarhús; þar er geymd mykjan undan
kúnum, — sem blandað er saman við í flórn-
um afrakstri af túninu, — svo hvorki kemst
vinduraðnjerigning, og segirskóiastjóri sjer
ekkert hús þarfara á jörðinni. Heyhlaðan
kúnna er hinum megin fjóssins. Fjósið er
haft næri’i túnjaðri og stígur heim að því
afgirtur, svo að ekki geti kýrnar komizt
í túnið, þegar þær eru látnar út eða inn.
Þúfa er nú engin í öllu Ólafsdalstúni og
er það þó orðið framt að 30 dagsláttum.
Það er um 18 dagsláttur, sem sljettaðar
hafa veiúð síðan kennslustofnunin komst
þar á stofn. Útgræðslan man jeg ekki
glöggt, hvað er mikil. En fullar 100 dag-
sláttur eru enn utan túns, áfastar við það,
sem auðgerðar ei’u að túni, ef áburður
fæst; það eru algrónir móar og flatir, sumt
votlent, er ræsa þarf fram áður. Má af
því marka, að eigi muni þrjóta verkefni
fyi’ir búnaðarlærisveina, þótt skólinn standi
nokkuð enn.
Utan túns eru 3 vel girtir nátthagar,
auk Eyi’artúnsins, er fyr var getið.
Töðufall er nú orðið á heimajörðinni 4—
500 hestar, og útheyskapur þar um 500,
að með töldum nátthögunum. Útheysslægj-
urnar eru ekki meiri en það. En sumar-
hagar eru ágætir, bæði í dalnum sjálfum,
þótt lítill sje, og á hlíðunum beggja vegna,
fx’am með Gilsfirði; fyrirtaks-kjarngott
gras. Til þess að auka bú sitt heflr þvi
Torfi skólastjóri orðið að hafa með jarðir
úti i Saurbæ, heldur tvær en eina, Belgs-
dal og Staðarhól, og þó þrjár raunar nú
orðið (Stóra-Múla). Það er mest útheys-
skapurinn, sem hann notar þar, en leigir
túnin að mestu húsfólki og leiguliðum.
Hefir heyskapur verið þar um 1100 hest-
ar síðari árin, og er hafður fjenaður þar
út frá á nokkru af heyjunum, en sumt flutt
heim að Ólafsdal; er það langur heybands-
vegur, en þó ekki ókleyfur; má fara 2—3
ferðir á dag. Nú er verið að í-eisa fjárhús og
heyhlöðu mikla úti á árbökkunum hjá Múla,
til þess að geta haft þar sem mest af fjen-
aðinum, nema ær og kýr. Meðal jarða-
bóta þar út frá, er Torfi hefir gera látið,
á eignarjörð sinni Belgsdal, er 700 faðma
langur vatnsveitingaskurður, til að ná
Hvolsá upp á engjarnar, og hefir vel tek-
izt.
Örðugleikar eru talsverðir á þessum bú-
skap. Þó gera aðrir meira orð á því en
Torfi skólastjóri sjálfui*. »Hann fer með
sig, hann Torfl minn«, segja nágrannarnir;
»það er hóflaust, hvað hann leggur á sig,
bæði fyrir sjálfan sigogaðra«. Það er allt
af »hann Torfi minn« í hvei’ju orði, þegar
á hann er minnzt. Allir unna þeir hon-
um eins og bezta vin og bróður; góðsemi
hans, hjálpfýsi og gestrisni er takmarka-
laus, að beggja vilja samhuga, bónda og
húsfreyju. Vai’la getur alúðlegri sambúð
kennara og lærisveina og látlausari en þar 1
Ólafsdal, og þó laust við agaleysi. Heim-
ilisbragurinn er að sjá og reyna einkar-
viðfeldinn og ánægjulegur. Það þarf gott
lag til að hafa góða stjórn yfir 12 læri-
sveinum og 12 börnum (þar af 3 tökubörn-
um), auk verkafólks.
m.
Hvort sem það er Ólafsdalsskólanum að
þakka eða nokkurs konar almennri stefnu
tímans hin síðari árin, þá virðist vera
mikill munur á áhuga á jarðabótum í Dala-
sýslu nú og áður, eins og víðar, þótt miklu
almennari þyrfti hann samt og ætti að
vera. Hinn nýi sýslumaður Dalamanna,
er bú setti saman á höfuðbólinu Sauða-
felli fyrir 2—3 árum, er hinn mesti jarða-
bótaforkur. Hann er þegar búinn að
sljetta þar í túninu nær 6 dagsláttur, og