Ísafold - 01.08.1894, Blaðsíða 1
"Kemur út ýmist ©mu sinni
•eða tvisvar i viku. Yerö árg
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlenrh’s
B kr. eða l1/* doll.; borgist
fyrir mibjan j úlímán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin vift
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
berm. Afgreióslustofa blabs-
ins er í Auiturstrœti 8
Reykjavík, miðvikudaginn 1. ágúst 1894.
XXI. árg.
Laiidsbankinii
verður opinn frá 1. ágúst til 1. septem-
ber þ. á. kl. 93/4 f. m. til kl. 123/4 e. m.,
og stjórn bankaus er til viðtals kl. 10'/n
til kl. HVs f. m.
Tr. Gunnarsson.
Suðuramtsbunaðarfjelagið
°g
sveitabúnaðarfjelögin.
Á fundi Búnaðarfjelags Suðuramtsins 5.
j). m. stakk jeg upp á því, að reynt yrði
.að koma fjelaginu í nánara samband við
búnaðarfjelög sveitanna. í sambandi við
j>etta stakk jeg upp á því, að hvert bún-
aðarfjelag í sveit sendi fulltrúa, er það
kysi, á aðalfund í Eeykjavík, og að þessir
kjörnu fulltrúar búnaðarfjelaganna hefðu
einir atkvæðisrjett á þessum aðalfundum.
Uppástungur þessar mættu á fundinum
talsverðri mótspyrnu, þótt það yrði ofan á
að lokum, að nefnd væri kosin í málið.
í>ví var jafnvel hreytt fram, að í þessu
lægi tortryggni við stjórn Búnaðarfjelags
'Suðuramtsins, þá sem nú er. Þessu mót-
mæli jeg öldungis, sem ástæðulausum get-
•sökum.
Því var líka hreift á fundinum, að nauð-
■syn bæri til að rita í blöðin um uppástung-
ur þessar. Þetta álít jeg nú að vísu ekki,
því mjer sýnast uppástungurnar báðar
mjög einfaldar og auðskildar. En af því
-að jeg stakk upp á þessu skal jeg þó í
fám orðum skýra frá því, hvernig jeg heíi
liugsað mjer breytingar þessar.
Eins og allir hljóta að sjá, standa þessar
uppástungur í nánu sambandi hver við
•uðra, því sje því slegið föstu, að kjörnir
menn frá búnaðarfjelögum sveitanna sjeu
•sendir á aðalfund Búnaðarfjelags Suður-
amtsins og að þessir kjörnu menn einir
hafi atkvæðisi’jett, þá er tilganginum með
fyrri uppástunguna náð; þá er komið það
samband milli smærri fjelaganna og aðal-
fjelagsins, sem jeg álít æskilegt.
Á þennan hátt yrði Búnaðarfj'elag Suð-
uramtsins í rauninni ekki sjerstakt fjelag,
heldur yfirstjórn allra annara búnaðarfje-
laga í amtinu, og áliti jeg það vel fara, en
þó bezt, að þessi yfirstjórn næði yfir allt
landið. í sambandi við þetta þyrfti óefað
að gjöra ýmsar breytingar á núgildandi
ílögum Búnaðarfjelagsins.
Eins og kunnugt er, stóð Búnaðarfjelag
‘Suðuramtsins (húss- og bústjórnarfjelagið)
lengi eitt uppi. Þá var ekki um önnur
fjelög að ræða, og er enginn efi á því, aö
það hefir komið miklu góðu til leiðar með
starfsemi sinni. Nú er komin mikil breyt-
ing í þessu efni. Smærri búnaðarfjelög
■eru komin á fót í fjöldamörgum sveitum,
■og þau fjelög fjölga árlega. Þetta virðist
'mjer draga úr þörfinni á stærra fjelagi, og
•starfsemi þess er jafnvel eins og nú er
ástatt til þess að tvístra kröptunum. Sam-
eiginleg yfirstjórn allra hinna smærri fje-
laga er aptur, að mínu áliti, mjög nauð-
synleg, bæði til þess að koma sem líkustu
skipulagi á öll hin smærri fjelög, beina
framkvæmdum þeirra í rjetta átt og einnig
vekja nauðsynlega samkeppni milli þeirra.
Jeg ætlast til að yfirstjórnin hafi æði-
mikið fje til umráða, iíkt og Búnaðarfjelag
Suðuramtsins hefi nú.
Fyrirkomulag yfirstjórnarinnar hugsa jeg
mjer þannig. Þriggja manna stjórnarnefnd:
f'ormaður, fjehirðir, gjaldkeri, sem hefir á
hendi alla stjórn og framkvæmdir milli
funda. Til stjórnarnefndar eru sendar
allar styrkbeiðslur. Einn ársfundur, sem
haldinn sje um mánaðamót júní og júlí.
Hver meðlimur sjerhvers búnaðarfjelags,
sem heyrir undir yfirstjórnina, getur sótt
fnndinn og hefir þar fullt málfrelsi. At-
kvæðisrjett hafa að eins kjörnir menn frá
búnaðarfjelögunum. Ákveða þarf, hvað
marga fulltrúa hvert búnaðarfjelag sendir
á fundinn og er sú tala miðuð við tölu
fjelagsmanna.
Fundurinn ræðir þessi mál:
Lög og lagabreytingar búnaðai’fjelaga í
sveitunum. Styrkbeiðslur þær, sem til
stjórnarnefndar hafa komið, og sker fund-
ui’inn úr því með atkvæðafjölda, hvort þær
eru teknar til greina og að hve miklu
leyti.
En fremur í'æðir fundurinn hvert það
málefni, sem þar er borið upp og að bún-
aði lítur, t. d. um fjenaðarhirðing, kynbætur,
áburðardrýgindi, mcðfcrð heyja og ásetn-
ing o. fl. o. íf. Jeg tel engan efa á því,
að nóg yrði umræðuefnið, þegar nýtustn
og hyggnustu búmenn úr ýmsum sveitum,
og jafnvel fjórðungum, hittust og færu að
bera ráð sín saman.
Fnndai’gjörðirnar, eða glöggvan útdrátt
úr þeim, ætti svo árlega að prenta í bún-
aðarriti, sem stjórnarnefndin sæi nm út-
gáfu á. I búnaðarritinu ætti líka að birta
glöggt yfirlit yfir búnaðarframkvæmdir
hvers búnaðarfjelags ár hvert, og mundi
þetta glæða samkeppni og áhuga hjá fje-
lögunum.
Jeg get búizt við, að menn hafi það í
móti þessu fyrii’komulagi, að þaö muni
verða of dýrt. Þessari mótbáru svara jeg
því fyrst, að jeg ætlast ekki til að fund-
armenn ferðist eins fínt eða dýrt og
höfðingjar og alþingismenn. Jeg ætlast
til að hinir kjörnn menn fái í þókn-
un 2 kr. á dag eða máske rúmlega það.
Þetta er nóg, einkum þegar á það er lit-
ið, að við ferðina má jafnan urn það leyti
árs sameina ýmsar útvegur í heimilisþai’fir.
Rjettast álít jeg að laun hinna kosnu
manna sjeu tekin af fje því, sem yfirstjórn-
in hefir til umráða, því að öðrum kosti
kæmi kostnaður þessi, þó lítill sje, mis-
jafnt niður á hinar ýmsu deildir eða bún-
aðarfjelög sveitanna eptir mismunandi fjar-
48. blað.
lægð frá fundarstaðnum, sem sjálfsagt ætti
að vera Reykjavík, og þar ætti stjórnar-
nefndin helzt að eiga aðsetur.
Jeg fel þetta mál öllum þeim til ná-
kvæmrar athugunar, sem láta sjer annt um
framfarir í búnaði. Breytingar tel jeg víst
að verði gerðar við þessar uppástungur
nxínar, og gleður það mig, ef þær fremur
miða til framfai’a.
Mosfelli 25. júlí 1894.
St. Stephensen.
Brennivínsskatturinn.
Því er almennt haldið fram, að drykkju-
skapur og brennivínskaup fari stórum
minnkandi hjer á landi eða sje nálega að
hverfa sumstaðar. Það er því all-fróðlegt
að fá sem nýjastar skýrslur um, hve mikið
af áfengum drykkjum heflr flutzt inn í
hvei’ja sýslu fyrir sig á landinu, og gera
eptir því áætlun um, hve miklu hver sýsla
eyðir í áfenga drykki, eða með öðrum
oi'ðum, hve háan brennivtnsskatt hver sýsla
geldur.
í þetta sinn skal lijer að eins gjörð á-
ætlun um tvær sýslur á suðui’landi.
Ái’ið sem leið (1893) fluttu verzlunar-
staðirnir í Árnessýslu til landsins brenni-
vín og »önnur vínföng« fyrir 25,500 kr.
að minnsta kosti.
Þetta er sá brennivínsskattur, sem tjeðir
vei’zlunarstaðir hafa lagt á landið síðastl.
ár, og þennan skatt greiðá Árnesingar og
Rangæingar.
Það er á þessar 2 sýslur og þær einar,
sem þessum skatti ber að jafna, og þó eigi
að jöfnum hlutum á báðar sýslurnar, held-
ur nokkru meira á Árnessýslu, með þvi
að hún er fjölmennari og ölföngin flutt
inn í hana.
En er þettaþáallur brennivínsskatturinn,
sem þessar 2 sýslur hafa greitt árið sem
leið?
Nei, hjer eru ekki öll kurl komin til
grafar enn. Það sem á vantar að Rang-
æingar beri helmxng af nefndum skatti,
það bæta þeir sjer upp með brennivínsað-
dráttum utan úr Vestmannaeyjum og ef til
vill anstan úr Mýrdal, þótt lítið sje, þvi
þar fæst sopinn líka, svo er fyrir að þakka
hinum skilyrðislausu löggildingum alþingis.
Þá eru þó enn ótalin öll þau ölföng, sem
flutt hafa verið á ái’inu í þessar 2 sýslur
úr kaupstöðunum við Faxaflóa, einkum
Reykjavík.
Þegar allt þetta er lagt saman, mun óhætt
að fullyrða, að þessar 2 sýslur hafi greitt
í brennivínsskatt árið sem leið alls og alls
32—34 þús. krónur,eða til jafnar 16—17,000
kr. hvor sýslan.
Þungur skattur mundi það hafa þótt, ef
eitthvað annað enn »blessað brennivínið«
hefði lagt hann á sýslubúa.
Og þrátt fyrir þennan gífurlega brenni-
vínsskatt er því haldið fram, að drykkju