Ísafold - 15.08.1894, Blaðsíða 3

207
vatn, eins og þeir eerðu í Skotiands há- j
lendi. ÞA kœmu þar og víðar upp gisti- ;
skálar. Útlendingar þyrftu margs með I
hjá iandsmönnum og mundu skapast af þvi j
mikil viðskipti og arðsöm. Laxár kæmust
þá í miklu hærra verð (leigu), vegna sam-
keppni, sem nú væri engin, með því þeir
sem þær reyndu hjer og leigðu, bæru j
þeim illa söguna, er heim kæmi, til þess
að fæla aðra frá þeim.
Hvað bændur snertir, þá mundi þeim
bregða við að geta komið jafnóðum og í
snatri frá sjer á góðan markað hvers kon-
ar afurðum, er þeir gætu fram leitt á bú-
um sínum, og eins dregið að sjer á sama
hátt hvaða þungavöru sem væri. Mundi
það meðal annars leiða til mikilla húsa-
bóta, en góð húsakynni bættu heilsu þjóð-
arinnar og efldu fjör hennar. Þar með
mundi og skapast hagfelid sundurskipting
atvinnuveganna, er reynslan sýndi að
hverri þjóð horfði til farsældar.
Járnbrautir væri þjóðvegir þessarar ald-
ar; þær ryddu sjer alstaðar til rúms, jafn-
vel hversu stjáibygt sem væri og hvað
vel sem sjórinn lægi við til flutninga. Til
dæmis ætluðu Norðmenn nú að verja 64
milj. kr. til að leggja járnbraut strand-
lengismilliKristjaníu ogBjörgvinar,svo mik-
ið sem væri þó um gufuskipaferðir þar með
ströndum fram. Á Newfoundlandi, hrjóstr-
ugu landi og strjálbygðu með jöklum og
öræfum, eins og hjer, væri járnbrautir
lagðar víðs vegar um land.
Sumir ímynduðu sjer, að ekki væri hægt
að leggja járnbrautir nema á jafnsljettu.
En það væri nú löngu sannað með re3rnslu,
að mikil fjöll og flrnindi stæðu alls eigi
fyrir, svo sem Hamrafjöilin í Ameriku o.
fl. Hjer væri ekki nema barnaspi! að
leggja járnbrautir fyrir þvi. Fannir þyrfti
og eigi að óttast framar hjer en svo víða
annarsstaðar, og væri mönnum eigi vand-
ara um hjer en þar, þó að ferðir tepptust
stöku sinnum í bili sakir snjóa.
Er ísland fært um að bera járnbrautir?
f>ví þá síður en önnur lönd jafnstrjálbygð?
Hjer ættu að vera 200 mílur enskar af
fulldýrum og kostnaðarsömum járnbraut-
um, miðað við það sem er í Canada eptir
fólksfjölda og landrými, en 400 af hinum.
Lægi járnbraut norður í Eyjafjörð, væri
það samt ekki nema á 3. hundr. mílur
enskar, en til hennar næði meiri hluti
lands. Eptir viðhaldskostnaði og gagni
mundu vegir (akbrautir) dýrari að lok-
um en járnbrautir.
' Gufufærum hefði verið líkt við líf-
æðarnar í líkama manns, en frjettaþráðun-
um við taugarnar. Þau lönd væri því eins
og dauðir iimir á þjóðlíkama mannkyns-
ins, er vantaði þetta tvennt. En England
væri verzlunarhjarta heimsins, og væri því
mjög svo hentugt, að líffæri þessi hingað
hefðu þar upptök sín. Öll þing og ailar
iandsstjórnir í heimi legðu langmesta á-
herzlu á, að efla og styrkja hin beztu
samgöngutæki, og iægi meira fje fólgið í
járnbrautum en allir bankar heimsins hefðu
að geyma.
Yjer hefðum fengið verzlunarfrelsi 1854,
og stjórnfrelsi 1874. Nú, að liðnum öðrum
20 árum, árið 1894, ætti vel við að stigið
væri hið 3. mikils háttar stig á framfara-
braut landsins — : afráðinn nýr ferill land-
inu til viðreisnar, með almennilegum sam-
göngutækjum. —
Móti þessu áformi eða frumvarpinu fyrir
i þinginu væri haft meðal annars, að engin
I trvg'ging væri fyrir, að neitt yrði af fram-
| kvæmd fyrirtækisins, þó að heimildarlögin
fyrir því gengi fram. En parlamentið
cnska hefði margsinnis geflð út þess kyns
heimildariög, er orðið hefðu árangurslaus
og væri alþingi iiklega ekki vandara um.
Engiendingar væri stórir upp á sig, og
mundu firrtast, ef ætlazt væri til, að þeir
gengi eptir mönnum hjer (þinginu) um að
fá að hætta sjáiflr fje sínu. Mundi þess
langt að bíða, að aðrir byðust til, ef þess-
ir væri gerðir apturreka. Hitt væri senni-
legt, að ætlazt væri til tryggingar fyrir
reglu á gufuskipaferðunuin. Að öðru leyti
yrðu eignir fjelagsins hjer (bryggja, járn-
braut, hús o. fl) sæmileg trygging fyrir
skaðabótum af samningsrofum fjelagsins.
Færi allt með felldu, ætti Island vissulega
að hafa meiri hag af þessu en England.
Hitt væri og ekki forsjállegt, ef maður
væri ekki fær um eitthvað sjálfur, að meina
þá öðrum að gera það fyrir hann.
Kvíðbogi fyrir því, að frumvarp þetta
mundi eigi fá konungs staðfestingu, ef til
kæmi, virtist eigi hafa við neitt að styðjast,
þar sem konungur hefði einmitt sjálfur tekið
það fram í síðustu auglýsingu sinni til ís-
lendinga, að hann vildi fúslega styðja öll
þau störf þingsins, sem lyti að heill og
framförum landsins, — þó að ekki gæti
hann aðhyllzt stjórnarskrárfrumvarpið.
Að fyrirlestrinum var gerður mikið góð-
ur rómur, enda var hann vel fram fluttur,
skipulega og greinilega.
Embættispróf á prestaskólanum tóku
9.—-14. þ. m.
Eink. Stig.
Ásmundur Gíslason...............I. 49
Helgi Pjetur Hjálmarsson . . II. 35
Einn stúdent (utan skóla) stóðst eigi prófið.
Spurningar i hinu skriflega prófl voru:
Trúfrœði: Hvernig birtist guðleg forsjón?
Siðfrœði: Að lýsa eðli frjálsræðisins og
röngum skoðunum á því.
Bifliuskýring: 1. Korintubrjef III, 1,—-10.
v. (incl.).
Rœðutexti: Filippíbrjefið IV, 4.—7. v.
(incl.).
Veörátta. Þerrir var hjer á sunnudaginn
12. þ. m. og aptur I gær og í dag góður,
eptir langvinna óþurka eba þerrileysi hjer
syhra. Af Austfjörðum að frjetta heztu tið,
hita og þurka.
Póstgufuskipið Laura (Christiansen),
kom hingað í nótt og með henni ýmsir far-
þegar: frá Khöfn frk. Jórunn Isleifsdóttir,
frú Sigriður, ekkja síra Lárusar Eysteinsson-
ar, cand. theol. Jón Helgason með konusinni,
Bjarni Sæmundsson cand. mag., Guðm. Björns-
son cand. med. & cbir., cand. jur. Jóhannes
Jóhannesson og cand. juris Magnús Torfason.
Enn fremur 2 þýzkir ferðamenn,og frá Skot-
landi 6 enskir ásamt 2 íslendingum fráAme-
ríku. Loks frá Fæieyjum cand. Ásmundur
Sveinsson, á heimleið af Austfjörðum.
Húnavatnssýslu á cand. jur. Jóhannes Jó-
hannesson að þjóna frá 1. sept. sem settur
sýslumaður árlangt.
ísafjarðarsýslu og bæjarfógetaembættinu
á Isaíirði hefir landshöfðingi sett cand. polit.
Sigurð Briem til að þjóna frá 1. þ. m.
Gufuskipið Stamford lagði af stað hjeð-
an aptur til Englands í fyrra kvöld með 2^/a
hundr. hesta og nokkra farþega: stórkaup-
mann Zöllner frá Newcastle, er hingað kom
með því um daginn; kaupmann H. Th. A.
Thomsen; kaupmann H. Bryde; hjeraðslækni
Guðmund Guðmundsson frá Laugardælum, —
fór sjer til heilsubótar.
Strandferðaskipið Thyra lagði af stað
hjeðan í morgun vestur fyrir land og norður
— var látið híða eptir Laura — og með því
farþegar hinir sömu flestir og komu, ásamt
nokkrum fleirum, þar á meðal dr. med. Edv.
Ehlers með konu sinni og förunaut, kand.
Hansen.
Gufuskipið „Egill“, eign O. Wathnes,
lagði af stað hingað frá Seyðisfirði 2. þ. m.,
til að hirtast þingmönnum upp á samkomulag
um strandferðir að ári, en á 4. degi eða sunnu-
dagskveld 5. s. m. bilaði skrúfan úti fyrir
Skeiðarársandi: brotnuðu 2 spaðarnir, sama
megin báðir, og þótti þá vænzt aö snúa apt-
ur austur; hafnaði sig á Seyðisfirði þriðjn-
dagsmorguninn 7. ágúst. Farþegar voru með
7—8, þar á meðal O. 'VVathne sjálfur. ^Yarnú
tekið til að koma í skipið nýrri skrúfu,
varaskrúfu, og skyldi að því búuu
lagt af stað suður hingað af nýju. En brátt
hugkvæmist útgerðarmanni annað; það var
að senda »Egil« til Skotlands áður, og láta
hann síðan koma hjer við á heimleiöinni, í
áliðnum þessum mánuði. Urðu farþegar að
setjast aptur og hafa svo búið.
. Alþingi 1894.
v.
Stjörnarskráin búin í neðri deild.
Samþykkt þar í gær orðalaust og í einu
hljóði.
Síldartollurinn rússneski. Þeir
Tryggvi Gunnarsson, Sigurður Gunnarsson
og Jón Jónsson (þm. Eyf.) bera upp þings-
ályktunartillögu um að skora á ráðgjafa
íslands, að hann leitist við að fá því
framgengt við stjórn Rússlands, að sem
vægust kjör fáist að því er snertir inn-
flutningstoll af íslenzkri síld, sem flutt er
beina leið frá Islandi eða Danmörku til
Rússlands.
Kirkjugjald. Nefnd í því máli í efri
deild, þeir Hallgr. Sveinsson (form.), Sig-
urður Stefánsson (skrif. og framsögum.),
Jón Jakobsson, Jón Jónsson og Kristján
Jónsson, vill samþykkja frumvarpið með
litlum breytingum, þeirri helztri, að skyldu-
vinna að kirkjum og kirkjugörðum haldist,
en nefskatts takmarkið lægra sje að eins
50 aurar (hitt 120); enn fremur, að gjaldið
skuli ákveðið fyrir 5 ár í senn og sóknar-
nefndir hafa tillögurjett um það.
Sandfok og sandgræðsla. Þingmenn
Rangvellinga bera upp frumvarp um að
veita sýslunefndum vald til að gera sam-
þykktir þar að lútandi, með líkum hætti
og fiskiveiðasamþykktir.
Járnbrautar- og siglingarmálið.
Nefndin í því hefir klofnað. Minni hlutinn,
Tr. Gunnarsson og J. Jónsson, þm. Evf.,
ræður frá að samþykkja frumvarpið, vegna
undirbúningsleysis og talsverðrar útgjalda-
byrði fyrir þjóðina fornspurða, og loks af
því, að ísjárvert sje að binda tilhögun á
gufuskipaferðum í 30 ár við ástand það
sem nú er. Meiri hlutinn, allir 5 hinir í
nefndinni, er málinu meðmæltur, en hefir
samið nýtt frumvarp, með miklum orða-
breytingum, en efnisbreytingum eigi veru-
legum, nema nákvæmari fyrirmælum um
gufuskipsferðirnar. Málið kemur til um-
ræðu frá nefndinni á morgun.