Ísafold - 29.08.1894, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist emu sinni
tvisvar í viku. Verð árg
minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. e<ba l1/* doll.; börgist
fyrirmiðjanjúlímán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(8krifleg) bundin vi^
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
b erm. Afgreiðslastofa blabs-
ins er i Austurstrœti 8
Reykjavik, miðvikudaginn 29. ágúst 1894.
56. blað.
XXI. árg.
Afrek aukaþingsins.
Smá orti þau. Ekki verður því neitað.
Að minnsta kosti ef miðað er við laga-
eptirtekjuna. En fleira get.ur þó að vísu
að liði orðið en það sem fullgert er. Má
vera, að umræður um hin óloknu mál og
«mnar undirbúningur þeirra greiði fyrir
framgangi þeirra síðar meir. Ilitt er og
mikil afsökun, hve vinnutími aukaþings-
ins var afmarkaður, meira jafnvel en
nauðsyn bar til. Virðist hefði mátt ljúka
við nokkur ekki lítils verð mál, er uppi
'dagaði, ef landshöfðingi hefði leyft þing-
Setu til mánaðárlokanna, svo sem hann
mun hafa haft fulla heimild til. En hann
hefir iíklega verið vantrúaður á arðinn af
j)VÍ.
Alþingisfrjettirnar hjer síðar í blaðinu
(og í fyrri blöðum) sýna greinilega, hver
mál hafa náð fram að ganga og hver eigi.
Þegar stjórnarskrána líður og hennar
dilka fjóra, allt nær óbrey ttar apturgöngur frá
fyrri þingum, eru hin samþykktu lög öll
örsmá vexti og flest heldur veigalítil. Til
dæmis fjórar nýjar löggildingar verzlunar-
staða, einnar línu lög hver. »Lengi tekur
isjórinn við«: lengi má að vera, þangað
til búið er að tína upp til löggildingar
hvern fjörublett, færan og ófæran, umhverfls
ullt ísland. Þá er ekki mikið spunnið í
prentsmiðjulagaviðaukann, hlunnindin
handa bókasafni Austflrðinga. Eða fast-
•eignarsölugjalds-afnámið, ofurlítilfjörlega
uppsuðu frá síðasta þingi. Fyrirmælin
um auðkenning á eitruðum rjúpum fyrir
refi eru og fyrirhafnarlítil hugvitssmíð og
líklega þýöingnrlítil. Að hreppsgjöldum
megi jafna niður á öðrum tíma en haust-
Inu, getur verið til geðs og þæginda mönn-
um í sumum sjávarsveitum. Varúðin með
hvalleifarnar er sennilega betri en ekki á
jjeim fáu hvalveiðastöðvum Norðmanna
vestanlands, þar sem þeir hafa ekki enn
Lomið sjer upp áburðarverksmiðjum.
Heimildin um varnir gegn sandfoki mun
og sömuleiðis nokkurs virði fyrir þær
sveitir, er undir því andstreymi eiga að
búa. Hinn mikli kostnaðarijettir á jafnað-
arsjóðunum kemur sveitabændum sjáltsagt
vel, ef það nýmæli hlýtur þá staðfestingu;
landshöfðingi var því mótfallinn; en í
rauninni er það að eins færsla dálítillar
álögu, en ekki afnám. Boðorðið um bú-
setu fastakaupmanna er meiri háttar, en á
langt 1 land og tvísýnt til framkvæmdar,
þótt staðfestingu hljóti, er mun harlavafa-
samt. Þá er herzlan á botnvörpuveiða-
banninu síðasta nýmælið og líklega hið
verulegasta, af sýnni og brýnni nauðsyn
sprottið; en þó mest undir öðrum komi'ð,
hvort lið verður að; þess er því að eins
von, að Danir reynist þeir drengir, að
auka til nokkurrar hlítar landvarnir sinar
hjer gegn hinum ójafnaðarfullu aðskota-
dýrum, sem eru að spilla fyrir oss öðrum
helzta bjargræðisveg vorum.
Þá eru þingsályktanirnar; og má vera,
að sumar af þeim beri nýtilegan ávöxt,
t. d. sú um síldartollinn rússneska, um
stofnun þilskipaábyrgðarsjóðs, um stofnun
brunabótasjóðs, um strandferðirnar að ári.
Miklu meiri háttar málin liggja í valn-
um eða í dái frá þinginu.
Er þar til fyrst að nefna og fremst hið
mikla og misjafnt rómaða nýmæli um lög-
gilding járnbrauta- og siglingafjelags. Sje
engu niður slökkt eða hafnað fyrir drátt-
inn til næsta þings, getur hann orðið til
góðs í aðra röndina. En hitt getur líka
vel orðið uppi á teningnum, að vjer þurf-
um lengi að bíða viðráðanlegs tækifæris
til mjög verulegrar viðreisnartilraunar úr
apturkreystingskreppu þeirri, sem þjóðin
er og verið heflr í svo ævalengi.
Slælegt var það og heldur, að kirkju-
gjaldsnýmælið komst eigi enn fram. Var
þó betra að það dagaði uppi en að það
gengi fram svo gallað sem það var fram
til siðustu forvaða. Er nú samt lítt trúan-
legt, að ekki takist að koma því tii góðra
lykta að sumri.
Að áfengisbannsmálið kæmist eigi lengra
en þetta var raunar lítið tiltökumál. Þaðvar
mikið betra en ekki, það sem það komst.
Það þarf meira en eitt eða tvö þing til þess
að kveða niður þann rameflda vanþekk-
ingar- og hjegiljudraug, er mótspyrnan
gegn slíkri rjettarbót heflr allan sinn mátt
frá.
Sóttvarnarfumvarpið var liklegt til góðs
árangurs, en mun hafa verið með nokkrum
smíðalýtum enn, er það dagaði uppi.
Sáttanefndaúrskurðarvaldsmálið var eitt
af þvi, sem engin vorkunn hetði átt að vera
að ljúka við, eptir að búið var að rogazt
með það allt þingið i fyrra, og þó lánað
annarsstaðar að. Liklegast þarf það
samt enn umbótar, ef að verulegu liði á
að verða.
Útflutningslaga-viðaukinn hefði endilega
átt að komast alla leið í þetta sinn.
Reynslan sýnir ár frá ári, að hans er þörf
að ýmsu leyti, þó ekki væri nema til að
afstýra strokum betur en tekizt hefir með
hinum eldri lögum.
Sumt hið ókljáða er af þvi tagi, er
engin eptirsjá er að, eins og gerist.----
Það er nú sem fyrri síður en svo, að
iðjuleysi verði um kennt, þó að þingvinn-
an hafi eigi orðið ávaxtameiri. Það er
vant að kenna það annars skorti á góðri
verkstjórn og verkhygni, er lítið verður
að verki þrátt fyrir talsverða elju og kapp.
En það mun þykja vandinn meiri að koma
að almennum verkstjórnarreglum við þing-
vinnuna. Hinn óbundni frumkvæðisrjettur
þingmanna og lögheimilað sjálfstæði að
öðru leyti er þar til talsverðrar fyrirstöðu.
En ótrúlegt er þó, að ekki megi með lagx
og góðum samtökum og samvinnuvilja
haga vinnunni hyggilegar og drýgilegar
en gerist; skipta jafnara með sjer verkum,
gera mun á lítilsverðum málum og mikils-
verðum, ætla því sem á ríður fyrirrúm
fyrir hinu og reyna að sjá því sem bezt
farborða með tímann m. m.
Andvígismenn járnbrauta- og siglinga-
fjjelagsfrumvarpsins kenna þvi mest um,
hve litlu varð ágengt um önnur mál á
þinginu, og nefna það i hefndarskyni al-
drei annað en »járnbrautar-s£ysíð«. En
með lagi og fyrirhyggju — haganlegri
verkaskipting — var þeim engin vorkunn
að láta tímann vinnast til meiri háttar
mála annara. Og að minnsta kosti er eigi
hægt að segja, að efri deild hafi tafizt mik-
ið við það mál. Hitt er og fremur þing-
mönnum til lofs en eigi, að þeir leggja
syo mikinn hug við stórmál, hið mikilfeng-
legasta framkvæmdarmái, er þingið hefir
nokkurn tima haft til meðferðar. —
Vjer höfum nú tvívegis reynt oss á að
halda aukaþing, frá því er alþingi tjekk
löggjafarvald. Mun nú mega fullyrða, að
sú reynsla geri eigi aukaþing eptirsóknar-
verð, heldur hitt, að snjaliast muni að
reyna að sneiða hjá þeim i lengstu lög.
Nema þá að þau sjeu höfð viðlíka löng
og hin reglulegu þing. Það er ekki við
að búast, að mikið verulegt verði að verki
á skemmri tíma. En það yrði ærið dýrt,
ef opt bæri að höndum. Betra væri þó
eitt slikt aukaþing á 20 árum, en tvö hin
á 10. Er nú vonandi, að langt verði hins
næsta að bíða, og líklega óhætt að sþá
því.
Alþingi 1894.
IX.
Lög frú alþingi. Þau áður ótalin
7 lög af 18, er afgreidd voru alls á
þessu aukaþingi, eru:
XII. Lög um búsetu fastakaupmanna
á íslandi.
1. gr. Enginn má framvegis stofna nje
reka fasta verzlun hjer á landi, nema hann
sje hjer búsettur, haldi hjer dúk og disk.
2. gr. Kaupmenn þeir, sem nú eiga
fastar verzlanir hjer á landi, en eru bú-
settir erlcndis, skulu þó, meðan þeir eiga
þær, mega reka slíkar verzlanir á þann
hátt, sem lög hingað til hafa leyft.
3. gr. Sá sem gjörir sig sekan í broti
eða yfirhylmingu gegn lögum þessum, skal
sæta 200—5000 kr. sektum, er renna i
landssjóð. Skulu verzlunarhús hans, skip,
verzlunaráhöld og vörur, sem yfirhylm-