Ísafold - 26.09.1894, Page 1

Kemur út ýmist einn sinni
eða tvisvar í viku. Verð árg
minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. e?)a l1/* doll.; borgist
fyrirmibjanjúlímán. (erlend-
is fyrir íram).
ÍSAFOLD
Uppsögn(skrifleg) bnndin vib
áramót, ógild nema komin
aje til útgefanda fyrir l.októ-
b erm. Afgreibslastofa blaöa-
ina er í Augturatrœti 8
XXI. árg.
Reykjavik, miðvikudaginn 26. september 1894.
64. blað.
Vafaiaus og veruleg framför.
Nokkur ár’eru liðin síðan, að lax var
fluttur í is hjer frá suðurlandi til Englands.
I>á var eitt sumar iiutt þaðan til Islands
nálægt 300 smálestir, sem er 600,000 pd.
af ís, og á þessu ári hafa útlend skip verið
hjer við land við fiskveiðar, sem urðu að
Hytja is frá útlöndum, af því að ekki var
mögulegt að fá hjer ís til að geyma fisk í.
Ótrúlegt þætti flestum útlendingum, að ís-
lenzka þjóðin væri komin svo skammt á
veg framfaranna, að eigi væri auðið að fá
ís á íslandi, nema kann ske á þeim tíma
ársins, sem náttúran sjálf býr hann til og
geymir, — svo óhjásneiðanlegt sje að flytja
hann allt sumarið frá heitari löndum, þar
sem menningin er meiri.
í sumar kom matsölumaður á gufuskipi
hingað, sem ekki hafði komið til íslands
fyrri. Hann viidi fá ís keyptan til varð-
veizlu matvæla sinna, en þegar honumvar
sagt að ómögulegt væri að útvega honum
ís, varð hann alveg forviða og mælti:
»Hvað er þetta, fæst ekki ís á íslandi ?
Jeg get fengið hann suður við Miðjarðar-
haf á hvaða tíma árs sem er«.
í bólguveiki og fleiri sjúkdómum þykir
læknum ís ómissandi. I sumar veiktist maður
í Reykjavík, og þurfti nauðsyniega á ís
að halda honum til lækningar. En hvmð
sem í boði var, var ekki hægt að fá hann,
ekki einu sinni í aðallyfjabúð landsins.
^Varð því að gera út mann eptir honum
upp í háfjöll. Er það ekki beinlínis frá-
munalegur skrælingjaháttur, að ekki er
hægt að fá ís á íslandi yfir sumarið, þó
að líf manns liggi við ?
í köldu lopti og ís eru fluttir kindar-
skrokkar svo skiptir 100,000 árlega yfir
miðjarðarbaug frá Eyjaálfu til Englands, og
mörg þúsund manna í útlöndum hafa at-
vinnu við klakahögg á vetrum og flutning
á ís með skipum á vorin milli landa.
Hvað gjörum vjer íslendingar? Vjer
bölvum ísnum upp á gamla og nýja móð-
inn, frá vöggunni til grafarinnar, fyrir það
tjón sem hann gjörir, og látum þar við
lenda, án þess á nokkurn hátt að reyna
að hafa gagn af honum, þó vjer höfum
fyrir augum dæmi annara þjóða, sem nota
hann sjer til mikilla hagsmuna.
Mikil er framförin á þessu landi, eða
hitt þó heldur, þegar það sem auðveldast
er að fá, er ekkert notað.
Hinum eldheitu framfaramönnum þykir
líklega ísinn of kaldur, til þess að fást
við hann, og á hina, sem fyrirfram eru
kaklir fyrir framför landsins, verkar hvorki
ís nje eldur. Að hætta nokkrum krónum
til að fá reynslu fyrir því, hvað landfnu
má til gagns verða, það geta þeir ekki
verið að eiga við.
Margan dag hafa sjómenn setið í landi
vegna beituleysis, og þó þeir hafi verið
með öngulinn beran, hafa þeir lítinn afla
fengið. Er ekki kostandi til, að reyna á
ymsan hátt, að ráða bót á þessu, þó fyrsta,
önnur og þriðja tilraun misheppnist? Ef
það heppnast að geyma síld í ís til beitu,
þó eigi væri nema litinn tíma, þá væri
tekjurnar svo skipti tugum þúsunda kr.
Þess vegna væri vert að verja nokkrum
þúsundum króna til rannsókna í þessu efni.
Þó að slikt nauðsynjafyrirtæki misheppn-
aðist nokkrum sinnum, má ekki hætta fyr-
ir það, heldur reyna aptur og aptur á æ
fullkomnari hátt,
Víða hjer á landi sýna menn rnikinn
dugnað og hætta lífi sínu við þorskveiðar.
En því hörmulegra er að sjá, hve ljeleg
verkfæri margir þeirra hafa, bæði báta og
veiðarfæri, og enn fremur hve litið er
gjört af þeim sem meira megna, til þess
að fræða sjómenn um flest sem að þeirra
atvinnuveg lýtur, og stuðla til þess, að
fá markað í útlöndum fyrir fleiri fiskteg-
undir en saltaðan þorsk og ýsu, þó kunn-
ugt sje mörgum, að þessar fisktegundir
saltaðar eru einhver hin verðminnstu mat-
væli á lieimsmarkaðinum.
í öðrum löndum eru haldnar sýningar á
öllu því, er að fiskiveiðum lýtur, svo hver
maður geti haft til fyrirmyndar það sem
bezt á við hans hæfi; einnig eru gefin út
ágæt rit, sem eingöngu fræða menn um
þau veiðarfæri, sem bezt reynast, notkun
þeirra, alla veiðiaðferð, reynslu annara
þjóða, daglegt vöruverð og hverja fiskteg-
und sje ábatavænlegast að veiða í það og
það skipti; það er, í einu orði sagt, allt sem
sjómanninum má að gagni verða. Jafn-
framt því leggja auðmenn stórfje í ýmsar
tilraunir, sem að fiskiveiðum lúta, sumir
sjer til gagns eða gamans, og sumir til efl-
ingar almenningsheilla. Hjer á landi er
fátt af slíku, og blöðunum er flestum tam-
ara að tala um persónur en framfarir i
fiskiveiðum, ásamt fleirum atvinnumálum.
Kvartanir um aflaleysi, beituleysi, at-
vinnuleysi, lágt vöruverð o. s. frv., er hið
almennasta sem heyrist frá ungum og göml-
um, en minna um framtakssemi og góðar
bendingar til að ráða bót á þessu; þeir
menn eru fáir, þótt efni hafi, sem tíma að
verja nokkrum krónum til að útvega sjer
og öðrum reynslu fyrir því, hver ráð eru
til þess að bæta úr mörgu, sem lagfæra
þarf. En þá sjaldan eitthvað nýtt er reynt,
þó það sje gjört af vankunnáttu og efna-
skorti, svo hver maður með þekkingu geti
fyrirfram sagt, að fyrirtækið hljóti að van-
heppnast, þá vantar ekki viðkvæðið, að
fullreynt sje, að þetta eða hitt sje ómögu-
legt, og svo standa menn í mörg ár með
krosslagðar hendur, sannfærðir um, að
fyrirtækið sje ómögulegt.
Englendingar hafa annað lag á því. Þeir
vita, að »ekki fellur trje við fyrsta högg«.
Oss íslendingum væri full þörf á að læra
af þeim þrautseigju og þolgæði.
Þess var getið í blöðunum i sumar, að foringi
úr sjóliði Dana hjelt fyrirlestur hjer í Reykja-
vík og gaf í skyn, að fiskifjelag það, sem
hann var erindreki fyrir, mundi fáanlegt
til að láta gufuskip sitt koma til Reykja-
víkur næsta sumar á hálfsmánaðar fresti,
til að taka fisk geymdan í ís, og flytja hann
beina leið til Englands, ef nauðsynlegur
undirbúningur væri gjörður af hendi lands-
manna.
Af því ekkert hefir verið gjört í síðan i
þessu efni, kom það til umræðu á fundi
hjer, að full þörf væri á að fjölga bein-
um ferðum frá íslandi til útlanda, og brýn-
asta nauðsyn væri að gjöra meira en gjört
hefir verið til eflingar sjávarútveginum.
Eptir nokkrar umræður var svo samþykkt
að reyna til að stofna fjelag við Faxaflóa,
til að koma upp íshúsi, svo að mögulegt
verði að seúda fisk í ís til útlanda og fá
reynslu fyrir því, livort hægt er að geyma
síld í ís til beitu. Enn fremur að fá mann
frá Vestfjörðum, sem er kunnugur flyðru-
veiðum Ameríkumanna, og einn eða tvo
vana fiskimenn frá Noregi eða Danmörku
með veiðarfæri þau, sem þar reynast bezt.
Fyrirætlan þessa fyrirhugaða fjelags er
því eigi lítils verð, sem sje: að styðja að
fjölgun beinna gufuskipsferða til Englands;
að taka hjer upp ný veiðarfæri; að út-
vega vana fískimenn, sem þekkja veiðiað-
ferð annara þjóða; að leitast við að gjöra
verzlunarvöru úr þeim vörutegundum, sem
áður hefir verið litt stundað að veiða, en
það er heilagfiski, koli og skata (sem er i
háu verði á Englandi); og að gjöra ýtar-
legar tilraunir til að geyma síld í ís til
beitu.
Menn geta án ámælis haft vantraust á
íshúsi, því reynsluna vantar fyrir því.hvern-
ig það heppnast að geyma sild og annan
fisk í ís. En viðleitni til þess að fjölga
gufuskipaferðum og hagnýta ný veiðarfæri
og kunnáttu annara þjóða við fiskiveiðar
skil jeg ekki af hvaða ástæðum þeir, sem
efni hafa, hliðra sjer hjá að styrkja. Það
ætti þó að mega telja vafalausa og veru-
lega framför.
Bankastjórnin lítur svo á þetta mál, að
það með góðri stjórn geti leitt til framfara
í samgöngum og sjávarútveg, og mun þvi,
með samþykki landshöfðingja, talsvert
styrkja fyrirtækið. —
í sumar var stapp mikið á alþingi um
búsetu fastakaupmanna. Framsögumaður
og fleiri töldu það með fyrstu skilyrðum
fyrir framförum landsins, að öll verzlunar-