Ísafold - 13.10.1894, Page 1

'X.emur út ýmist emu sinni
*efta tvisvar í viku. Verð árg
minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
'5 kr. eT'a l1/* doll.J borgist
fyrirmiTí janjúlimán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin vi#
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
berm. Áfgreiöslastofa blaös-
ins er i Austuratræti 8
Reykjavík, laugardaginn 13. október 1894.
XXI. árg.
Við undirskrifaöir bjóðum hjer með öll-
’um þilskipaeigendum viö Faxaílóa til fund-
ar, sem haldinn verður á liótel »Reykjavik«
sunnudaginn þ. 21. þ. m., kl. 3 e. h., til
þess að ræða um stofnun þilskipa-
ábyrgðarsjóðs.
Reykjavík 12. október 1894.
W. Christensen. Guðmundnr Binarsson.
Heigi Helgason. Jón Jónsson.
Jón I»órarinsson.
Nokkrir Ameríkupistlar.
i.
Landi einn vestra, Vestmannaeyingur, er
verið hefir mörg ár í Bandaríkjunum og
kynnzt þar víða, en á heima meiri hluta
árs í Spanishfork í Utah, ritar Isafold
uokkra pistla almenns efnis um Ameríku-
líflð, er votta mikið góða greind og eptir-
tekt,—meiri þroska en almennt gerist.
Staðurinn, sem hann ritar þetta (I.) brjef
frá, er fast vestur við Klettafjöll, í útsuð-
urhorninu á ríkinu Montana, sem liggur
fyrir vestan Dakota.
Bannac City
Montana. U. S. A.
1. júlí 1894.
Herra ritstjóri!
Jeg held það sje óhætt að fullyrða, að
fæstir sem að heiman fara til annara landa,
og fæstir af þeim, sem heima eru, hafl rjetta
skoðun á, hvað því fylgir að flytja til ann-
ara landa, sjerstaklega þar sem fólk er ó-
kunnugt málinu. Svo er annað, sem ekki
bætir neitt úr þessu, nefnii., að þeir sem
flytja í ókunn lönd, skrifa annaðhvort
verra eða betra um hagi sína heldur en
■er. Það eru margir örðugleikar, sem út
lendir verða fyrir á meðal alls konar þjóða
i framandi landi. Þeir skilja ekki málið,
þeir þekkja ekki siðu og háttalag lands-
búa, ekki neina iðnaðaraðferð nje neitt
■annað. Þeir eru í stuttu máli eins og börn,
en ef satt skal segja: heimskari en börn.
Maturinn, sem borðaður er, vatnið, sem
drukkið er, og loptið, sem andað er að
sjer, er allt öðruvísi en á fósturjörðunni.
Hvað íslendinga snertir, þá kunna þeir
ekki, þó ótrúlegt sje, svo mikið sem að
fleygja mold af skóflu nje gefa í hesthúsi,
þegar til Ameríku kemur. Iðnaðarmenn
verða að læra að brúka annars konar
verkfæri en þeir hafa vanizt, og læra aðr-
ar iðnaðarreglur.
Það er algengt hjer í Ameriku, að fólk
af vissum þjóðum hnappast sarnan á viss-
um stöðum, og eru svo að miklu leyti út
af fyrir sig sjálfir, t. d. safnast Þjóðverjar
saman í sjerstök bygðarlög, og er þar
varla nokkur maður af nokkui-ri annari
þjóð. Spánverjar, ítalir, Skandínavar o. s.
frv. hafa sama lagið. Loks hafa Isiend-
ingar gert eins. Þetta er að öllu leyti nátt-
úrlegt, þar eð fólk skilur ekki enska tungu.
En það er óviturlegt eigi að síður. : Fyrst
og fremst er það orsök þess, að fólk lærir
mikið síður enskuna en ef það væri á með-
al þeirra, er hana tala. Svo stendur það
og miður að vígi að læra hjerlenda siði,
heldur en ef þeir væru á meðal hjerlendra;
en »lýttur er sá, sem ekki fylgir lands-
siðnum«.
Svo er annað, sem mikið illt hefir í för
með sjer, þegar sjerstakir þjóðflokkar, sem
ekki tala ensku, eru út af fyrir sig sjálfir.
Það er, að á meðal allra þjóðflokka—sem
jeg hefl kynnzt við í Ameríku, — eru til
menn, »sem hafa krapta til að leita sjer
atvinnu með leyfllegum hætti, en nenna
því ekki«, hafa talsvert kjaptavit, hafa lært
dálítið í ensku, eru grobbnir mjög og þykj-
ast vita allt, sem mögulegt er að vita, og
nokkuð meira. Þeir tala eins og allir
vilja heyra, og þegar einhver 'af löndum
þeirra kemur, þá þykjast þeir vera sjer-
staklegir vinir þeirra, tala illa um hjer-
lenda, bjóðast til að vera í alls konar út-
vegum og framkvæmdum fyrir hina ný-
komnu, eru mjög ákafir og ötulir að stofna
alls konar þjóðernisfjelög, vara þá við hjer-
lendum mönnum og siðum, og aptra þeim
frá að ná nokkurri hjerlendri þekkingu.
Þeir eru kappsamir að stofna landsmála-
fjelög, og eggja landa sína á, að ná sjer í
borgararjettindi, til þess sem sje að geta hag-
nýttatkvæði þeirra við kosningar á sinn hátt.
Gjörast þannig leiðtogar einfaldra landa
sinna, og þegar kemur að kosningum, selja
þeir atkvæði þeirra til þess af embætta-
snötunum, sem bezt býður, en þéssir tá-
fræðlingar gera eins og þeim er sagt, því
leiðtogar þeirra útmála með mjög ginnandi
orðum, hvað mikið þeir hafi unnið og lagt
í sölurnar til þess að fá þetta þingmanns-
eða embættismannsefni til að taka að sjer
málefni þeirra, og ef sá hinn sami komizt
að, þá muni hann óefað rjetta hlut þeirra.
Og stundum fara þeir svo langt, að mæl-
ast til þóknunar hjá löndum sínum fyrir
alla þessa þjónkan. Stundum, þegar mikið
er í veði, þá koma þessi fjelög sjer sam-
an um að selja atkvæði sín við svo miklu
verði sem auðið er; en flokkstjórinn stend-
ur auðvitað fyrir öllu, og miðlar svo fylgi-
sveinum sinum eptir velþóknun sinni.
Tammany flokkurinn í New-York er hinn
öflugasti og fjölmennasti af landráðaflokk-
um þessum, og eru það mest írar, sem
honum til heyra. Það er fullyrt, að leið-
togar þess flokks fái frá Englandi og víð-
ar að aldrei minna en miljón dollara fyrir
hverja forsetakosningu í Bandaríkjunum,
til að efla og styrkja þann flokk, sem
69. blað.
mundi lögleiða ótollaðan vöruflutning til
landsins. Nú eru orðnir sambandsflokkar
af Tammanyliðum í nærri hverri stórborg
i Bandarikjunum.
Hin svonefndu verkmannafjelög hjer i
Bandaríkjunum eru, að mínu áliti, hvorki
heiðarleg nje hagfeld. Tilgangurinn er
máske góður, nefnilega, að þoka kaupinu
sem allra lengst upp á við. Sjerhver mað-
ur, sem gengúr í slíkt fjelag, verður að
vinna dýra eiða,sem haldið er leyndum fyrir
öllum öðrum. Eptir því, sem jeg þekki
bezt til, þá fá ráðvandir og dyggvir verka-
menn vinnu hvenær sem nokkra vinnu er
að fá, og allt af hæsta kaup. Efnamenn
hafa næga skynsemi til að vita, að ^það
borgar sig betur fyrir þá, að halda trúa
og ráðvanda menn og gjalda þeim gott
kaup, heldur en svikula og sjerplægna
fyrir lágt kaup. Eru þvi að minnsta kosti
þessi verkmannafjelög ekki til neinna hags-
muna fyrir trúa og ráðvanda verkamenn.
í næsta brjefi skaljeg segja frá stjórnar-
ástandi hjer, auð og atvinnu, verkföllum
og fleiru. — Það eru þrjár miljónir verka-
manna atvinnulausir þetta ár í Bandaríkj-
unum.
Með virðingu
John Ihorgeirson.
ísflrzkt kærumál eitt var dæmt í yfir-
rjetti 8. þ. mán. Hafði Lárus Bjarnason,
settur sýslum. og bæjarfóg. á ísaflrði, höfð-
að það í fyrra gegn 3 bændum, Guðmundi
Sveinssyni, Páli Halldórssyni og Guðmundi
Oddssyni, fyrir að þeir höfðu i kæruskjali
til amtmanns, er þeir, ásamt fleirum, höfðu
undirskrifað, borið ranglega á hann ýms-
ar sakir sem embættismann og privafmann.
Var það dæmt í hjeraði 23. des. f. á„ þannig,
að málinu var vísað frá rjettinum og stefndu
(fyrnefndum bændum) dæmdar 50 kr. í
kost og tæringu af almannafje.
Dómur þessi krafðist L. B. að værí úr
gildi felldur, hvað sig snerti, og málinu
heim vísað, en landshöfðingi fyrir lands-
sjóðs hönd, að 50 kr. útlátin væri ónýtt og
hjeraðsdómaranum, Birni sýslumanni Bjarn-
arson, veitt hæfileg ráðning fyrir slíka
lögleysu. Landsyfirrjettur felldi dóminn
úr gildi að því er bæði þessi atriði snerti,
og visaði málinu heim til nýrrar og lög-
legrar fyrirtektar af nýju af undirdómar-
anum, en dæmdi hina stefndu 3 til að greiða
L. B. í málskostnað 40 kr., að y3 hvern
þeirra, en setudómarann, B. B. sýslum., til
að greiða 20 kr. til landshöfðingja fyrir
landssjóðs hönd.
Glæpamál úr Rangárv.sýslu var
dæmt í yftrrjetti 8. þ. mán., gegn Jóni
Brandssyni og Steinunni Sigurðardóttur,
fyrir barngetnað i meinum: hann dæmdur