Ísafold - 27.10.1894, Blaðsíða 1

Uppsögn(skrifleg) bundin vi^
Aramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
berm. Afgreiöslastofa blabs-
ins er í Austuratrœti 8
Kemur út ýmist emu sinni
'eöa tvisvar í viku. Yerö krg
minnst 80 arka) 4 kr„ erlendis
5 kr. eöa 1 */* doll.; borgist
fyrirmiöjanjúlimán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD
XXI. árg.
Reykjavik, laugardaginn 27. október 1894.
Fáein orð enn
um farmannalögin.
Þó að farmannalögin frá 22. marz 1890
sjeu ekki margra ára, þá hafa komið fram
seði-skiptar skoðanir um þau, þ. e. nauð-
syn og nytsemi þeirra fyrir innlend þil-
skip, sem til fiskiveiða gangá. 'Sumum
hafa þótt þau alls ekki eiga við, enda
baka útgerðarmönnum of mikinn kostnað;
sumir segja jafnvel, að laganna hafi engin
þörf verið.
Öllum, sem nokkuð þekkja til sjóferða
á þilskipum, hlýtur að vera það fullljóst, að
lög fyrir sjómenn að hegða sjer eptir eru
bráð-nauðsynleg, ef vel á að fara. Þetta
hafa allar þjóðir, sem nokkra þilskipaút-
gerð hafa, líka sjeð og fundið. Það væri
líka eitthvað skrítið, ef engin lög þyrftu
eða ættu að vera til fyrir sjómenn á þil-
skipum, sem þeir væru skyldir að hlýða
•og hegða sjer eptir, þegar því er að skipta,
rjett eins og óhugsandi væri, að menn
misgjöri nokkuð, ef þeir eru komnir út á
•á, þilskip og hafast þar við hálft árið eða
lengur; en að lög skuli vera sett um því
nær hvert smá-atriði á landi, og enda á
$jó fyrir opin skip (sjá fiskiveiðasamþykkt-
irnar).
Jeg vil taka til dæmis, ef einn eða fleiri
hásetar fá landgönguleyfi og koma ekki
til skips aptur í ákveðinn tíma,— hvort þá
sje ekki alveg rjett að þeir sæti sekt. Þvi
þó að það sje ekki nema 2—3 stunda
dvöl, sem skip þarf að hafa á höfn að
nauðsynjalausu, eins og opt hefir átt sjer
-stað, eptir einum eða fleiri skipverjum,
getur þessi töf valdið talsverðu tjóni bæði
fyrir útgerðarmann skipsins og eins skips-
höfnina i heild sinni, ef svo vill til með
veður. Því á fiskiskipum er hver hagstæð
stund eða getur verið margra krónu
virði, og er sektin fyrir það brot heizt of
-lágt sett í farmannalögunum. Jeg hef opt
vitað þetta eiga sjer stað, enda siðan far-
naannalögin komu í gildi, af því þeim
hefir, hvað þetta snertir, ekki verið fylgt
nógu strangiega. íslenzkum sjómönnum er
mjög svo ótamt að vera mínútumenn, sem
kallað er, heldur er vana-svarið hjá þeim:
»það gjöri ekki mikið til; það tapast ekki
mikið við fárra stunda dvöl«.
Þá er ekki heldur að óþörfu sekt lögð
við, ef sjómaður á þilskipi vanrækir varð-
stöðu sína, sem líka vildi koma fyrir áður
en farmannalögin komu út, en er nú mikið
síður. Af þeirri vanrækslu getur opt leitt
bæði slys og stórtjón, og það fyrir sjálfan
útgerðarmann skipsins, og er mikil trygg-
ing í þessari grein farmannalaganna fyr-
ir eigendur eða útgerðarmenn þilskipa.
Og þá virðist heldur ekki margt á móti
því, að hásetar megi ekki flytja vínföng
út á skip i leyfisleysi, sem opt heíir leitt
til drykkjuskapar og ófriðar á skipum úti,
og bakað skipstjóra og enda útgerðarmönn-
um yms óþægindi og ónæði.
Svona er um hvert eincistci atriði í far-
mannalögunum frá 22. marz 1890, sem sektir
liggja við, að þau eru annaðhvort beinlínis
eða óbeinlínis til að tryggja hag útgjörðar-
mannsins, og styðja að góðri reglu og sið-
ferði. Þetta skil jeg ekki í, að annar eins
búmaður og herra G. Einarsson í Nesi er,
skuli ekki hafa fundið í lögunum: að hann
skuli ekki hafa fundið, hve mikil rjettar-
bót felst í þeim; hann, sem þó hefir verið
útgjörðarmaður þilskipa í mörg ár.
Þrátt fyrir það þó farmannalögin ákveði
sínar tilteknu sektir fyrir yfirsjónir háseta,
þá er mjer óhætt að fullyrða, að öllum
dugandi sjómönnnm, eins vestanlands sem
sunnan, eru þau kærkomin, og mundu þeir
alls ekki vilja missa þau, enda veit jeg
ekki til að nokkur einasti sjómaður hafi
ekki játazt viijugur undir að hlýða þeim
hjer, eða hafi lýst óánægju sinni yfir þeim,
Þeir, sem jeg hef helzt heyrt hafa orð
á, að farmannalögin væru óþörf og jafn-
vel í fyrstu vildu álíta að þau ekki ættu
við innlend fisltiskip, eru einmitt útgerð-
armenn. Þó man jeg ekki tjl, að um það
hafi látið til sín heyra á prenti aðrir en
þeir G. Einarsson og Albert Einnbogason,
og er kostnaðarauki sá, sem þau baki út-
gjörðarmönnum, mergur eða kjarni máls
ins hjá báðum; þeir eru báðir þilskipaút-
gjörðarmenn að meiru eða minna. Þenn-
an kostnaðarauka, sem lögin hafa í för
með sjer, vill hr. G. Einarsson reikna 300
—400 kr. fyrir bvert þilskip um árið. Að
hann sje svo mikill, get jeg ekki verið
honum samdóma um. Hjer er ekki um
annan kostnað að ræða, sem farmanna-
lögin fyrirskipa, en lögskráning, og sá
kostnaður getur varla orðið meiri en í hæsta
lagi 20 kr. fyrir skip hvert; optar nokkuð
minni. Svo er reglugjörðin um viðurværi
skipshafnar, að því leyti sem hún fyrir-
skipar dálítið betra fæði á skipum en al-
mennt tíðkaðist áður; þótt það væri hjá
mörgum eins gott og nú, t. d. hr. G. Zoega
í Reykjavik og fi., þá var það ekki almennt,
en þennan kostnað get jeg ekki reiknað
meira en í hæsta lagi 120 kr. fyrir skip
hvert með 10—12 mönnnm, og er þá allur
sá kostnaður, sem lögin baka útgerðar-
mönnum, í mesta lagi 140 kr., talið eptir
meðaigangverði. En ef rjett er athugað,
beld jeg ekkert borgi sig betur en að gjöra
sæmilega vel við skipsfólkið. Það mátti
á mörgum skipum fremur heita sultarfæði
sem menn höfðu áður en farmannalögin
komu í gildi, einkum að því leyti að fæð-
ið var svo tilbreytingarlaust, ónotalegt og
óhoilt, þó það gæti verið nóg að vöxtum.
Þetta gerði menn eðlilega mikið daufari
og linari til vinnunnar; því svo duga sjó-
menn bezt, að þeir sjeu sæmilega haldnir.
Je& þykist líka hafa reynslu fyrir, að
bættur viðurgjörningur á þilskipum, síðan
71. blað.
farmannalögin fengu gildi, eigi tiltöluleg-
an þátt í, að betur hefir aflazt á þau nú
á síðari árum en áður, og fari jeg ekki
villt í þessu, þá fellur þessi kostnaður al-
veg burtu.
Hinn eini kostnaður, sem getur orðið
talsvert tilfinnaniegur fyrir útgjörðarmenn,
er, ef megn veikindi koma upp á skipi
og margir skipverjar veikjast í einu af lang-
vinnum sjúkdómi. Eptir farmannalögunum
er útgjörðarmaður skyldur að sjá þeim
fyrir læknishjálp og hjúkrun í 4 vikur.
Þetta ákvæði laganna er heizt of hart að-
göngu,_ eins og hjer hagar til á fiskiskip-
um. A þeim eru svo margir menn vana-
lega, að þetta gæti í einstöku tilfellum
verið talsverð útgjöld fyrir útgjörðarmenn,
og virtist nægjanlegt, að útgjörðarmaður
væri skyidur til að sjá skipverjum í þessu
tilfeili fyrir læknishjáip og hjúkrun, en á
þeþ’ra eigin kostnað, þar til þeir gætu náð
til heimila sinna, eða fengið bata. Öðru
máli gæti þó þetta verið að skipta, ef
maður slasaðist við vinnu í skipsins þarfir.
Þá væri ekki nema eðlilegt og rjett, að
útgjörðarmaður væri skyldur að sjá skip-
verja sínum fyrir læknishjálp og hjúkrun
um ákveðinn tíma; en í almennum veik-
indum virðist þetta ákvæði laganna nokk-
uð hart, eins og hjer hagar til. Á skipum,
sem eru í förum landa á milli, er nokkuð
öðiu máli að skipta; þar er ákvæði lag-
anna nauðsynlegt, eins og það nú er.
Að farmannalögin sjeu ekki eins bind-
andi fyrir innlend skip eins og skip, sem
eru í förum, getur enginn, sem les þau
með athygli, dregið út úr þeim.
Um alla reglu á þilskipum hljóta að
gilda sömu lagaákvæði, hvort sem skipið
er á fiskiveiðum innanlands eða það er í
öðrum sjóferðum. Og í 36. gr. stendur:
*Nú hefii kaupsamningur hljóðað um á-
kveðna upphæð fyrir alla ferðina eða um
hlut af aflanum (aflaverðlaun)«. Þetta
bendir ljóst á, að lögin hafi fullkomið gildi
fyrir innlend fiskiskip, sem ganga til veiði-
skapar. Betra hefði auðvitað verið, til að
fyrirbyggja allan misskilning, að sjerstök
grein hefði staðið í lögunum, sem hefði
tekið ýtarlegar fram ýmislegt viðvíkjandi
fiskiskipum, og eins að þau hefðu fulltgildi
fyiii öll inniend þilskip, hvort heldur þau
stunduðu veiðiskap eða væru í förum.
Lögin eru aðallega sniðin eptir útlendum
farmannalögum, og má þvi segja, að þetta
atiiði í 36. gr., sem að eins snertir inn-
lend fiskiskip, sje rekið eins og fleygur
inn í þau, og eins reglugjörðin um viður-
væri skipshafnar á fiskiskipum.
En það sem mjer virðist einkum vanta
ákvæði í lögin um, eins og hjer hagar til
á Askiskipum, er trygging fyrir skipstjóra
gagnvart útgjörðarmönnum og eins fyrir
útgjörðarmenn gagnvart skipstjóra. Um
þetta eru engin ákvæði í farmannalögun-
úm frá 22. marz 1890, t. d. ef skipstjóra