Ísafold - 24.11.1894, Side 1

Kemur út ýmiat emu sinni
oða tvisvar í vikn. Verb &rg
minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða lx/a doll.; borgist
fyrir miðjan j úlimétn. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin vlb
áramót, ógild nema komir
sje til útgefanda fyrir l.októ*
berm. Afgreiöslastofa blabs-
ins er í Austurstrœti 8
XXI. árg.
Reykjavik, laugardaginn 24. nóvember 1894.
75. blað.
Næsta bl. kemur þegar eptir
komu póstsktpsins, aukreltis.
Flói og Skeið.
Eptir Sœm. Eyjólfsson.
II.
Hvítá og Þjórsá eru jökulár, og flytja
með sjer afarmikið af ýmsum frjóvsömum
jarðefnum. Vatnið í þeim er því ágætt
til vatnsveitinga, svo sem í flestum eða
ellum jökulám á Suðurlandi. Það er
nokkuð langt síðan að ýmsum mönnum
heíir komið til hugar, að veita mætti vatni
"úr þessum ám um Flóann og Skeiðin, eða
að minsta kosti um nokkurn hluta þess-
ara sveita. Nokkrum sinnum hafa verið
fengnir menn til að athuga þetta, en allar
þær athuganir hafa verið gerðar mjög
fljótlega, á einum eða tveimur dögum;
fyrir því hafa þær verið alsendis ónákvæm-
ar og að engu nýtar, svo sem vænta má,
þar sem þetta svæði tekur yíir 6 hreppa.
Sumum heflr þótt líklegt, að veita mætti
vatni úr Hvítá um vesturhluta Flóans;
hafa þeir þá svo til ætlað, 1 að aðfærslu-
skurðurinn til þessara vatnsveitinga gengi
frá ánni þar sem heita Brúnastaðaflatir,
upp undan Hjálmholti. Aðrir hafa viljað
byrja vatnsveitinguna austur á Skeiðum,
•og ná vatni úr Þjórsá ofan til við Murn-
-eyri; hafa þeir ætlað að veita mætti því
vatni um Skeiðin, og svo þaðan vestur
um Flóa. Ef vatninu væri veitt á þenna
hátt úr Þjórsá, heflr þótt líklegt, að vatns-
veitingin gæti náð um mestalian Flóann
■og Skeiðin, en ef vatni væri veitt úr
Hvítá, mundi vatnsveitingin eigi ná nema
um nokkui u hluta Flóans.
Það þarf miklar og nákvæmar athugan-
ir til þess að geta sagt með vissu, hvar
hagkvæmast sje að ná vatninu. Það þarf
n,ð athuga alla þá staði, þar sem líklegt
er að megi ná vatninu, og mæla, hversu
mikið svæði vatnið geti komizt yfir frá
hverjum stað. Svo verður og að athuga
jarðveginn, hæð landsins, vegalengd og
aðra erflðleika við aðfærsluskurðinn á
hverjum stað, og bera þetta alt saman.
Þá fyrst verður ákveðið, hvar eigi að ná
vatninu, og hvort eigi að gera það á ein-
um stað eða fleirum.
En það er margt fleira sem þarf að
mæla og athuga til að geta gert áætlun
um kostnaðinn við fyrirtækið, og hverra
hagsmuna megi vænta af því. Það verð-
ur að mæla halla um allan Flóann og
Skeiðin, til þess að geta sjeð hvar vatnið
getur komizt yflr, og hvar allir höfuð-
skurðir eiga að liggja. Svo verður og að
gera uppdrátt af öllu svæðinu til þess að
■sjá hversu mikið land það er, sem vatns-
veitingin getur náð yfir, hversu langir
skurðirnir verða, hversu mikið vatn að-
færsluskurðurinn þarf að flytja, o. fl. En
það er mikið verk að leysa allar þessar
mælingar af hendi, og eigi vandalaust.
í sumar er leið byrjaði eg á þessum
mælingum. Búnaðarfjelag suðuramtsins
hafði falið mjer þetta start á hendur eptir
ósk sýslunefndarinnar í Árnessýslu. Það
sem eg mældi í sumar var einkum það,
hvar vænlegast mundi vera að ná vatninu
úr Þjórsá. Auk þess mældi eg öll Skeið-
in og gerði uppdrátt af þeim.
Það getur eigi verið umtalsmál að ná
vatninu ofan til við Murneyri, þar sem
áður hafði verið talið líklegast. Kostnað-
urinn við það mundi ganga fram úr öllu
hófl, því að þar yrði að gera farveg fyrir
vatnið gegnum fasta klöpp, rúmlega 150
faðma langan veg. í annan stað gæti
vatnsveitingin eigi náð til Skeiðanna, svo
teijanda sje, ef vatnið væri tekið á þess-
um stað. Það er að eins á einum stað,
sem gerlegt er að ná vatni úr Þjórsá, en
það er uppi undir Þrándarholti. Þaðan
má leiða vatn um nálega öll Skeiðin, og
síðan af Skeiðunum út í Flóa- Eg hefl
nákvæmlega mælt og ákveðið, hvar að-
færsluskurðurinn ætti að liggja um Skeiðin.
Þótt kostnaðurinn við að ná vatninu frá
þessum stað, er eg hefl gert ráð fyrir,
verði ærið mikill, verður það samt ódýr-
ara en frá nokkrum öðrum stað við Þjórs-
á; auk þess getur vatnsveitingin tekið yfir
stærst svæði með því að ná vatninu
þaðan.
Aðfærsluskurðurinn ætti því að liggja
frá Þrándarholtsbökkum um Skeiðin vest-
ur að Merkurlaut, en síðan er sjálfgerður
farvegur eptir Merkurlautút í Flóa. Merk-
urlaut liggur um Merkurhraun, og því
hafa sumir talið líklegt, að vatnið kynni
að hverfa niður í hraunholur á þessari
leið. Það verður að visu eigi sagt með
fullri vissu, að þetta geti eigi orðið, en þó
er það mjög ólíklegt. Kunnugir menn
segja að leysingavatn renni vetur og vor
eptir lautinni alla leið austan af Skeiðum
og vestur í Flóa, enda má sjá þess greini-
leg merki í lautinni. Færi svo að þessi
laut reyndist óhæfilegur farvegur, þá er
önnur laut neðar, nálega öll grasi gróin,
er Launstígur heitir. Eptir henni gæti og
vatnið runnið af Skeiðunum út í Flóa, og
má telja víst, að þar sje öruggur farvegur.
En það er nokkru lengri leið að koma
vatninu þangað en í Merkurlaut. Þess
vegna yrði minni kostnaður að koma
vatninu í Merkurlaut. Það er og mjög ó-
líklegt, að eigi sje öruggur farvegur fyrir
vatnið í Merkurlaut, þótt eigi verði sagt
um það með fullri vissu enn sem kom-
ið er.
Aðfærsluskurðurinn* ofan frá Þjórsár-
bökkum og vestur að Merkurlaut yrði
rúmlega iy2 mila að lengd. Efst yrði
skurðurinn að vera 13 feta djúpur, en
dýptin mætti smáminka. Þá er kæmi hjer
um bil 8000 fet p/, mílu) frá upptökunum,
þyrfti dýptin eigi að vera meiri en 3y8
fet. Eigi verður sagt hversu mikið vatn
skurðurinn þarf að flytja fyr en alt það
svæði heflr verið mælt, er vatnsveitingin
getur náð yfir, og því verður eigi fyr
sagt, hversu breiður skurðurinn þarf að
vera. Ef gert er ráð fyrir að skurðurinn
verði 30 feta breiður í botninn, þá beflr
mjer talizt svo til, að það mundi verða
um 28000 dagsverk, að grafa allan þenna
skurð ofan frá Þrándárholtsbökkum og út
i Merkurlaut. Sje hyert dagsverk talið á
2,50 kr. þá yrði þessi kostnaður 70000 kr.
Við Þetta bætist ramgerður umbúnaður
við skm ðmynnið að ofan, og tvær brýr
yfir skurðinn. Eg get eigi gert áætlun
um hversa mikið þetta mundi kosta, fyr-
ii' þvi, að eg liefi eigi þekkingu á þeim
hlutum. Mjer þykir þó eigi ólíklegt, að
það mundi kosta alt að 10 þús. kr. Eptir
þessu mundi kosta um 80 þús. kr að
koma vatninu út í Flóa, og þö nokkru
mema ef svo færi, að vatnið gæti eigi
runnið um Merkurlaut, og því þyrfti að
veita því í Launstíg.
Enn hefir eigi verið rannsakað hve
miklum erfiðleikum það mundi vera bund-
ið að ná vatni úr Hvítá um vesturhluta
Flóans. Ef skurðurinn frá Þjórsá þyrfti
eigi að flytja annað vatn en það sem
þyrfti á Skeiðin og austurhluta Flóans,
mætti hann vera mjórri, og yrði þá ódýr-
ari. Það er þó eigi líklegt, að það mundi
verða ódýrara að ná vatninu þannig á
tveim stöðum, en um þetta verður ekkert
sagt með fullri vissu fyr en mælingunum
er lokið.
Eptir því sem mælingunum er nú kom-
ið, eru mestar líkur til að ódýrast verði
að ná vatni úr Þjórsá á alt svæðið, er
vatnsveitingin getur náð yfir. Sú áætlun
getur og varla farið mjög langt frá rjettu
lagi, að það mundi kosta um 80 þús. kr.
að gera skurð frá Þjórsá út í Merkurlaut,
er iiytti nægilegt vatn á Skeið og Flóa.'
Enn sem komið er, er eigi unt að gera
áætlun um hversu mikið það mundi kosta,
að dreifa vatninu um alt þetta svæði. Ef
vatninu yrði komið um nálega allan Fló-
ann, svo sem miklar líkur eru til, þá má
þó ætla að vatnsveitingin um Flóa og
Skeiö mundi varla kosta minna en 40 þús.
kr. fyrir utan aðfærsluskurðinn. Það má
þó vel vera, að kostnaðurinn yrði enn
meiri en þetta; það verður eigi neitt um
það sagt fyr en mælingunum er lokið.
Svo sem eigi er unt að gera áætlun um
kostnaðinn fyr en mælingunum er lokið,