Ísafold - 08.12.1894, Blaðsíða 4

4
Enn þá er ekki heil brú í öllum þremur greinunum, — gufu-
skipsfarminum!
llvað fjelögin „fá“!
6. Hvaðan hefur aiþingismaður frá Múla þá vizku, að Island
hafi tapað 140 þús. krónum af því að fleiri hafa selt fje en Zölln-
er-Vídalín? Hann á eptir að sanna, hvaða verð var á íslenzku
sauðfje, áður en fje Slimons, Franz eða mitt kom, og hann á líka
eptir að láta uppi, hvað fjeð hafi í raun og veru selzt hjá Zölln-
er; hann nefnir ekki á nafn hvað Zöllner hafi selt fjeð, heldur að
fjelögin fái svo og svo mikið fyrir hverja kind. Gæti það ekki
verið hugsanlegt, að Zöllner hafi selt fjeð með álíka verði og t. d.
Slimon, en gefi bændum meira fyrir fjeð en það seldist fyrir, til
þess, eitt skipti fyrir öll, að drepa alla samkeppni? Ekki þyrfti
Zöllner að verja nema svo sem hálfs árs gróða til þess. Og það
væri ekki ástæða fyrir alþingismanninn frá Múla að kvarta yfir á-
hrifum fjár Franz, Slimons og míns á söluverðið, ef Zöllner hefur
selt fjeð að frádregnum kostnaði eins og þingmaðurinn lætur uppi;
því það verð mun vera hærra en það var í fyrra eða fullt eins
hátt.
Auðnuskipti og kampavínsveizlur.
7. það getur vel verið, að jeg eigi ekki þakkir skilið fyrir það,
að ;jeg hefi gert tilraunir til að vinna í gagnstæða átt við það sem
alþingismaðurinn vinnur; en hann á líka eptir að sanna, hvað
landinu verður mikið lið að hans stefnu, og hvor okkar hefur lagt
meira í sölurnar fyrir landsins gagn, hann eða jeg. f>að er víst, að
alþingismaðurinn var bláfátækur þegar hann byrjaði að viuna land-
inu þetta gagn, sem hann telur, en jeg efnaður; en nú kvað hann
vera orðinn fjáður maður, en jeg fátækari en jeg var þegar jeg gaf
mig að verzlunarmálum alþýðu. þessi eru okkar auðnuskipti.
Máske það hafi tekið úr mjer kjarkinn að græða fje, að jeg hefi
enn þá ekki fengið stórveizlur nje kampavínsveitingar hjá neinum
þessi árin, nje verið boðin vetrarseta hjá auðmönnum þeim, sem
Island skiptir við, eða há laun til þess að leggja höfuð mitt í bleyti
í þeirra þarfir.
Yantar af fjalli: lireinskrifaða frumreikninga.
8. Alþingismaðurinn á eptir að sanna með framlögðum frum-
sömdum sölureikningum og frumsömdum skipsleigu-samningum og
kostnaðarreikningum, að fje hinna 8 kaupfjelaga hafi selzt, að frá-
dregnum kostnaði, eins og hann eða Zöllner gefur upp. það væri
stór greiði, sem alþingismaðurinn gerði alþýðu, ef hann gæti haft
þau áhrif á vin sinn Zöllner, að hann legði fram, að eins í þetta sinn,
frúmsamin skjöl þau, er jeg nefndi, til þess að fjelögin fengju að
sjá, hvað snilldarlega Zöllner tekst að fá verðið út svona upp á 1
eyri; því jeg veit ekki betur en fjeð sje selt úr hverju skipi án
tillits til merkja, og reynsla mín hefi verið sú, að merki Islendinga
sjeu svo afmáð, þegar fjeð kemur út, að ómögulegt sje að selja
fjeð eptir merkjum, og þá heldur ekki skipta því rjett, nema að
hafa sjer við hönd viktarskýrslur frá fjelögum þeim, er áttu fjeð í
skipinu.
Hefur Zöllner haft þessar skýrslur? Hverníg fer skiptingin
fram? Og er því skipt niður á hvert fjelag eptir merkjum, sem
deyr á leiðinni?
þetta hlýtur allt að sjást á frumreikningunum, þegar þeir
koma!
f>á væri ekki úr vegi, að Zöllner Ijeti fylgja með frumreikn-
inga fyrir útlendu vörunum að eins fyrir þetta ár. Jeg tel víst,
að kaupstjórar fjelaganna og fjelögin sjálf kysu það; og ef allt er
hreint, hvað er þá að hylja?
Slimon viðTallillgul• ? Upp á eyri fyrirfram!
Hvar gyllingarsiniðjan er.
10. Slimon hafði stórt og ódýrt skip til fjárflutninganna, og
flutti út tvo farma; segir ein af þessum blaðagreinum, að Slimon
hafi hœst selt fjeð á 10 kr., að frádregnum kostnaði. Nú er Sli-
mon langtum eldri í fjársölu-iðninni en Zöllner og fjáður vel. Hann
er enginn viðvaningur. Hvers vegna sendi hann ekki fjeð til kunn-
ingja síns Zöllners til Newcastle, sem er ekki nema 3 tíma ferð
frá Leith? Og hvers vegna ljet hann ekki þetta fjársölu-»geni«-
»f>jóðviljans« selja það þar, þegar hann gat fengið 6—7 kr. meira
fyrir hverja kind þar en í Edinborg? Kostnaðurinn við að flytja
fjeð til Newcastle gat ekki venð meir en lshill. (90 a.) á hverja
kind.
f>etta bendir ekki á, að salan hafi farið betur úr hendi í New-
castle en í Edinborg eða Glasgow, og heldur ekki það, að Zöllner
varð að hætta við uppboðið á einum farminum, af því að svo
nauðalítið var boðið í fjeð, og jeg efast um, að það fje hafi verið
selt, þegar þeir Thor Jensen og alþingismaðurinn frá Múla sátu á
skrifstofu Zöllners og skrásettu þar í bróðurlegri samvinnu þeirra
allra fjelaga skýrslur sínar um sauðasöluna, og höfðu reiknað upp
á eyri, hvað hvert fjelag hafði fengið fyrir fjeð sitt!
Hvernig blöð eiga e k k i að koma t'ram.
Framkoma þessara blaða í þessu Zöllners-máli er harla ein-
kennileg, og þá ekki síður ritaranna, en maður verður að heimta
meira af blaðamönnum en einstaklingum, og jafnan verður maður
að gjöra ráð fyrir, að blaðamenn skoði ekki, að þeir sjeu að halda
úti blöðum handa steinblindum og rænulausum lýð.
Jeg skal geta þess, að »f>jóðólfur« gaf það fyllilega í skyn f
haust, svona alveg upp úr þurru, að hr. Sigurður Fjeldsted hefði
verið sendur til þess, að líta eptir gjörðum mínum erlendis. Herra
Sigurður Fjeldsted fór samstundis með leiðrjettingu til ritstjóra
»f>jóðólfs«, þar sem hann tjáði, að hann færi með mjer til að gæta
fjárins á leiðinni, eins og í fyrra, samkvæmt ósk minni til fjelags-
stjórnar Borgfirðinga, en tpjóðólfur« neitaði að taka þessa leíðrjett-
ingu, tjáði að jeg hefði einhversstaðar beint því að sjer, að hann
þægi mútur af Zöllner og Vídalín, en sem jeg hef hvergi sagt.
Eins og kunnugt er, eru prentfrelsislög Islands þannig, að maður
mætti ekki segja slíkt, þó maður vissi það upp á sínar tíu fingur,
og það er líka kuúnugt, að jeg hef aldrei ritað neitt, er varðað
hefur við lög.
„Arás á kaupfjelögiii44.
Og loksins er vert að geta greinarstúfs í blaðinu »f>jóðviljinn
ungi« 23. nóv., sem heitir tÁrás á kaupfjelögim. f>ar er skýrt frá,
að Jóni Vídalín hafi verið vikið úr »Fjelagi ísl. kaupmanna í Höfn«
af því, að hann hafi afskipti af pöntunarfjelögunum, sem stríði í
móti lögum þeirra. Sje yfir höfuð nokkuð hæft í því, að Jóni
Vídalín hafi verið vísað burt úr þessu fjelagi, og að það sje annað
en uppspuui, til þess, að laða bændur að Vídalín, þá er undarlegt,
að Vídalín skuli nokkurn tíma hafa verið tekinn inn í þetta fjelag,
því lög hefur það þó haft sama efnis, ogþá ekki gömul, þvífjelagið
er mjög nýlegt.
Nú er það og vitanlegt, að kaupmenn yfir höfuð og Vídalín
eru sama sinnis, og vínna í fjelagi. Vídalín flytur vörur á sumrin
fyrir þá og fje nú í haust í sama skipinu, sem flytur fjelagsvörurnar,
svo það er harla ólíklegt, að það sje ástæðan, sem »f>jóðviljinn«
skýrir frá, og yfir höfuð er það líklegast, að burtrekstrar-sagan sje
alveg uppspunnin, til þess, að láta bændur sjá, að Vídalín sje fallin
í ónáð hjá kaupmannastjettinni, svo engin hætta sje að skipta við
hann vegna vinfengis við kaupmenn. En eptirtektaverðast er það,
að blaðstjórinn kallar þessar frjettir »Arás á kaupfjelögin«. f>ví
þó Jón hefði verið rekinn burtu, þá var það árás á hann, en ekki
kaupfjelögin', því engum manni mun þó detta í hug, að trúa því,
sem »f>jóðviljinn« gefur í skyn með nafni þessu, að Jón Vídalín sje
innlent kaupfjelag eða í innlendu kaupfjelagi, nje umboðsmaður
þeirra hjer; hann er þvert á móti kaupmaður, sem fjelögin skipta
við, — Hitt er skiljanlegt, að maður, sem er hálaunaður kaupfje-
lags-embættismaður (með 2000 kr. föstum launum), líti undirgefnis-
augum á stórveldi kaupfjelaganna, þá Zöllner og Vídalín, og vilji
gera þeirra dýrð sem mesta í augum alþýðu.
Reykjavík 6. desember 1894.
Björn Kristjánsson-
ísafoldarprentsmiðja 1894.