Ísafold - 19.12.1894, Page 2

830
um dðlítið »lasnar í 1—2 daga«, en hvort
nokkuð á að sjást á þeim útvortis, er ekki
nefnt.
Málefni þetta er, eptir minni meiningu,
þess vert, að leitað sje allra mögulegra
upplýsinga því viðvíkjandi, hjá þeim mönn-
um, sem b'æði hafa reynslu og lærdóm við
að styðjast, en þegar nógu nákvæm fyrir-
sögn er fengin fyrir notkun þessa meðals,
þá get jeg ekki skilið, að leikmönnum sje
ofvaxið að fara eptir henni, án þess að
dýralæknir standi yfir þeim.
Það mundi líka reynast ofvaxið einum
eða tveimur dýralæknum, að verða öllu
landinu að eins miklu liði í þessu efni og
glöggar og greinilegar prentaðar leiðbein-
ingar, sem allur þorri manna gæti haft
full not af.
Bráðapestin hefir í ár reynzt sá voða-
gestur hjer á landi, að það væri naumast
horfandi í að kosta nokkrum hundruðum
króna af landsfje til að útrýma, henni ef
unnt væri. Og ef tilraunir hins norska
dýralæknis hafa heppnazt eins vel og látið
er af í ísafold, mundi vel tilvinnandi að
kaupa hann hingað til að kenna mönnum
verklega þá aðferð, er hann notar, geti
hann ekki kennt hana skriflega svo ná-
kvæmlega, sem þarf.
Landakoti 15. desembr. 1894.
Guðm. Guðmundsson.
* *
Aths. ritstj. Það er sjálfsagður hlutur,
að þegar þessi bólusetningaraðferð er orð-
in fullreynd og hjer um bil óyggjandi, eins
og t. d. kúabólusetning á mönnum — ef
hún þá verður það nokkurn tíma —, að þá
má trúa leikmönnum fyrir henn almennt og
hiklaust, enda engin tiltök að hafa svo marga
dýralækna, að yfir það komist um land
allt. En allt annað mál er, meðan þetta
er ekki nema tilraun. Er það gott ráð,
sem höf. kemur með, að fá hinn norska
dýralæknir, IvarNielsen, hingað, að minnsta
kosti ef eða þegar aðferð hans hefir feng-
ið almenningstraust í Norvegi, og jafnvel
án þess; því kostandi væri ekki einungis
mörgum hundruðum, heldur mörgum þús-
undum króna af landsfje til að fá gott ráð
við vogesti þessum, er gerir bændum geysi-
tjón á hverju ári, ýmist meira eða minna.
Hvað snertir fyrirsögnina í sumar í ísa-
fold, þá virðist höf. gera vel mikið úr ó-
nákvæmni hennar. Hitastig vatnsins er
t. d. lítt hugsanlegt að mikið hatt að þýða,
en sjálfsagt, að þess hefði verið getið skýrt
og greinilega hefði það átt að vera sjóðandi
heitt. Einnig er þar sagt óbeinlínis, að skepn-
um geti orðið meira en lítið meint við bólu-
setninguna; þar stendur, að »skepnunni
verði sjaldan svo meint við, að hún drepist
af því« (þ. e. af bólusetníngunni); og að
kvillinn lýsi sjer í bólgu í hinum bólusetta
lim, munu flestir geta nærri af öðrum bólu-
setningum.
Heiman úr sveitinni.
iii.
Það er nú annars sitthvað nýtt á dag-
skrá hjá okkur um þessar mundir. Eitt
er það, að bindast samtökum um, að
vernda slcepnur fyrir illri meðferð. Það
er eitt og annað, í blöðum og öðrum rit-
um, sem hefir vakið okkur til umhugsunar
nm þetta málefni. Einkum ætti »Dýravin-
urinn« að hafa vakið nokkurn áhuga á
þessu máli, en því miður er hann allt of
óvíða lesinn. Það ætti að gjöra hann að
barnabók, að lestrarbók handa börnum,
meðan ekki er annað fyrir hendi, sem
hentugra er.
Það er almæli, að meðferð á skepnum
hafi stórum batnað nú á síðustu tímum; en
meira þykir mjer það vera í orði en á
borði, enn sem komið er. Enn á það sjer
stað, að skepnum er misþyrmt, svo að eng-
inn kærir það: hestar eru iamdir og píndir
fram í rauðan dauðann, og horfellir er
látinn óátalinn, þótt opinber sje, jeg tala
nú ekki um, ef hann er almennur. »Yið
höfum engin dýraverndunarlög«, segja
sumir; en hvað stoða lög, ef hugsunarhátt-
ur almennings er þeim andvígur? Horfell-
islögin eru okkar einu dýraverndunarlög
að kalla. má; en forlög þeirra sýna'það
bezt, hvað lögin ein orka, ef enginn skeyt-
ir um að hlýða þeim, ef enginn nennir að
gjöra gangskör að því, að þeim sje hlýtt,
þótt hann viti, að þau sjeu margbrotin.
Dýraverndun er málefni, sem tekur til
allra, og því er það, að góður árangur
mundi af því verða, ef góðir menn bind-
ast samtökum um að vera fyrirmynd ann-
ara í góðri meðferð á skepnum og ljetu
sjer ekki á sama standa, þitt einhver færi
þrælslega með skepnur sínar.
Hjer finnst mjer, að skólarnir ættu að
ganga á undan, eins og í flestu öðru. Það
er alveg sjálfsagí, að búnaðarskóiarnir
láti mikið til sín taka um þetta mál, því
að það er eitt hið mesta nauðsynjamál
fyrir bændur og búþegna. Það er eitt af
aðalskilyrðum fyrir góðum þrifurn land-
búnaðarins, að bændur kunni að hirða
skepnur sínar vel. Lærisveinar frá bún-
aðarskólunum munu flestir verða bændur
og standa þeir vel að vígi til að hrinda
þessu máli áleiðis. En því fer fjarri, að
þeir sjeu þeir einu skólamennirnir, sem
nokkuð geta að því unnið. Nemendur
gagnfræðaskólanna geta tekið drjúgan þátt
í þessn líka. Þeir verða margir, ef ekki
allflestir, alþýðukennarar, og þá viidi jeg
óska, að þeir 'kæmu tíl okkar fullir áhuga
á því, að innræta æskulýðnum góðan hug
til skepnanna; það geta þeir gjört, og með
því er grundvöllurinn lagður til þess sem
verða á, því að engum rótgrónum óvana
eða þjóðlesti verður útrýmt, nema með
því, að innræta uppvaxandi kynslóðinni
viðbjóð á honum, endurfæða hugsunarhátt
inn. Ekki vil jeg skilja nemendur lærða
skólans undan þessu. Þaðan koma em-
bættismennirnir okkar, svo sem prestar og
sýsluménn, sem hvorir á sinn hátt eiga að
vaka yflr velferð okkar, sjá um að vjer
gjörum það eitt, sem er gott og rjett.
Þessir menn geta einmitt verið fremstir í
flokki og þeir ættu að vera það.
Við heyrum það löngum utan að okkur,
að nágrannaþjóðirnar sjeu okkur langtum
fremri í góöri meðferð á skepnum. Þar
höfum vjer göfugt dæmi fyrir augum.
Fylgjum því. Það mundi drjúgum efla
hag sveitanna. n.
Strandasýsln 14. nóv.: Sumarið var með
allra beztu sumrum, sem hjer koma, og hlýtt
og mátulega votviðrasamt, því þerrir var á-
vallt við og við, svo hey nýttust ágætl.; gras-
vöxtur var góður og heyskapur því almennt
í betra iagi; en fólk var víða með færra móti;
það gjörir sjórinn og lausamennskan, og svo
var víða sjúkhalt af afleiðingum landfarsótt-
arinnar, og olli það talsverðum töfum við>
heyskapinn,
Garðaávöxtur var ágætur þar sem hann er
stundaður, en það er miklu óvíðar en skyldi,
því á fjöldamörgum bæjum er engin garðhola
nje sáðreitsmynd, og flestir, sem garðrækt
stunda, láta sjer nægja með rófur og næpur,
en bera ekki við, að rækta kartöflur, en þær
hafa þó heppnazt ágætlega í sumar og optar
vel, á þeim íáu stöðum, sem þær eru ræktaðar.
Nú hefur verið ágœtisafli við Steingríms-
fjörð í haust, í fyrsta sinni síðan 1882 (í hitt-
ið fyrra var og nokkur afli); eru hlutir á 9.
hundrað eða þar yflr, þar sem bezt er; gæftir
voru ágætar frá lestum fram yflr veturnætur,
svo ekki var að kalla nokkur landlegudagur,
en þá var líka vertíðin úti, því flskurinn fór
i norðangarði, sem þá gjörði. Það þurfti ekki
að kvarta um beituleysi í haust, þvi svo mik-
ið rak af smokki, að bann lá sumstaðar í fjör-
unni eins og þykkar þarahrannir.
Verzlun hefur verið all-hagstæð í ár, útlend
vara í lágu verði og fjártaka fremur góð; 12
a. pundið i 100 pd. kind hjá kaupmönnum og
þar fyrir ofan og neðan eptir þyngd fjárins.
Verð á slátursfje var þó að sínu leyti betra
kjöt 14—20 a. pundið, og ull á 45 a.
Fje reyndist ekki eins vel og menn bjugg-
ust við, eptir svo ágætt sumar, því það vasr
almennt ekki nema í meðallagi að vænleik.
Mun það opt reynast svo, er grasvöxtur ei?
mikill, að búsmali gjörir ekki eins gott gagn,
og fjallafje reynist ekki eins þungt nje vænt
til frálags, eins og þá grasvöxtur er minni.
Tíðin hefur verið mjög góð í haust, og þaíl
sem af er vetrinum; er jörð alauð enn neðra,
en snjór að eins á fjöllum og þó lítill; þah
heflr verið stormasamt um tíma, en ávallt.
frostlítið og kafald að eins einn eða tvo daga.
E.je gengur allt gjafarlaust enn, en almennt
er farið að hýsa.
Lagasynjanir. Síðustu Stjórnartíð.
flytja 3 lagasynjunarpistla frá íslandsráð-
gjafanum.
Fyrst og fremst »hefir hans hátign kon-
unginum samkvæmt allra-þegnsamlegustum
tillöguin ráðaneytisins þóknazt« (10. nóv.)
að samþykkja, »að stjórnarskrárfrumvarpið
frá alþingi í sumar liljóti ekki konungs-
staðfestingu«.
Sama dag, 10. f. mán., heflr verið synj-
að staðfestingar á 2 frumvörpum frá þing-
inu 1893: háskólafrumvarpinu og frv. um af-
nám hæstarjettar. Það mun nú varla
nokkur maður hafa búizt við staðfestingu
á þeim frumvörpum; en því merkilngra
er það, að ráðaneytið skuli samt hafa
þurft heilt ár hjer um bil til að hugsa sig
um, og svarar þó litlu öðru að lokum en
að þa.ð sje samdóma landshöfðingja, sem
afgreitt hafði mál þessi með tillöguin sín-
um 11. nóv. f. á., en 10. nóv. þ. á. kemur
konungsúrskurðurinn og svar ráðgjafans
til landshöfðingja.
Beaver-Iínan, sem annazt hefir mann-
flutninga hjeðan til Ameríku lítils háttar
tvö sumur undanfarin, fór á höfuðið i
haust og er hætt sínum störfum að sinni.
Aðalaðsetur hennar var í Montreal í Cana-
da, en útibú hafði hún í Liverpool á Eng-
landi. Þar var annar aðalráðsmaður henn-
ar J. Wilson sá, er hr. Sigtryggur Jónas-
son hafði umboö frá til að bjóða þinginu
járnbrauta- og siglingaráðagerðina í sumar,
en ekki kvað hann neitt hafa átt í Beaver-
línunni, og kemur hrun hennar að þvi
leyti til ekkert hvorki við hann nje aðra
Englendinga þá, er fje höfðu heitið til
þess fyrirtækis.