Ísafold - 22.12.1894, Side 1

Kemur út ýmist emn sinn
'aða tvisvar í viku.. Verð árg
'minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða 1 lli doll.; borgist
fyrir mií)jan j úlímán. (erlenu-
ris fyrir fram).
ÍSAFOLD
9
Uppsögn(skrifleg) bundin vit>
áranxót, ógild nema komin
aje til útgefanda fyrir 1 .októ-
berm. Afgreiöslustofa blaba-
íns er i Austurstrœti ö
XXI. árg.
Reykjavík, laugardaginn 22. desember 1894.
84. blað.
Landsbankinn.
verður lokaður frá mánudegi 24. þ.
m. til föstudags 4. janúar, að báðum
dögum meðtöldum.
•'Samkvæmt hinni endurskoðuðu reglu-
gjörð bankans, 28. gr„ verða vextir
innfærðir í viðskiptabækur, þegar þær
næsta skipti eptir 14. janúar verða
sýndar í bankanum.
Stjórnin.
Umboðsverzlunin.
Um fjársölu og f)árflutning til Bretlands
skrifa þeir herrar Jón Jónsson alþingis-
maður og Thor Jensen kaupmaöur samið all-
langar ritgjörðir í »Fj.konunni« nr. 46—47
og »Þjóðólfl« nr. 55; og þó þær sjeu sín
•eptir hvorn mann, sýnist mjer þær ritaðar
með saraa penna og í sama anda; þær
benda báðar að því, að öll verzlunarfje-
lög og jafnvel allir kaupmenn, sem senda
fje til Bretlands frá íslandi, sendi það til
bins sama umboðsmanns og hann einn sje
•látinn selja það.
Báðar þessar ritgjörðir gefa — sem inn-
rgangsorð — góðar upplýsingar um meðferð
sauðfjár á útflutningnum. En þegar til
-aðalefnisins kemur, sem sje, að allir láti
sama manninn selja, þá finnst mjer mál-
•efnið fara svo út um þúfur, að betra hef'ði
verið að ritgjörðirnar hefðu slokknað út
af í fæðingunni og aldrei sjeð dagsins
ljós. Vil .jeg því láta í ljósi skoðun mína
um það mál.
Jeg hefi fyr látið þá skoðun mína í ljósi,
að verzlunaraðferðin á Islandi sje þess eitt
bið versta mein og verzlunarfjelög hið
e.ina, sem geti kippt henui í lag. Kaup-
mönnum er ákaflega illa við kaupfjelög,
því þau eru hið eina, sem gefur þeim að-
"hald. En ef öll kaupfjelög hefðu sama
umboðsmann, þá áiít jeg, að menn vissu
ekki lengur hvernig verzlunin væri er-
lendis, nema það sem hann af sinni hrein-
skilni segði þeim; en af því það mun nú
ekki vera siður, aö umboðsmenn sendi
flelögunum sína kaup- og sölureikninga,
þá eru fjelögin algjörlega á valdi umboðs-
mannsins; en liið eina, sem þau gætu stutt
sig við, er, ef fleiri væru umboðsmennirnir
og einn betri en annar.
En tiiætlun þessara manna mun ekki
'vera einungis sú, að einn maður seiji allt
lifandi fje frá iandinu, heldur að það sje
einmitt L. Zöllner í Neweastle, og færa
þeir margar glæsilegar ástæður fyrir því.
Að minni hyggju þarf mjög auðtrúa
menn til þess að trúa því, að Zöllner hafi
selt mikið betur f:je en Shmon, á sama tíma
og líkt að gæðum. Slimon er þó engirm
viðvaningur við fjársölu, og mikil ástæða
til að álíta, að sá, sem selur fyrir sjálfan
sig, leggi fullt eins mikið kapp á að selja
■vel, eins pg sá, sem selur fyrir aðra. Það
er heJdur ekki svo langur vegur milli
Edinborgar og Newcastle og ekki svo dýr
flutningur þar á milli, að Slimon mundi
eigi haf'a sent fje sitt þangað, hefði mikið
hærra verð verið á því þar, því hann heflr
vitað mikið vel, hvernig fjársalan stóð þar,
enda er ekki alveg óhugsanlegt, að Zöllner
hafl með sinni alþekktu rausn geflð fjár-
eigendunum íslenzku dálítið meira fyrir
fje sitt en hann fekk fyrir það í þetta
sinn; hann gæti hafa meint eitthvað með
því; en hvort hann mundi gjöra það ár-
lega, læt jeg ósagt.
Það er fjarri mjer með línum þessum
að fara að hallmæla þeim Zöllner eða
Vídalín. Zöllner þekki jeg ekki neitt, en
hann er talinn hafa kynnt sig lijer almennt
sem áreiðanlegur maður, og naumast vati
á, að landið hefir haft stórhagf?] af verzlun
hans í samanburði við verzlun fastakaup-
manna; og þó jeg þekki Vídalín sem góð-
an dreng, get jeg ómögulega fellt mig við,
að blöðin telji mönnum trú um, að þeir
einir eigi að vera fjársölu-umboðsmenn fyrir
íslendinga. Því þótt þeir hafl sjálfsagt
vel vit á að selja fje[?], þá lreld jeg, að þeir
sjeu ekki sjerlega sjeðir með að leigja ó-
dýr skip til fjárflutninga, ef' satt er, að
þeir láti Islendinga borga 5 sh. fyrir kind-
ina, frá Islandi til Englands, og þótt flutt
sje á stóru skipi, sem fer fleiri en eina
ferð; en alkunnugt er, að skip má fá til-
tölulega ódýrari, ef þau eru svo stór og
leigð fvrir langan tíma.
Það leiðir af sjálfu sjer, að umboðsmað-
ur, sem Islendingar hafa til að selja vöru
sína, að hann einnig kaupi hina útlendu
vöru fyrir þá, en til þess álít jeg þá Björn
Kristjánsson og Þorbjörn Jónasson snjall-
ari en þá Zöllner. Því þótt Birni hafi ekki
heppnazt vel að selja fje, af hvaða ástæð-
um sem það er, þá er mjög. fágætt lijer,
að fá eins góðar og ódýrar vörur eins og
hann flutti upp í sumar. Þorbjörn Jónas-
son heflr nú um nokkur ár selt fyrir is-
lenzka bændur flsk, hross o. fl , og eru
hlutaðeigendur mjög vel ánægðir með milli-
göngu hans, þótt hann berist ekki eins
mikið á eins og sumir, og mun hann engu
síður en Zöllner hafa sýnt bændum hjer
sunnanlands, hversu mikill munur er að
kaupa vörur beint frá útlöndum, eða að
verzla við kaupmenn. Enda fer verzlun
hans óðum vaxandi.
Þótt nauðsynlegt virðist, að fjárbændur
sendi fje sitt fyrir eigin reikning til út-
landa, þá er þó engu síður þörf fyrir sjáv-
arbændur að senda verzlunarvöru sína út
fyrir eigin reikning, því munurinn á því
er sá, að sveitabændur hafa því nær ár-
lega um fjöldamörg ár getað selt fje sitt
til Englendinga fyrir peninga út í hönd,
og það þeim mönnum, Slimon og Coghill,
sem hafa sýnt sig sem .heiðvirðustu og á-
reiðanlegustu menn. En sjávarbændur þar
á móti eiga tæplega kost á, að seija vöru
sina fyrir peninga, nema með miklum
erfiðleilcam; því hinum íslenzku kaupmönn-
um er sannarlega ekki lagið, að kaupa
íslenzka vöru fyrir peninga, sem eðlilegt
er, því þeim gefst vanalega tækifæri til að
koma sinni dýru útlendu vöru út á móti
íslenzku vörunni, og þótt ekki væri ann-
að en peningaskorturinn, þá væri það eitt
nóg til þess að hvetja sjávarbændur til að
senda vöru sína fyrir eigin reikning, enda
hafa þeir, sem það hafa reynt, þreifað á
því, að þeir hafa haft stórkostlegt gagn af
því. Einnig hafa kaupfjelögin fremur öllu
öðru þrýst íslenzkum bændum til að vanda
sem bezt vöru sína og framleiða sem mest
af henni, og fleira, sem horfir þeim til
menningar.
Jeg er því sannarlega samdóma, að um-
boðsverzlunin sje nauðsynleg fyrir oss ís-
lendinga, þó með þeim mismun, að jeg vil
ekki að öll fjelög noti sama umboðsmann,
því þá álít jeg, að verzlunin gæti orðið að
nokkurs konar einokunarverzlun, sem gæti
orðið landsmönnum jafnskaðleg, eins og
hún annars ætti að vera bætandi. Jafn-
framt ætti landið að hafa verzlunarerind-
reka erlendis, sem verzlunarfjelög og kaup-
menn gætu leitað sjer upplýsinga hjá um
kaup og sölu og margt fieira; því hvort
sem umboðsmenn okkar heita Zöllner-
Vídalín, Þorbjörn eða Björn, Jensen eða
Jón, og vjer berum bezta traust til þeirra
hvers um sig, þá væri fróðlegt og gagn-
legt að geta snúið sjer til verzlunarerind-
reka í ýmsum tilfellum.
Jeg vil óska þeim, sem við umboðssölu
fást fyrir Island, að verzlun þeirra megi
þróast og blómgast, landsmönnum til hag-
sældar, en ekki til þess að þeir sjálfir verði
svo stórir, að það safnist að þeim stór
»klikka« utan iands og innan til að víð-
frægja þeirra dýrð.
15/i2 1894.
Guðmundur Einarsson.
Ný stefna.
Þótt árið, sem nú er hartnær á enda, hafi
ekki fært oss mikla stór viðburði, og þótt
ástand lands vors sje hartnær hið sama
sem um nýár 1894, sje snöggt á litið, verð-
ur því ekki neitað, sje betur gáð að, að
umliðna árið getur falið í skauti sinu vísi
til töluverðra breytinga hjer á landi, sjer-
staklega að því, er atvinnuvegina snert-
ir. Að sönnu hefir ekki verið ráðizt í
mörg stór-fyrirtæki, sem þegar sje byrjað
á, þótt eigi megi gleyma undirbúningi
Þjórsárbrúarinnar, sem á að vera fullgjör
á lcomanda hausti, nje tilraunum þeim til
ísgeymslu, sem verið er að koma á fót
bæði hjer og Austurlandi. Hitt er meira
um vert, að nokkrir menn meðal þjóðar-
innar haf'a vaknað til meðvitundar um, að
ekki stoði lengur að standa þannig í sömu
sporum, og láta atvinnuvegi vora farajafn