Ísafold - 21.09.1901, Side 1

Kemur út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku Yerð árg. (80'ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l‘/a doll.; korgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skiifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
átgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstræti 8.
XXVIII. árg
Reykjavík laugardaginn
2S.. sept. 1901.
64. blað.
Biðjið ætíð um
OTTO M0NSTBD S
DANSKA SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
1.0 0. F. 839278*/2 II.__________
Forngripas. opið md., mvd. og ld. 11—12
Lanasbókasafn opið hvern virkan dag
-ki. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
nad., mvd. og ld. til útlána.
Okeypis lækning á spitals.num á þriðjud.
og föstud. kl. ll —1.
Ókeypis augnlækning á spitalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
kl 11—1.
Ókeypis tannlækning i húsi Jóns Svems-
sonar hjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
ki 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
’xiv’viv
Háseta á flskiskip
ráðum við undirritaðir, fyrir næstkom-
andi útgerðartínia (1902), upp á hálf-
drætti og mánaðarkaup.
Atyinnan borgast að öllu
leytií peningum.
Menn snúi sér til Sigfúsar Bergmann
í Hafnarfirði, sem gefur nánari upp-
lýsingar og semur um vistráðin.
Bíldudal í ágúst 1901.
P. J. Thorsteinsson & Co.
Utanferðir í nýjum sið.
Ekki er vel yfir látið í sögu lands
vors utanferðum stórmenna hér í göml-
um sið, á 13. öld, til Noregs, til að
afflytja hver annan og koma sér sjálf-
um í mjúkinn hjá höfðingjum, er ríki
réðu þar.
Mundu þær verða vinsælli á sínum
tíma, utanferðirnar, sem vér byrjum
á 20. öldina, til að afflytja aðallands-
stjórnarvald vort, alþingi, og reyna
að fá ónýttar gerðir þess í hinu
mesta velferðarmáli voru, stjórnarskrár-
málinu?
það kann að þykja sumum djúpt
tekið í árinni, að bera þetta tvent
saman — bera saman utanför þeirra
afturhaldsflokksforingja vorra núna í
þinglok við fyrnefndar utanferðir for-
feðra vorra á 13. öld.
En munu þeir sjálfir, hvað þá held-
ur aðrir, treysta sér til að bera á móti
því, að erindið sé eða hafi verið að
reyna að afstýra því, að stjórn vor í
Khöfn taki nokkurt mark á samþykt-
um þingsins i sumar, ekki einungis í
stjórnarskrármálinu, heldur einnig í
öðru hinu mesta velferðarmáli voru,
bankamálinu?
Og hvað er að afflytja þingið, ef það
er ekki að tjá það ókunnugum yfir-
drotnum vorum erlendis, að þingið viti
ekki, hvað það er að gera, og ,að ekki
megi eða eigi að taka mark á því,
með fleira, er þann málstað styður?
|>að er ótrúlegt, að ekki komi ein-
hvern tima sú tíð, að slíkt hátterni
verði miður vel þakkað eða þokkað af
landsmanna hálfu — að þeir verði
eigi alla tíð þeir sauðir, að láta bjóða
sér annað eins og taka því með virktum
og þökkum.
jþeir sem kynnu að vilja bera brigð-
ur á, að erindi þeirra H. Hafsteins
og huns félaga til Khafnar núna eftir
þinglokin hafi verið svo vaxið, sem
hér er lýst, þurfa naurnast meira en
að lesa eftirfarandi skýrslu, til að
ganga úr öllum skugga. Hún er um
samtal, sem danskur blaðamaður (frá
Nationaltid.) hefir átt við H. H. og
segir frá í því blaði 6. þ. m.
H. H. byrjar á rokná-ósannindum
um flokkaskipunina á alþingi. Hann
Begir, að stjórnarbótarflokkurinn (flokk-
ur dr. Valtýs) hafi ekki haft nema 1
atkvæðis meiri hluta á þinginu.
Kunnugir vita, að stjórnarskrárbreyt-
ingin var þó samþykt með 2 atkv.
meiri hluta í neðri deild -og eins í
efri. En 2 + 1 eru = 3, en ekki = l.
Hitt þegir hann vitanlega um þar að
auki, að í stað þess að hafa fylgi allrá
hinna konungkjörnu með stjórnarskrár-
breytingunni, sem eftir aðdraganda
hennar og konungsboðskapnum í vor
naumast virtist hægt að skoða öðru
vísi en samkvæma hennar vilja að
mpstu eða öllu leyti, þá hafði verið
svo laglega spilað með þeirra kjör síð-
ari árin, að helmingur þeirra í minsta
lagi var henni (sjórnarbótinni) andvíg-
ur. Ráðgjafinn hafði með öðrum orð-
um verið látinn undirskrifa kjör þeirra
í þeirri trú, að þeir væru allir sér fylgj-
andi í þessu máli. Svo fimlega hafði
verið við hann leikið, að vér ekki
segjum: á hann leikið. En þrátt fyrir
þær brellur og þvílíkar lendir mót-
stöðuflokkurinn í minni hluta. Að
öðrum kosti hefði meiri hlutinn fyrir
stjórnarbótinni í sumar orðið hér um
bil eins og 2 á móti 1.
f>á bar »erindrekinn« (H. H.) fast-
lega af sér og sínum flokksmönnum,
að þeir sé samtíningur af embættis-
afturhaldsliði og heimtufrekustu heima-
stjórnarmönnum. »Vér höfum alla
bændur þingsins með oss« segir hann.
»Já, vér höfum nokkra embættismenn
— það hafa hinir líka —; en þeir
sem eru með oss, eru eindregnir fram-
sóknarmenn bæði í stjórnmálum og
bókmentum (baade politisk og literært
radikale Mænd). Eg sjálfur er t. d.
einn þar á meðal. Vér er^ kosnir
sem mótstöðumenn þeirrar stjórnar-
stefnu, sem hin fyrri dönsku ráðaneyti
fylgdu.« —
f>að eru dýrðleg sannindi, þetta!
Lárus H. Bjarnason, J. Jónassen,
J. Havsteen, Tr. Gunnarsson — þetta
eru »baade politisk og literært radi-
kale Mænd»!
Og allir bændur þingsins þeirra
megin! f>órður í Hala eftir því e k k i
bóndi, ekki Ólafur Briem, 'og Sigurð-
ur Sigurðsson ekki bændastóttar
maður.
En hvernig stendur hins vegar á
bændafylginu, sem þeir hrósa sér af,
H. H. og hans félagar? f>að vita nátt-
úrlega ekki danskir lesendur og mega
ógjarnan vita. En það vita kunnugir
ofurvel. f>eir vita, að ’ þorri þeirra
er »tryggar leifar« Vídalínsflokksins
frá fyrri þingum; og þeir vita líka, eftir
hvers höfði sá flokkur danzaði, — eftir
hvers höfði Vídalín og hans föruneyti
var látið danza, — að það var ekki andi
framsóknar og 9indregins lýðvalds, er
yfir þeim vötnum sveif. Hitt eru
hinir nýju þingmenn Húnvetninga,
menn, sem eiga kosningu sína að
þakka sama þjóðar-viljanum (eða hitt
heldur), sama andanum, sem talinn
var ráða orðum og gjörðum Vídalíns-
liðsins í stjórnarskrármálinu; því það
munu þeir jafnvel sjálfir kannast við
í hjarta sínu, hvað þá heldur aðrir,
að Húnvetningar eiga til bændur jafn-
vel svo tugum skiftir þeim snjallari
til þingmensku; en það bagar, að þá
skortir áminstan kost eða yfirburði.
Og loks er það þingmaðurinn frá Gröf
(þm. Bf.). f>að er sjálfsagt, að hann
hefir jörð í ábyrgð. En að kalla hann
bónda fyrir það eitt, er ekki fremur
ástæða til en að telja sýslumenn með
bændum, eða presta, er bú hafa. f>ví
hr. B. B. er frægur búvísindamaður
og fjölvitur og míkilvirkur rithöfund-
ur, er búnað hefir að eins sér til hress-
ingar og tilbreytingar í sínum fáu
tómstundum frá annari iðju, frá vís-
indalegri starfsemi sinni og ritmensku
m. m.
þ>m. Flóamanna fyllir vitanlega
þennan sama flokk. En meðal bænda
munu hvorki þeir né sjálfur hanu hirða
um að fá hann talinn. —
þá minnist »erindrekinn« á tiu-
mannafrumvarpið, með tígulkóngun-
um 2, og telur því sitthvað til gildis,
sem lög gera ráð fyrir, — hverj-
um þykir sinn fugl fagur —; en þó
sé það ekki eftir þeirra hjarta, félag-
anna, og því hafi þeir viljað láta mál-
ið bíða, til þess að fá annað betra hjá
hinni nýju stjórn; en hann — verst sem
fyrri allra frétta um það, hvernig
þetta betra eða »meira« eigi að vera
vaxið!
|>á fréttir blaðamaðurinn hann um,
hvort hann hefði ekki meðferðis ávarp
til íslandsráðgjafans nýja (Alberti).
Hann kannaðist við, að svo væri, eða
þá nánast umboð frá sínum flokki til
að semja við ráðgjafann. (Ekki lét
hann þess getið, sem hér hefir kvisast,
að eitt höfuðatriði í þessu ávarpi væri
að biðja um hann, H. Hafstein, fyrir
lslandsráðgjafa! Hefir ef til vill haft
veður af, að ekki mundi öllum þykja
viðkunnanlegt, að hann s j á 1 f u r flytti
slíka bænarskrá!)
Við þetta tækifæri skýtur hann (H.
H.) inn þeirri athugasemd, að kon-
ungsávarpið, sém staðið hafi í blaðinu
(Nationaltidende), hafi að eins verið
undirskrifað af 6 — sex — mönnum,
meiri hluta efri deildar. Eins og oft-
ar í þessu viðtali, skrökvar serindrek-
inn« hér blátt áfram og berum orð-
um.
Konungsávarpið var ekki, fremur en
vant er, undirskrifað af neinum nema
forseta og skrifara deildarinnar, eins
og önnur skjöl frá henni. En sam-
þykt var það hins vegar, ekki af 6
mönnum, heldur í einu hljóði, þ. e.
af öllum, sem á fundi voru. En þeir
voru 8. J?að voru 8 af 11 deildar-
mönnum, auk forseta. Einn hafði til-
kynt forföll frá fundi; annan vantaði
hins vegar, og hinn þriðji var að vísu
á fundi, en gekk út á undan atkvæða-
greiðslu, hvort sem það hefir verið af
tilviljun eða — að undirlagi návenzla-
manns síns, sjálfs »erindrekans« (H.
H.), svo sem sumir gátu til. —
Afdráttarlaust fortekur erindrekinn,
að nokkrar líkur séu til, að valtýski
flokkurinn verðí ofan á í vor í kosníng-
um til aukaþingsins!
Frv. meiri hlutans (dr. V. G.) segir
hann, að sér og þeim félögum virðist
vera afturför, og meðal aanars mesta
fjarstæða, að láta launa ráðgjafanum úr
ríkissjóði. (Gizkar á, að sú athugasemd
muni falla dönskum lesendum vel í
geð. Hins lætur hann ógetið, að það
eru stöðulögin frá 1871, þ. e. aldönsk
lög, gefin út af ríkisþinginu og kon-
ungi, sem svo mæla fyrir, — meðfram
í notum hins mikla fjár, sem landið
átti inni í ríkissjóði frá fyrri tímum
og »tillagið« hrökk skamt upp f).
Hann gefur í skyn, að hann og
flokksmenn hans séu framfaramennirn-
ir, sem byggi alt sitt traust og allar
sfnar vonir á hinni úýju vinstrimanna-
stjórn, en hinn flokkurinn á hægri-
mannastjórninni sálugu! — Hann
treystir því sýnilega, að þetta muni
kitla eyru hinnar nýju stjórnar.
J>egar svona er nú talað í heyranda
hljóði, frammi fyrir almenningi, þá
má fara nærri um, hvaS muni vera
látið fjúka í einslegu tali við ráðgjaf-
ana. Enda höfðu þeir ekki beðið boð-
anna, félagarnir, dr. Finnur og »er-
indrekinn«, eftir að þeir stigu á land
í Khöfn, heldur tóku jafn-harðan
stjórann á ráðherranna fund, samdæg-
urs, hvers á fætur öðrum, og var eitt-
hvað ekki lítið niðri fyrir. —
|>að kunna einhverír að ímynda
sér, sem ókunnir eru blaðasiðum, að
ekki sé að henda reiður á það, sem
þessi blaðamaður (í Natt.) hefir eftir
»erindrekanum« (H. H.); hann geti
haft það miður rétt eftir, alt samtalið.
En ekki tjáir að slá því fram; því það
er föst regla, að láta hlutaðeiganda