Ísafold - 30.01.1904, Blaðsíða 2

inn atæði í verulegum blóma, en það
er ekki því að heilsa.
Og ekki er ástandið betra að því er
hin ömtin snertir; alstaðar er kvartað
nm fólkseklu, markaðsleysi fyrir allar
afurðir landbúnaðarins og þar af leið-
andi of lágt verð á þeim, langsamlega
of lágt í samanburði við kostnað og
fólkshald. Ofan á þetta bætist svo,
að síðastliðið sumar var víðasthvar á
Norður og Austurlandi eitthvert hið
rnesta óþurkasumar, sem menn muna
á síðustp áratugum. Afleiðingin af
þessu er óeirð í mönnum og daufar
vonir ef eigi algert vonleysi um fram-
tíð og viðreisn landbúnaðarins. Ekki
getur nú þetta heitið glæsilegt.
Um sjávarútveginn ætti eg
sem minst að rita; eg er honum ó-
kunnugur. En svo mikla eftirtekt
heti eg veitt því, sem um hann stend-
ur í hlöðunum, auk þess sem eg hefi
lácið sjómenn segja mér, að eg þykist
mega fullyrða, að þar eru horfurnar
heldur ekki sem ákjósanlegastar. f>il
skipaútvegur er aðallega við Faxaflóa,
ísat'jörð og Eyjafjörð. Við Faxaflóa
virði8t hann vera í talsverðri afturför,
þrátt fyrir góðan afla hjá mörgum;
hann er orðinn þar fram úr,hófi dýr.
Á hinum tveimur stöðunum gefst
hann betur, er þar líka að sjálfsögðu
miklum mun ódýrari. Afli á opna
báta er mjög misjafn og hefir nær al-
gerlega brugðist við Eyjafjörð og á
Austfjörðum um undanfarin misseri.
Er þvi kominn í menn mesti Ameriku-
hugur í þeim hóruðum og víðar og
ekki að vita hve mörg hundruð vinn-
andi höndum það kann að svifta
landið. f>á bætist og hér við enn
botnvörpungaófögnuðurinn, sem mjög
miklar kvartanir eru undan og gerir
menn víða deiga við þenna atvinnu-
veg. — f>að er að eins hið háa verð
á fiskinum, sem heldur sjávarútvegin-
um uppi; lækki það, þá er alt í voða.
Á fjárhaginn þarf ekki að minn-
ast. f>að er kunnugra en frá þurfi að
segja, hvernig síðasta alþingi skildi
við hann. f>að ætlaðist til að í lok
þessa fjárhagstímabils yrði 400,000
kr. minna f sjóði en ekki neitt og
bætist þó þar við hict og annað,
gaddavír ef til vill o. fl. Við böfum
hingað til verið að hrósa okkur af
því, að við legðum upp fé árlega; nú
er ekki lengur því að heilsa, nú á að
fara að safna skuldum og lifa á lán-
um. Ekki bætir það úr skák. Vexti
þarf að borga af lánunum og höfuð-
atólinn með tímanum en til hvors-
tveggja þarf fé, hvaðan á það að
koma? Núverandi tekjur landssjóðs
hrökkva ekki til þess, því kröfurnar
(gjöldin) fara hækkandi en ekki lækk-
andi. Hér virðist því enginn annar
vegur opinn en að auka tekjur lands
sjóðs með nýjura sköttum eða tollum,
og hvar lenda þeir? Auðvitað á gjald-
endunum og engum öðrum, hvort sem
skattarnir verða beinir eða óbeinir.
Svona eru nú horfurnar frá mér
að sjá.
Annars vegar er nýja stjórnin með
allan kostnaðinn, sem henni fylgir,
hins vegar þjóðin, sem á að bera uppi
kostnaðinn með atvinnuvegum sínum.
Mór virðist, satt að segja, nýja
stjórnin okkar alt annað en öfunds-
verð. f>jóðin væntir sér af henni
mikils góðs, mikilla framfara, sem
standi í róttu hlutfalli við aukinn
kostnað. Og svo skyldi eitthvert
fyrsta verk hinnar nýju stjórnar á
þingi verða það, að leggja nýja skatta
eða tolla á þjóðina. f>etta virðist
alveg óhjákvæmilegt, eins og nú er
komið fjárhag landsins og eg segi
heldur ekki að við eigum að mögla á
móti þvf; en hitt segi eg, að eigi þetta
að verða samfarastjórnarbreytingunni,
þá ætlast þjóðin að sjálfsögðu tilþess,
að stjórnin bæti henni upp nyjar álög-
ur með nýjum framkvæmdum, rögg-
semi, ósérplægni og réttvísi.
Margt fleira mætti um þetta segja,
en eg læt hér staðar numið að sinni.
Bitað á nýársdag 1904.
Búandi.
Hjúkrunaríélag R.vikur
hélt fyrsta ársfund sinn í ISnaðar-
mannahúsinu aS kveldi hins 25. þ. m.
FormaSur félagsins, sóra Jón Helgason,
prestaskólakennari, sk/rði frá aðgjörS-
um félagsins á því hálfa ári, sem liSið
er síðan félagið tók til starfa (1. júlí
næstliðið ár). Tölu félagsmanna kvað
hann vera alls 140 og hefðu þeir sjálf-
ir ákveðið árstillög sín, en þau væru
minst 2 kr. en mest 10 kr. Tekjur
félagsins á liðna áritiu hefðu verið alls
581,42 kr. (aðallega árstillög fólags-
manna), en útgjöld 310,10 kr. svo að
félagið ætti nú við ársbyrjun í sjóði
alls 271,32 kr. Hjúkrunarkona fólags-
ins hafði á þessu misseri stundað sjúka
á 10 heimilum alls, í samtals 152 daga
(mest 35 daga á sama heimilinu) og á
4 þessara heimila jafnframt unnið öll
heimilisverk. Beiöni um að fá hjúkr-
unarkonu hefði, þrátt fyrir allgott heilsu-
far hér í bænum á þessu misseri, hvað
eftir annað ekki orðið tekin til greina,
þótt bryn þörf hefði legiö fyrir, svo að
heita mætti, að þegar væri reynsla fyr-
ir því fengin, að ekki veitti af annari
hjúkunarkonu 1 viðbót og það helzt
mjög bráðlega. Formaður leitaði fyrir
hönd félagssjórnarinnar álits fundar-
manna um hvað gjöra skyldi í þessu
máli, og var það samhuga álit þeirra,
a,ð félagið yrði að reyna að auka starfs-
kraft sinn með því að bæta við sig
annari hjúkrunarkonu. En til þess að
ráða fram úr þeim kostnaðarauka fyrir
félagið, sem það hefði í för með sór,
var stjórninni gefin heimild til að gang-
ast fyrir tombóluhaldi — sem flestir
þó töldu neyðarúrræði, — ef ekki sæ-
ist nein leiö önnur til að auka tekjur
fólagsins. — Stjórn fólagsins (þeir síra
Jón Helgason formaður, bankabókari
Sighv. Bjarnason ritari og cand. jur.
Hannes Thorsteinsson gjaldkeri) var
endurkosin, sömuleiðis endurskoðunar-
menn (þeir kaupm. B. H. Bjarnason og
bankagjaldkeri Halldór Jónsson). Að
lokum flutti héraðslæknir Guðm. Björns-
son mjög fróðlega tölu um t a u g a-
veikina og varnir gegn
h e n n i.
Ný lög staðfest.
Konungur hefir 27. nóvbr. síðastl.
staðfest þessi lög frá síðasta alþingi:
1. Um eftirlit með mannflutningum
til útlanda.
2. Um friðun fugla.
,3. Um þingsköp til bráðabirgða fyr-
ir alþingi.
4. Um að stjórninni veitist heimild
til að makaskifta þjóðjörðinni Norður-
Hvammi í Hvammshreppi fyrir prests-
setursjörðina Fell í Dyrhólahreppi.
5. Um heimild til að kaupa lönd til
skógarfriðunar og skógargræðslu.
6. —12. Um löggilding verzlunar-
staða: Við Selvík í Skagafjarðarsýslu,
við Kálfshamarsvík í Húnavatnssýslu, í
Bolungarvík í ísafjarðarsýslu, á Greni-
vík við Eyjafjörð, á Okrum í Mýrasýslu,
við Heiði á Langanesi og á Ospakseyri
í Strandasýslu. Þá hefir enn fremur
Friðrik konungsefni 19. desbr., í fjar-
vist konungs, staðfest:
13. Lög um túngirðingar.
14. Lög um fólksinnflutninga til
íslands og
15. Lög um heimild til lántöku fyr-
ir landssjóð.
Kleniens Jónsson,
bæjarfógeti á Akureyri, kom hingað
til bæjarins sunnudagskvöldið 24. þ. m.
til þess að taka við landritaraembætt-
inu nýja 1. febrúar.
Vendsys-sel,
skipstjóri Jacobæus, hafnaði sig hór
í gærmorgun, eftir 14 daga ferð frá
Khöfn, og kom þó hvergi við á leiðinni
nema í Leith. Hafði fengið versta veð-
ur alla leið.
Með skipinu kom að eins einn farþegi:
bankastjóri íslands banka, hr. Emil
Schou. Detta þá væntanlega niður
sögurnar, sem verið var að t^ra út um
bæinn undanfarna daga, að mjög mundi
það hæpið, að bankinn tæki nokkurn
tíma til starfa.
Látinn er 20. f. m. merkisbónd-
inn Ingimundur dantiebrogsmaður
Eiríkssoti á Rofabæ í Meðallandi, 7 5
ára að aldri. Kona hans Ragn-
hildur Þorsteinsdóttir, and-
aöist 18 dögum fyr (2. des.) 73 ára
gömul. —
Vestmanneyjum 14. janúar.
í nóvember var mestnr hiti 6. 9,6°,
minstnr aðfaranótt 27.-F-9, 8°. í desember
var mestar hiti 25. 8,5°, minstur aðfaranótt
1. -5- 7,7°. Úrkoma var i nóvember 137, í
desember 186 millimetrar. Eftir 20. nóvber
gerði snarpt kuldakast, sem hélst mánuð-
inn út; var veörátta kalBasöm til miðs des-
ember, en úr þvi hlýindi með 5 — 8° dags-
bita og feikna úrkomu til ársloka.
Aflabrögð af sjó hafa engin verið, enda
örsjaldan á sjó farandi sakir storma og
brima. Botnvörpungar hafa verið hér í
allan vetur að draga vörpur sinar oft í
landhelgi milli lands og eyja, og siðan fyrir
jói hafa þeir oftast verið 4—6 á þeim slóð-
um, hafa þeir hér eflaust góðan afla, enda
sáu menn, er fóru héðan á bát 10. þ. mán.
til að taka númer af nokkrum þeirra, að
einn þeirra hafði talsvert af þorski og löngu i
vcrpu sinni; og einn, sem kom hingað með veik-
anmann8.þ.mán.,sagðinægan fisk. Það eral-
menn skoðun nér,að lögbrotsmenn þessirgeri
talsverðan skaða á miðunum hér fyrir inn-
an Eyjar, enda fekst þar ekki eða varla
bein úr sjó í sumar leið, en áður hefir þar
verið fiskisælt.
Illkynjuð kvefsótt með lungnabólgu
byrjaði hér i nóvember, var megnust og
skæðust í desember, en er nú i rénun. Úr
sóttinni hafa dáið alls 7 manneskjur, voru
flestar þeirra brjóstveikar og heilsubilaðar
ásjötugs og áttræðis aldri.
Kirkjan hér var vígð á 4. sd. i jólaföstu;
hafði þá ekki verið messað hér í nær 7
mánuði; hefir kirkjan nú fengið stórkost-
lega búningsbót, og er nú veglegt guðshús,
mun líka vera i nokkuð mikilli skuld, þrátt
fyrir 6500 kr. tillagið úr landssjóði, en
hún reyndist miklu hrörlegri og fúnari en
nokkurn gat grunað; svo var bygð ný for-
kirkja, sem var nanðsynlegt, þar sem hús-
ið stendur á veðurnæmu bersvæði.
Eftir nýár var hætt að selja áfengi, en
hvort það verður nema um stundarsakir
er undir þvi komið, hvað etazráð Bryde
skrifar verzlunarstjóra sinum um það efni
nú með Laaru, en búinn var hann að lofa
að hætta hér vinsölu, ef Eyrarbakka og
Stokkseyrarmenn hættu henni, og víst mun
bæði verzlunarstjóri hans helzt kjósa og
allir betri menn hér óska þess, að slegið
sé nú botni í vínsöluna. Víndrykkja hefir
verið hér iangt of mikil siðustu árin; mun
ekki hægt að neita því, að óhófleg vinnautn
hafi átt mikinn þátt i sumum dauðsföllum
hér á umliðnu ári; það er sem sé alkunn-
ugt meðal lækna, að engum er hættara við
lungabólgu en ofdrykkjumönnum, og engir
afbera hana síður en þeir. — Það er ekki
hættulaust að vera drykkjumaður; þeir
stytta oft á margan hátt líf sitt að drjúg-
um mun.
Þ. J.
Bandarikjamenn gefa árlega 5milj-
ónir dollara til heiðingjatrúboðs, 12 miljón-
ir dollara til heimatrúboðs, 125 miljónir
dollara til kirkna og presta, 250 miljónir
dollara fyrir föt, 450 miljónir dollara fyrir
skart og gimsteina, 600 miljónir dollara fyr-
ir tóbak, 1200 miljónir dollara fyrir áfenga
drykki.
Skilmagn Perfect-skilviiulunnnr.
I seinasta blaði »ísafoldar« er grein
með fyrirsögninni: »miður góðgjörn . aug-
iýsingo, undirskrifuð af Burmeister &
Wain í Kbh., en sem eftir stílsmáta og
efni að dæma mun vera skifað af umboðs-
manni »Perfect«, hr. kaupmanni Jakob
Gunnlaugssyni.
Höf. byrjar með að kalla það »gripið
úr lausu loftic, að »Perfect« skilji eftir í
undanrennuni 0,23‘'/0 feiti, en viðurkennir
þó strax á eftir, að það sé samkværnt opin-
berum skiltilraunum, sem gjörðar voru á
verkfærarannsóknarstöðinni á kgl. sænska
landbúnaðarháskólanum á Alnarp árið 1900.
Því næst tekur höf. að sér það vanþakk-
láta verk að sanna, að á Alnarp skiltil-
raunuuum sé ekke.it að byggja, af því að-
þar hafi »alt verið útbúið til þess að
»Perfect« skilvindan næði svo lélegum á-
rangri, sem unt var«, og auk þess hafi
»menn prófað vélina með rjómaprósentum,
sem aldrei koma fyrir í daglegri brúkun«!
Svona mikil er þá sanngirnin hjá böf.,
og þekkingin eða sannleiksástin að sama
skapi! 1
Til þess að gefa mönnum nokkra hug-
mynd um hvers konar tiiraunir það erur
sem höf. fer svo vel völdum og vingjarn-
legum orðum um, vil eg geta þess, að rík-
isþingið sænska veitir árlega allmikið fé
til Alnarp-háskólans, til þess að gjöra til-
raunir með ný búnaðarverkfæri og búnað-
aráhöld. Til að framkvæma þessar tilraun-
ir eru valdir visindamenn og fagmenn,
sem, eins og gefur að skilja, hafa ekkert
annað fyrir augum en að komast að réttri
niðurstöðu um gæði verkfæris þess eða
áhalds, sem í hvert skifti er um að
ræða. Allir, sem vilja, hafa aðgang að
þessum prófunum, og þar á meðal fulltrú-
ar fá verksmiðjum þeim, sem búið hafa til
áhöld þau, sem prófuð eru. Að loknum
rannsóknunum er birt opinberlega, hvaða
aðferðir hafi verið notaðar við prófun
hinna ýmsu verkfæra, og að hvaða niður-
stöðu prófnefndin eða prófnefndirnar hafi
kornist. \
Við tilraun þá, er hér er um að ræða,
var »Perfect« reynd opinberlega i fyrsta
sinni. Sem meðaltal af 10 tilraunum —
með 40 pottum mjólkur í hvert sinn —,
skildi hún eftir 0,23°/'0 feiti í undanrenn-
unni samkvæmt efnafræðisrannsóknum —
Gottliebs-aðferð. í sama sinn var »Alfa
Colibri« reynd — auðvitað á sama hátt og
»Perfect« — og var niðurstaðan svipuð og
við eldri opinberar tilraunir.
Eg vona að það, sem þegar er sagt,
nægi til að sýna lesendunum, hvað blygð-
unarlausar og heimskulegar hinar áður-
nefndu aðdróttanir hjá höf. um skiltilraun-
ina á Alnarp eru. Til frekari sönnunar
skal eg þó geta þess, að »Perfect« var
aftur reynd opinberlega í byrjun ársins
1903 á þýzku mjólknrstofnuninni i Poskau
(smb. Milch. Zeitung 7/» 1903 og Nordisk
Mejeri Tidende nr. 8 sama ár). Sem með-
altal af 3 tilraunum með nokkuð mismun-
andi heitri mjólk, og vanalegu hlntfalli
milli rjóma og undanrennu, skildi »Per-
fect« eftir við þessar tilraunir 0,24°/0 feiti
í undanrennunni samkvæmt efnafræðis-
rannsóknum. Við aðra tilraun með 33
stiga heita mjóik og hærri rjómaprcsentu
(1:5,2) skildi hún eftir 0,20"/o feiti.
Því er þannig með visindalegum rann-
sóknum slegið föstu, að »Perfect« í sinni
núverandi mynd skilur ekki betur en svo,
að 0,23°/0 feiti verður eftir í undanrenn-
unni, ef mjólkin er skilin við alment hita-
stig og vanalegt hlutfall er haft millum
rjóma og undanrennu.
Að þvi er snertir hinar mörgu «prfvat«
rannsóknir og sannanir, sem höf. er að
vitna til, þá er ekki mikið um þær að
segja. Allir, sem kunnugir eru í útlöndum,
vita, að það er auðvelt að fá Pétur og
Pál til þess að gefa þau og þau vottorð,
ef vel er borgað fyrir það. Til þess þé
að sýna með dæmi hvað mikið er á þess-
um rannsóknum að byggja, vil eg minna
á, að höf. segir að við skiltilraun, sem
gjörð hafi verið á búnaðarskólannm á