Ísafold - 28.05.1904, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist einu sinni eÖa
tvisv. i viku. YerÖ árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eÖa
l'/a doll.; borgist fyrir miðjan
’úlí (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD
Uppsögn (skrifleg) bundin viO
úramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
AfgreiÖslustofa blaösins er
Austurstrœti 8.
XXXI. ár^.
Reykjavík langardaginn 28. maí 1904
34. blað.
Júiáyfaz/ó jHaAýaÁMb
I. 0. 0. F. 866109 ÍÍL
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjum mán. kl. 11—1 í spltalanum.
Forngripasafn opið mánud., mvd. og
ld. 11-12.
Frilœkning á gamla spitalanum (lækna-
-skólanum) á þriðjndögum og föstudögum
kl. 11—12.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveidi kl. 8*/j siðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landakotsspitali opinn fyrir sjúkravitj-
•endur kl. 10'/2—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
fcl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12-3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
og ld. kl 12—1.
Ndttúrugripasafn, i Vesturgötu 10, opið
á sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypisí Pósthússtræti 14b
l. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
SufuG. fffioyfy'avifi
fer til Keflavíkur 1., 6. og 16.
júní; en upp í Borgarnes 3., 10.,
13. og 24. júní.
Hvað orðið heflr að sök.
Bkkert orðið að sök, enginn skap-
aður hlutur, segja ráðgjafa-máltólin.
Hann hefir staðið sig eins og hetja,
háloflegur húsbóndinn,—hugprúð hetja,
djarfmæltur þingræðistalsmaður, ein-
arður stjórnmálagarpur, sannfæringar-
fastur þjóðvinur. þeir sem annað
aegja, eru lögstirfnir eintrjáningar,
óstjórnarmenn, fyrirlitleg flón.
Æpum að þeim! æpum að þeim!
f>að er ráðið.
Konurjgur hefir hið æ'ðsta vald yfir
ö 11 u m hinum sérstaklegu málefnum
Islands .... og lætur ráðherra ís-
lands [ráðgjafann fyrir ísland] fram-
kvæma það. — Svo stendur í stjórn-
arskránni, bæði hinni gömlu og hinni
endurskoðuðu.
En er ekki ráðherraskipun einhver
helzta framkvæmd »hins æðsta valds
yfir öllum hinum sérstaklegu málefn-
um íslands?«
Er þá rétt, er þá löglegt og stjórn-
skipulega rétt, að það vald framkvæmi
einn hinna dönsku ráðgjafa, maður,
sem er ætlað að gegna eingöngu dönsk-
um stjórnarstörfum og bera ábyrgð
fyrir dönsku löggjafarþingi og sam-
kvæmt dönskum stjórnarlögum, en ber
alls enga ábyrgð fyrir alþingi né eftir
neinum íslenzkum lögum, hvorki stjórn-
arskrá né öðrum?
Jú, það er alveg rétt, segja stjórn-
ar-málgögnin.
það gera almennu málin.
En þá er þeim gert viðvart um, að al-
mennu málin liggi alveg fyrir utan
sérstjórn Islands.
Nú, jæja þá. jpað getur verið, að
það séu ekki almennu málin, segja
þau. En það er þá ekki nema f o r m,
Bem er hégómi (humbug) að fást um.
Hégómi að fást um, hvort framfylgt
er áminstum stjórnarskrárfyrirmælum
eða ekki? Stendur á sama, hvort þau
eru haldin eða brotin?
Nú, jæja þá, svara þau næst. |>að
getur verið, að það sé meira en form.
En það er t í z k a , föst regla í Dan-
mörku, að hafa það svona, að láta
eínn tiltekinn ráðgjafa, forsætisráð-
herrann, sem kallaður er, skrifa undir
með konungi skipun hinna ráðgjafanna
allra.
Er sú tízka ríkari og rétthærri en
skýlaus lög, helgari en landsréttindi
íslands, er allir þykjast bera fyrir
brjósti og vilja sízt láta nærri koma?
Nei, annars,—er næsta svarið. það
er ekki tízkan, sem þessu veldur, held-
ur hitt, að af því að uríkisráðið er
stofnað fyrir alt Danaveldi«, þá er
það gott og gilt, sem gert er af með-
limum þess íslandi viðkomandi líka,
sérstaklega það sem æðsti ráðgjafinn
gerir.
En nú fela upphaflega tilvitnuð fyr-
irmæli stjórnarskrárinnar í sér greini-
legt nei við því, að nokkur ráðstöfun
konungs eða fyrirskipun geti gilt fyrir
ísland utan þess sviðs, sem almennu
málin taka til, öðru vísi en að íslands-
ráðgjafinn skrifi undir hana með hon-
um. Hvernig geta þá slíkar ráðstaf-
anir verið einnig gildar, ef aðrit- ráð-
gjafar skrifa undir þær?
Já; en hvað sem því líður, þá er
það bein embættisskylda for-
sætisráðherrans danska, að skrifa und-
ir skipun allra ráðgjafanna, jafnt hins
íslenzka sem hinna. — þetta er næsta
svar innlimunar-máltólaDna, sem nú er
farið að kalla þau, stjórnarmálgögnin
hérna.
Hvar mundi sú embættisskylda
standa skrifuð eða prentuð?
þó ekki í stjórnarskránni íslenzku?
Nei.
Eða þá í grundvallarlögunum dönsku
(sem gilda raunar alls ekki fyrir ís-
land) ?
Nei.
Eða þá í e i n h v e r j u m lögum
öðrum, dönskum eða íslenzkum?
Nei, hvergi nokkursstaðar í nokkur-
um lögum.
En hvar þá?
Hvergi, — nema í munni talsmanna
stjórnarinnar, sem hafa það hlutverk,
að róma hennar dýrð og kalla það
alt rétt og lofsamlegt, sem hún segir
eða gerir, hvort sem rétt er eða rangt,
viturlegt eða heimskulegt.
Hver eru svo úrræðin, þegar varn-
argögnin eru öll orðin að reyk?
|>á er sendur agent kringum land
með óþrjótandi birgðir af einu varn-
arskjalinu, því um að forsætisráðherr-
ann sé ráðherra alls Danaveldis, und-
irskrifað af ómerking (»Skafti lögmað-
ur«) og agentinn látinn s e g j a fólk-
inu einBlega, um leið og hann miðlar
því meira en hafa vill, að höfundur-
inn sé einhver landsins »fínasti« laga-
maður! Hann er nefnilega svo »fínn«,
að hann má ekki koma fyrir almenn-
ings 8jónir nema í dulargervi. Eða þá,
að lagavitið er svo smágert (fínt), að
ekkert má við það koma, heldur en
híalín.
þegar vonlaust er orðið um að geta
sannfært fólkið, þá er að reyna
að gera því sjónhverfingar, fá það til
að hlaupa eftir einhverjum hugarburði
og uppspuna.
Sami maður hefir langlengst allra
hérlendra manna og langmest fengist
við mann-flutninga af landi burt.
f>að kemur mætavel heim, að hann
hlynni einnig að vald-flutningi út úr
landinu, að grímuklæddri innlimunar-
stefnu.
Með hálfum huga gengu margir þing-
menn að stjórnbótarfrumvarpinu, þeg-
ar búið var að skjóta inn í það ríkis-
ráðssetu-boðorðinu. f>að var fyrir þeim
raunar beinn fyrirvari, að Islandsráð-
gjafinn einn færi með sérmál vor eins
fyrir því, þótt honum væri skipað að
sitja í ríkisráðinu. þeir hafa þegar lýst
því yfir nokkrir, að þeir mundu alls
ekki hafa greitt því atkvæði, ef þeir
hefðu vitað þetta fyrir, að brugðist
yrði svo því trausti þeirra, sem nú er
fram komið.
|>að er kunnugt, að ráðgjafinn, sem
nú er, gaf þinginu mjög undir fótinn
með þennan fyrirvara. Og ekki drógu
hans nánustn fylgifiskar af sér um
það mál. En nú — nú er svo að
heyra, sem þeim líki mætavel, að
svona fór um efndirnar.
Mæltu þeir þá af óheilum hug í
sumar?
Eða er valdahnossin s v o mikils-
verð í þeirra augum^að^nú liggi þeim
í léttu rúmi öll sú landsréttindavernd,
er fólginn lá í áminstum fyrirvara,
ef hans hefði gætt verið?
Gaddavírslögin
skrifar mjög merkur maður einn í
Árnessýslu nýlega ísafold, að alls 1
bóndi þar í sýslu muni hugsa til að
nota.
þessu líkt heyrist úr mörgum hér-
uðum.
Mótmælin gegn þeim streyma enn
að hvaðanæfa. Undantekningar örfá-
ar, þar sem tekið er í hinn strenginn
og látið vel af þeim eða þá ekki
m j ö g illa.
Sigling. Þrjú kaupför komu hingað
í gær, seglskip: Minna (71, H. A. Brahms)
frá Hamborg með ymsar vörur til kaupm.
B. Kristjúnssonar. Avance (113, Rasmus-
sen) með timburfarm frá Halmstad til
Brydes-verzlunar. Johanne (208, H. A.
Hansen) frá Halmstad með timburfarm til
félagsins Völunds.
Útrýming ijárkláðans.
Fjárkláðalækningamaðurinn norski,
hr. O. Myklestad, sem unnið hefir und-
anfarin missiri af mikilli atorku að
útrýming fjárkláðans í norður- og aust-
uramtinu og orðið furðuvel ágengt, er
nú hingað kominn til þess að kynna
sér nokkuð ástandið hér syðra og dvelst
hér í bænum um þessar mundir.
Hann fór á suðurleiðinni um Bæjar-
hrepp í Strandasýslu, Dalasýslu sunn-
anverða, uppsveitir Mýrasýslu og Borg-
arfjörð.
Að eins á 1 bæ á að hafa fundist
kláðavottur í haust í Bæjarhreppi
(Hrútaf.), fyrir utan í 9 kindum í út-
flutningsfé á Borðeyri, er var 2500
alls úr nálægum héruðum.
En í vetur hafði komið þar upp
kláði á 8 bæjum, í fám kindum á bæ,
nema einum, Prestbakka; þar hafði
sýkst 21 kind af 90 fjár alls. Svo
skýrir oddviti frá.
Hr. Myklestad hafði samkomu að
Bæ í Hrútafirði 30. apríl, til að veita
þeim hreppsbúum, er þar komu, til-
sögn í kláðalækningum, flutti þar fyr-
irlestur og hafði við kláðakind — þar
af bænum — til þess að kenna mönn-
um að finna kláðamaur.
Um hinn mikla kláða á Prestbakka
er kent því, að útsteypt lamb sunnan
úr Dölum hafði verið hýst þar í haust
óvart með heimafénu.
Suður í leið um Dalina gisti hr.
Myklestad að sýslumanns, sem er bú-
forkur allmikill og áhugamaður um
búnaðarmál. Hann var mjög áfram
um, að hr. Myklestad kendi Bér að
þekkja kláðamaur, og vildi ferðast með
honum suður yfir Bröttubrekku í því
skyni. En þess þurfti ekki við. þar
fundust, er leitað var, nógar kláðakÍDd-
ur á bænum, Sauðafelli, til fullnaðar-
náms í þeirri list.
»Og ósköp lítið um hann hér; kind
og kind«. þetta segir hr. M. sé vaua-
svar víðast' þar, sem spurt er um kláða;
og er það ærin sönnun þess, að sótt-
kveikjan er fullmögnuð og hættan nóg,
ef ekki er í skorist með fullu fylgi og
atorku.
Tvær ferðir hefír hr. Myklestad far-
ið í haust og í vetur austur um land,
hina fyrri upp úr réttum, til Eskifjarð-
ar lengst, til lækningaráðstafana í
austuramtinu, með því að þá var þang-
að komið á allar hafnir og upp um
sveitir víðast það, er til þess þurfti,
tóbaksblöð og katlar, pantað frá Nor-
egi eftir hans ráðstöfun. Hann flutti
fyrirlestra á Eskiíirði og Eiðum, kendi
mönnum víða að þekkja maur og að
lækna hann með böðum, gerði lækn-
ingaráðstafanir á heimleiðinni um |>ing-
eyjarsýslu alla, og því næst Eyjafjörð
og Skagafjörð vestur að Héraðsvötn-
um, setti þar til kjörna aðstoðarmenn
sína til framkvæmda fyrirskipunum
sínum, ýmist einn í hreppi eða nokkra
hreppa saman.
|>á fréttir hann í Skagafirðinum, að