Ísafold - 28.05.1904, Blaðsíða 2

134
aðstoðarmaður sá, er hann hafði sett
fyrir sig að sjá um kláðalækningar í
Múlasýslum, Davíð Jónsson frá Kroppi,
væri hættur við alt saman þar, og var
það þó einmitt hann, er fundið hafði
þar lifandi kláða í flestum hreppun-
um, ýmiat í fyrra vor eða í haust.
Hann sá því, að ekki mundi annað
stoða en að skerast sjálfur í leik af
nýju, lagði af stað aftur viku fyrir jól
með ráði amtmanns austur í Vopna-
fjörð, og létti eigi sinni ferð fyr en
suður á Djúpavog eða Búlandsnesi.
Hann sagði fyrir um eða framkvæmdi
rækilegar baðanirýmist sjálfur eða lét
aðstoðarmenn sína gera það um allar
Múlasýslur, og sætti hvergi mótspyrnu.
Frá Djúpavog sendi hann aðstoðar-
menn sína 2 vestur um Austur-Skafta-
fellssýslu að sjá um baðanir þar alt
að Breiðamerkursandi. f>að vitnaðist
þá, að Skaftfellingar höfðu ekki nálg-
ast áhöld og baðlyf í haust frá Djúpa-
vogi. Nú var þó gengið í það og bað-
anir framkvæmdar.
Hr. Myklestad annaðist sjálfur bað-
anir f Geithellnahreppi, Berufirði og
Breiðdal, síðari hluta janúarmánaðar.
Einu sinni var hann nærri orðinn
úti. f>að var á Breiðdalsheiðí. Hann
var samferða póstinum. f>eir viltust
þar í náttmyrkri og mesta hrakviðri,
stórviðri og bleytukafaldi. Hesturinn
einn hrapaði niður fyrir hamar, en
lenti í skafli og náðist óskemdur aft-
ur. f>eir komust seint um nótt nið-
ur að efsta bæí Skriðdal, Vatnsskógi.
miklu nær dauða en lífi. Hann hælir
póstinum, Jóni Gíslasyni, bæði fyrir
þrek og vaskleik, og eigi síður hitt,
hve mjög hann hafi látið sér ant um,
að póstfiutningurinn vöknaði ekki eða
skemdist. Hann fór úr voskufli sín-
um og breiddi yfir pósttöskurnar. Var
altaf að tala um, hverja ábyrgð hann
hefði á því, að póstflutningurinn skemd
ist ekki. Hann vatt á sér skyrtuna,
er þeir komu til bæjar.
f>að var því að þakka, að hr. Mykle-
stad hafði á sér kompás, að þeir fé-
lagar viltust ekki meir en þeir gerðu
og lentu ekki í ófærugljúfri eða gili,
þar sem þeir hefðu eflaust orðið til.
Ferðalag þetta ber vott um fádæma-
kjark og þrek í jafngömlum manni,
sem hr. M., kominn töluvert á sjö-
tugsaldur. Frost var á heiðinni full
12 stig og klepraði þá alla. En síðan
sletti í blota með stórrigningu. f>á
urðu þeir gagndrepa. Verst var að
koma hestunum áfram, í megnustu ó-
færð.
Eftir þessu á alt fé að hafa verið
baðað í haust og í vetur rækilegu
maurdrápsbaði frá Breiðamerkursandi
að Héraðsvötnum, um 220,000.
Komnar voru til amtmanns á Ak-
ureyri, þegar hr. M. fór þaðan seint í
f. mán., skýrslur frá síðari vetrarskoð-
un á þessu svæði um helming þessa
fjár hérumbil, og þá orðið kláða vart
að eins í 1 kind á 1 bæ, í Eyjafirði.
f>ar var baðað þegar alt fé á bænum.
Nú stendur til í haust, að láta fram
fara sams konar lækningabaðanir í
hinum landsfjórðungunum eða það sem
eftir er af landinu, undir stjórn og um-
sjón hr. Myklestad, í von um, að þar
með verði gengið milli bols og höfuðs
á vogesti þeim.
f>að er margreynt, að nauðalítið er
að marka kláðaembættisskýrslur þær,
sem hér er verið að semja á haustin.
f>að mun vera meðal annars venja
víða, að geta alls ekki um kláðakind-
ur þær, er slátrað er á haustin, held-
ur að eins það, sem sett er á vetur.
Engan kláða segja skýrslur hafa
verið í haust í Árnessýslu, utan »ein-
hver óþrif« í 1 kind í Selvogshreppi.
Nú er kunnugt orðið um allmikinn
kiáða þar í 3 upphreppunum að minsta
kosti. Hafði frézt hingað nýlega um
3 bæi í Tungunum. Hr. Myklestad
sendi þangað austur fylgdarmann sinn
hingað, Sigurð Jónsson frá Hrappstöð-
í Kinn, sem er einn af aðstoðarmönn-
um hans nyrðra og stóð í haust fyrir
lækningum í Norður-fúngeyjarsýslu
allri og Skeggjastaðahreppi. Sigurður
fann lifandi maur í kind eða kindum
á 2 þessara bæja, en dauðan á 3. bæn-
um; þar hafði verið læknað. Og kunn-
ugir sögðu þá, að kláði mundi vera
þar líklega á 3. hverjum bæ í þeirri
sveit, Tungunum. En í Hrunamanna-
hreppi var kunnugt um kláða á 5 bæj-
um, og fullyrt, að töluvert mundi vera
um hann í Grímsnesi. Hina hrepp-
ana vita menn ekkert um.
Brot úr umboðsstjórnarsögu lands-
ins á öndverðri 20. öld.
1. Valdsmaður sér um almennings
mannvirki eitt. Hann telur í kostnað-
arreikningi sínum eitt efnið í það að
minsta kosti miklu dýrara en var.
Hann fóðrar það eitthvað með sögu-
sögn um þann eða þann aukakostnað.
f>að reynist hugarburður einn eða tóm-
ur tilbúningur.
2. Hann telur ennfremur áminst efni
töluvert meira en var, meira en hann
varði til mannvirkisins.
3. Hann télur í reikningi fyrir stofn-
un, er hann hafði reikningshald fyrir,
töluvert fé til útgjalda (200 kr.), er
aldrei hafði greitt verið og dró sér það
þann veg þá í bili að minsta kosti.
f>að hafðist ekki út úr honum aftur
fyr en eftir mörg missiri og þá við
illan leik.
4. Hann lætur enn gera mannvirki
(veg) á almennings kostnað að þeim
forn8purðum, er fjárráðin hafði, —
dembir kostnaðinum á eftir yfir á al-
menning og segir rangt frá um hag-
nýting hans.
5. Hann eyðir ennfremur miklu fé,
nær 1200 kr., til framannefnds mann-
virkis heimildarlaust með öllu af þeirra
hálfu, sem fóð þurftu að veita til þess,
að löglegt væri.
6. Beikningsskil sín lætur hann ekki
komast í hendur löglega tilkjörins
endurskoðunarmanns, heldur kýs sér
s j á 1 f u r mann til að yfirfara þau
bandaverk sín.
7. Yfirmann á þessi valdsmaður sér,
eftirlitsmann með embættisgjörðum
hans, réttlætisins og réttvísinnar full-
trúa í umboðsstjórnarmálum, sérstak-
leg&n trúnaðarmann þjóðarinnar í því
atriði og henni ærið dýran. — f>essi
eftirlitsmaður, amtmaður svo nefndur,
gerir nauðalítið úr þessum misfellum
hjá undirmanni sínum. f>að liggur
við, að hann taki heimskulegustu af-
batanir hans góðar og gildar, og láti
hann komast fram með hvers konar
vífilengjur og undandrátt.
8. Beikningshaldarinn hafði ekki ein-
ungis haft reikning þann, er geturum
í 1. tl., býsna-rangan, heldur orðið þar
tvísaga — haft hann enn hærri í
skýrslu til æðra landstjórnarvalds,
sýnilega í því skyni, að hafa út meiri
landssjóðsstyrk til mannvirkisins en
ella mundi. Hann fer svo »haglega«
að því, eða hitt heldur, að hann skrif-
ar hærri fjárhæðir ofan í aðrar lægri
(hinar réttu?) á ekki færri en 3 stöð-
um, og munar það mörg hundruð kr.
Hvernigfer eftirlitsmaðurinn hér að?
Hann segir, að þetta sé ekki annað
en áætlun, þó að reikningshald-
ari ekki einungis nefni það sjálfur
fullum stöfum »reikning«, heldur segi
þann reikning »að öllu borgaðan«.
9. Afsetning hins löglega endurskoð-
anda og skipun annars í hans stað af
reikningshaldara sjálfum lætur eftir-
litsmaður sér vel líka, með því að *sér-
staklegar kringumstæður hafi verið fyr-
ir hendi«. f>ar með búið. *Kringum-
stæðurnar* gátu vel hafa verið tómur
tilbúningur eða aumasti hégómi. Eða
hvað sterkar eða veikar »kringumstæð-
ur« þarf til þess, að gera það gott og
gilt, að reikningshaldari skifti sjálfur
um endurskoðanda eftir sínu höfði?
10. Hina heimildarlausu fjárbrúkun,
sem getur um í 5. tl., gerir eftirlits-
maður góða og gilda með þeim fjar-
stæðu tilbúningi, að hlutaðeigandi fjár-
veitingarvald hafi g 1 e y m t að gera
skyldu sína og veita féð!
11. Eftirlitsmaður lætur reiknings-
haldara haldast uppi langa lengi, hver
veit hvað lengi, að þrjózkast við eða
vanrækja að hlýðnast því, sem hann
leggur fyrir hann. f>að liggur við, að
hann lofi honum að hafa við sig sæta-
skifti, hafa hausavíxl á hlutunum, á
yfirmanni og undirmanni.
Lesendur munu kannast við, að
þetta er ekki annað en samdráttur úr
hinni löngu og ítarlegu skýrslu um
háttsemi sýslumanns og amtmanns í
Laxárbrúarmálinu, er birt var í Isa-
fold 21. þ. mán., frá valinkunnum
merkismönnum, er styðjast nær ein-
göngu við embættisbréf og skýrslur
þessara valdsmanna sjálfra.
f>jóðin, húsbóndinn þeirra beggja,
þarf að gera sér glöggva grein fyrir
þeirri háttsemi allri. Hún þarf að
veita því almeunilega eftirtekt, hvernig
vinnumenn hennar haga sér, hvernig
þeir vinna fyrir sínu háa kaupi. —
f>ví að eins g e t u r hún verið almenni-
legur húsbóndi á sínu heimili. f>að er
eitt höfuðskilyrði fyrir því.
12. kapítulanum má vel vera að
bæta megi við þessa stuttu frásögu
síðar meir, dálitlum þætti um alúðar-
og atorkumikla tilraun af hálfu fyr-
nefndra valdsmanna til að hefna sín
á sögumönnum eða ísafold fyrir að
hafa hreyft þessu máli svona afdrátt-
arlaust, — hefna sín með gjafsóknar-
málshöfðun, hefna sín á húsbóndans
kostnað, þjóðarinnar.
Og hver veit nema þar af spinnist
efni í einn kapítula enn, með heilla-
tölunni
13., fagnaðar- og sigurhrósslestri
um það, að tekist hafi eftir langa
mæðu og raeð miklum tilkostn-
aði að fá dauðadæmda einhverja eina
smásetningu eða svo 1 áminstri frá-
sögu, með hæfilegri sekt í ofanálag,
e k k i fyrir það, að þar sé neitt rang-
hermt, heldur fyrir hitt, að ekki hafi
verið þar svo mjúkum og hógværum
orðum um málið farið, sem slíkum
göfugmennum hæfi; og er þá vonast
eftir, að almenningur reynist ekki
glöggsýnni en það, að þar með séu
þeir metnir »alhreinsaðir« af öllu ámæli
fyrir áminsta háttsemi.
Slíks hafa dæmi gerst, og er hér
því ekki mjög ólíklega til getið.
Látið sem hlutaðeigandi vinnumenn
hafi staðið prýðilega í sinni stöðu, þótt
a 11 hafi á þá sannaat, er þeir hafa
verið um sakaðir, ogþó meira jafnvel,
og úr »hreinsuninni« því í raun réttri
orðið sterkasta nuggun óhreinindanna
inn í þá!
Borgarafundar
í kveld kl. 8 hér í Bárubúð um
vatnsveitumálið.
hð er þægilegt áhald, lögin.
Ekki er látið á sór standa að verja
þá lögleysu ráðgjafans, er skýrt var
frá í síðasta blaði um veiting á
bókarasýslaninni við Landsbankann.
Nýrri skjaldsveinn hans hér sendist
fram á völlinn í gær á fleygiferð með
það sjónhverfingaleikspil, að » e f t i r
tillögum for8tjórnarinnar« (þ. e. banka-
8tjórnarinnar) í bankalögunum frá
1885 þýði sama sem m ó t i tillögum
hennar, eða þá: hvað sem líður til-
lögum hennar. Hann heldur því sem
sé fram mjög afdráttarlaust, að ráð-
gjafinn ráði því alveg og einsamall, ef
hann vill, hverjum hann veitir sýsl-
anirnar við Landsbankann (féhirðisog
bókara). Hann þurfi ekkert að skifta
sér af tillögum bankastjórnarinnar.
En þá hlýtur þetta e f t i r í hans
augum og ráðgjafans að geta þýtt
sama sem m ó t i, o. s. frv.
|>að e r alveg óræk setning, að e f
það er að hlýða fyrirmælum bankalag-
anna, að skipa bókarann m ó t i til-
lögum bankastjórnarinnar, þá m á orð-
ið e f t i r þar (» e f t i r tillögum* o. s.
frv.) t i 1 að þýða líka sama sem
m ót i.
þá þýðir, ef á liggur, s k a 1 sama
sem skal ekki, eða m á e k k i
sama sem m á, og þar fram eftir göt-
um.
Allir sjá, hvað einfalt þetta er og
handhægt.
|>að er þægilegt áhald, lögin, þegar
hafa má á þeim svona endaskifti al-
veg eftir vild.
Sýslufundur Bangæinga.
Aðalsýslunefrdarfundur Bangárvalla-
sýslu var haldinn á Stórólfshvoli 5. til 7.
apríl. Auk venjulegra reikningsmála komu
þessi mál þar til umræðu.
1. Kosinn amtráðsmaður siraSkúli Skúla-
son í Odda; varamaður Eyólfur Guðmund-
son í Hvammi.
2. Um verðlaun úr Ræktunarsjóði sóttu
22 bændur, og mælti nefndin með þeim
öllum í hlutfalli við jarðabætur hvers um
sig.
3. Eign Alþýðustyrktarsjóðs talinn í
sýslunni kr. 6612,71.
4. Tvær útsvarskærur voru lagðar fram
á fundinum, og sá nefndin sér ekki fært
að taka þær til greina sökum formgalla.
5. Leitað hafði verið álits nefndarinnar
nm,hvort ekki væri nauðsynlegt að ófriða
látursel í sýslunni. Nefndin sá enga á-
stæðu til þess, með þvi að tekjur af sel-
veiði eru margfalt meiri en af laxveiði.
Af gefnu tilefni var kosin 3 manna
nefnd á fundinum til þess að íhuga og láta
i ljósi álit sitt um stofnun kúaáhyrgðarfé-
lags fyrir sýsluna. Nefndin var á einu
máli um það, að nér væri afarnauðsyn-
legt, að stofnað yrði kúaábyrgðarfélag, og
tók til heiztu atriðin í væntanlegri reglu-
gjörð. Oddvita var falið að leita álits og um-
sagna í öllum hreppum sýslunnar.
7. Sýndir voru 4 undaneldisfolar á fund-
inum. Eftir tillögum kynbótanefndarinnar
var eigendum tvegg.ja folanna veitt verð-
laun, hreppstjórunum Grími Skúlasyni á
Kirkjuhæ 30 kr. og Vigfúsi Bergsteinssyni
á Brúnum 25 kr.
8. Sýslunefndin tók ábyrgð á landssjóðs-
láni til stofnunar rjómabúa í Landmanna-
hreppi, Fljótshllðarhreppi, Rangárvalla-
hreppi og Vestur-Eyjafjallahreppi.
9. Sömuleiðis tók nefndin ábyrgð á jarða-
bótaláni kaupmanns Ólafs ísleifssonar við
Þjórsárbrú, 400 kr.
10. Lögð var niður lögferja á Sandhóla-
ferju.
11. Veittar voru 100 krónur til að koma
á fót hrossakynbótum í Austur-Landeyja-
hreppi, og höfðu hreppsbúar þar þegar
fengið út mældar 60 dagsláttur til afgirð-
ingar fyrir i0 kynbótahross og undan-
eldisfola eftir þörfum.
12. Sömuleiðis veittar 60 kr. ti) kynhóta
á sauðfé i Landmannahreppi.
13. Veittar voru 100 kr. til gripasýning*