Ísafold - 09.03.1912, Blaðsíða 2

ÍSAFOLD
Allsber í 15 stiga frosti.
Danski íþróttamaðurinn f. P. Mttller, sem nú er orðinn nafnkunnur,
einnig hér á landi, einkum þá er bók hans »Mín aðferðc er nú komin út á
íslenzku, hefir dvalið síðustu ár í Sviss og gerir sér það helzt til skemtunar
á vetrin að fara á skiðum allsnakinn — í »loftfötum« er hann svo nefnir.
Og Svissarar herma þetta eftir honum og verður gott af.
Þegar myndin hér að ofan var tekin var 15 stiga kuldi og ekki er þess
getið, að maðurinn hafi orðið innkulsa.
Nýjar vörur:
Kjóla- og Svuntutau,
Drengjapeysur og Prjónaföt,
allskonar Pijónavara,
Blúsur, Silki, Hanskar,
Sjöl, Slœður.
*^P|_ Vefnaðarvöruverzlun
I IKi I llorsteinsson
Ingólfshvoli.
skipafloti væri óþarfi fyrir Þýzkaland,
en nauðsyn fyrir Bretland og að Eng-
Haldane hermálardðgjafí.
land yrði altaf að hafa yfirhöndina á
sjó, hversu mikið sem það kostaði.
Með þessari ræðu er mótuð grund-
vallarstefna Breta í samningatilraun-
unum.
• --
Irskir heimastjórnarandstæðingar
„hengdir“.
Á írlandi eru nú hafnar æsingar
miklar, fundir og skrúðgöngur út úr
heimastjórninni, sem þeir eiga nú i
vændum. Churchill flotamálaráðgjafi
flutti nýlega ræðu í Belfast og mátti
þá ljóslega sjá, hver skoðanamunur er
með íhaldsmönnum og heimastjórn-
armönnum. Flokkunum lenti þó ekki
saman eins og við var búist, heldur
höfðust við hvor í sínum enda borg-
arinnar. íhaldsmenn báru fána, er á
var letrað: »Niður með heimastjórn-
inac eða »Niður með Churchillc, um
göturnar, en heimastjórnarmenn reynd-
ust ráðsnjallari. Þeir hengdu upp í
gáiga tvö úttroðin mannlíkön, er áttu
að sýna foringja ihaldsmanna í Ulster,
þá Londonderry lávarð og Sir Edward
Carson. Á milli þeirra hékk búr, með
svofeldri áletrun: »Bráðabirgðastjórn
Ulstersc.
Nú eru íhaldsmenn að spreyta sig
á að finna eittvað enn fyndnara.
Ceresarstrandið.
Símskeyti kom um það á miðviku-
dag, að Ceres væri að leggja á stað
frá Kirkwall til Khafnar með þær
vöruleifar, sem eftir voru í henni.
Lýðveldið Kína.
Yuan-Shi-Kai kosinu forseti.
---- Kh. ’12.
Nú er alt nð falla i ljúfa löð eins
og siminn hefir sagt frá. Sun-Yat-Sen
sá að Yuan-Shi-Kai var eini maður-
inn, sem gat sameinað Kína í eitt
veldi og dró sig því algerlega i hlé.
12. þ. m. voru gefin út þrjú keis-
arabréf. í fyrsta bréfinu viðurkennir
og lögleiðir keisaraættin lýðveldið, en
keisari heldur þó nafnbót sinni. í
öðru bréfinu felst keisaraættin á skil-
yrði þau, er Yuan-Shi-Kai og lýðveld-
ismenn hafa komið sér saman um,
fyrir valda-afsögninni, og í þriðja bréf-
inu er undirkonungum og fylkisstjór-
um skýrt frá, að keisaraættin láti af
völdum til þess að láta að vilja þjóð-
arinnar og þeim boðið að efla frið og
spekt með þjóðinni.
Skilyrði þau, er lýðveldismenn hafa
sett fyrir samþykki sinu á keisarabréf-
unum og Yuan-Shi-Kai hefir gengið
að, eru þessi:
Keisarinn heldur nafnbót sinni og
4 milj. taels um árið í lífeyri, en það
samsvarar 4 milj. dollara.
Trúfrelsi er lögleitt.
Hirðin á að sitja eftirleiðis í sumar-
höllinni nálægt Peking. Mansjúrum
er greiddur lífeyrir fyrst um sinn unz
fundinn er önnur leið til þess, að
þeir hafi til lífsviðurværis.
Samningatilraunir um ríkislán skulu
hafnar af nýju.
Síðan hefir Sun-Yat-Sen sagt af sér
forsetaembætti og Yuan-Shi-Kai verið
kjörinn forseti af þjóðfundinum með
17 samhljóða atkvæðum, en þessir 17
eru fulltrúar fyrir ýmsa hluta rikisins.
Þó hafa þeir gert að skilyrði, að Nan-
king verði höfuðborg ríkisins eftirleið-
is. Þetta er nú orðið eina ágreinings-
atriðið. Yuan-Shi-Kai vill halda í
Peking, en líklega verður hann að láta
þar undan.
Allur heimurinn dáist að ráðsnild
Yuan-Shi-Kais. Sun-Yat-Sen, sem ver-
ið hefir í herrans mörg ár læknir í
Ameriku og ekki hefir þekt eins og
vera skyldi ástandið í heimalandinu,
hefir og mikla virðingu fyrir ósér-
plægni sína, er hann dró sig í hlé
fyrir sér meiri manni.
Þá er loks þessi mikli atburður á
enda kljáður. Keisaraættin, sem nú
fer frá, hefir setið að völdum í Kina
síðan árið 1644.
-----aaa----
Sakamálsrannsókn.
Eftir því sem ráðherrablaðið segir
og eftir því sem ráðherra sjálfur hefir
sagt mönnum — mun stjórnarráðið
nú hafa afráðið að sakamálsrannsókn
skuli hafin í gjaldkeramáli Landsbank-
ans út aý misýellunum í bókýarsht
gjaldkera.
Hefir nú stjórnarráðið endað á þvi,
sem það átti að byrja á. Þessar að-
farir stjórnarinnar hafa valdið miklum
hávaða um þetta mál, og er hann
allur að kenna meðferð stjórnarinnar
á því.
Einbættismannamálgagnið
Sjaldan — og er þá mikið sagt —
hefir blaðið Lögrétta sýnt það áþreif-
anlegar en hún gerir i siðasta blaði
(frá 6. þ. 111.), hve langt er hægt að
komast í blaðamensku, sem bæði er
fifl 'leg og fólsleg.
iíér skal ekki minst á hinar stað-
lausu árásir blaðsins á bankastjóra
Landsbankans. Þeim er svarað á öðr-
um stað hér i blaðinu, og ráðstafanir
eni lika þegar gerðar til þess að láta
ritstjóra Lögréttu sæta ábyrgð fyrir
dómstólunum fyrir þær svívirðingar.
En um andróður þann hinn mikla,
sem. hafinn hefir verið af öllum al-
n enningi, heimastjórnarmönnum jafnt
og öðrum, gegn hneykslisaðförum
landsstjórnarinnar — hneykslisaðför-
urn, sem Lögrétta er mjög ánægð
með —, farast blaðinu þannig orð, að
það séu aðeins »nokkrir óaldarýlokks-
menna., sem séu óánægðir! Telur
blaðið »enga ástceðu til að gera ýjas«
út úr þessu máli, fundahöldin, (0:
borgarafundirnir, þar sem allir flokkar
voru á einu máli) hafi verið »hégómi
og niarkleysa, sem ekki sé metandi að
neinm, mótmælin gegn réttlætisbroti
stjórnarinnar séu »skralingjaleg« og
»krakkar og kerlingar« hafi átt þar
hlut að I
Hvað finst flokksmönnum blaðs-
ins?
í annari grein í þessu sama blaði
Lögréttu stendur, að rannsókn þeirra
Schous og H. Daníelssonar sé »lokið«,
en varast er að segja það eins og er,
að rannsókn þeirra er hatt, eftir nokk-
urra klukkutíma yfirlit, óefað af þeim
sjálfsögðu orsökum, að þeir treystust
ekki gegn yfirlýstum eindregnum vilja
almennings að halda áfram »rann-
sókn«, sem ekkert gat orðið annað
en hégómi, þar sem málið var full-
rannsakað áður í bankanum. Og auð-
vitað hafa þessir mætu menn, með
því að alt var lagt upp í hendurnar
á þeim, þegar við fyrstu skoðun hlot-
ið að sjá, að misfellurnar hjá gjald-
keranum vorn þann veg, — að ekk-
ert var hér fyrir pá að gera.
Svo heldur blaðið áfram. Segist
það hafa »upplýsingar« sínar frá manni
í stjórnarráðinu, sem margir halda að
sé sjálfur landritarinn, af því að menn
vita, að hann stendur blaðinu nærri.
Það játar að visu, að »villur« hafi
fundist hjá gjaldkera við rannsókn þá,
sem fram hefir farið. En ekki sé um
það að fást, því að gjaldkerinn hafi
»viðurkent þær réttar og borgað« 11
Alveg það sama og um reikninga
sýslumanna, segir blaðið. Og >engum
dettur i hug«, segir það, »að gera
þegar ráð fyrir, að villurnar séu settar
af ásettu ráði«. Og þar næst klykk-
ir blaðið út með — og ber stjórnar-
ráðsmann sinn ýyrir pví, — að »ann-
- að eins og þetta komi oýt ýyrir« (hjá
sýslumönnum eða öðrum embættis-
mönnum) I
Að hátt upp í jooo kr. á einu ári
vanti hjá embattismanni — sýslumanni
— af pvi, sem hann á að skila, á
einni grein af starfi hans, og að þessi
vöntun sé til orðin m. a. með talna-
breytingum, — það er eftir þessarri frá-
sögn blaðsins engin ný bóia, heldur
»kemur það oýt fyrirc I Og fyrir
þessu er borinn maður i stjórnarráð-
inu, sem margur trúir að sé landrit-
arinn sjálfur, sem manna bezt hlýtur
um þetta að vita.
ísafold hefir þótt alloft nokkuð
harðorð i garð embættismanna — og
þá eigi sízt sýslumanna. En aldrei
hefir henni þó dottið í hug að beia
aðrar eins sakir á þá. — Fyr má nú
rota en dauðrota.
Hvernig lízt mönnum á það tarna?
Fallegt stjórnarráð, sem lætur þetta
við gangast, — og laglegir embættis-
menn, sem fremja sín verk á þessa
lund, ef satt skyldi vera.
En geta sýslumenn (eða aðrir em-
bættismenn) þagað við þessu? Getur
t. d. sýslumaður Norðmýlinga og al-
þingismaður, sem mest talaði um
ágæti sýslumannastéttarinnar á síðasta
þingi — þolað, að höfð séu slík um-
mæli um þá stétt? Og getur stjórn-
arráðið, sem borið er fyrir þessu, látið
þessa frásögn blaðsins standa ómót-
mælta ?
Fróðlegt verður að sjá það.
Comes.
Ýms erlend tíðindi.
Khöfn 18. febr. 1912.
RáBuneytisskifti i Noregi. Konow,
yfirráðgjafi í Noregi, hefir nú orðið
að fara frá völdum út af ræðu þeirri,
er hann flutti nýlega málþjarksmönn-
um í vil, og áður er getið. Hægri-
flokkurinn, sem á um helming manna
í ráðuneytinu, varð óður og uppvægur
og stjórnarráðið komst á tjá og tundur.
Konow ætlaði f fyrstu að sitja, hvað
sem á gengi, en þó fór svo, að hann
og aðrir ráðgjafar af frjálslynda flokkn-
um sögðu af sér.
I þýzka þinginu hefir verið mesta
stapp út af forsetakosningunum. Frjáls-
lyndir þjóðflokksmenn, sem nú eru
mundangið á metunum milli hægri
og vinstri skoðana, komu fyrst að
manni af sínum flokki í 2. varaforseta-
sæti, en 1. varafnrseti varð jafnaðar-
maður einn, Scheidemann. Forsetinn
sjálfur var kosinn úr miðflokknum
(Centrum) og heitir Spahn. Sá sagði
af sér jafnskjótt og jafnaðarmaðurinn
var kosinn 1. varaforseti, og síðan
lagði 2. varaforseti niður völd. Nú
ætlaði alt að lenda í vandræðum, en
þá leystu hægrimenn þrautina og buðu
fram forseta úr sínum flokki. Sá var
kosinn. Hann heitir Kaempý.
Kh. 26. febr. 1912.
Frá Kína. í Kfna hefst nýárið 18.
íebrúar og fóru þá fram hátíðahöld
um alt land. Þar fer nú alt með
friði.
Yuan-Shi-Kai er viðurkendur for-
seti um alt rfkið, að Mongólalandi
meðtöldu. Allir útlendir sendiherrar
hafa heimsótt hann til árnaðar að und-
anteknum rússneska og japanska sendi-
herranum. Fyrir Yuan-shi-kai gekk
sendinefnd Lúterstrúarmanna og þakk-
aði honum fyrir það, að hann hefði
komið á spekt og reglu og að hon-
um hefði tekist að vinna slíkt þrek-
virki, sem hann hefði unnið, án mann-
drápa að heita mætti. Yuan-shi-Kai
sagði nefndinni, að hann ætlaði að af-
nema allan trúmálaójöfnuð og lög-
leiða algert trúfrelsi.
NámuverkfalliB á Englandi virðist
nú nærri óumflýjanlegt og verður það
geysilegur hnekkir brezkum iðnaði og
annara þjóða, sem kol sækja til Eng-
lands. Enn er verið að gera itrustu
tilraunir til að afstýra verkfallinu eða
fresta því að minsta kosti i bráð, en
þær tilraunir blessast trauðla eins og
nú er komið málinu. Verkmenn
halda fast fram kröfum sínum og
eggja óspart hver annan gegn allri til-
hliðrun eða frestun.
Úr ófriðinum sætir það helzt tið-
indum, að ítalir virðast nú ætla að
reyna að færa ófriðarkvíarnar út fyrir
Tripólis. Þeir hafa nú siglt tveim
itölskum herskipum til Beirut og skot-
ið þar í kaf tyrkneskan fallbyssubát
og tyrkneskan tundurbát. Síðan segja
aðrar fregnir, að þeir hafi skotið á
borgina Beirut og gert allmikinn usla.
Tyrkir mótmæla þessum aðförum vegna
þess að Beirut sé óvíggirt og þvi ekki
leyfilegt að skjóta á hana samkvæmt
gömlum þjóðréttarreglum.
Tyrkir hafa nú svarað með þvi að
framkvæma það, er þeir hafa lengi
hótað. Ráðuneytið hefir nú afráðið
að gera útlæga alla ítali, sem búa i
skattlöndunum Aleppo, Beirut og Sýr-
landi, og verða þeir að vera farnir úr
landi innan 14 daga.
Lagafrumvarp í ítalska þinginu um
innlimun Tripolis og Kyrenaika var
samþykt nýlega með 423 atkv. gegn
9 í fulltrúadeildinni, en í einu hljóði
i öldungaráðinu, með 202 atkv.
Látinn er i fyrradag Wilhelm stórher-
togi af Luxerr.burg og er það síðasti
maður af Nassau-ættinni.
Af suðurheimskautafórunum, Roald
Amundsen hitium norska og Scott höf-
uðsmanni frá Bretlaudi, búast menn
við fregnum bráðlega, einkum frá hin-
um íyrnefnda. Þeir áttu báðir að hafa
verið á suðurskautinu um jólaleytið, ef
alt hefir farið með feldu.
Bæjarskrá Reykjayíknr 1912.
Hún er nú nýprentuð, er alt að því
helmingi lengri en hin síðasta á und-
an (frá 1909), og flytur all-margháttað-
an fróðleik um fram hana, einkum í
kaflanum Félaga skrá og stofnana m.
fl. Hann var þá 13 blöð, en er nú
25. Svo mikið hefir við bæzt ýmist
af nýjum félögum og stofnunum, eða
þá nú talið hitt og þetta, sem þá var
slept — síður miðað nú við Reykja-
vík eina en alt landið. T. d. eru nú
taldir upp allir alþingismenn ásamt
kjördæmum þeirra, en þá ekki. Enn
fremur landsdómurinn og allir dóm-
arar í honum, milli 30 og 40. Sömu-
leiðis sjóðir í almenningsþarfir um eða
yfir 50, ekki síður þeir er koma við
öllu landinu eða einstökum héruðum,
eftir allra síðustu skýrslum.
Kaflinn Gatnatal og húsa o. s. frv.
er og allmikið aukinn. Þar er gerð ná-
kvæm grein fyrir legu gatna eða alstöðu
í öllumbænum, og er það ágætleiðbein-
j ing fyrir ókutinuga. Þá er og tilgreind
lengd hverrar götu, í stikum, tala húsa
í hverri götu og efni í þeim, virðing-
arverð á hverju húsi, þinglýstar veð-
skuldir á þeim, skattskylt fé og húsa-
skattur.
Virðingarverð allra húsa í Reykjavík
var árið 1909 — nýrri skýrsla ekki
til — háttupp í 11 miljónir (10,840,000),
og þinglýstar veðskuldir á þeim rúmar
7 miljónir.
Þá (1909) var tala húsa í Reykja-
vík alls 1165.
Gatnatalan er alls 69.
Hverfisgata er langlengst allra gatna
í Reykjavík: 1270 stikur eða rúml.
1V* r°st- Þar næst Laugavegur inn
að Rauðarárbrú 1000 stikur eða rétt
1 röst. Þá Vesturgata 800 stikur.
Og Framnesvegur 700 stikur og Skóla-
vörðustígur 530 stikur.
^Atvinnuskrá er og í kveri þessu
aftan til, eins og síðast, og mikið af
augl. Bæjarskráin kostar ir/2 kr.
Grænlandsfðrin.
Koch höfuðsmaður hinn danski, sá
er ætlar að leggja í leiðangur til
Grænlands á sumri komanda, hefir
beðið Sigurð Simonarson á Barónsstíg
hér í bænum að verða fylgdarmann
sinn. En Sigurður er vant við kom-
iun og getur því eigi farið. Hefir
hann beðið ísafold að geta þess, að
þeir er kynnu að hafa löngun til að
fara í þetta æfintýra-ferðalag geti
fengið nánari vitneskju um það hjá
sér, og biður hann þá að snúa sér til
sín sem allra fyrst. Þess skal að eins
getið hér, að ferðalagið mun standa
ir/a ár og engar fregnir koma af
ferðalöngunum þann tíma. Fylgdar-
maðurinn verður og að vera þess
búinn, að fara til Khafnar í mai.
Mundu eigi vera margir röskir ungir
menn, er fýsti í slíkt ferðalag sem þetta ?
Um Snæfellsnessýslu
hafa þegar sótt þessir menu: Björn
Bjarnarson sýslumaður Dalamanna,
Halldór Júlíusson sýslum. Strandam.,
Páll Bjarnason á Sauðárkrók, Marínó
Hafstein fyrv. sýslum., og kandidat-