Ísafold - 29.05.1912, Síða 1

Kemru út tvisvar l viku. Verf) iVrg. (80
arkir minat) í kr. erlendia 6 ki, oDa 1 */i
dollar; borgist fyrir mi&jan júli (erlendia
fyrir fram).
ÍSAFOLD
Uppaðgn (skrifleg) bnndin vib dramót, er
ógild nema komln só til útgefanda ;fyrir
1. okt. og aaapandi aknldlana vib blabið
Afgreiðala: Aaatnratrnti 8.
XXXIX. árg.
Reykjavík 29. maí 1912.
36. tölublaö
Verzlun í Skagaflrði til sölu.
Þar eð eg hefi afráðið að taka við stöðu, er mér hefir boðist erlendis,
íætti eg verzlunum mínum í Hofsós og Sauðárkrók, og eru því hviseignir
mínar í báðum þessum stöðum ásamt fiskhúsi í Selvik og fleiri stöðum á
Skaganum til sölu, sem og verzlunaráhöld, bátar og bryggjur. Sláturhiis eru
á Sauðárkrók og Hofsós. Öll hiisin eru í ágætu standi.
Nánari upplýsingar gefnar þeim er þess óska.
Sauðárkrók i. maí 1912.
L. Popp.
i’órarinn Tulinins
lætur nú af framkvæmd-
arstjórastörfum Thore-
félagsins, sbr. orðsend-
ing hans í siðasta bl.
Það sannast hér sem
oftar, að enginn veit
hvað átt hefir fyr en
mist hefir. N ú þegar
Þór. Tul. er að fara
frá, viðurkenna allir
hinn mikla dugnað og
framtakssemi hans og
telja illa farið, að hann
skuli sleppa forstjóra-
störfum — þeir lika,
sem áður hefir veitt
nokkuð erfitt að láta Þ.
Tul. njóta sannmælis.
Hér í bl. var nýlega
bent á, hversu mikill
hagnaður hefði flotið
til landsbúa fyrir starf-
semi Þór. Tul. Hann
nam ekki tugum, held-
ur hundruðum þúsunda kr. árlega. — Þetta hefði sannarl. átt að meta meira heldur
en raun hefir á orðið meðal landa hans, því að það er sannast að segja, að
hann hefir hlotið hið ranglátasta aðkast í stað maklegs stuðnings —- sumstað-
ar að — og er þvi ekki óeðlilegt, að nokkurrar beiskju kenni hjá honum
i kveðjuorðum hans. Þór. Tul. er enn maður á bezta skeiði, rúml. fimtugur,
og starfsþolið óskert, svo að óliklegur er hann til þess að setjast í helgan
stein, þótt hann sleppi taumum Thorefélagsins. Sennilegt að hann eigi fyrir
höndum mikið framkvæmdalif og þarflegt þjóð vorri.
I. O. O. F. 93569
Alþýðufél.bókasafn Póathússtr. H kl. 5—8.
Augnlækning ókeypia i Lækjarg. 2 mvd. 2—3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—3.
Bæjarfógetaskrifstof&n opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 6—7
Eyrna-,nef-og h&lslækn. ók. P0sth.str.14A fid,2—3
íslandsb&nki opinn 10—2 V* off 51/*—7.
K.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd,—10 sbd.
Alm. fundir fid. og ad. 8 x/i sibdegis.
Landakotskirkja. öubsþj. 9 og 6 & helgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 10*/»—12 og 4—6
Landsbankinn 11-2 ^/a, ö1/*-^1/*, Bankastj. vib 12-2
Landsbókasafn 12—8 og 6—8. Útlán 1—8
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsféhirbir 10—2 og 6—6.
Landsskjalasafnib hvern virkan dag 12—2
Landsiminn opinn daglangt [8—9] virka daga,
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str. 28 þd. og fsd. 12—1
NAttúrugripasafn opib 1 */•—2 »/* A sunnudögum
Stjórnarr&bsskrifstofurnar opnar 10—4 daglega
Talsimi Reykjavikur (Pósth. 8) opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12
Vifilsstaöahælib. Heimsóknartimi 12—1.
Þjóömenjasafnib opib & sd., þrd. og fmd. 12—2
Konungkjörnir þingmenn.
Fregn kom á laugardaginn um skip-
un þeirra. Þeir eru sömu mennirnir
eins og áður hefir verið getið um í
ísafold, að sagt væri að happið mundu
hljóta:
Júlíus Havsteen,
Eiríkur Briem,
Agúst Flygenring,
Steingrímur Jónsson,
Stefán Stefánsson skólastjóri og
Björn Þorláksson.
Með öðrum orðum allir sömu og
áður, þeir er unt var að taka, og síra
Björn, frændi ráðherra og björgunar-
maður á síðasta þingi, í stað Lárusar
H. Bjarnason, af því að L. FI. B. varð
ekki tekinn, þar sem hann er orðinn
þjóðkjörinn þingmaður.
Manni verður að spyrja:
Til hvers var þá þessi leikur á síð-
asta þingi, sá er öllum mönnum þótti
að minsta kosti viðsjárverður, og í
margra manna augum var óþægilega
svipaður stjórnarskrárbroti — lenging-
in á kjörtíma hinna konungkjörnu?
Ráðherra réttlætti þá ráðstöfun með
eftirfarandi ummælum:
»A hinn bóginn sá eg að það væri
mesta óráð að skifta um konung-
kjörna þingmenn að eins viku til
hálfum mánuði áður en þingi lýkur.
Þeir hafa tekið þátt í öllum störfum
þingsins og sitja í nefndum, og ef
ætti nú að fara að taka nýja menn
i þeirra stað, þá væri það mikil rösk-
un á störfum þingsins. Því áleit eg
þetta hið eina rétta og tiltækilega*.
Enn berorðari var ráðherra á undir-
búningsfundunum undir síðustu kosn-
ingar í kjördæmi sinu.
Þá varði hann þessa ráðstöfun sína
með því, að ef hann hefði átt að skipa
konungkjörna menn, þegar kjörtími
þeirra var útrunninn, um þingtímann,
þá hefði hann neyðst til þess að skipa
sömu mennina, eins og verið hefðu,
af því að ótækt hefði verið að setja
nýja menn inn í þingið að svo áliðn-
um þingtimanum. En að því gekk
hann vísu, að það mundi kjósendum
hans hafa þótt kynlegt og óviður-
kvæmilegt bragð. Til þess að firrast
þá nauðsyn, hefði hann tekið þetta
ráð, að lengja kjörtimann, þar til er
þessu síðasta þingi yrði lokið.
Og nú kemur það upp úr kafinu,
að sömu mennirnir eru skipaðir, að
svo miklu leyti, sem þess er nokkur
kostur. Og orð leikur á því að minsta
kosti, að þeim hafi verið lofað þessu
þegar um þingtimann.
En til hvers er þá þessi blindinga-
leikur ?
Þvi er fljótsvarað: Hann er til þess
gerður, að villa kjósendum sjónir um
kosningarnar. Kristján Jónsson hefði
ekki átt nokkurn kost endurkosning-
ar i Borgarfjarðarsýslu, ef hann hefði
ekki brugðið þessari skýlu fyrir augu
kjósendanna.
Verði þetta konungkjör ekki hættu-
legt sjálfstæðismáli voru, þá er það að
minsta kosti ekki Kristjáni Jónssyni,
heldur alt öðrum mönnum að þakka.
Málararnir okkar.
Varla get eg hugsað mér, að þeim,
sem komið hafa á myndasýning ^Ás-
gríms Jónssonar, þá er lokið var fyrra
sunnudag, þyki það ekki illa farið og
óhæfilegt, að maðurinn skuli eiga við
jafn-þröngan kost að búa eins og þeim
er kunnugt um, sem til þekkja.
Að sparsemi mannsins og yfirlætis-
leysi í öllum efnum kveður svo mikið,
að lengra verður naumast komist.
Eljan er að sama skapi. Og þrátt
fyrir alla örðugleikana er maðurinn
orðinn snillingur.
En bann fær ekkert fyrir verk sín,
að kalla má, ekki neitt svipað því sem
hann þarf til þess að geta lifað sóma-
samlega — að eg nú ekki nefni það,
að hann fái neitt samboðið því verki,
sem hann innir af hendi.
Hann hefir setið við altaristöfluna,
sem ætluð er Stóranúpskirkju, mest-
allan veturinn, og fyrir hana fær hann
— 250 kr!
Hann væri betui haldinn með því
að vera háseti á fiskiskipi en lista-
maður, sem víst er um, að með tím-
anum varpar ljóma yfir þjóð vora,
enda er þegar farinn að gjöra það.
Væri hann yfirmaður á fiskiskipi —
við nefnum nú ekki ósköpin I
Myndirnar safnast fyrir hjá honum,
og eru honum arðlausar. Aldrei mun
hann hafa selt jafn-litið á neinni sýn-
ingu sinni eins og nú. Og aldrei
hefir. hann haft jafn-mikla fegurð til
sýnis.
Hér verður að taka í taumana.
Lang-bezta og viðfeldnasta ráðið er
það, að alþingi veiti dálitla fjárhæð
árlega til þess að kaupa málverk.
Með því móti myndaðist á nokkurum
árum innlent myndasafn, sem yrði
mikils virði.
Jafnvel þótt menn hugsuðu sér fjár-
veitingavald landsins svo kvikinzkt,
að það vildi gjöra sér þetta að gróða-
vegi, þá mundi fénu verða vel varið.
Eftir nokkur ár mætti vafalaust fá
miklu meira fyrir myndirnar en til
þess þyrfti að eignast þær nú fyrstu
árin.
Auðvitað seljast myndirnar einhvern
tíma. Þá fá þær færri en vilja. En
þá getur listamaðurinn verið kominn
undir græna torfu. Og þá getur svo
farið, að það verði aðrar þjóðir en
íslendingar, sem hafa ánægju af þeim.
Vér sitjum með óvirðinguna eina,
fyrir það, að hafa látið dýrmæt lista-
verk ganga úr greipum okkar, og að
hafa ekki haft mannrænu í okkur til
þess að styðja það, sem vel er gjört,
og svo er þjóðlegt, að ekkert getur
þjóðlegra verið.
Að sjálfsögðu yrði að skipa nefnd
manna til þess að velja myndirnar.
Vér eigum áreiðanlega þá menn til.
sem vel er til þess trúandi. Eg nefni
til dæmis: Jón Helgason prófessor,
frú Kristínu Jakobson, ungfrú Kristínu
Þorvaldsdóttur, ungfrú Sigríði Björns-
dóttur og Matthías Þórðarson forn-
gripavörð og Rögnv. Ólafss ^n húsam.
Eg hefi minst á þetta í tilefni af
myndasýningu Ásgríms Jónssonar, af
því að hún er mér nú í svo fersku
minni. En enginn má skilja orð mín
svo, sem eg vilji ganga fram hjá Þór-
arni Þorlákssyni. Eg fer ekki út í
neinn mannjöfnuð. Um það verður
ekki og er ekki deilt, að eftir Þórar-
inn Þorláksson liggja líka fögur og
vönduð listaverk.
Það er skylda að styðja báða menn-
ina. Og í raun og veru er það al-
veg útlátalaust landsjóði með þeim
hætti, sem eg hefi bent á, þar sem
hann fær fult verðmæti þess, sem
hann leggur fram — og vafalaust
meira en það.
E. H.
rióíf.
Ndtt-tjöldin hrynja, himininn rökkvar,
húmskuggum sveipast joldarbrá.
Kvöldblærinn kyssir Idð og Id.
Ljóð hrannir við bakkann dökkva.
En moldin hún dottar í drijhvítum hjúpi
og dreymir um vor. —
Það haustar — og sólin er sigin að djúpi.
En “hvelfingin Ijómar svo hrein og heið
með hdtignardjásnyjir mannlíjsinskvölum.
Nú logar hvert blys í lojthvelsins sölum
og Ijósharpan titrar við skuggans meið.
Hún hejur minn anda jrd húmsins veldi,
Jrd hrylling og nótt.
Eg vermist af huldum arineldi.
Haustnóttin breiðir helgan væng
yfir hdreisti’ og ys d strætum og torgum.
Það hljóðnar — og múgur með syndum og
sorgum
sér sælir við rökkursins björtu sæng.
En himneska UJsstjarnan heldur hér vörð
í helgi og pögn,
yfir blálojtsins skömim og húmsins hjörð.
Hér stend eg einn hljóður við hyrjarlog
og huganum beini að sporunum pungu.
Mín æskubœn, flutt aj afivana tungu
er orpin i tímanna pjótandi sog.
Hún heimtast ei ajtur pó hejði eg gjaldið,
til hels var hún borin.
Sú bernskuósk gat eigi bergmáli valdið.
Mitt rdðleysisæði og Idnstola lij
hejir leitt minar vonir að dauðans sandi.
Sem útlagi eg reika í ókunnu landi,
með ógleymda minning um sorgir og kíj.
Þótt vonirnar blundi við bakkann svarta
mér brosir hver stund.
Eg lifi og dey við Ijósvakann bjarta.
Það Ijós, er sér veitir um víðbiáins höj
vill líjga hvert blik, sem í húmi er jalið.
En skammsýni’ og pýlyndi’, af skugganum
alið
skynjar ei viljann, býr manninum gröj.
Sjá kórónu gylta og krossa háa!
Sjd kaupmannsins glys!
— og lífin, sem hjara við hlutinn
sinn smda. —
Pórbergur Pórðarson.
filskipaaíli og botnyörpnnga
við Faxaflóa á vetrarvertíð 1912.
Úr Reykjavík hafa gengið 34 þil-
skip alls ogfer afli þeirra hér á eftir.
Tölurnar í svigum merkja aflatöluna
1911:
Skip H. P. Dnus, Rvlk.
Ása 36,000 (49.Soo)
Björgvin . . . 31,000 (35,000)
Hákon .... 16,500 (21,500)
Iho 12,500 O O
Keflavík .... 24,000 (30,000)
Milly .... 20,000 (31,500)
Seagull (Duuso.fl.) 27,000 (43,000)
Sigurfari . . . 19>500 (29,000)
Svanur . . I^OOO1) (3 5>5°°)
Sæborg .... 32,500 (41,500)
Hafsteinn . . . 22,000 (30,000)
Skip hlutajél. Sjdvarborg (Edinborg).
Fríða .... 18,000 (29,000)
Guðrún Zoega 16,500 (23,000)
Isabella .... 8,000 (17,000)
Josephine . . . 17,500 (25,000)
Acorn .... 17,000 (21,000)
Sjana .... 15,000 (28,000)
Morning Star . . 10,000 (32,000)
Robert .... 19,000 (35,000)
Gunna .... 16,000 (30,000)
Skip Th. Thorsteinsson.
Guðrún Soffia . 26,000 (20,000'
Sigríður . . . 30,000 (99,999
Skip hlutajél. P. J. Thorsteinss. & Co.
Björn Óiafsson . 39,500 (33,000
Greta .... 20,000 (27,000
‘) fórst i miðri vgrtið.
Guðrún af Gufun. 15,000 (35,000)
Langanes . . . 21,000 (38,500)
Ragnheiður . . 25,000 (34,S°°)
Skarphéðinn . . 18,000 (31,00°)
Sléttanes . . . 13,500 (21,000)
Skip J. P. T. Bryde, Rvik.
Valtýr .... 27,000 (35,000)
Ymissa eign.
Esther (H/F Stapi) 21,000 (20,000)
Bergþóra (G. Ól.) 17,500 (26,000)
Harald, ísaf. (L.
Tang & Sön) . 18,000 (32,000)
Haffari (Sig. Jónss.) 28,000 (34,000)
Hildur (J. Laxdal) 8,000') (40,000)
Surprise (E.Þorgilss.) 17,000 (36,500)
Botnvörpungar hafa gengið
héðan 14 alls og aflað sem hér segir:
Snorri Goði (til 26. maí) 3 53 þús.
Skallagrímur (til 14. maí) 254 —
Bragi (til 11. mai) 200 —
Snorri Sturlus. (til 14. mai) 192 —
Garðar landn. (til 18. maí) 185 -
Skúli fógeti (til 18. mai) 273 —
Baldur (til !9- mai) 2 66 —
Marz (til 18. mai) 200 —
Wetherley (til !9- maí) 193 —-
Jón forseti (til 22. maí) 216 —
íslendingur (til 20. maí) 138 —
Lock Naver (til 12. maí) 124 —
Freyr (til 6. maí) 94 —
Valur (til 16. maí) 38 -
A. G. (til 26. maí) 260 —
Triumph (til 26. mai) 193 —
Alls hafa seglskipin (36) fengið 723
pús., en botnvörpungarnir (16) 3 milj.
92 þús., eða 2 milj. 369 þús. meira
en öll seglskipin. Meðalafli á segl-
skipi hefir verið rúm 20 þús., en á
botnvörpungi rúm 193 þús. Samtals
hafa öll þessi skip aflað 3 milj, 815
‘) hætti i miðri vertíð.
þús. Ef gert er ráð fyrir að í skip-
pundið fari 120 af færafiski, en 150
af vörpufiski, verður allur aflinn h.
u. b. 27 þús. skpd. Með 60—70 kr.
verði á skpd. nemur hann frá 1 milj.
620 þús.—1 milj. 890 þús. krónum.
Auk þess eru hrogn, lifur og annað
þess háttar.
Þingmálaf. Reykvíkinga
Hann var haldinn 27. maí, annan i
hvítasunnu, í Barnaskólaportinu, og
varð mikill sigur fyrir samkomulags-
tilraunirnar i sambandsmálinu. Fundar-
stjóri var Klemens Jónsson landritari,
en skrifarar Einar Arnórsson prófessor
og Sigurður Guðmundsson mag. art.
Fyrst voru skattamálin tekin fyrir.
Þingmenn kjördæmisins og Jón Þor-
láksson landsverkfræðingur andmæltu
tillögu fjármálanefndarinnar um einka-
sölu á kolum; en Hannes Hafstein
bankastjóri varði.
Svo látandi tillaga var samþykt með
miklum meiri hluta greiddra atkvæða:
»Fuhdurinn mótmælir einokunartil-
lögum skattamálanejndarinnar«.
Þá kom sambandsmdlið.
Yfirdómslögmaður Eggert Claesen
bar upp svo látandi tillögu:
»Fundurinn skorar d alpingi að taka
sambandsmálið upp ajtur ejtir atvikum
til slikra breytinga á Jrumvarpinu Jrá
1908, er séu líklegar til pess að ajla
pví Jylgis meginporra pjóðarinnar og
samkomulag geti orðið um við Dani,
Þó er ekki ætlast til pess, að málið verði