Ísafold - 15.06.1912, Blaðsíða 2

146
I8AF0LD
Leikhúsið.
Förste Violin. Giaman-
leiknr i 4 þáttum eftir
Q-ustav Wied og Jens
Pedersen.
Boesens-flokkurinn lék fyrsta sinni
á miðvikudagskvöldið.
Förste Violin er stórfyndinn gaman-
leikur, iðandi af fjöri og kátínu og
glitofinn hnittinyrðum og hlægilegum
atburðum.
Förste Violin er leikur, sem fellur
alveg fyrir ofurborð, nema verulega
vel sé með hlutverkin farið.
En það gerði Bosens-flokkurinn.
Ekkert hlutverk illa leikið. Sum
fyrirtaksvel.
Efni leiksins þýðir ekkert að reyna
að þylja. Það er veigalitið og nýtur
sín eigi í frásögn.
Leikritið á að leika á hláturvöðv-
ana — og gerir það ósvikið á leik-
sviðinu hér. Allir voru í góðu skapi,
fólkið hristist af hressandi hlátri.
Frú Boesen lék aðalhlutverkið, og
lék sér að því. Þrír karlar, hver öðr-
um skrítnari skrúfur láta ljós sitt skína
í leiknum. Þá léku Fritz Boesen,
Jöigen Jensen og Carl Johan Lund-
kvist — og allir vel. Eg er viss um,
að það fólk, sem i leikhúsinu var man
þessar *fí%úrur*. Mest var hlegið að
Lundkvist. Hann var og æði spaugi-
legur í hlutverki hins pilsóða dýra-
læknis. En hann gerði fullmikið að því,
að stæla hinn nafnkunna gamanleik-
ara Dana, Olaf Poulsen. Leikur Boe-
sens (Adjunkt Möller) frumlegri.
Smærri hlutverkin voru einnig lag-
lega af hendi leyst. Yfirleitt virðist
Boesen betur mannaður að þessu sinni
en í fyrra.
Það er tilhlökkunarefni fyrir bæjar-
búa, sem gaman hafa af leiklist, að
eiga von á að sjá Jeppa á Fjalli og Þjóð-
níðinginn í höndum þessa leikflokks.
Vitaskuld jafnast leikflokkur þessi
ekki á við úrvalsleikara við aðalleik-
hús Kaupmannahafnar, en það hygg
eg þó eigi ofmælt, að meðferð hans
á Förste Violin hafi að öllu saman-
lögðu naumast síðri verið en í Casínó-
leikhúsinu í Khöfn, er þessi leikur
var þar sýndur fyrir 5—6 árum.
Ego.
Forseta afmælið.
Það virðist ætla að verða »dauft
eftir múkinn* — lítið um hátíða-
brigðis-framtakssemi þ. 17. júni þetta
árið, — eftir hátíðar-hámarkið i fyrra.
Söngfélagið 17. júni mun líklega verða
eitt um að láta fólk vita af deginum
— með söng um kvöldið kl. 9.
Blómsveigar munu og sjálfsagt lagð-
ir við minnisvarðann á stjórnarráðs-
blettinum, væntanlega frá landsstjórn
og bæjarstjórn, auk stjórnmálafélag-
anna.
Og engan bláhvítan fána má vanta
á stöng.
Olympíufararnir.
Þeir urðu 8 alls, sem Olympiuleika
sækja i sumar héðan af landi.
Fimraunamennirnir eru þessir: Axel
fólagið þarf nokkurn styrk. Sæmilega
leikið fólk gæti grætt mikið fó á því að
leika ekkert annað en rusl. Það er svo
margfalt vandaminna, og svo margfalt
auðveldara að skemta fólkinu með því,
en með ritum, þar sem djúpsettar hugs-
anir eiga að njóta sín. Hvað gjöra
skemtifólögin hór, þegar þau ráðast í að
leika eitthvað, til þess að ná saman fél
Grípa þau til Ibsens eöa Björnsons eða
Sudermanns ? Auðvitað ekki. í því
væri ekkert vit. Þau róðu ekkert við
slík rit. Þau grípa til þess sem lótt er
og hugsanasnautt og hlægilegt. Og það
er líka alveg rótt og sjálfsagt.
Hvað gjörir ungur leikari hór í bænum
sem annars nefir við ekkert ráðið, af
því sem eg hefi sóð hann fást við —
þegar honum liggur á að fá sór nokk-
urar krónur ? Hann gjörir sór hægt um
hönd og boðar menn á samkomu til þess
að sjá hermt eftir Leikfólagsmönn-
um! Hann fær hvað eftir annað fjölda
áhorfenda. Og stappar hór þó sannast
að segja nærri því sem óboðlegt er. En
þetta er góð bending um, í hverju horfi
»leiklistinni< má halda, ef ekki er um
annað hugsað en að reyta einhvern veg-
inn saman peninga. Víst er um það,
að fáir hefðu farið til þess að horfa og
hlusta á þennan leikanda, ef hann hefði
Kristjánsson (Gislasonar kaupm. á
Sauðárkróki), Guðmundur Kr. Guð-
mundsson, Halldór Hansen stud. med.,
Hallgrímur Benediktsson umboðssali,
Jón Halldórsson bankaritari, Kári Arn-
grimsson, Magnús Tómasson og Sig-
urjón Pétursson. — Jón og Sigurjón
eru þegar komnir utan, en hinir 6
tóku sér fari á Botníu í fyrradag.
íslendingarnir koma fram undir sér-
stöku merki, veifu blárri og hvítri,
sem á er letrað Island og hafa auk
þess íslenzk merki á skyrtunni. Blá-
hvita fánann var eigi unt að fá lög-
giltan, sem merki þeirra við olympisku
leikana, með því að enn er hann ólög-
giltur sem opinber fáni íslendinga.
Embætti.
Þorvaldi Pálssyni hóraðslækni var
veitt lausn frá embætti þ. 1. júní, án
eftirlauna, en »allra mildilegast« þó.
Rangárvalla læknishórað er nú aug
1/st laust. Umsóknarfrestur til 10. sept.
en laun 1500 kr. Svo sem getið hefir
verið áður hór í blaðinu hafa s/slubúar
því nær einróma beðið um, að G u ð m.
Guðfinnssyni lækni verði veitt
hóraðið.
Hornafjarðar læknishérað erog laust.
Umsóknarfrestur til 10. sept. Laun
1500 kr. Þar er nú settur hóraðslæknir
Henrik Erlendsson.
Veitt prestakall. Staður á Ölduhrygg
(Staðastaður) veittur 12. þ. m. sira Jóni
N. Jóhannessen á Sandfelli samkv. kosningu
safnaðarins.
Laust prestakall. Sandfell (Sandfells og
Hofssóknir) í Austur-Skaftafells prófasts-
dæmi. Veitist frá fardögum 1912. Heima-
tekjur 107 kr., 40 an. íbúðarhósslán 1500
kr. meQ lánskjörum laga 1907. Umsóknar-
frestur til júliloka.
Reykjavikur-annáll.
Aðkomumenn: Valdemar Thorarensen
málaflutningsm. frá Akureyri með sinni frú,
Sig. Eggerz sýslum. með frú sinni og Bryn-
jólfur Jónsson frá Minnanúpi.
Aflabrögð. Botnvörpungurinn Baldur
(skipstj. Kolbeinn Þorsteinsson) kom nýverið
inn sökkhlaðnari en dæmi eru til um hotn-
vörpnnga hér. Hafði innanhorðs 120 þús.,
af vænum fiski. Skúli fógeti er
einnig nýkominn með ágætisafla, 130 þús.
að töln, en hafði eigi verið eins vænn fisk-
ur og sá, er Baldur fekk, og skipið þvi eigi
útaf eins sökkhlaðið.
Dánir. Guðmundur Þorsteinsson tómthús-
maðnr Hverfisgötu 42, 39 ára. Dó 10. júní.
Húsakaup. Eichard Braun kaupm. hefir
keypt húseignina í Austurstræti 17 af Hjálm-
tý kaupmanni Sigurðssyni fyrir 40000 kr.,
að sagt er. Hefir sú eign á einu ári vaxið
að verði nm 12000 kr.; var í fyrra seld fyrir
28000.
Leikhúsið. í kvöld stendur til að Boe-
sens-flokkurinn leiki Jeppa á Fjalli. Hr.
Lundkvist leikur Jeppa sjálfan. Og á
þriðjudag leikur flokkurinn Þjóðníðinginn
eftir Ibsen, sem Leikfél. Rvikur sýndi fyrir
nokkrum árum. Arni Eiríksson ætlar að
leika þar með flokknum Áslák prentara.
Árni leikur á islenzku.
Plokkurinn fer héðan á Sterling þ. 21. þ-
m. svo að eigi er um að gera nema örfá
leikkvöld.
Messað í dómkirkjunni kl. 12 sira Er. Er.
(ferming málleysingja og altarisganga), kl.
5 siðd. Bjarni Jónsson.
í frikirkjunni kl. 12 sira Ól. Ól.
ætlað að fara með eitthvað, sem vit
hefði verið í — sumpart fyrir þá sök,
að menn hefðu ekki búist við því, að
hann væri fær um það.
í þriðja lagi er það í mínum augum
með Öllu óhugsandi, að jafn-mikið hefði
fengist af góðum leik, ef fólagsskapurinn
hefði ekki verið fastur. í Leikfólaginu
hefir verið varið miklum tíma og fó í
tilsögnina, sem var mjög af skornum
skamti, áður en það varð til. Og af
því að félagsskapurinn hefir verið fastur,
hafa sömu mennirnir að mestu leyti
verið við þetta að fást. Sumir þeirra
hafa orðið ágætir leikarar, svo sem kunn-
ugt er. Nokkurir þeirra hefðu alls ekki
við þetta fengist, ef fólagsskapurinn
hefði ekki verið fastur. Og að líkind-
um hefðu þeir þá allir verið uppgefnir
fyrir löngu.
Að eg nú ekki tali um allan leiksviðs-
búnað, sem var svo ófullkominn, áður
en Leikfólagið kom til sögunnar, að það
var stundum broslegt.
Alt færi að forgörðum, sem áunnist
hefir, eða færi á ringulreið, ef leikfólags-
skapurinn leystist sundur. Ef til vill
yrði urn enga leika að tefla, af því að
leiksvið vantaði, eins og eg hefi bent á.
En væri samt unt að halda leiksviðinu,
þá mundum vlð að sjálfsögðu síga aftur
Ágætt kaffi
og pönnukökur
fást ávalt í
Bárunni.
Skemtifarar efnir Lúðrafélag Rvíknr til
á morgnn á Ingólfi. Perðinni heitið til
Akraness. í góðn veðri er það ánægjnleg-
asta ferð. Eagnrt nmhorfs á Akranesi, og
fyrir þá sem gaman hafa af því að klifa
fjöll, er Akrafjall við hendina með fyrir-
taks útsýni nm Faxaflóa og vestnr allar
Mýrar, þegar npp á fjallið kemnr.
Skipafregn. Botnía fór til útlanda í fyrra-
dag með fjölda farþega. Olymplnfararnir
6 tókn sér fari. Enn fremur Jón Jónsson
alþm. frá Múla, frúrnar Stefania Copeland
og Flora Zimsen. Til Anstfjarða: Árni
Jónsson stnd. med. og jnngfr. Snorra Bene-
diktsdóttir. Ank þess allmargir vestufarar.
—• .—-
Vestur-isl. söngfræðingur.
Jónas Pálsson, pianoleikari og söng-
fræðingur frá Winnipeg kom hingað
til bæjarins frá London á Botniu
siðast, með konu sína og dóttur.
í London dvaldist hann um þriggja
vikna tíma á Ostrovsky Musical Ins-
titute, til að æfa hendurnar (hand
training) eftir alveg nýrri aðferð sem
rússneskur snillingur, Ostrovsky, hefir
fundið upp og er talin mjög góð fyrir
pianoleikara og fiðluleikara. Margir af
heimsins beztu hljóðfæraleikurum hafa
reynt þessa aðferð, t. d. Mischa Elman,
Efrem Zimbalist og Arthur Schattuck,
sá er hér var fyrir stuttu, og ljúka á
á hana lofsorði.
Hingað kemur Jónas heim til hvíldar
og skemtunar. Hann hefir verið vest-
an hafs 12 ár og allan þann tíma
eingöngu stundað pianoleik og söng-
fræði. Áður en hann fór vestui, hafði
hann lært að leika á Harmonium hjá
Jóni Pálssyni bankagjaldkera, og sýndi
þá þegar ágæta hæfileika. Þegar er
hann kom vestur byrjaði hann að
stunda pianoleik hjá J. W. Mathews
organista við Congregational kirkjuna
í Winnipeg og pianokennara, og tón-
fræði hjá Rhys Tomas tónfræð-
ing. Báðir þessir menn eru taldir
með hinumfremstu kennurum í Winni-
peg-
Siðan fór hann austur til Toronto,
og gekk þar á Toronto Conservatory
of Music, langfremsta skóla í Canada,
og útskrifaðist þaðan með fyrstu eink-
unn. Síðustu árin hefir hann stund-
að pianokenslu í Winnipeg.
Það mun ekki of mælt að Tónas
Pálsson sé langmesti pianoleikari ís-
lenzkur, og kennarahæfileika á þeirri
list má nokkuð marka á þvi, að —
þrátt fyrir alla samkepnina — hefir
fólk af öllum þjóðum hópast til hans
svo mikið, að hann hefir ekki getað
sint öllum umsóknum. Hefir þó kent
15—20 manns á dag, og lagt á sig
meiri vinnu en flestir aðrir kennar-
ar gera.
Og á »Recitals« sem hann hefir ár-
lega haldið, hafa nemendur hans feng-
ið þann vitnisburð hjá sérfræðingum
í þeirri list, að þeir væru með þeim
niður í það ástand, sem hór var um að
tefla áður en Lelkfólagið varð til. Við
mundum ekki fá leikin rit, sem nokkuð
væri f varið, nema af tilviljun. Leikfólk
mundi verða á einlægum tvístringi, engin
festa í neinu. Og við gætuui vel átt á
hættu, að fá mikið af leikum, sem væru
bænum beint til óvirðingar, af því að
hiutaðeigendur vantaði öll skilyrði þess
að inna það af hendi, sem þeir hefðu í
fang færst.
Af þessum ástæðum teldi eg það afar-
illa farið, ef Leikfélagið misti styrk sinn
eða leystist sundur.
En hitt dylst mór ekki, að það getur
ekki haldið áfram með jafn veikum kröft-
um eins og nú. Þeir eru svo fáir, sem
leika þar nú og nokkuð kveður að, og
þeir eru svo margir, sem eru alls óhæfir
til að leika. Með slíku liði er öllum
mannlegum kröftum ofvaxið að halda
uppi fyllilega boðlegum leikum. Helzt
getur fólagið fengist við innlenda leika.
En þar er ekki um auðugan garð að
gresja. Útlendu leikina ræður það yfir-
leitt ekki við.
Hvernig á þá að ráða fram úr örð-
ugleikunum?
Eg trúi því ekki, að það bó ókleift.
Okkur er sem stendur alveg lífsnauðsyn
að fá haldið gömlu leikendunum, sem
allra fullkomnustu, sem hefðu komið
frá nokkrum píanokennara í Winni-
peg, og skifta þeir þó hundruðum.
Hann hefir árlega búið nokkra af læri-
sveinum sinum undir próf við Tor-
onto Conservatory of Music, í piano-
leik og tónfræði, og hafa þeir lokið
þar prófi með ágætiseinkunn.
Jónas er einnig ágætur organleikari.
Hann hefir fram að síðasta ári verið
organleikari og söngstjóri í kirkju síra
Friðriks Bergmanns í Winnipeg, en
lét af því vegna annríkis við kensluna.
En nú hefir verið mjög lagt að hon-
um að taka við því aftur. Sá söfn-
uður er nú I sumar að láta gera nýja
veglega kirkju, og I henni á að vera
5000 dollara pípuorgel og vill söfn-
uðurinn því fá organleikara, er sam-
boðinn sé hljóðfærinu.
Allra Vestur-íslendinga mest hefir
hann stutt og útbreitt íslenzka söng-
list vestan hafs, bæði með því að smiða
ný lög við fögur íslenzk kvæði og
raddsetja útlend lög við önnur. Með-
an hann æfði söngflokk og hélt sam-
söngva, voru samsöngvar hans með
alíslenzkum textum og er það ólikt
því er við eigum að venjast hér í höf-
uðstað íslands.
Sjálfsagt má gera ráð fyrir að Jónas
lofi okkur Reykvikingum að heyra list
sina, áður en hann fer aftur, og mun
margur til þes» hlakka.
Leitt að ísland skuli ekki geta not-
ið hæfileika hans og þekkiugar í list
listanna.
A. J. J.
Dálítil athugasemd.
[Þessar línur hefir hr. Jón Pálsson
bankagjaldkeri beðið ísafold fyrir]:
Stúlkan Guðbjörg Árnadóttir hefir nú
á annað ár dvalið á Finsen’s Lys-Insti-
tut í Kaupmannahöfn. í fyrravor urðu
/rnsir góðir menn hér f bænum til þess
að stofna til stórrar skemtisamkomu til
ágóða fyrir hana, svo hún gæti farið ut-
an og leitað sór lækninga við hinum
hryllilega sjúkdómi, sem þá virtist mjög
bráðlega ætla að leggja hana, unga og
efnilega, í gröfina. Nú er sú breyting
á orðin, aðyfirlæknir stofnunarinnar skrif-
ar hingað n/lega, að heilsa hennar fari
stöðugt batnandi, en hún þurfi enn um
nokkurn tíma að dveljast þar og vera
undir læknishendi. Fó hennar var gjör-
samlega þrotið; en þá hljóp söngfólagið
»17. júní« undir baggann með 200 kr.
gjöf úr sjóði sínum. Fyrir þessa veg-
legu gjöf finn eg mór skylt fyrir stúlk-
unnar hönd, að þakka mjög alúðlega og
jafnframt um leið öllum þeim, sem studdu
hana til utanfararinnar í fyrra. — Eg
verð að láta þess getið hór, að mór datt
í hug, þá er eg las árásagrein þá á
Söngfélagið »17. júní«, sem birt er í
síðasta blaði Lögróttu: Skyldi sá, er
greinina hefir ritað hafa unnið eða vera
liklegur til að vinna þjóð sinni jafnmikið
gagn og söngfólagið »17 júní« hefir
þegar unnlð eða er líklegt til að vinna
þótt ungt só? Eg efast um það.
Reykjavík 12. júní 1912,
Jón Pálsson.
verið hafa svo miklir máttarstólpar fó-
lagsins: frú Stefanía Guðmundsdóttur,
Árna Eiríkssyni og Jens Waage. Eg
trúi því ekki, að það geti ekki tekist.
Eg gleymi ekki Kristjáni Þorgrimssyni.
Eg hefi altof oft haft gaman af honum
á jeiksviðinu til þess. En eg b/st við,
að konsúlsembætti hans girði fyrir það,
að hanu geti leikið.
Hamingjan er víst okkur svo góð, að frú
Stefanía er að ná aftur heilsunni, og eg
vona, að hún verði fáanleg, ef betra lag
kemst á félagið. Jens Waage er háður
vinnuveitendum sínum, og þeir hafa ekki
viljað láta hann leika, síðan er hann komst
í ábyrgðarmikla stöðu í bankanum. En
eg trúi því ekki að stjórn Islandsbanka
vildi ekki liðka þetta, ef hún yrði þess
vör, að þeir menn hér í bænum, sem
unna list og ant er um menningar-fram-
farirnar, litu á það sem þjóðræknisverk,
að halda ekki jafn-góðum leikara alveg
fyrir bæjarbúum. Vitanlega er Árni
Eiríksson önnum kafinn við sín störf.
Hann er að koma upp n/rri verzlun,
sem þegar er farin að hafa víðtæk við-
skifti fyrir elju hans og atorku. En
ólatur og ósórhlífinn maður er hann,
Eg trúi því ekki, að hann yrði ófáanlegur,
ef hann yrði var við eindreginn áhuga á
því að missa hann ekki, og eitthvert
þakklæti fyrir þá ánægju, sem hann get-
ur veitt almenningi.
En menn verða að hafa það hugfast,
að það er í raun og veru svo undurlítið
í þágu þessara leikenda að vera að
Iskemta okkur. Að mestu er það þeim
aukið strit, svefnmissir og áhyggjuauki.
Tekjuaukinn er nauðalítill, og að minsta
Ýmsar {jreinar
m. a. áframhald af »G r e i n u m« dr.
Helga Pjeturss verða að þoka fyrir frótt-
um og augl. og bíða því næsta blaðs.
Kolaeinkasalan. Leiðr. í fyrstu
greininni er gjört ráð fyrir að 5 kr. á
ári muni nú að meðaltali notaðar til
eldspítnakaupa á hverju h’eimili. — En
ef rétt er að selt só fyrir ekki meira en
20—25000 kr. í s a f 0 1 d hefir eigi
rannsakað það til hlítar, þá er eldspítna-
eyðslan eigi meiri en nál. 2 kr. á hvert
heimili, en yrði nál. 4 kr., éf 2 aura
tollur væri lagður á.
Fæði
yfir lengri og skemri tíma
fæst keypt í
B á r u n ni .
Kennari.
Við fjölmennan skóla i Reykjavik
óskast velmentaður, þektur, vanur og
góður kennari, sem geti kent:
íslenzku, sögu, reikning, reiknings-
færslu, teiknun og helzt líkamsæfing-
ar og söng 20—30 stundir á viku.
Lágmark kenslukaupsins sé tiltekið í
umsókninni. Tilboð sendist í lokuðu
umslagi eigi siðar en fyrir júlílok
næstkomandi, merkt:
»kennari, Reykjavík, Box 164«.
Staðan verður auglýst veitt í »ísa-
fold« laugardaginn 17. ágúst.
Málaravöíur
fá menn beztar og lang ódýrastar í
yerzl. B. B. Bjarnason.
Gagnfræðaskólinn
í Flensborg.
Þeir nýsveinar og eldri nemendur,
er hafa í hyggju að ganga I gagn-
fræðaskólann í Flensborg næsta skóla-
ár, verða að hafa sótt um skólavist
til undirritaðs fyrir ij. sept. þ. á.
Inntökuskilyrði eru: að nemandi sé
14 ára að aldri, hafi lært þær náms-
greinir, sem heimtaðar eru til ferm-
ar og hafi engan næman sjúkdóm.
Þeir, sem njóta heimavistar, verða að
hafa með sér rúmföt og tryggingu
fyrir fæðispeningum i heimavistina, er
svarar 24 kr. á mánuði. Námstíminn
er frá 1. okt. tll loka aprllmánaðar.
Umsókn er bundin við allan náms-
tímann. Stúlkur jafnt sem piltar eiga
aðgang að skólanum.
Hafnarfirði 11. júní 1912.
Ögmundur Sigurðsson.
Edik
útlent, pt. á 18 a. og ódýrara í
stærri kaupum.
verzl. B. H. Bjarnasofl.
kosti karlmönnum auðfengnari með öðr-
um hætti. Okkar er þágan, sem eig-
,um, fyrirhafnarlaust og fyrir mjög lágt
gjald, að njóta ánægjunnar. Okkar er
þágan, sem viljum fá gáfaða leikendur
til þess að efla menningu og sæmd og
ánægju þessa bæjar.
Og svo verðum við að lifa við vonina
um að n/ir kraftar aukist og eflist. N/-
lega hefir fólagið fengið leikanda, sem
er efnilegur, þó að hann vanti enn leikni
þeirra færustu manna, sem lengur hafa
við þetta fengist. í sumar er væntan-
legur hingað til bæjarins til langdvalar
norðan af Akureyri leikandi, sem mikið
orð fer af. Fólaginu geta bæzt stór-
n/tir menn, þegar minst varir. Hvað
verður um alla þessa menn, sem nú eru
við lærdómsnám ? Ekki komast þeir all-
ir embættisleiðina. Er ekki fremur lík-
legt, að einhverjum þeirra geti komið
vel, þegar frá líður, að geta stuðst við
öflugan leikfólagsskap, þeim er kynni að
hafa hæfileika til þess að verða þar að
gagni? Og lítill vafi er á því. að þá
hæfileika hafa einhverjir þeirra, og senni-
lega margir.
Við verðum að reyna að ráða fram úr
þessum örðugleikum eins og menn, og
jafnframt lifa við vonina. En ekki
fleygja öllu útbyrðis, þó að rótt þessa
stundina só illsiglandi. Eg er þess full-
vís, að við mundum iðrast þess einhvern-
tíma, því að hægra er að styðja en reisa.
Okkur mundi bráðlega langa til að koma
upp leikfélagi aftur. En ekki áreiðan-
legt, að það yrði svo auðgert.
E. H.