Ísafold - 13.07.1912, Qupperneq 1

Komm út fcvisvar i viku. VorR úír. (80
arkir minst) i kr. erlondis 5 ki, eOn l1/*
dollari borgiat fyrir mifljan júli (erlendis
fyrir fram).
ISAFOLD
Uppaögn (okrifleg) bundin TÍb á.ramófs er
ógild nema komln sé til útgefanda fyrir
1. okt. og aaapandi skuldlaur blaMb
AfffireibBla: Aurtantv^ti 8«
XXXIX. árg.
Reykjavík 13. jiilí 1912.
47. tolublað
I. O. O. F. 93569
KB 13. 9. 7. 27. 9. G
AlþýÖufél.bókasafn Pósthússtr. 14 kl. n—8.
Augnlækning ókeypis i liækjarg. 2 mvd. 2—H
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga lO—B
B ■ jarfógetaskritstofan opin v. d. 10—2 og 1—1
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 5-7
Eyrna-,nef-og hálslækn. óh. Pósth.str.l4Á fid.2—8
tslandabauki opinn 10—21/* og 51/*- 7.
K.P.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 Ard.—10 s^d.
Alm. fundir fid. og sd. 8 l/n sibdegis.
Landakotskirkju. Gubsþj. U og B A helgum
Landakotsspltali f. sjúkravitj. 10*/«—12 og 4—6
Landsbankinn 11-2 */a, BVs-fiVa. Bankastj. vib 12-2
Landsbókanafn 12—8 og 5—8. ÚtlAn 1—8
Landsbúnabarfélagsskrifstofau opin- trá 12—2
LandsféhirMr 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafniö hvern virkan dag 12-2
Landsiminn opinn daglangt [8—9] virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis í>ingh.str. 28 þd. og fsd. 12—1
N&ttúrugripasafn opib l */s—2>/s A sunnudögum
Stjórnarrábsskrifstofurnar opnar 10—4 daglega
Talsimi Reykjavikur (Pósth. 8) opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14 B md. 11—12
Vífilsstabahæliö. Heimsóknartimi 12—1.
Þjóömenjasafnib opiö á hyerjum degi 1 *—2.
Rifstjórar Isafoldar
verða fyrst um sinn venjulega til við-
tals í skrifstofu ísafoldar á þessum
tímum:
Ólajur Björnssoti kl. n—12 árd.
Siqurður Hjórleifsson kl. 2—} siðd.
Gamli flokkahamurinn.
AUar þjóðir, að minsta kosti þær
sem taldar eru vel siðaðar, vita það
og skilja að þeim er afaráríðandi að
ver? samhuga og samtaka um þau
mál, er horfa að öðrum þjóðum, hve-
nær sem nokkru verulegu máli skiftir.
Með öllum þjóðum er barátta, inn-
an vébanda þjóðfélagsins; alstaðar er
deilt um völdin; alstaðar er kept um
hagsmuni einstakra stétta og jafnframt
einstakra manna; alstaðar eiga hug-
sjónir í höggi, sumpart hver við aðra,
sumpart við hugsjónaleysið; alstaðar
eru ófriðarseggir og uppivöðslumenn.
Oft verða kosningarnar að hamslaus-
um og blóðugum hildarleik. Við ber
það líka, að heita má árlega, ein-
hvers staðar í hinni hámentuðu Norð-
urálfu, að þingmenn fljúgast á og ber-
jast í sjálfum þingsölunum.
En sé litið á þetta eitt og annað
það sem miður fer, sjá menn að eins
ranghverfuna. Rétthverfan er miklu
eftirtektarverðari, umbótastarf þjóðanna
á ýmsum sviðum þjóðlífsins. Því
veitum vér of lítið athygli. En ekki
er minst um vert fyrir oss íslendinga
að hugleiða hve mikla stund menta-
þjóðirnar leggja á það að verða sam-
taka um deilumálin við erlendar þjóðir.
Aldrei hefir oss riðið meira á þessu
en um þessar mundir.
Dæmi þess hve mikla stund menta-
og menningarþjóðirnar leggja á það
að verða samtaka í viðskiftum við er-
lend riki eru óteljandi. Slíkt gerist
með stórþjóðum og smáþjóðum nærri
því daglega. En á eitt af þessum
dæmum virðist þó sem oss íslending-
um mætti verða starsýnast, dæmið
frá dönsku bræðraþjóðinni, samtök
þeirra gegn oss sjdlfum.
Nógar eru deilurnar með Dönum.
Hver flokkurinn á þar i höggi við
annan. Hver höndin er þar stundum
uppi á móti annari. Stéttamunur og
stéttarígur er þar miklu meiri en hér.
Hagsmuna baráttan á sér þar dýpri
og fyrirferðar meiri rætur. Þó hafa
Danir orðið samtaka um að fylkja sér
sem einn maður í þeim ágreiningi,
sem nú er á milli þeirra og vor um
sambandsmálið. Danir urðu samtaka
um það 1908, hverra samninga þeir
vildu unna oss. Stjórnirnar byltust
og breyttust, en samtaka voru þeir
fyrir því. Eitt af fyrstu verkum Zahle-
ráðaneytisins var að taka það fram í
þinginu, að hvað sem öllum flokka-
krit liði þar í landi, þá mætti það
ekki spyrjast, að þeir héldu ekki sam-
an gagnvart íslendingum. Síðan hefir
cngin breyting á þessu orðið.
Danir eru meira en 30 sinnum
fleiri en v6r. Þó þykir þeim vera þörf
á því að vera samtaka gegn oss, smæl-
ingjunum. Mundi oss þá sjálfum
vera vanþörf á því að geta orðið sam-
taka um það málið, er vér eigum að
semja um við miklu aflmeiri og rik-
ari viðsemjanda, máiið sem á að
kveða á um þá undirstöðu, er vér
viljum reisa framtíð þjóðarinnar á ?
Því fremur ætti þetta að vera oss
Ijóst, er vér hugleiðum það, að engu
verður um þokað i sambandsmálinu,
nema vér getum sjálfir orðið sæmi-
lega sammála. Um það er ekkert
hægt að segja að svo stöddu, að hverj-
um samningum vér kynnum að geta
komist við Dani. Engan veginn verð-
ur neitt um það fullyrt að kostirnir
af þeirra hálfu verði aðgengilegir, frem-
ur en vér getum nú um það fullyrt,
að þeir verði það ekki. Hitt er aftur
víst, að meðin vér sjálfir erum ósam-
mála og ósáttir, verður engum samn-
ingurn framgengt. Helztu stjórnmála-
menn Dana hafa lýst yfir því, hvað
eftir annað, að þeir muni ekki aðhyll-
ast neina samninga við oss, nema
vissa sé fengin fyrir því áður, að
meiri hluti íslenzku þjóðarinnar vilji
aðhyllast þá. Þeir segjast ekki vilja
ganga til handsala í annað sinn, nema
þeir viti að í hendina verði tekið.
Þetta er þeim naumast láandi. Og
flestum mun það vera í augum uppi
að þetta sé þeim full alvara.
En fyrsta skilyrði allra samninga er
það, að samningsaðilar viti sjálfir
hvað þeir vilja.
Er ekki nokkru áfátt hjá þjóð vorri
í þessu efni? Getum vér með fullum
rétti talað um ákveðinn þjóðarvilja í sam-
bandsmálinu? Vér verðum að kann-
ast við það, að þar er nokkru áfátt.
Það er skilyrði þess að úr því verði
bætt. Mikið höfum vér þokast sam-
an við umræðurnar um málið, en þó
ekki nóg enn þá, til þess að telja oss
með öllu sammála. Ymsir hafa otað
of mikið sínu við þessar umræður,
sínum vilja, sínum tota. Þess vegna
hefir þjóðarviljanum veitt örðugra að
skapast. Sambandsinálið hefir orðið
að flokksmáli, orðið að æsingamáli á
tvær hliðar. Út af þeirri braut þarf
það að komast.
Þetta var það, sem vakti fyrir þeim
mönnum, er á síðastliðnum vetri bpnd-
ust fyrir samtökum um sambandsmál-
ið. Þeim var það ljóst að oss stóð
óhamingja af sambandsmálsdeilunni,
bæði utan lands og innan. Þeim var
það ljóst, að um enga samninga gat
verið að ræða, nema einhverri stefnu
gæti unnist miklu meira fylgi en um
var að ræða í landinu. Þeim var það
ljóst, að ef þetta átti að verða, þurftu
báðir flokkar að sýna vilja á þvi að
hliðra til um deiluatriðin.
Þessir menn settu sér það mark-
mið að reyna til þess að brjóta ísinn,
ísfnn milli flokkanna, jafnframt þvi
sem þeir reyndu til að semja um
undirstöðuatriði samninganna, gerðu
tillögur til ýmsra breytinga á þeim
frumvörpum, er áður höfðu verið
rædd.
Þessum mönnum er það að þakka,
að þing þjóðarinnar, er nú kemur
saman næstkomandi mánudag, getur
tekið málið til umræðu með von um
að komast að sæmilegum úrslitum,
koma málinu í það horf, að von sé
um að leiða það til farsællegra lykta.
Þeir, »bræðingsmennirnir« margupp-
nefndu, hafa leyst það úr álögunum.
Gamli flokkahamurinn er aðeins ódott-
inn utan af því. Þann ham þarf þing-
ið að brenna. Því er það í lófa lagið,
ef það aðeins vill. Geri það það ekki,
gerir það heldur ekki skyldu sína við
þjóðina.
Frá sænska járnbrautarslysinu.
1 næstsíðustu Isajold var, 'öngu undan öllum öðrum íslenzkum blöðum,
skýrt nákvæmlega frá voðaslysi þvi, er varð um miðjan júnimánuð við Malm-
slatt í Sviþjóð, er tvær járnbrautarlestir ráknst á og splundruðust. Hér kem-
ur mynd af járnbrautarvögnunum og staðnum eftir að slysið varð.
Alls biðu 22 manns bana af slysinu og meðal þeirra frú Greta v. Philip
leikkona, dóttir skáldsins Augusts Strindbergs, sú er myndin er af. Hún var
ein af helztu leikkonum Svía, hafði einkum int ágætlega af hendi hlutverk
i leikritum föður síns.
Nú hafa Svíar skipað nefnd sérfræðinga til þess að rannsaka og lá’a uppi
álit sitt um aukið öryggi járnbrauta þar í landi, svo að eigi komi annað eins
slys fyrir oftar.
Forsetakosningin
í Bandarikjunum.
---- Kh. 3<>/6 ’12
Þjóðarisamkunda
samvoldismanna.
í Bandaríkjunum stendur nú hörð
barátta úr af kosningu forsetaefnis
fyrir næsta forsetatímabil.
Allir flokkar á glóðum.
Hver verður nú forseti?
Verður Roosevelt það af nýju?
Eða verður Taft endurkosinn? ,
Eða sigra nú sérveldismenn?
Og verður þá Bryan loksins for- i
seti ?
Á fyrsta fundi í þjóðarsamkundu |
samveldismanna í Chicago, 18. júní i
Bryan.
lagði Hadley fylkisstjóri þegar fram
frumvarp um að breyta kjörmanna-
lista þjóðnefndarinnar, með því að 80
kjörmenn, sem hefðu skuldbundið sig
til að veita Taft að málum, væru
ólöglega kosnir. Út af því urðu
miklar æsingar með hávaða og hróp-
um, sem beint var að þjóðnefndinni.
Formaður hennar stakk síðan upp á
Elihu Root til bráðabirgða-forseta
samkundunnar, en Roosevelts menn
héldu fram Mac Gooem fylkisstjóra.
Eftir langar og hávaðamiklar umræð-
ur var þó Root kosinn með 558 at-
kvæðum.
Eftir þriggja daga umræður var
frumvarp Hadleys felt í þjóðarsam-
kundunni með 605 atkvæðum gegn
464. Þetta var mikill sigur fyrir
Taft.
Taft tilnefndur.
Á laugardagsfundinum, 22. þ. m.
lagði stjórnmálamaðurinn Harding frá
Ohio fram frumvarp um, að Taft
yrði tilnefndur forsetaefni samveldis-
manna. Árangurinn af atkvæðagreiðsl-
unni var þessi: Tajt hlaut 561 at-
Tajt.
kvæði, Roosevelt 107, La Folleth 41,
Cummini 17 og Hughes 2. En 344
kjörmenn greiddu ekki atkvæði —
voru það fylgismeun Roosevelts og
höguðu sér svo eftir beiðni hans,
Bryan, foringi sérveldiúmanna, var
einn af fréttaiiturunum í samkund-
unni og hlaut miklar fagnaðar-við-
tökur.
Roosevelt sjálfstætt
forsetaefni.
Eftir að atkvæðagreiðslan var um
garð gengin, komu fylgismenn Roose-
velts saman og tilnefndu hann sjálf-
stætt forsetaefni.
Roosevelt varð við þeirri tilnefning,
og hézt þó mundu styrkja hvert ann-
að forsetaefni móti Taft. Hann
mælti meðal annars:
— Þér, vinir mínir, eruð andlegir
erfingjar Abrahams Lincoln, og eigið
ekki lengur að vera bundnir á klafa
liðinna alda, heldur hafa opin augu
fyrir nýjum framförum í nýjum anda,
svo sem tíminn krefst. — Einkunn-
arorð hinnar nýju hreyfingar skulu
vera: Þú skalt ekki stela!
Þjóðarsamkunda
sérveldismauna.
Bráðabirgða-forseti fyrir samkund-
unni var kosinn á fyrsta fundi, sem
haldinn var í Baltimore 25. þ. m.
ParTcer dómari, með 579 atkvæðum.
Bryan hlaut 506 atkvæði.
27. þ. m. lagði Parker aftur niður
forseta-embættið og fastur forseti var
kosinn James, einn af fylgismönnum
Bryans.
Eins og kunnugt er, hefir William
Bryan verið forsetaefni sérveldismanna
við síðustu þrjár forsetakosningar í
Bandarikjunum, en jafnan faliið. Fyrst
árið 1896, þá 1900 (gegn Mc. Kinley)
og loks 1908 (gegn Taft).
Roosevelt.
Síðustu fregnlr.
Nú eru tilnefndir tveir menn, er
líklegastir séu til forsetaefnis í sam-
kundu sérveldismanna í Baltimore.
Þeir Champ Clark, forseti fulltrúa-
deildar þingsins og fylkisstjórinn í
New Jersey, Wilson.
Bryan hefir borið þá tillögu upp i
samkundunni, að numið sé úr gildi
það fyrirmæli að a/8 af greiddum at-
kvæðum þurfi til þess að tilnefning
fotsetaefnis sé gild. Tillagan var sam-
þykt með 889 atkvæðum gegn 196.
Aðra tillögu hefir Bryan komið
1 fram með um það, að nokkrir kjör-
menn, sem eru fulltrúar einhverra