Ísafold - 31.07.1912, Blaðsíða 1

Komxu út tvisvar i viku. Vor?> árg. (SO
arkir minst) 4 kr. erlendis 6 ki, oöa 1 */•
dollar; borgist fyrir mibjan júll (erlondis
fyrir fram).
ISAFOLD
ropiNOsm bandir. vií> áramót, er
ógnd a«ma koroíu só til útgefmda fyrir
1. okt. rg ft&Apr.ndi skaldiaa? blabib
Af^roiðeln : Aa*i wrstrtötl 3.
XXXIX. árg.
Reykjavík 31. julí 1912.
52. tolublað
I. O. O. F. 93569
KB 13. 9. 7. 27. 9. G
Alþýðufól.bókasafn Pósthússtr. 14 kl. 5—8.
Augnlækning ókeypis í Læk.jarg. 2 mvd. 2—8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—8.
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 5—7
Eyrna-,nef-og hálslækn. ók. Pósth.str.l4A fid. 2—8
tslandsbanki opinn 10—2x/a og 5l/s—7.
K.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd.—10 söd.
Alm. fundir fid. og sd. 8 ll* sibdegis.
Landakotokirkja. Gubsþj. 9 og 6 á helgum
Landakotsspltali f. sjúkravitj. 101/*—12 og 4—6
Landsbankinn 11-21/», 6^/a-B1/*. Bankastj. vib 12-9
Landsbókasafn 12—8 og 5—8. ÚtlAn 1—8
Landsbúnabarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Land8féhirbir 10—2 og 5—6.
Lands8kjalasafnib hvern virkan dag 12—2
Landsiminn opinn daglangt [8—9] virka daga,
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis í*ingh.str. 23 þd. og fsd. 12—1
Náttúrugripasafn opib 1»/»—21/* á sunnudögum
Samábyrgö Islands 10—12 og 4—0.
StjórnarráöS8krifstofurnar opnar 10—4 daglega
Talslmi Reykjavikur (Pósth. 8) opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12
Vifilsstabahæliö. Heimsóknartimi 12—1.
Þjóðmenjasafnib opið á hverjum degi 12—2.
Ritstjórar Isafoldar
verða fyrst um sinn venjulega til við-
tals í skrifstofu ísafoldar á þessum
timum:
Olajur Bjbrnsson kl. ii—12 drd.
Siqurður Hjörleijsson kl. 2—J siðd.
Forustuleysið í löggjöfinni.
Af þeim 15 stjómarfrumvörpum, er
lögð voru fyrir alþingi það, er nú er
háð, hafði fjármálanefndin samið 4, en
landlæknir 3. Þá eru 8 eftir. Af þeim
eru tvö runnin frá ritsímastjóranum
og lúta að málum, er voru til umræðu
á síðasta þingi, siglingalögin eru og
frá síðasta þingi og hafði einn af pró-
fessorum háskólans verið fenginn til
þess að yfirfara þau. Frv. um færslu
þingtimans er og frá síðasta þingi.
Þá eru ein 4 eftir, og þó víst fæst
þeirra beint runnin undan rifjum stjórn-
arinnar, enda t. d. fjárkláðalögin alt
annað en vel búin út í hendur þings-
ins.
Vonandi að landstjórninni finnist þá
ekki, að hún hafi oftekið sig á lög-
gjafarstarfinu.
Það gengur eitthvað greiðara með
frumvörpin frá þingmönnunum en frá
stjórninni, eru orðin 36 á fáum dög-
um og þótt mörg séu smá, eru þó
nokkur þeirra miklu fremur rnikilsverð
í eðli sínu, lúta t. d. fleiri en eitt að
fjármálum landsins og gera ráð fyrir
nýjum álögum og nýjum tekjum.
Annað mál er það, hvað þessi frv.
kunna að vera vel og vandlega hugsuð.
Hann er eftirtektaverður þessi mikli
munur á tölu stjórnar frumvarpa og
þingmanna frumvarpa, og má þó bú-
ast við, að munurinn verði erin þá
meiri, áður en þingi lýkur. Hann
sýnir það, að þrátt fyrir það að vér
höfum fengið innlenda stjórn, hefir
ekki enn þá tekist að láta stjórnina
hafa þá forustu við löggjafarstarfið og
sérstaklega við undirbúning löggjafar-
innar, sem hún þarf að hafa og henni
er skylt að hafa. í löggjafarstarfi þjóð-
ar með þingræðisstjórn, á stjórnin að
hafa aðal-forustu við það starf, og hún
á að ganga eftir því, sem rétti sínum
og skyldu, að þeir menn, sem veita
henni stuðning, láti sem mest af ný-
smíðuðum frumvörpum þeirra ganga
gegnum greipar hennar, áður en þau
koma fram í þinginu. Stjórnin á sök
á þvi, ef þetta ekki tekst að verulegu
leyti; þá er framkvæmdarleysi hennar
um að kenna. En ekki er þó sann-
gjarnt að kenna henni einni um. Þing-
menn og þjóðin sjálf eru samsek henni,
auk þess sem fjarlægðin frá aðsetur-.
stað konungsins verður þess valdandi,
að ekki er hægt að bera fram sem
stjórnarfrumvörp þau frumvörpin, sem
mjög seint eru samin. En nokkur
ástæða virðist til þess, að reyna að
stemma stigu fyrir litt íhuguðum laga-
smíðum, að þeim sé dembt inn í
þingið, svo að stjórnin fái ekki að
rannsaka þau neitt áður. Frumvörp-
um er stungið í hendur þingmanna
og þeir svo látnír bera þau fram, án
>ess að vita með nokkurri vissu hvað
frumvörpunum stendur. Eitt dæmið
um þetta er frumvarpið um lotterí,
sem þingið hefir til meðferðar. Flutn-
ingsmaður málsins í n. d. (L. H. B.)
skýrði svo frá, að leyfistíminn, sem
frumvarpið tiltæki, væri að eins 15 ár,
þó frv. geri ráð fyrir að þessi tími
sé 40 ár, og að eins megi svifta leyf-
ishafa leyfinu eftir 15 ár, ef löggjafar-
valdinu þyki þá ástæða til þess að
fyrirmuna, að islenzkt lotteri sé lenqur
rekið. Með öðrum orðum: Til þess
að einkleyfið sé afturkræft af hálfu
landsstjórnarinnar fyr en eftir 40 ár,
verður hún að svifta sjálfa sig réttin-
um til þess að hafa nokkurt lotterí.
Þetta er dálítið annað. Ekki er ráð
fyrir því gerandi, að þingmaðnrinn
hafi verið að reyna að villa þingdeild-
inni sýn, er hann var að útlista þetta
og getur ekki öðru verið um að kenna,
en að hann hafi ekki vitað hvað hann
var að fara með, eða hvernig þetta var
orðað í því frumvarpi, sem hann var
sjálfur að flytja. Minna verður þó
ekki heimtað af þingmönnum, en að
þeir þekki innihald þeirra frumvarpa,
sem þeir eru að lýsa. — Auk þess
kom það í ljós við umræðurnar, að
ýmislegt fleira í frv. var óljóst fyrir
flutningsmanni, en sérstaklega varð
það bert, hve afarmikil nauðsyn var
á því, að stjórnin hefði fengið frum-
varpið til rannsóknar, áður en það var
borið upp fyrir þinginu. Það, að þetta
var ekki gert, getur orðið til þess að
málið annaðhvort falli í þinginu, að
þessu sinni, og landið verði af mikl-
um tekjuauka, eða þá að lögin verði
landinu miklu óhagkvæmari, en þau
hefðu getað orðið. Þar er því um að
kenna hve seint málið er upp tekið
af forgöngumönnum þess, þessum
óvana, að demba inn á þingið þeim
frumvörpum, sem sjálfsagt var að
stjórnin rannsakaði og flytti.
Annað dæmi svipað þessu er það,
að lagt verður fyrir þingið tilboð um að
reisa hér tóbaksverksroiðju,. án þess
að stjórninni sé áður gefið tækifæri
til þess að athuga það, að minsta kosti
svo að hún geti látið nokkra umsögn
eða leiðbeiningu fylgja því til þingsins.
Meira að segja landsbankastjórinu,
sem þó stendur undir landsstjórninni,
flytur frumvarp um breytingu á banka-
lögunum, án þess að ráðherra gefist
kostur á að athuga tillöguna fyr en
hún er prentuð og hann sér hana
með öðrum þingskjölum, er hann er
seztur í ráðherrastólinn í deildinni og
þarf þá strax eitthvað um þetta að
segja. ísaf. bendir ekki á þetta af
því að hún sé því mótfallin, að lands-
bankastjórnin fái það gert að lögum,
sem hún óskar eftir, heldur til þess
að benda á samvinnuleysið við lög-
gjafarstarfið. Bankastjórarnir hafa ekki
átt upp á pallborðið hjá landsstjórn-
inni undanfarið, og þvi skiljanlegt, að
þeir fari sinna ferða, þó þetta sé hins
vegar eitt dæmi þess af mörgum,
hvernig samvinna milli landsbanka og
landsstjórnar á ekki að vera. En von-
andi breytist þetta til batnaðar.
Alt löggjafarstarfið þarf að breytast
til batnaðar. Stjórnin þarf að beita
sér meira fyrir löggjafarstarfinu, og
bæði þingmenn og þeir aðrir, er eitt-
hvert erindi eiga við löggjafarvaldið,
þurfa að vita það, að þeir megi vænta
þess að málaleitanir þeirra og tillögur
verði teknar til rækilegrar íhugunar
af landsstjórninni, hvenær sem þeir
bera eitthvað fyrir brjósti, sem landi
og lýð mætti verða til hagsbóta, og
jafnframt lara það, að þeir eiga ekki
að ganga fram hjá stjórninni með þau
mál. Hafi stjórnin aftur * neitað að
koma málinu á framfæri, er rétt og
eðlilegt að þingmenn beri þau fram
sjálfir.
Stjórnarfrumvörpin eiga að vera
reglan, þingmannafrumvörpin undan-
tekningar, þótt atvik geti valdið því,
að þær undantekningar verði nokkuð
margar.
Erl. símfregair.
Japanskeisari dauður.
--- Khöfn 8% ’12.
Mutsohito Japanskeisari er dauður.
Hann hafði ríkjum ráðið full 44
ár, kom til valda 1868, þá 16 vetra.
Mutsohito var einhver merkasti þjóð-
Mutsohito Japanskeisari.
höfðingi, ef til vill allra merkastur
þjóðhöfðingja nútímans. Er af hon-
um og stjórn hans mikil saga og
merk og mun Isafold flytja ítarlega
grein um hann á næstunni.
Einar Mikkelsen
kominn fram.
Khöfn »°/7 1912.
Einar Mikkelsen er kominn heim d-
samt leiðsögumanni sintitn d norskum
hvalveiðabdt ejtir ógurlegar prautir. Þeir
fundu dagbœkur Myliusar Erichsen.
Einar Mikkelsen hefir haft 4 ára
útivist. Það var árið 1908, að Danir
gerðu út leiðangur undir forustu Ein-
ars Mikkelsen, til þess að leita að Iík-
um Myliusar Erichsen og félaga hans,
er týndust á Grænlatidi fyrir 6 Arum.
Einar Mikkelsen og félagar hans héldu
EinarJMikkelsen.
á skipinu Alabama til Grænlands og
komu á leiðinni við hér á landi á
Vestfjörðum og hér í bænum.
Svo fréttist ekkert af þeim fyr en
í ágúst 1910, er þær fregnir bárust,
að Alabana hefði sokkið í is í marz-
mánuði það ár við Shannon eyna á
Grænlandi.
En rétt áður hafði Einar Mikkelsen
við annan mann lagt af stað upp í
Grænland og ætlaði sér að koma aft-
ur 1. ágúst sama ár, en kom ekki.
Nú — tveim árum síðar, þegar
hann er fyrir löngu talinn af — þá
kemur hann heim heilu og höldnul
Það verður fróðlegt að heyra nánara
af æfintýraferðalagi hans.
------1----
Afgreitt milli deilda.
Efri deild hefir afgreitt þessi frum-
vörp til neðri deildar: Yfirsetukvenna-
lög, lög um yfirsetukvennaskóla, breyt-
ing á bólusetningarlögum og löggild-
ingu verzlunarstaðar að Gjögri i
Strandasýslu.
Neöri deild hefir afgreitt til efri-
deildar: Frv. um breytingu þingtím-
ans, samþyktarlög um veiði í Drang-
ey, samþyktarlög um mótak, lög um
merkingu á kjöti og frv. um kaup
landssjóðs á eínkasimanum til Vest-
manneyja og símakerfi þar.
Áfengisbannið
í efri deild.
Tillagan um nýja atkvæðagreiðslu
um aðflutningsbannið reyndist ekki
eins mikið kappsmál flutningsmönn-
unum, eins og á horfðist i fyrstu.
Urðu um þetta mjög hógværar um-
ræður og töluðu að eins tveir, þeir
Guðjón Guðlaugsson og Jósef Björns-
son, hvor á móti öðrum. Að end-
aðri ræðu sinni bar J. B. fram svo-
hljóðandi rökstudda dagskrá:
*Deildin telur rétt, að aðjlutnings-
bannslögin verði eigi úr lögum numin,
án undangenginnar atkvœðagreiðslu pjóð-
arinnar. tn par sem reynsla er ekki
komin á bannlögin, telur deildin tillögu
pd, sem tyrir liggur, oj snemma borna
Jram, og tekur pvi Jyrir ruesta mál á
dagskrd.
Var dagskráin samþykt með 7 atkv.
gegn 3 og má þá búast við að málið
verði ekki að deiluefni framar á þessu
þingi.
Þingmannafrumvörp.
(Framhald).
9j. Frv. til laga um lijtrygging
sjómanna.
Þetta líftryggingar mál er orðið að
miklu áhuga máli bæði þings og þjóð-
ar, sem eðlilegt er, á þessu stórfelda
slysfara ári. Stjórnin flutti i byrjun
þingsins frumvarps korn, um breyt-
ingu á vátryggingarlögunum, sem þó
ekki miðaði til þess að auka líftrygg-
ingu þeirra. Svo flutti Sig. Sig. o.
fl. frumvarp um aukna vátryggingu,
og er þess frv. áður getið hér í blað-
inu og loks flytur nú Matth. Ól.
frumvarp með þeim titli, sem skráður
er hér að ofan og er það viðtækast.
1. gr. frv. hljóðar svo: Allir þeir
menn á landi hér, er sjómensku stunda,
um lengri eða skemmri tíma, hvort
heldur á fiskiskipum, farmskipum,
mannflutningaskipum, róðrarbátum eða
ferjubátum, skulu kaupa sér líftrygg-
ing gegn druknun i 'sjó eða vötnum.
44. Skijting laknishéraða.
Eitt frv. komið enn þá, um breyt-
ingu á skipun læknishéraða, frá þing-
mönnum Rangæinga, og hljóðarsvo:
Sérstakt læknishérað, er nefnist
Eyjafjallahérað, skal vera: Austur-
Eyjafjallahreppur, Vestur-Eyjafjalla-
hreppur, Austur-Landeyjahreppur,
Vestur-Landeyjahreppur ásamt svo
nefndum Bakkabæjum. Læknissetur
sem næst Markarfljóti, öðru hvoru
megin.
Breyting þessi gengur í gildi, þegar
héraðið verður veitt umsækjanda.
35. Frumvarp til laga um stakkun
verzlunarlóðarinnar i Norðfirði.
Það hljóðar svo:
Löggiit verzlunarlóð kauptúnsins í
Norðfirði í Suður-Múlasýslu er með
þessum lögum stækkuð frá vestur-
mörkum núverandi verzlunarlóðar inn
að Norðfjarðará um 60 faðma breiða
spildu frá fjöru til fjalls.
Flutningsm. J. ól.
)6. Frumvarp til laga um pingjar-
arkaup alpingismanna.
Frumvarpið hljóðar svo:
1. gr. Alþingismenn, sem búsettir
eru utan Reykjavíkur, skulu hafa í
fæðispeninga 9 kr. fyrir hvern dag,
frá því þeir fara að heiman til alþing-
is og þar til þeir koma heim aftur.
Álþingismenn, sem búsettir eru í
Reykjavík, fá í fæðispeninga 6 kr.
fyrir hvern dag, meðan þingið stend-
ur yfir.
2. gr. Ferðakostnað fá alþingis-
menn, sem búsettir eru utan Reykja-
vikur, sem hér segir:
I. Úr Suður-Múlasýslu kr. 185,00
2. — Norður-Múlas. . — 195,00
3- — Seyðisfirði . . — 110,00
4- — N.-Þingeyjarsýslu — 175,00
S- — S.-Þingeyjarsýslu — 165,00
6. — Eyjafjarðarsýslu . — 125,00
7- — Akureyri . . . — 85,00
8. — Skagafjarðarsýslu — 120,00
9- — Húnavatnssýslu — 115,00
10. — Strandasýslu — 105,00
11. — Norður-lsafj.sýslu — 95,00
12. — ísafirði . . . — 55,00
13- — Vestur-ísafj.sýslu — 70,00
14. — Barðastrandarsýslu — 7 5,00
15. — Snæfellsnessýslu — 60,00
16. — Dalasýslu . . — 70,00
17. — Mýrasýslu . . — ÍS<°°
18. — Borgarfi.sýslu . — SS»°°
19. — Gullbr. og Kjósars. — 20,00
20. — Árnessýslu . . — 7S<°°
21. — Rangárvallasýslu — 9S>°°
22. — Vestur-Skaftafellss. — 190,00
23. — Austur-Skaftafellss.— 370,00
24. — Vestmannaeyjum — 20,00
25. — Danmörku . . — 190,00
3. gr. Nú verður tálmi á þingför
alþingismanns af ís, slysum eða öðrum
óviðráðanlegum atvikum og á hann
rétt til endurgjalds á þeim kostnaði,
er þar af leiðir.
4. gr. Sameinað alþingi kýs nefnd,
sem úrskurðar þingfararkaupsreikninga
alþingismanna, en forseti i hlutaðeig-
andi deild ávísar upphæðunum.
5. gr. Utgjöld samkvæmt lögum
sessum greiðast úr landssjóði.
6. gr. Með lögum þessum er 37.
gr. laga 14. sept. 1877 um kosningar
til alþingis úr gildi feld.
Flutningsm.: Sig. Stefánsson og
Steingr. Jónsson.
Jóhanni Sigurjónssyni
fagnað.
Jóhann Sigurjónsson skáld, höfund-
ur Fjalla-Eyvinds kom hingað til bæj-
arins á laugardaginn norðan úr landi.
Hann fer héðan á morgun til K.hafn-
ar.
Ymsir kunningjar hans efndu í gær-
kveldi til samsætis honum til heiðurs.
Stóð samsætið í Iðnaðarmannahús-
inu og sátu miklu færri en vildu, en
fyrirvarinn svo skammur, að eigi varð
Jóhann skáld Sigurjónsson,
náð til nærri allra, sem þar hefðu átt
að vera og þar vildu vera.
Fyrir minni heiðursgestsins flutti
Bjarni Jónsson frá Vogi aðalræðuna,
en auk hans þeir Sig. Guðmundsson
mag. og Andrés Björnsson stud. jur.
Jóhann þakkaði og bað i ræðulok
samsætisgesti minnast ágætrar konu
íslenzkrar — móður sinnar. Enn tal-
aði Jóhann fyrir minni Indriða leik-
ritaskálds Einarssonar, en hann aftur
fyrir minni leiklistarinnar. Þá var og
Jóhanni flutt kvæði það er hér fer á
eftir og ort hafði Guðm. skáld Guð-
mundsson.
Heill að sumbli, góði gestur,
göfugt skal þér signa full!
Yngri skálda æðsti prestur,
andans ber þú vígslugull!
Sé eg höfga hringa drjúpa,
heiðbrim ljóss, af kjörgrip þeim,
skínaj um sonu dalsins djúpa,
dagsbrún lyfta’ um norðurheim.
Vel sé þér, sem eldraun eigi
ungur lézt á móð þinn fá,
stýrðir móti $tjörnu’ og degi
stoltur, frjáls um reiðan sjá.
Heill sé þér, sem heilum knerri,
hugsjón tryggur, stýrir beint,
storkar kaldri kólgu hverri,
krappann oft þótt hafir reynt.
Hér skal svarra, hér skal freyða
hrosta brim um kera lá, —
skáldi lof i ljóði greiða,
Ijúfar þakkir vinum frá!
Hald svo fram sem för er hafin
frægðar vonum nýjum glæst,#—
lista dísar ljósarm vafinn
lif þú sæll og fljúg sem hæstl
í kvöld heiðrar Leikfélag Rvíkur
skáldið með því að leika fyrir hann
j Fjalla-Eyvind.