Ísafold - 21.09.1912, Qupperneq 1

K.emT-1 út tvisvar l vik&. Verft Arg. (80
arkir minst) 4 kr. erlendis 5 kx, eöa 1 lJ*
dollar; borgÍBt fyrir mibian júll (erlendís
fyrir fram).
ÍSAFOLD
IJppðöfrn (skriQeg) b'andin vift áiamóc, er
ógiid nema komm só til útsefanda fyrii
1. okt. ng iLnapandi tknidlans vtt blabib
Afsrreibsla: Anstir.r?tr*ti
XXXIX. árg.
I. O. O. F. 93830«
KB 13. 9. 9. 28. 9. G
Alþýbufél.bókasafn Pósthússtr. 14 kl. ó—S.
Augnlækning ókeypis l Lækjarg. 2 mvd. 2—B
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—3.
BflB.jarfógfttaskrifstof&n opin v. d. 10—2 og 4—7
Ðæiargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 5-7
Eyrna-.nef-oir hAlsltekn. ók. Pósth.str.UA fid.2—3
tsJandsb&nki opinn 10—2 */« og öVs— 7.
K.V.TT.M. íi«st.rar“ og skrifstota H Arct.—10 sbd,
Alm. fundir fi 1. og sd. Hliu sí^drgis.
Landttkoi Hkirkjn. GuAsþj- 9 og 6 é heígum
Lttndakotsspltftli f* sjúkraviti. 10x/«—12 o« 4—5
Landsbankinn 11-21/*, 5*/s-61/a< Pankasti. vi^ 12-2
Landsbökasftfn *2—B og 5—«. Útlén 1—B
Landsbúnabarfélagsskrifstof'an opin trA 12 -2
Lannsfóhirbir 10—2 og 5—8.
Landaskjalasafn b hvern virkan dag 12—9
LandsLminn epinn daglangt [8—9] virka dag»%,
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str. 23 þd. og f'sd. 12--?
Náttúrus'ripHrtafn opib i G*—9*/* A sunnndOgum
Samébyrgö Islands 10—12 og 4—6.
StjórnarrA^SMkritstofurnar opnar J0—4 daglega
Talsími Reykjavikur (Póstb. 8> opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tanplækning ókeypis Pðsth.«tr. 1*B md. 11- 12
Vifilsstabahæliö. Heimsóknart.imi 19—1.
hjóömenjasafnib opió á hverjum degi 1 ?—9.
Tlæsfa fbí. mið-
vikucf. 25. sepf.
Gorgeirinn í Ingólfi.
Ingóljur er iðinn við að hjala uin
samkomulagsviðleitnina um sambands-
málið, um ódœðið, sem nokkrir menn
gerðu i vor, að reyna að láta sér
koma saman um þetta mesta velferð-
armál þjóðarinnar, ódæðið það að láta
sér koma saman um hærri og frekari
kröfur, en þjóðin hafði nokkru sinni
áður getað orðið sammála um, ódæðið
það að heita hver öðrum stuðningi til
þess að fá þessum kröfum framgengt
utanlands og innan.
Blaðinu verður tíðrætt um afskifti
þingmanna af þessu máli og meðferð
þeirra á því. Reyndar veit blaðið
ekkert um hver hafi verið afskifti þing-
mannanna, eða hvað þeir hafi sam-
þykt um það sín á milli. Sumir telja
sér sæmra að vera ekki að dæma um
það, sem þeir þekkja ekki. Sumir
kalla þess háttar dóma sleggjudóma.
Sumir telja jafnvel að slíkir dómar
lýsi flysjungsbætti, gorgeir og flónsku.
En hvað sem um það er, þá telur
Ingólfur sig svo gáfaðan að hann geti
dæmt um það, sem hann þekkir ekki.
Ef til vill lætur honum líka eins vel
að dæma um það eins og hitt, sem hann
kann að hafa einhverja þekkingu á.
Ritstjórinn skrifar þó sjálfur lítið
um þessa samkomulagsviðleitni, eins
og hann sé nærri því hálffeiminn við
hana. Hann átti dálitinn þátt i henni
sjálfur einu sinni. Hann sat á ráð-
stefnu um hana, bæði við andstæð-
inga sína og flokksbræður, þó hann
kalli það að lita inn til manna, að
sitja með þeim við ráðagerðir svo
klukkutímum skiftir.
Hann skrifar þess vegna ekki um
þessi mál og talar jafnvel heldur ekki,
nema við hátíðleg tækifæri. Þessi hátíð-
legu tækifæri hafa oft eitthvað hjarta-
styrkjandi í för með sér og þá getur
líka mœlskan orðið meiri.
Ritstjórinn lætur þess vegna þjón
sinn bera þunga dagsins og erfiði.
Hann sýnist hafa alla þá eiginleika og
gáfu, sem til þess þarf að dæma um
það sem hann þekkir ekki. Hann
hefir einurð til þess að kalla það glæpi
og föðurlandssvik, sem hann veit ekki
hvað er; hann er svo ófeilinn að hann
getur sagt að samkomulagsviðleitnin
hafi verið gerð í þvi skyni að hjálpa
Dönutn, hjálpa þeim móti öðrum eins
stórmennum eins og sér og sínum
líkum.
»Þeim (Dönum) var ekki farið að
litast á blikuna allskostar við sjdlý-
stceðisteikn þau öll, er hér voru á-lofti«;
segir pilturinn.
Skárri voru það líka sjáljstceðisteikn-
in. Merkilegast af þeim var vist kosn-
ingarnar 1911. Við þær náðu þeir
menn miklum meiri hluta þeirra þing-
sæta, er þjóðin skipaði, er skemst vildu
fara í kröfum við Dani, er gátu sætt
sig við það, er Danir höfðu boðið í
Uppkastinu.
§!Óneitanlega var þetta teiknið einna
hæst á lofti. Ekki mikil furða að
Danir væru smeikir við það.
Samlyndið í landinu út af sambands-
málinu var annað teiknið. Þjóðin
hætt að tala um málið sjálft að miklu
leyti, en blöðin fylt með rógi og
uppnefnum, réttarfarið í landinu gjör-
spilt og þjóðin að verða sér til skamrn-
ar, bæði fyrir sjálfri sér, en þó eink-
um Dönum.
Mikið rnáttu þeir óttast þetta voða-
lega sjálfstæðisteikn.
Eða þá Landvarnarfélagið, sem flest-
allir flýðu úr, þegar nokkrir pólitískir
angurgapar höfðu fengið það til þess
að samþykkja skilnað.
Og svo ætla þessir sömu angur-
gapar að reyna til þess að telja þjóð-
inni trú um að Danir hafi verið log-
andi hræddir við þá.
Honum tekst þó að segja það sem
er dálítið hlægilegt, þó hann geri það
ef til vill ekki viljandi.
Og svo tala þessar fáu hræður hér
í Reykavík, sem að Ingólfi standa, eins
og þeir hafi rétt til þess að tala í
nafni þjóðarinnar, tala eins og þeir
hafi mikinn flokk landsmanna að baki
sér.
En hvaða rétt hafa þeir til þess?
A hvað geta þeir bent til merkis um
að þetta sé svo? A þingmálafundin-
um hér í Reykjavík, á síðastliðnu vori,
greiddi allur þorri kjósenda atkvæði
um sambandsmálið svo þveröfugt við
vilja þeirra sem frekast mátti vera.
Þeir voru eitthvað 20 i þeirra liði og
það ekki alt kjósendur. Alíka stór-
sigur unnu þeir í Hafnarfirði, foringj-
arnir i Landvarnarhðinu. Alíka sigra
unnu þeir á nálega öllum þeim þing-
málafundum, er haldnir voru fyrir síð-
asta þing.
Með þingmálafundunum, er haldnir
voru fyrir síðasta þing, fól þjóðin —
mikill meirihluti þeirra kjósenda, er
þingmálafundina sóttu — þingmönn-
um sínum að fresta stjórnarskrármál-
inu á þessu þingi, vegna sambands-
málsins, af því það væri tvíverknaður
að samþykkja stjórnarskrána á þinginu,
ef sambandsmálið gæti kornist í það
horf, að bæði Danir og íslendingar
gætu við unað. Vitanlega gerði þjóð-
in þetta af þvi einu, að hún var hlynt
samkomulagsviðleitninni, sem kunnugt
var orðið um og Ingólfur og nokkur
önnur blöð höfðu hjálpað til að aug-
lýsa. Aður en samkomftlagið kom til
orða, datt engum manni annað í hug
en að þingið afgreiddi eitthvert stjórn-
arskrárfrumvarp, þó menn væru mjög
ósamdóma um hvort ætti að sam-
þykkja frumvarp síðasta þings óbreytt,
eða með breytingum. Með svo vöxnu
umboði fór allur þorri þingmannanna
til þings, með umboði til þess að taka
sambandsmálið til meðferðar á þann
hátt, sem þingmenn teldu bezt við eiga.
Þó var það fram tekið víða að ætlast
væri til að málinu væri skotið til þjóð-
arinnar, áður en það væri leitt til lykta,
enda hafði víst fáum komið annað til
hugar.
Ingólfur gerir það, sér og öðrum
til skemtunar, að lýsa þessu svo, að
þjóðin hafi bannað þingmönnunum að
fjalla um sambandsmálið, en boðið þeim
að samþykkja stjórnarskrána.
Þessi fíflaleikur blaðsins stafar senni-
lega af þvi, að það heldur að Land-
varnarfélagið sé sama sem þjóðin, eða
man ekki eftir að hún er töluvert
stærri en það félag. Þeir ættu þó að
vita það bezt sjálfir, Landvarnarforing-
jarnir, hvað fáir sækja þar fundi, þótt
einstöku sinnum kunni að verða fund-
arfært.
Reykjavíb 21. sept. 1912.
Erl. símíreg'nir-
Khöfn '12.
Einkennileg't sjálfsmovð.
Nogi, hinn najnjrægi hershöjðingi
Japana, og kona hans réðu sér bana
ejtir jarðarjör Mutso-hito keisara með
kviðristu (hirakiri).
Nogi hershöfðingi var einhver
frægasta hetja Japana i ófriðnum við
Rússa og jafnan kaliaður hetjan frá
Port lArthur.
Hefir hann svarið við fornan sið
Japana, er hann hefir ráðið sér bana
og kona hans sömuleiðis.
Svo eimir enn eftir af villimanna-
hætti meðal Japana — þrátt fyrir alla
menningu þeirra.
Haínartilboði Monbergs tekió.
Hvenær verður byrjað á höfninni?
Bæjarstjórnin skaut á aukafundi á
laugardaginn, til þess að taka ákvörð-
un um hafnartilboð þau, er til hennar
voru komin.
Eftir allmiklar umræður varð það
ofan á að taka tilboði Monbergs mann-
virkjameistara í Kaupmannahöfn.
Gerði bæjarstjórn um það svofelda
tillögu:
»Bæjarstjórnin sampykkir tilboð herra
verkjræðings N. C. Monbergs í Kaup-
mannahöjn, dags. /7. J. m., að byggja
höfn l Reykjavik jyrir ijio þúsund
krónur, pó að áskildum rétti til að taka
1J40 púsund króna tilboði hans í sama
bréfi, ej bæjarstjórninni, að Jengnum
nýjum ítarkgri upplýsingum, pætti pað
aðgengilegra.
Hins vegar vill bæjarstjórnin ekki á
pessu stigi málsins sampykkja tilboð hans
um byggingu innri hajnar við Ejjersey
Jyrir 100,000 kr. aukaborgun, en óskar
að pað tilboð standi jyrst um sinn«.
Var hún samþykt i einu hljóði, þ.
e. 11 bæjarfulltrúar sögðu já, 2 (Knud
Zimsen og L. H. Bjarnason) létu telja
sig með meirihluta, en 3 voru fjar-
verandi (Pétur G. Guðmundsson,
Halldór Jónsson og Sveinn Björnsson).
Samþykt bæjarstjórnar var sam-
stundis símuð til Monbergs.
Ekki hefir hann simað neitt enn
um hvenær hann byrji á hafnarsmíð-
inni. En eigi má það seinna verða
en 3 mánuðum eftir að tilboðinu var
tekið, þ. e. í síðasta lagi um miðjan
desbr. næstk. Og lokið á að verða
við höfnina í siðasta lagi 1. okt. 1916.
Sennilegt þykir, að þegar í næsta
mánuði verði byrjað á þessu mikla
verki og að mannvirkjafræðingur frá
Monberg komi snemma i næsta mánuði
í þeim erindum.
Hið fyrsta, sem gert mun verða, er
að viða grjóti að höfninni. Mun það að
líkindum tekið úr Öskjuhlíð og flutt
niður að sjó á járnbrautarteinum. —
Er eigi ótrúlegt að sú járnbraut verði
lögð í sveig utan um bæinn, fráÖskju-
hlíð og vestur að Granda. Þó er
þetta ágizkun ein. Talsvert af möl-
inni, sem nota þarf, mun og að lík-
indum mokað upp úr sjálfri höfninni,
um leið og hún verður dýpkuð.
Byrjað mun á Grandagarði og Batta-
ríisgarði hér um bil jafnsnemma og
sjálfsagt virðist að bæjarhafskipa-
bryggjusmíðinni verði hraðað, svo að
sem fyrst megi fara að hafa not af
hafnarmann virkjunum.
Eins verður vel að gæta, er til
hafnarvinnunnar kemur: að bæjarbu-
um verði veitt sem mest atvinna, og
með því móti bætt úr hinni afarhveim-
leiðu atvinnueklu, er svo mjög hefir
bagað borg vora undanfarna vetur.
63 tölublað

f Ennþá er gott tækifæri! 1
því
útsalan alþekta
hjá
Árna Eiríkssyni
í Austurstræti 6
heldur áfram með fullu fjöri.
Afsláttur gefinn af öllu.
Vörurnar sem komu núna með E/s Sterling og Botníu
eru allar á útsölunni og vil eg sérstaklega benda við-
skiftavinum mínum á:
Reg/nkápur fyrir konur og karla, fína sjóliatta
og einstakar húfur.
Regnkápur og sjóhattar fyrir börn 4—15 ára;
framúrskarandi hentugt nú!
Vetrarsjðl, Tvisttau, Flúnel, Léreft og fjöl-
margt fleira.
□
Það kostar ekkert að koma og skoða.
^>H[^=iai-----ini-----------------
íslenzku listmálararnir.
Ásgrímur Jónsson hefir í sumar
verið austur í Hornafirði og Suður-
sveit. Hefir verið heldur stirð veðr-
átta þar eystra, kuldar og rigningar
og því eigi sem hentugast málaraveð-
ur. Þó hefir Asgrímur talsvert málað.
Þórarinn Þorláksson hefir verið uppi
i Borgarfirði, haft samastað í Svigna-
skarði og fest Borgarfjörðinn á léreft.
A meðal mynda Þórarins eru skín-
andi falleg viðfangsefni, enda um auð-
ugan garð að gresja þar efra, þar
sem alt fer saman, sem fegurst er á
landi voru.
Jóhannes Kjarval, þriðji listmálari
vor, er nú i Khöfn og hefir hann
sýnt þar myndir við ágætan orðstír
— er sungið lof og dýrð í blöðum
þar.
-----■*----
Málaferli.
Eins og menn muna höfðuðu banka-
stjórar Landsbankans mál gegn
Tryggva Gunnarssyni f. bankastjóra
fyrir áburð hans á þá um, að þeir hefðu
gefið rannsóknarnefnd alþingis 1911
»falskac skýrslu.
Mál þetta var dæmt 1 undirrétti í
sumar (29. júlí), meiðyrðin ómerkt en
Tr. G. dæmdur í 40 kr. sekt auk
málskostnaðar.
Sjálfur hafði Tr. G. krafist sýknunar
m. a. af þeirri ástæðu, að skýrslan sé
stíluð til rannsóknarnefndarinnar,
»sem samkv. 22. gr. stj.skr. hefði átt
heimting á, að hann bæri vitni eftir
beztu sannfæringu, og gæti það þvi
ekki orðið til áfellis sér,. þó svo yrði
álitið að ummæli þessi væru meiðyrði
í garð stefnendac (bankastjóra).
Segir dómari í forsendum dómsins,
að taka verði tillit til ofangreindra
atvika og mun þar að leita ástæðu
til þess, að sektin hefir eigi verið
gerð hærri.
Lðgfræðisleiðbeiningar
veita lögfræðisprófessorar háskólans
almenningi ókeypis í vetur hvern
virkan laugardag frá kl. 7—8 síðd. í
alþingishúsinu.
Yms erlend tiðindi.
Fær Vilhjálmnr Þýzkalandskeisari
friðarverðlaan Nóbels?
Wheeler, formnður háskólans í Kali-
forníu, hefir haldið ræðu þar sem hann
stingur upp á að Nóbelsverðlaunin
verði veitt Þýzkalandskeisara, sem hafi
gert þýzka herinn á 2 5 árum að mikils-
verðúm lið í alheimsfriðnum, án þess
þó að hafa hagnýtt sér hann til ófriðar.
Fyrsti kven lögmaður á ítaliu. Ung
ítölsk stúlka, Theresa Labriola að nafni,
hefir lokið lögfræðisnámi sinu með af-
brigðum og komist í lögmannatölu
Rómaborgar. Hún er fyrsti kven-lög-
maður á Ítalíu. ítalska lögmannasam-
bandið vildi ekki í fyrstu veita henni
leyfi til að flytja mál. En atorka henn-
ar vann bug á öllurn erfiðleikum, og
brátt mun gefast tækifæri til að hlusta
á hana í réttarsalnum í Róm.
»Svarta höndin*. Amerisk blöð
skýra frá að Svarta höndin heimti að
Rockefeller greiði þeim út stóra fjár-
hæð í síðasta lagi 12. september, og
ef miljarðamaðurinn gangi ekki að því,
muni sonur hans og sonarbörn verða
myrt. — Varnarlið og lögregla gætir
bústaðar Rockefellers nótt og dag.
-----------
Gjahlkeramálið.
Hinn skipaði dómari Sigurður Ólafs-
son sýslum. hélt rétt i því á mið-
vikudag. Var þar afhent varnarskjal
Eggerts Claessen og málið síðan tekið
til dóms.
Sigurður sýslumaður fór austur með
málsskjölin í gærdag.
Það er mikið verk fyrir ókunnugan
mann að kynna sér þetta mikla mál
og líður sjálfsagt langur timi unz
dómur verður uppkveðinn.
Nýr umboðsmaður.
Magnús Blöndal hreppstjóri i Stykk-
ishólmi er skipaður umboðsmaður fyr-
ir Arnarstapa- Skógarstrandar- og
Hallbjarnareyrarumboð.