Ísafold - 28.09.1912, Blaðsíða 2

236
I8AF0LD
líka sögur, eða litlu betri, mætti segja
á hverju ári og af flestnm skipum
hér við land, þegar sjómenn vorir eru
á ferðinni, margir saman.
Sjómenn vorir hafa á sér sæmdar-
orð fyrir að þeir séu góðir fiskimenn.
Þeir ættu helzt að reyna lika að sýna
það, áður en áfengisbannið kemst á,
að þeir taki öðrum sjómönnum fram
í því að forðast ofnautn áfengra
drykkja.
---------
Brl. símíregnir.
Khöfn 2,/9 '12.
Ófriður á Balkanskaga.
OJriðarhorJtir á Balkanskaga Jara
vaxandi. Búlgarar og Tyrkir víghúnir.
Smdorustur daglega.
Frá Marokko.
Soldáninn í Marokko, Mulai Hajid,
kom lil Frakklands í miðjum f. m.
og hafði þá skilað af sér soldánstign-
inni í hendur yngrl bróður sínum,
Mulai YusseJ; Mulai Hafid vildi sjálf-
ur losna úr tigninni, hefir víst ekki
þótt staðan með öllu óhættuleg, og
næðissamara að þiggja 375,000 franka
eftirlaun, er franska ríkið greiðir hon-
um. Og svo hafði hann ekki verið
blásnauður fyrir, því rakað hafði hann
saman miljónum þessi 4 ár, sem hann
sat á veldisstóli. Þykir Frökkum
hann eyðslusamur og stórgjöfull með
afbrigðum, en þó ætti hann ekki að
skorta fé fyrst um sinn.
Soldánstignin i Marokko er reyndar
ekki nema nafnið eitt, því eftir samn-
ingi þeim, er Mulai Hafid gerði við
Frakka i marzmánuði síðastliðnum,
ráða þeir yfir landinu og telja þeir
Marokko upp frá því með nýlendum
sinum. Hafa þeir þar eignast land
jafnstórt Frakklandi, en fáment er
þar fremur, íbúarnir ekki nema 7—8
miljónir. Stærst borg þar í landi er
Fez með um 100,000 íbúa. Þar hefir
soldán aðsetur sitt. Næststærsti bær-
inn heitir Marakech, um 50 mílar
suðvestur frá Fez; íbúar um 60 þús-
und. Er það hinn forni höfuðstaður
landsins.
En síðan Frakkar köstuðu vernd
sinni á Marokko, sem svo er kallað,
hafa þeir átt þar í sífeldum ófriði
við landsmenn og veitir þeim örðugt
að friða landið, þó lítill vafi sé á að
þeim takist það um síðir. Fyrst áttu
þeir i orustum við landsbúa í nánd
við Fez, en er landið þar umhverfis
var orðið sæmilega friðað, reis upp
einn af höfðingjum landsins, El Heiba
að nafni, og lét taka sig til soldáns i
Marakech og hafði hann þá borg og
allmikið land umhverfis á valdi sínu.
Síðustu fregnir segja þó að Frakk-
ar hafi tekið Marakeck aftur, en E1
Heiba komst undan á flótta. Vissu
menn ógjörla hvar hann mundi hafast
við, eða hvort honum muni takast að
safna um sig hersveitum í annað
sinn.
Settir læknar.
Héraðslæknir Gísli Pétursson á
Húsavík er settur til að þjóna Öxar-
fjarðarlæknishéraði og Ólafur Ó. Lár-
usson, læknir í Fljótsdalshéraði, til að
þjóna Hróarstunguhéraði, ásamt em-
bættum sínum.
Guðmundur læknir Guðfinnsson er
settur læknir í Rangárhéraði frá 1.
n. m.
íslenzkur botnvörpungur
sektaður. í nótt var Snorri
Sturluson, botnvörpungur miljónarfé-
lagsins tekinn í landhelgi út undan
Garðinum. Valurinn fór út í gær-
kveldi seint og kom að Snorra í
morgun kl. 5. Hafði hann svo með
sér hingað inn á höfn. Málið var
tekið fyrir í morgun. Sektin var gerð
1400 kr., og afli (3 daga) og veiðar-
færi upptæk.
Þetta er annað sinni, sem íslenzkur
botnvörpungur er tekinn í landhelgi.
Hefir einu sinni áður komið fyrir
sama skipið. Þá réð fyrir því Björn
Ólafsson, en nú Páll Matthíasson.
Vandaðar vörur Verzlunin Björn Kristjánsson
SJÖLIN alkunnu, um 20° tíma með o afslætti HeykjaviK Vefnaðarvörur ITláíningarvörur Pappír og Hifföng Leður og SAinn
Odýrar vörur V. B. K. föSt" vörur eru viðurkendar þær beztu.
Ýms erlend tíðindi.
Uppskerubrestur. Skemdir á ökr-
um hafa orðið mjög miklar af rign-
ingum víða í Norðurálfu. í Dan-
mörku einni er skaðinn metinn marg-
ar miljónir og i Svíþjóð voru fjölda-
margir hermenn sendir heim úr her-
þjónustu; til þess að hjálpa til við
uppskeruna, svo óvænlega þótti þar
áhorfast.
Kvenréttindakonurnar ensku eru
ekki af baki dotnar. Nýlega ætluðu
þær að gera aðsúg að Asquith yfirráð-
gjafa, er hann gengi til kirkju ásamt
konunginum. Þetta fórst þó fyrir,
því Asquith slepti kirkjugöngunni og
brá sér í ferð.
Ráðgjafarnir ensku halda að sögn
ferðum sínum leyndum, til þess að
lenda ekki í greipum á kvenréttinda-
konunum.
Ofriðarskraf. Enskt stórblað Ob-
server hefir nýlega rætt um það, hve
afarmikla þýðingu Danmörk gæti haft
í næsta ófriðinum, milli Englendinga
og Þjóðverja, á líkan hátt og þýzki
hershöfðinginn gerði í bók þeirri, er
skýrt var frá hér i blaðinu fyrir
skemstu. Blaðið getur þess að ef
Þjóðverjar tækju Færeyjar og ísland,
gætu þeir sótt England þaðan heim
á herskipum sínum, svo við þvi þurfi
Englendingar líka að sjá í væntanleg-
um óíriði þessara stórþjóða.
------------------
Lotterí-Sögin.
Sýnt er það að ýmsir Danir hafa
góðan hug á því að ónýta lotterí-lögin
frá siðasta þingi, stuðla til þess að
þeim verði neitað konunglegrar stað-
festingar.
Einhver Qvidam, sem ritar um ís-
lenzk mál í Politiken og annars af
lítilli góðgirni, gerir þau að umtals-
efni þar í blaðinu og leggur allfast á
móti þeim.
Höfundurinn reynir að nota ákvæði
laganna um stimpilgjald af seðlunum
sem synjunar átyllu, en orð hans um
það sýnast vera meinlaust og mark-
laust rugl.
En auk þess vitnar hann til danskra
laga, um Klasselotteri Dana, er banni
al anden Foranstaltning aj Lotterispil
her i Riget (allar aðrar ráðstafanir til
lotteri-spilunar hér í ríkinu). En þar
sem þau vansmíði urðu á lagasetn-
ingunni, að ákveðið var að seðladrættir
færu fram í Kaupmannahöfn, telur
hann engin tvímæli á að hin íslenzku
lögin ríði í bág við dönsku lögin.
Gerir hann ráð fyrir að danska þingið
heimti skýrslu um málið þegar er
það kemur saman, í byrjun næsta
mánaðar.
Kjotskodunarlæknar.
Þeir eru tilnefndir þrír af stjórnar-
ráðinu, samkvæmt fyrirmælum laga
frá síðasta þingi, þótt lögir séu ekki
ennþá staðfest. Það eru þeir Gísli
Pétursson á Húsavík, Jón Jónsson á
Blönduósi og Júlíus Halldórsson í
Reykjavík.
Mótorbátur milli landa.
Kosningin í Vestur-Isafjarðarsýslu.
Hingað kom í morgun mótorbátur
Jrá Borgundarhólmi.
Hann er eign Schou steinhöggvara,
en hann kvað ætla að selja bátinn til
Keflavíkur.
Þessi bátur hefir verið 18 daga á
leiðinni frá Danmörku og voru menn
orðnir hálfhræddir um hann.
Töfinni olli 5 daga stormur, er
báturinn hrepti í Norðursjónum, rak
þá upp undir Noregsstrendur.
Annars hefir ekkert á bjátað, bátur-
inn haldið leið sína viðstöðulaust.
Þeir voru þrír skipverjar og láta
þeir vel yfir ferðinni.
Báturinn gengur fyrir 12 hesta vél
og fer 5—6 mílur á vöku. Það sögðu
þeir er vit hafa á, að þessi bátur sé
ljómandi góður að frágangi öllum og
hið rennilegasta skip.
Þetta er annar mótorbáturinn á
þessu sumri, er vogar sér yfir norð-
urhöfin — hinn báturinn kom í ágúst-
mánuði frá Gautaborg.
Starfsmanni vikið frá.
Eggert Stefánssyni símritara hefir
á ný verið vikið frá símritarastarfinu.
Reyndar var þetta gert fyrir nokkr-
um árum síðan, fyrir fölsun á sím-
skeyti, eða öllu heldur, sú yfirsjón
hans þá reið baggamuninn.
En í stjórnartið fyrv. ráðherra var
Eggert aftur hleypt að símaþjónustu,
fyrst á Siglufirði og siðan á Seyðis-
firði. Skrykkjótt hafði gengið fyrir
honum að rækja skyldur sínar, og
loks var hann rekinn nýlega fýrir að
falsa nafn yfirboðara sins undir sím-
skeyti, er hann sendi án vitundar
hans.
Grár leikur.
Sláturfélag Suðurlands hefir orðið
fyrir gráum leik. Atti það von á
skipi hingað frá Bretlandi, 23. þ. m.
til þess að taka hjá því 200,000 pund
af nýju keti, er herra Chr. B. Eyjóljs-
son hafði samið um við félagið að
selja sér. Skýrði hann svo frá, áður
en hann fór héðan til útlanda, að
ketið væri selt og skip fengið til að
sækja það, en lofaði að senda sím-
skeyti hingað þegar skipið færi af
stað. Sláturfélagið hefir enn ekkert
skeyti fengið frá Chr. B. Eyjólfsson,
þótt skipið ætti að vera hingað kom-
ið fyrir löngu. Ekki hefir félagið
heldur getað spurt upp hvar hann er
niður kominn, þó tilraun hafi gert til
þess. Er þá líklegt að ekki verði
meira um þessa ketsölu að þessu
sinni.
Bakar þetta félaginu fjártjón og
óhagræði. Þegar fréttist um þessa
ketsölu, töldu ýmsir bæjarbúar van-
séð að þeir gætu fengið ket til vetr-
arins hjá félaginu og leituðu því í
aðrar áttir.
Prestsvígsla.
Á tnorgun verður cand. theol. Vig-
fús Ingvar Sigurðsson vígður í dóm-
kirkjunni af herra Þórhalli.
Haraldur Níelsson prófessor lýsir
vígslu.
Vigfús er settur prestur að Desjar-
mýri.
Isafold hafa í sumar borist ýmsar
greinar úr Vestur-ísafjarðarsýslu um
úrskurð þingsins um kosningarkæru
þaðan úr sýslu,og allar hafa þær verið
mjög á einn veg, þrungnar af óánægju
yfir gjörræði þingsins í þessu máli.
Við þessu verður að vísu ekki gert
úr þessu; þingið feldi dóm, sem ekki
verður raskað. Þó þykir ísaf. rétt að
birta eina af þessum greinum, ekki
sízt í þeirri von að það mætti verða
stjórninni hvöt til þess að íhuga kosn-
ingarlögin af nýju og orða þau svo
að siður yrði þræta um skilning á þeim,
hvenær sem eitthvað ber út af um
rétta aðferð kjósenda við kosningar.
Greinin hljóðar svo:
Hve miklir gallar skyldu þurfa að
vera á þingm. kosningu til þess að
alþingi íslendinga, eins og það er skip-
að nú, taki hana ekki gilda?
Þessi spurning hefir mörgum kjós-
enda komið í huga síðan fréttist um
hinn dásamlega úrskurð, sem þingið
feldi um kosninguna í Vestur-ísafj.-
sýslu. — Margir hér voru svo djarfir,
að gjöra sér vonir um, að þingið
mundi ógíida kosninguna og láta fara
fram kosningu á ný, því það var það
eina rétta eins og ástatt var, en hin-
um harðsnúna meirihluta hefir sýnst
annað, og hví skyldu kjósendur þá
ekki þegja? Því ekki er svo sem að
efa það, að þessi meirihluti hefir
viljað líta hlutdrægnislaust á þetta mál,
ekki síður en hinn sjálfkjörni þing-
maður minnihlata kjósenda í Vestur-
ísafjarðarsýslu hefir frá því fyrsta gjört
í þessu máli — eftir hans eigin frá-
sögn i þingsalnum — og umsögn
hans hefir hinn réttsýni meirihluti
metið meira en kæru og umsögn mik-
ils meirihluta kjósenda, sem bygð er
á nægum sönnunum, sem skýrt mundi
koma í ljós, ef — eins og rétt og
maklegt væri — hafin væri rannsókn
út af þessari kosningu og framkomu
minnihluta þingmannsins og sumra
flokksmanna hans; en það er ekki
auðhlaupið að því að leiða sannleik-
ann í ljós, þegar löggjafarþing þjóð-
arinnar með hóp af dómurum og lög-
lærðum innanborðs, virðist vilja halda
hlífisskildi yfir jafnmiklum göllum og
voru á áðurnefndri kosningu og virða
að engu umsögn fjölda kjósenda. Rétt
er að athuga dálítið gang málsins; ef
til vill getur það orðið til góðs eftir-
leiðis.
Af 276 greiddum atkvæðum voru
að sögn 50 seðlar dæmdir ógildir og
þar af nærri helmingur vegna brot-
anna; af gildum atkv. — eftir dómi
meiri hluta yfirkjörstjórnar átti Matth.
114 en Kr. Dan. 112, en af þeim
margbrotnu átti Kr. Dan. mikinn
meirihluta og sömuleiðis meirihluta
af hinum öðrum ógildu seðlum og
er þá bersýnilegt, að hann hafði fengið
talsvert fleiri greidd atkv. en Matthías
og virðist það út af fyrir sig hefði
átt að vera næg ástæða til þess að
ógilda kosninguna, ef ekki á að inn-
leiða þá nýung alment — nú á þess
um tímum — að þingið verði skipað
þingmönnum. kosnum af minnihluta
kjósenda í hverju kjördæmi. Hljóð-
bært vai það strax eftir kosninguna,
að margir seðlar hefðu tvíbrotist í
Önundarfirði og Súgandafirði og fylgdi
strax með þeirri fregn, að þeir mundu
flestir hafa verið frá kjósendum sr. Kr.,
og óvanalega ófróður hefir Matthías
veiið þá, hafi hann ekkert heyrt um
þetta, með því lika að nokkrir dagar
liðu frá kosningunni, þar til opnaðir
voru atkvæðakassar, og gafst því timi
til að láta þetta herast og ræða um
það, enda trúlegt að það hafi verið
gjört af þeim, sem töldu það geta
haft áhrif á úrslit kosningarinnar, og
grunur manna er, að meirihluti yfir-
kjörstjórnar, Matth. og hinn tryggi
fylgdarmaður hans, Kristinn Guðlaugs-
son, hafi verið búnir að ráða ráðum
sínum um þetta áður en þeir mættu
á kjörstjórnarfundi og kassarnir voru
opnaðir, enda fylgdust þeir að til ísa-
fjarðar og hafa haft góðan tíma og
næði til skrafs og ráðagjörða. En
mjög kynleg er breyting sú, sem áður
nefndur Kr. Guðl. hefir tekið síðan
1908, með skilning á kosningarlög-
unum, ekki ógreindari en hann er,
því telja má víst, að hann þá (’o8),
er hann mætti í fyrsta sinni sem yfir-
kjörstj.maður við talning atkvæða, hafi
verið búinn að ihuga skyldur sínar
við þetta starf, og hvað það væri sem
atbuga þyrfti. Eg tel líka sjálfsagt að
hann hafi vitað, þegar hann hlaut
þetta starf, að hann átti ekki að mæta
sem talsmaður neins sérstaks þingm,-
efnis. En hvað eiga menn að halda?
1908 koma fram við talningu atkvæða
í V.-ísafjarðarsýslu tví- eða margbrotnir
seðlar, og enginn viðstaddur hreyfir
því að gjöra þá ógilda, ekki einu sinni
Kr. Guðl., maðurinn, sem við næstu
kosningu á eftir greiðir atkvæði með
því að ógilda slíka seðla. Hvað finst
sanngjörnum mönnum um slíka fram-
komu? Það lítur ekki út fyrir að
meirihluta þingsins hafi þótt neítt
grunsamt við slíka framkomu.
Skyldu blessaðir dómararnir, sem á
þingi setja og til heyra þessum meiri
hluta, vera svona mildir og óathugulir
um ýms atvik, er snerta mál þau, er
þeir fjalla um heima fyrir — og ólærð-
um mönnum þykja máli skifta?
Það er vonandi, að V.-ísafj.s. verði
ekki svo óheppin að fá þessa áður
nefnda menn aftur í yfirkjörstjórn,
því þess skal getið, að sýslunefndin
endurkaus þá ekki.
Framkoma undirkjörstjórna var mjög
misjöfn í kjördæminu. I vesturhrepp-
unum var þess vandlega gætt að tví-
brotnir seðlar væru ekki látnir í kass-
ana. í Mosvallahreppi var framkoma
undirkjörstjórnar slík, að sögn, að
ótrúlegt er að þvílíkt skuli liðið óátalið.
Hvað segi eg. Þingið er búið að
taka alt þetta gilt — þessi kjörstjórn
hefir ekki þekkingu á að dæma um,
hvort seðlarnir megi vera tvíbrotnir
og lætur það óátalið þó kjósendur
komi með tvíbrotna seðla, og fyrir
bragðið eru hlutaðeigandi kjósendur
sviftir atkvæði. Er þetta réttlæti?
Það er sárt að þessi meirihluti
þingsins skuli ekki eiga yfir sér dóm-
stól, sem dæmi um slíka úrskurði sem
þenna. En hvers væri reyndar að
vænta, ef dómendur í þeim dómstóli
væru af sama sauðahúsi?
Sannfrétt er það, að víða d landinu
voru tvíbrotnir seðlar teknir gildir og
það hjá þessum meirihluta mönnum
sumum, en þeir hafa verið búnir að
gleyma því, þegar þeir greiddu atkvæði
um kosningu Matth.
Það er ótrúlegt að þessir góðu herr-
ar hafi allir góða samvizku eftir slíka
framkomu, — halda hlífisskildi yfir
hlutdrægnislegri framkomu meirihluta
yfirkjörstjórnar og einskis virða kæru
og kröfu meirihluta kjósenda, sem
hljóta þó að ráða mestu um hvern
þeir vilja hafa fyrir þingmann.
Mér er nær að halda að flestir hlut-
aðeigendur, bæði kjósendur Kr. Dan.
og Matth., hefðu gjört sig ánægða
með að kosið yrði aftur, enda hefði
svo átt að vera, og kjósendum engin
þægð í að meirihluti þingsins skipi
þeim þingmann. Og betra hefði verið
að láta kjördæmið vera þingmanns
laust, en fella slíkan úrskurð, eins og
málsvextir voru, og láta svo kjördæmið
burðast með minnihluta þingmann.
Skyldi það ekki vera einsdæmi í sögu
þjóðræðislandanna ?
Þeir hafa hugsað að betra væri fyrir
kjördæmið að veifað væri röngu tré
en engu. Má vera að það hafi líka
verið vorkunsemi við Matth., að láta
hann ekki fara fýluferð suður. Hann
er líka gamall og dyggur flokksbróðir
og það viðurkenningarvert á einhvern
hátt.
Ekki er tími nú að athuga ræður
þingmanna í þessu máli, en margt er
eftirtektarvert í þeim, ekki sízt um-
mæli og rökfærsla sumra lögfræðing-
anna, en almenningur getur lesið þær
í þingtíðindunum.
Hér skal ekki farið lengra út í þetta
mál, en sennilega eru kjósendur ekki
strax búnir að gleyma framkomu
Matth. og meiri hluta þingsins í þessu
máli, ogf ekki ólíklegt að það komi
bezt í ljós við næstu kosningar.
Kjósandi í V.-lsaJj.sýslu.
------->+«-------
Frá furöuströndum.
Með þessum aðaltitli flytur ísafold,
fyrst um sinn, þegar rúm leyfir, frá-
sögur utn ýms dulræn efni. Frá út-
löndum verða þær einar sögur tekn-
ar, sem birzt hafa þar í mikilsmetn-
um tímaritum og fullar sannanir eru
taldar fyrir, að gerzt hafi.
Mjög væri ánægjulegt að geta líka
flutt sögur um dulræna viðburði héð-
an heiman frá íslandi, er gerzt hafa
nýlega, og verður þeim tekið með
þökkum, en þess verður að gæta, að
frásögnin sé bæði nákvæm og áreiðan-
leg.