Ísafold - 12.10.1912, Blaðsíða 2

246
ISAFOLD
Hajlí
r
Bll^Pi
1
1 Reinb. Tfndersson.
mmm Jiornið á Jióíeí Ísíand.
Nýkomið mikið úrval af
cTlýtizRu Jaiaofnum
í alfatnaði, yfirfrakka og stakar buxur.
Ennfremur er nú afarmikið úrval af
%3tegnRápum
af beztu gerð.
Altaf er nægilegt úrval af
cTCötíum og tJCufum,
og munið að hvetgi annarsstaðar í bænum geta menn fengið
hattana lagaða eftir höfðinu.
cVáísíau og Síjsi,
og alt annað, er að klæðnaði lýtur.
Tivergi er beira að verzía, því f)ér er aíf vandaðasf og ódýrasf effir
gseðttm. Jiomið, meðan úr nægu er að vefja, í
Jiornið á Jióíeí Ísíand.
Reinh. Jfndersson.
0
1
1
0
H
^g]f^f^iin=niT=nre^Hræ^lll^sirairBl[^Í]gÍll
’ Nýjasta nýung!
Síðasta vika útsölunnar
hjá
Árna Eiríkssyni.
Austurstræti 6,
Óveujuleg vildarkjör, auk fullkomins
útsöluafsl áttar.
Skoðið gluggana vandlega
og gjörið svo vel að líta inn.
s Reynslan er ólýgnust!
14. okt. — — 20, okt
!DCDD O
Sænska ríkið hefir keypt einkaleyfið
af honum fyrir Svíþjóð og félag, með
töluverðu rekstursfé, hefir verið stofn-
að, til þess að verzla með einkaleyfið
í öðrum ríkjum.
PanamaskurBurinn. Líklegt þykir | m*
að hann verði opnaður 1914, en að ; fl|||||| Q€|||n|||||
hann verði skipgengur fyrir smasrri IvUw vflUUMIII
skip þegar á næsta ári. Verkinu er
að sögn flýtt svo sem frekast má vera. verður slátrað
1
Jiæra
konaf
Þú ættir að kaupa
nærfötin barnanna þinna
í Vöruhúsinu, því þar
færðu áreiðanlega hinar
ágætu józku ullarvörur,
og þær endast lengst
og kosta minst
í Vöruhúsinu.»
Deilan um Danmörku. Bæði Eng-
lendingar og Þjóðverjar vilja vera vinir
Dana, ef til ófriðar dregur með þess-
um stórveldum. Út af grein í ensku
blaði, sem getið var um nýlega hér í
blaðinu, lýsti forsætisráðherrann danski
yfir því, á þingi Dana, að stjómin
teldi það skyldu sína að verja hlut-
leysi Danmerkur eftir fremsta megni,
ef til ófriðar drægi. Enska blaðið Pall
Mall ritar langa grein út af þessari
ræðu forsætisráðherrans og telur allar
sjálfstæðisvonir Dana bundnar við Eng-
land. Þjóðverjar stefni að því marki
að gera Danmörku að hluta af þýzka
ríkinu. Jafnframt játar höf. því, að
Danmörk mundi hafa fjármuna-hagnað
af sambandi við Þýzkaland, en Þjóð-
verjar stórkostlegan hagnað í ófriði.
Eystrasalt yrði þýzkt haf, en frá Fær-
eyjum og íslandi ættu Þjóðverjar opna
leið að útsænum.
búa til að lesa hana. Höf. hennar er
prestur og af prestum kominn f ættir
fram. Kostir og galiar hennar sverja
sig og í prestaættina. Hann hrífur
meir með eldmóð og afli mælsku sinn-
ar og andagiftar, en hann sannfæri
með rökum. Hann rannsakar ekki,
hann prédikar. Hann lofsyngur t. d ein-
falda gleði — af þvi geta menn séð,
að hann predikar ekki neinn mein-
læta-lifnað. — En hann rannsakar ekki
þau sálarlög, er gleðin hlýðir og hlítir.
Hann er predikari. Þótt lesendurnir
vissu ekki, að höf. væri prestur, myndu
flestir þeirra geta sér þess til. Bókin er
óslitin siðaprédikun frá uppafi til enda.
Því er ekki að leyna, að þess konar
bækur eru oft leiðinlegar og lítið á
þeim að græða. Þær prédika oftast
um það eitt, er flestir vita, þótt þá
bresti þrek og þrótt til að breyta sam-
kvæmt þvi. Enginn þekkir t. d. betur
skaðsemi ofdrykkjunnar en greindur
ofdrykkjumaður— og bindindisprédik-
anirnar flytja honum sjaldnast nýjan
fróðleik um það efni. En marga
vanhagar um að vita — og finna
sáran til þess —, hvernig þeir eigi
að ná taumhaldi á fýstum sínum.
»Hvernig á eg að breyta, svo að
eg eignist eilíft líf?«, var spurt forð-
um. »Hvernig á eg að laga sjálfan
mig, gera úr mér skárri mann?*, hefi
eg heyrt menn spyrja. Þetta kenna
flestir siðprédikarar vorra tíma ekkert
Dæmafátt hneyksli
í ungverska þinginu.
Áflog og ryskingar.
Lögreglunni hleypt á þingið.
Vafalaust rekur menn minni til þess
hins mikla þinghneykslis, er gerðist á
þingi Ungverja snemma í sumar, er
skammbyssuskotin dundu í þingsaln-
i um og forsetahum Stefdni Tisza greifa
var tilræði veitt af Kovacz þingmanni.
Svo stóð á þeim íniklu ærslum, að
andófsflokkurinn þóttist megnasta gjör-
ræði beittur, er varnarlögin voru keyrð
gegnum þingið i trássi við þingsköp,
en í skjóli ofbeldis og lögbrota, að
um. Þeir sýna að eins nokkra sið-
ferðistinda, er flestir sjá, fara mörgum
orðum um, að þangað eigi að stefna,
en vísa ekki neinn veg upp eftir brött-
um og torsóttum hlíðunum, veita enga
tilsögn í, hvernig ná eigi taumhaldi á
æstum ástríðum. Eg þekki að eins einn
rithöfund, er það gerir, William James,
sálarfræðinginn mikla, og leyfi eg
mér að benda kennurum og náms-
mönnum þessa lands á bók eftir hann,
Talks to Teachers on Psychologi:
and to Students on Some of Lifes Ideals,
er eg hygg, að komið gæti þeim og
innra liferni þeirra og starfsemi að
gagni, ef þeir læsu hana. Hann sýnir
veginn upp eftir brekkunum, hann
segir, hvernig taka eigi í tauminn á
girndum og tilhneigingum, hvar og
hve fast taumhaldið á þeim eigi að
vera, svo að þær fari jafnhratt eða jafn-
hægt og á sama gangi og vilji vor
vill. Wagner er ekki jafnoki hans.
En hann er samt flestum sið-
kennendum, er eg þekki, snjallari og
merkilegri. Hann er gerhugall um
mannseðlið og mannlífið. í bók hans
úir og grúir af góðum athugunum
og athugasemdum. Einhver þarfasta
og bezta hugvekjan i henni þykir
mérkaflinn um leynidygðirnar. Flest-
ir berum vér betra skyn á bresti
bræðra vorra og granna en atgervi
þeirra og mannkosti. í þessum kafla
leiðir höf. því lesendur sína upp á
í næstu viku
við verzlun mína.
Sicjcjzir cKoJason.
því er hann taldi. Þeim róstum lauk
þann veg, að mjög mörgum þing-
mönnum var vísað frá fundum, æði
langan tíma, fyrir friðspell við þingið.
Þetta var skömmu áður en þingi
sleit, og gjörðust þá eigi frekari tíð-
indi að sinni.
En þess sögulegri urðu atburðirnir
á fyrstu þingfundunum í haust, 17. og
18. sept.
Það þótti að vísu við búið, að minni-
hlutinn mundi eigi haga sér eins og
mús undir fjalaketti, eftir tíðindin í
sumar. En við öðrum eins dunum
og dynkjum og raun varð á, munu þó
fæstir hafa búist. Kvað svo ramt að,
sjónarhól, er margir þeirra hafa sjald-
an fótum stigið, og þaðan líta þeir
marga fegurð og dásemd, er þeir hafa
ekki fyrr veitt eftirtekt. Hann sýnir
með gnótt glöggra dæma, hve góð-
semi, hjálpfýsi, ósérhlífni, starfsþol,
iðni og elja leynist þar, er menn sizt
varir, bæði hjá meykerlingum, saka-
mönnum og fangavörðum, kennurum
og kwislukonum, auðmönnum og vís-
indamönnum. Hver lína andar hér
mannúð og meðaumkun með þeim,
er skorinn skamt hafa borið úr býtum
við lífsins borð. — Það sakar og ekki,
þótt sumir höfðingjarnir hér læsu vel og
rækilega kaflann um drambið, því að
nóg er hér af slíku, þrátt fyrir marg-
ar ágætar undantekningar.
Höf. er að visu sumstaðar fullmik-
iil eyðsluseggur á orð og blek, sem
prestana hendir stundum. En hann
cr líka andrfkur að marki, auðugur að
n yndum og líkingum og hittinn i lýs
i gum. Takið t. d. eftir, hvað hann
segir um drambið: Það »gerir úr mann-
inum broddgölt, sem ekki getur komið
svo við aðra, að særi þá ekki«.
1 stíl hans býr bæði kraftur og hlýja,
cí' hrífa lesendurna.
Eg get að vísu ekki skorið úr, hve
nákvæm þýðingin er. En hún ber á
sér þann íslenzkublæ, að m*nn taka
alls ekki eftir, að hún sé þýdd. Sá
hefir ekki litið vald á íslenzku máli,
er getur látið jafnþýðar tilfinningar
speglast í þvi og þýðanda hefir tekist.
að erlend blöð telja þingfundinn 17.
sept. verið hafa mestan róstu- og há-
vaðafund, sem sögur fari af i þing-
sögu heimsins.
Þegar Tisza greifi kom inn í þing-
salinn um morguninn þann 17. sept.
og gekk til forsetasætis, byrjaði at-
gangurinn. Minnihlutinn hóf þá að
hrópa og æpa með þeim dómadags-
hávaða, að ekki heyrðist aukatekið orð
til forseta. »Þralmenni, porpari, tnann-
hundur« glumdi við hvarvetna um
salinn frá minnihlutanum. Og er
yfirráðherrann, von Lukacs, sýndi sig,
hófust enn meiri ófarnaðaróp að hon-
um.
Við ópin og sköllin bættust svo
von bráðar áflog og ryskingar, aðal-
lega milli Karolyi greifa og nokkurra
stjórnarþingmanna.
A þessu gekk rúma klukkustund.
Þá var fundi frestað. Það hlé notaði
Og allur er stíllinn hinn kennimannleg-
asti Manni dettur ósjálfráttí hug, að þýð-
andinn er prestsson og á sæg af prest-
um í ætt sinni eins og höf. Málið er
lipurt og látlaust, smekkvíslegt og lif-
andi, hvergi torf né tilgerð í því.
Margir hefðu samt kunnað betur við,
að hann hefði kallað hana »Einfalt líf-
erni«, en ekki »Einfalt Hf«.
Lífið hér á landi, að minsta kosti
í sjóþorpum og kauptúnum, gerist nú
Iieimskulega dýrt, svo að þjóðinni
stendur voði af því í mörgum grein-
um, bæði andlegri menning hennar
og vellíðan. Væri slíkt efni í miklar
rannsóknir og langa ritgerð. Menn
sækjast og eftir margs konar hé-
góma og heimskuprjáli, hér ekki síð-
ur en annarstaðar. Hér er því engin
vanþörf á hugvekjum, er brýni fyrir
þjóðinni sparnað og einfeldni í hegðun
og háttum. Mönnum er því ráðandi
til að lesa þessa bók og ihuga kenn-
ingar hennar. Að vísu geri eg mér
ekki miklar vonir þess, að hún fái
töfrað lesendurna svo, að þeir taki
upp nýbreytni og nýtt líferni sam-
kvæmt hugsjónum höf. Það tekst
fæstum bókum. Það er við ramman
reip að draga, er breyta á mannleg-
um tilfinningum og þörfum, því að
þær eru næsta íhaldssamar. En ann-
að gagn gerir hún áreiðanlega, ef hún
er vel lesin: Þótt hún flytji hugsandi
mönnum og lesnum ekki mörg sann-
indi, er þeim eru ný, festir hún þeim
í minni mælistiku, er þeim gleymist
oftast að nota í mati sínu á mönn-
um og siðvenjum. Þessi mælistika er
»einfalt« og óbrotið líferni.
Sigurður Guðmundsson.
minnihlutinn til þess að viða að sér
flautum, bumbum, lúðrum, vekjara-
klukkum o. fl. til þess að gjöra nú
sem allra mestan hávaða og skratta-
gang, og er fundur var settur aftur
hófst svo ferlegur grenjandi af öilum
þessum »hljóðfærum«, að engu tauti
varð við komið, og varð enn að fresta
fundi, er hann hafði staðið ix/2 klst.
án þess að heyrðist mannsins mál.
í þriðja sinni reyndi forseti enn af nýju
að skjóta á fundi, en alt fór á sömu
leið.
Þá tók Tisza greifi það til bragðs,
að kalla á lögregluna. 100 lögreglu-
þjónar ruddust inn í þingsalinn, og er
sú hin fríða íylking var þangað komin,
beindi forseti áskorun til óróaseggj-
anna um að ganga af fundi af frjáls-
um vilja, ella mundu þeir l”átnir út
með valdi. Þeim áskorunum var tekið
með skömmum einum og háði. Lög-
regluþjónarnir bjuggust þá til að leggja
hendur á andófsmenn, og tókst þá
hrein og bein orusta milli lögreglunn-
ar og minnihlutaþingmanna, með bar-
smiðum, fangbrögðum og vopnabraki.
Sumir lögreglumanna neituðu þó að
leggja hendur á fulltrúa þjóðarinnar í
»friðhelgum reit« — þingsalnum. En
þeirra gætti eigi. Urðu þingmennirnir
ofurliði bornir og dregnir út úr saln-
um.
Svo lauk fyrsta þingdeginum.
En næsta dag kom andófsflokkur-
inn í fylkingu inn í þingsalinn, áður
fundur var settur og byrjuðu þá enn
sömu lætin og daginn áður. Einn
ráðherranna, Beöthy verzlunarmálaráð-
gjafi, komst þá i svo rnikla geðæsing,
aðhann rauk á andófsþingmenn nokkra
með reiddan hnefa og lét höggin dynja
á þeim, og tókust þar grimmustu
áflog. A þessu tiltæki varð hann að
biðja afsökunar síðar um daginn.
Nú kom Tisza inn í salinn og hafði
með sér 100 manna lögreglusveit.
En er minnihlutinn sá það, lét hann
dynja svæsnustu fúkyrði á forseta og
gekk síðan af fundi. Lauk svo róst-
unum í þingsalnum, og var nú tekið
að gera um eftirmálin.
Tillaga kom fram um að vísa 50
þingmönnum minnihlutansfrá 30 næstu
fundum, en 10 frá 15 fundum.
Þetta ætlaði atrdófsflokkurinn ekki
að láta bjóða sér, heldur skera upp
herör um borgina og mótmæla atferli
því, fylktu liði, en þá lét stjórnin það
boð út ganga, að hersveitir mundu