Ísafold - 09.11.1912, Blaðsíða 2

270
18 A F O L D
Nlðursuðuverksmiðjan „ísland“, ísaflrði.
Kaupmetm!
Ef yður er verulegt áhugamál að geðjast viðskiftamönnum yðar, þá
skuluð þér hafa á boðstólum niðursoðnar vörur frá nefndu firma, er hlotið
hefir i. viðurkenningu fyrir vörugæði viða um lönd.
Kaupið hinar lieimsfrægu fiskibollur!
Eflið innlendan iðnað!
Aðalumboð fyrir Reykjavík og nágrenni
H. Benediktsson, Keykjavík.
L
H a g n að
hafið þér af að kaupa
V e fnaðarvörur
allar hjá
V. B. K.
VerzLBjörn Kristjánsson
r
kaflar úr öllum ritum gamla testa-
mentisins nema Kroníkubókunum og
ritum þeirra smærri spámannanna:
Obadja, Nahúms, HabakúksogZefanja,
og er þar alstaðar haldið óbreyttu orð-
færi bibliunnar, að því leyti sem alt
er þar sagt með hennar eigin orðum.
Að eins hafa útgefendur, eins og sjálf-
sagt var, stytt frásögurnar, þar sem
því varð við komið, með því að fella
burtu endurtekningar og orðamergð.
Ennfremur hafa þeir tekið úrvalskafla
úr apokrýfisku bókunum. Þá hafa þeir
orðið að þýða úr frummálinu gríska,
vegna þess að brezka biblíufélagið er
enn með þá undarlegu sérvizku, að
leyfa ekki upptöku apokrýfisku bók-
anna i neina þá biblíuútgáfu, sem það
félag kostar.
Alt heftið ber það með sér, að út-
gefendurnir hafa í öllu tilliti vandað
til þessa verks. Það er þeim til mik-
ils sóma og ber vott um hvorttveggja
í senn: smekkvísi þeirra og næman
skilning á því hvað barnslundinni er
boðlegast. Fyrirsagnirnar, sem þeir
hafa sett fyrir hvern kafla eru flestar
mjög heppilega valdar. Þeim til geðs
og gleði, sem eigi geta felt sig við
útásetningalausa ritdóma, skal eg þó
geta þess, að mér hefði þótt viðkunn-
anlegra, að fyrirsögnin önnur á bls.
142 hefði verið »Esra ritfræðingur*,
en ekki eintómt »Ritfræðingur« og
um leið taka það fram, að sumum
köflunum, einkum úr Samúels-og Kon-
ungabókunum hefði vel mátt sleppa
heildinni að skaðlausu.
í formálanum gera útgefendur grein
þess hvernig þeir hugsa sér bókina
notaða. Hún er ætluð til lesírar, en
ekki til lœrdóms, sem börnunum síð-
an sé hlýtt yfir. Gagnsemi hennar
sem skólabókar verður auðvitað mjög
mikið undir kennaranum komin. —
Hvaða bók verður ekki gagnslaus í
höndum ón)h:s kennara ? En sé kenn-
arinn góður, kunni hann að nota bók-
ina réttilega og benda hörnunum á
gullið og gimsteinana, sem hún hefir
að geyma, þá hefir Barnabiblian ekki
ófyrirsynju verið gefin út. Þá verður
hún áreiðanlega það, sem hún fyrst
og fremst ætti að verða: leiðarvísir
fyrir æskulýðinn til þess að læra það,
sem menn nú alment ekki kunna, —
að lesa bibliuna sjálja sér til gagns og
gleði.
Að »Barnabiblían« verði til þess
smámsaman að »útrýma öllum biblíu-
sagna- og kverlærdómi*, eins og ein-
hversstaðar var tekið fram, — á það
er eg lítt trúaður, hvað sem aðrir
kunna að vera. Eg er sérstaklega
mjög svo hræddur um, að kristin-
dómsnámið fari í handaskolum, ef
kverkenslan legðist niður, slíkan stuðn-
ing sem kverið veitir bæði kennara og
nemendum til að átta sig á sannindum
trúarinnar. — Með þessu er eg hvorki
að draga taurn »utanbókarlærdóms-
ins« né að halda fram »kverunum«,
sem nú tiðkast. Kverunum okkar er
vafalaust ábótavant í mörgu, — en
hver hefir betra að bjóða ? En hvað
sem því líður, þá er Barnabiblían góð
gjöf og þakkarverð í alla staði, og á
erindi inn á hvert kristið heimili þessa
lands. Takist að koma henni þangað
inn, er mikið unnið og þess naumast
langt að bíða, að árangurinn komi í
Ijós, Því að fái æskulýðurinn biblí- 1
j una í hendurnar, kemst hún brátt
! einnig í hendur hinna fullorðnu. En
þá hefir Barnabiblían líka náð tilgangi
sínum og unnið þarft starf og bless-
unarríkt.
J. H.
Frá Balkanskaga.
Hvernig Búlgarar náðu
Kirkkilissa.
Frá því hefir verið sagt í símfrétt
hér í blaðinu, að Búlgarar tóku borg-
ina Kirkkilissa 24. f. m. Er það all-
mikil borg, í austur frá Adrianopel og
íbúar um 16 þúsundir.
í Lundúnablaði einu frá 30. f. m.
er sagt nánar frá atvikum að því. —
Sögumaðurinn er þýzkur læknir úr
sveit Rauða krossins, og var hann
sjálfur sjónarvottur að viðburðunum.
Hann skýrir svo frá:
Það var á sunnudag um nónbiJ að
Zavoff hershöfðingi fekk skipun um
það að gera áhlaup á kastalann við
Kirkilissa. Það starf var engum bleyð-
um hent, því þar sýndist svo hægt
til varnar, að það væri óhemjuleg fífl-
dirfska að ráðast á kastalann.
Eftir fyrsta áhlaupið urðu Búlgarar
að hörfa aftur, og voru þá eltir af
Kúrdum og Tatörum, er beittu hinni
mestu grimd við fótgöngulið Búlgara.
»Þeir (Tyrkir) drápu ekki að eins
hvern einasta óvin, er þeir náðu til,
en þeir misþyrmdu særðum mönnum
og limlestu þá, er teknir höfðu verið
höndum, svo hræðilega og viðbjóðs-
lega, að ekki verður frá því skýrt.
Annað áhlaup var gert á kastalann
og sýndu herforingjar Búlgara þar
frábæra hreysti. Ajram i nafni Búls;-
ara ot? konunqsins, hrópuðu þeir, sund-
ur flakandi af sárum. En alt kom
fyrir ekki. Búlgarar voru aftur hraktir
burtu frá kastalanum.«
Þá varð hlé, og það notaði sveit
Rauða krossins til þess að reyna að
hjálpa særðum mönnum og ryðja or-
ustuvöllinn. Þar gafst að líta ljóta
sjón.
Sögumaður telur þá hafa verið bezt
farna, er drepnir voru þegar í stað.
Þeir höfðu þó komist hjá hinum djöf-
ullegu limlestingum Kúrda. Þúsund-
um saman höfðu særðir menn verið
reistir upp og skorin af þeim nef og
eyru, augun stungin út o. s. frv.
Þó var ákveðið að gera þriðja á-
hlaupið, af því foringjar Búlgara þótt-
ust sjá, að Tyrkir mundu vera nær
uppiskroppa með skotfæri. Fyrir her-
mennina var það lagt að sýna enga
miskunn af sér, og áhlaupinu lauk
með blóðugri höggorustu.
Tyrkir og Búlgarar börðust í ná-
vígi með sverðum, byssustingjum og

rýtingum, æddu hver á annan með
háu öskri, eins og þeir væru sturlaðir,
en kringum þá sprungu sprengikúl-
urnar, er stráð hafði verið þar um, og
urðu mörgum að bana. Þeir sem
voru vopnlausir börðust með hnúum
og hnefum og jafnvpl með tönnun-
um. Margir Búlgarar fundust daginn
eftir á vígvellinum bitnir á barkann
af Kúrdum.
Þetta þriðja áhlaup stóð alla nótt-
ina, en i dögun á mánudaginn höfðu
Búlgarar náð ýmsum virkjum fyrir
utan kastalann. Óteljandi tilraunir voru
gerðar til þess að ná kastalanum sjálf-
um, en engin þeirra tókst.
Zavoff hershöfðingi bauð þá mönn-
um sinum að gera síðustu tilraunina,
og sagði svo fyrir, að þeir skyldu
ekki skjóta, heldur aðeins nota sverð-
in og byssustingina. I þessu áhlaupi
tókst Búlgurum að ná aðalvirkinu og
var þó skotið á þá af mikilli grimd af
Tyrkjum.
Kristnu hermennirnir í kastalanum
gáfust upp, en Múhamedstrúar menn-
irnir skeyttu þvi engu, en héldu áfram
að berjast með frábæru hugrekki, þó
engin von væri framar um sigurinn.
Þá var eftir að vinna borgina. Búlg-
arar fluttu stærstu fallbyssur sínar í
virkið og skutu á bæinn, en fótgöngu-
lið þeirra óð þar inn með brugðnum
sverðum.
Þetta var blóðugasti viðburðurinn
þann daginn. Blóðið rann í lækjum
nm göturnar. Á öllum götuhornum
voru hermenn að berjast, oftast mað-
ur við mann, þangað til annar hvor,
eða venjulega báðir, duttu dauðir nið-
ur. —
En kl. 8 á mánudagsmorguninn
höfðu Búlgarar náð bæði kastalanum
og borginni á vald sitt.
Þegar sigurvegararnir tóku bæinn,
var hann allur í rústum, en litaður í
blóði
Herferð Serba.
Um hana eru fréttirnar fremur óljós-
ar, þær er hingað eru komnar ennþá.
Eftir er Serbar tóku borgina Yskyb,
hafa þeir átt ýmsar orustur við Tyrki
og jafnan haft sigur. Mikil orusta, er
kend við Kumanovo í Makedóníu.
Þar flýðu Tyrkir og urðu fyrir miklu
mannfalli. Er talið að þar hafi xo
þúsund Tyrkir orðið ó^gir og flestir
af þeim fallið. I annari orustu, við
Veles, mistu Tyrkir 5000 manna. —
Við Versovilch féllu um 1000 Tyrkir,
er Serbar tóku þann bæ. Serbar hafa
selt á fót stjórn í Kossovo-héraðinu
og er stjórnaraðsetrið í Pristína.
Frá Skútari.
Frá því hefir verið skýrt hér í blað-
inu, að Svartfellingar settust um borg-
ina Skútari, sunnan við Skútari-vatnið.
Frá Saloniki.
Saloniki er önnur stærst borg á
l'yrklandi, íbúar um 160 þús. Af
enskum blöðum um lok októbermán-
aðar má sjá, að Grikkir nálguðust borg-
ina að sunnan, en Serbar að norðan.
Tárnbr3utarsamband borgarinnar við
Miklagarð var þá slitið og símasam-
band sömuleiðis. Óvíst er hve mikið
þar var af herliði, en nokkuð af her-
liði hafði verið flutt þaðan austur á
bóginn til varnar gegn Búlgörum.
Útlit var fyrir vistaskort í borginni
og búist við að hann yrði enn þá
meiri, ef tyrkneski herinn hrektist inn
i borgina, til að leita sér þar skjóls.
Frá Miklagardi.
Bærinn var lýstur í hervaldi 29.
október. Bannað er að vera á stræt-
um úti eftir klukkan 10 á kvöldin.
Strangt eftirlit er haft með öllum
fréttum, er berast frá hernum til
borgarinnar og ritskoðun fer fram á
öllum blöðum, sem þar eru gefin út.
Víggirðingar um borgina hafa verið
endurbættar.
Talið að herliðið í borginni lifi við
vistaskort.
Rúmenar og herfangið.
Rúmenar vilja ekki með nokkru
móti láta afskifta sig, þegar herfang-
inu mikla á Balkanskaga verður skift.
Þess vegna hafa þeir mikinn her undir
vopnum og auka lið sitt æ því meir,
sem nær dregur fullum ófarnaði Tyrkja.
Hefjist Rúmenar handa, getur það
haft miklar og ófyrirsjáanlegar afleið-
ingar.
-----J&23&----
Veðrótta frá 3. nóv. til 9. nóv.
Sd. Md. Þd. Mvd.
V.ey. 1,0 4,9 8,0 4,0
Rv. 1,0 5,8 9,o 4,8
íf. - 1,0 — 2,3 9,8 4,8
Ak. — 8 — 9,5 8,5 4,o
Gr. — 11,2 — 15,5 5,o 0,2
Sf. — o,S —15,0 4,6 7,6
Þh. 5,7 5,7 5,o 5,8
Fd. Fsd. Ld.
V.ey. 4A 2,6 L9
Rv. 5,2 2,2 o,5
íf. 5,o 5,2 0,8
Ak. 4,5 2,5 0,0
Gr. 0,0 2,2 o,5
Sf. 4,9 4,7 ^,9
Þh. 7,8 7,2 8,2
V.ey. = = Vestmanneyj: ar. Rv. =
Reykjavik. Is. = Isafjörður. Ak. =
Akureyri. Gr. = Grímsstaðir. Sf. =
Seyðisfjörður. Þh. = Þórshöfn á Fære.
Fjárhagsáætl. Rvíkur1913.
Frumvarp fjárhagsnefndar.
G j ö 1 d:
1. Skattar og gjöld til hins
opinbera..................kr. 250 00
2. Árgjald til Helgafells-
prestak. fyrir HliÖarhús
og Ánanaust .... — 204 45
3. Stjórn kaupstaðarins:
a. Kostn. við bæjarstjórn,
nefndir, kosningar o.fl. — 2000 00
•b. Laun og skrifstofufé
borgartjóra .... — 6000 00
c. Laun bæjargjaldkera . — 2500 00
d. Til sama. Til aðstoðar
og að vera við lögtak — 1000 00
4. Til löggæzlu:
a. Laun 4 lögregluþjóna — 4200 00
b. Laun 4 næturvarða . — 3700 00
c. Önnur útgjöld ... — 200 00
5. Laun 2 sótara .... — 1900 00
6. Eftirlaun og ellistyrkur — 700 00
7. Umsjón og varzla kaup-
staðarlandsins .... — 800 00
8. Manntalskostn. e. reikn. — 800 00
9. Til beilbrigðisráðstafana:
a. Laun heilbrigðisfulltr. — 800 00
b. Laun og psrsónuleg
launaviðbót)jósmæðra — 700 00
c. Til baðhúss Rvíkur . — 700 00
d. Önnur útgjöld ... — 150 00
10. Til verkfrseðings:
»• Laun..................fer. 2700 00
b. Skrifstofukostnaður . — 1200 00
11. Til vegagerða og holræsa:
a. Til vegagerða ... — 3685 00
b- — gangstétta ... — 1740 00
c. — ofaniburðar og við-
halds gatna og ræsa — 400 00
d. — holræsa . . . . — 25000 00
12. Til þrifnaðar, snjómokst-
urs, klakahöggs o. fl. . — 5000 00
13. Til götulýsingar ... — 7000 00
14. — salernahreinsunar . — 7500 00
15. — vatnsveitunnar:
a. Afborgun og vextir . — 32000 00
b. Reksturskostnaður, þar
af 500 kr. til bæjargjald-
kera fyrir innheimtu og
reikningshald ... — 1000 00
c. Til endurnýunar og
aukningar . . . . — 2000 00
16. Til slökkviliðs og slökkvi-
tóla:
a. Laun slökkviliðsins . — 2600 00
b. Viðhald og endurnýjun
slökkvitóia og húsa . — 500 00
c. Yms útgjöld . . . . — 300 00
17. Til gasstöðvarinnar:
a. Afborgnn og vextir . — 30000 00
b. Til aukningar ... — 35000 00
18. Til aukningarogendurbóta
á fasteign kaupstaðarins — 1500 00
19. Til áhalda og aðgerða á
þeim...................— 500 00
20. Til fátækraframfærslu:
a. Tilómaga undirl6 árum— 3500 00
b. — þurfamanna eldri en
16 ára. Af fé þessu má
nota alt að 2000 kr, til
að kaupa útgengileg
verk af fólki, sem ella
mundi þurfa að leita
fátækrastyrks ... — 33000 00
c. Greftrunarkostnaður
þurfamanna .... — 600 00
d. Lögflutuingur þurfa-
manna..................— 300 00
e. Til undirbúnings stofn-
ana til framfærslu gam-
almenna og barna. m m. — 1000 00
f. Önnur útgjöld ... — 600 00
21. Til þnrfamanna annarra
sveita...................— 7200 00
22. Til barnaskólans:
Er það allmikil borg, íbúar um 20
þúsundir. En ennþá hefir Svartfell-
ingum ekki tekist að ná borginni og
hafa þeir þó skotið á hana dögum og
vikum saman og gert þar hinar mestu
skemdir.
En borgin er varin af rammbyggi-
legum kastala, með 15 þús. tyrknesks
setuliðs, og því vinst Svartfellingum
seint á.
Þó er talið, að að því muni reka
innan skamms, að borgin verði að
gefast upp. Blaðið »Jóurnal« í Par-
ísarborg flutti þaðan nokkrar fréttir
29. f. m. frá fréttaritara sínum og
lét hann illa af vistinni þar.
Meðal annars er frá því skýrt, að
samsæri hafði verið gert í borginni,
til þess að koma henni á vald Svart-
fellinga og umflýja meiri blóðsúthell-
ingar, hungur og rán. Tókst sam-
særismönnum að koma sendimönnum
til Danilos Svartfellingaprins, með
skilaboðum um þetta.
En Tyrkir fengu pata af þessu og
tóku það ráð, að skjóta sjálfir á nokk-
urn hluta borgarinnar, til þess að ægja
borgarbúum. Kviknaði í þessum
borgarhluta og brann hann að mestu.
Yistir voru orðnar mjög af skorn-
um skamti í bænum. Helzt var til
matar fiskur og sætur berjalögur. Kjöt
fekst nálega ekkert og ýmsar korn-
tegundir fengust heldur ekki. Elds-
neyti var mjög lítið, og veggsvalir
utan á húsunum, þær er voru úr
timbri, höfðu verið högnar niður til
eldiviðar; sömuleiðis öll tré í bænum.
Hermennirnir nöfðu ekki annað til
matar en hrísgrjón og vatn og fengu
ekki mat nema einu sinni á dag.
Bæjarstjórn byrjaði að fást við fjár-
hagsáætlun næsta árs á fimtudaginn.
Hér fylgir fjárlagafrumvarp bæjarins,
eins og það lítur út frá fjárhagsnefndar
hálfu, áður en það fer inn í hreins-
unareld bæjarstjórnar:
Tekjur:
1. Eftirstöðvar frá f. á. . kr. 35000 00
2. Tíund af fasteign og
lausafé...................— 200 00
3. Tekjur af bygðri og 6-
bygðri lóð................— 12400 00
4. Landskuld af jörðum . — 1250 00
5. Leiga af erfðafestulönd. — 4300 00
6. — — húsum, túnum,
lóðum m. m................— 1200 00
7. Tekjur af laxveiðinni i
Elliðaánum................— 5700 00
8. Hagatollur...............— 1500 00
9. Tekjur af ístöku, 25 a. ton — 250 00
10. — af lóðasölu ... — 1000 00
11. — af seldum erfðafestul. — 1000 00
12. — eftir hyggingarsamþ. — 1000 00
13. — af vatnsveitunni:
a. Vatnsskattur. ... — 40000 00
b. Yatnsskattur til skipa — 9000 00
c. Endurb.lánatilhúsæða — 1000 00
14. Tekjur af gasstöðinni . — 30000 00
15. Sótaragjald...............— 3000 00
16. Hundaskattur .... — 300 00
17. Endurg. fátækrastyrkur
frá innansveitarmönnum — 1200 00
18. Endurg. fátækrastyrknr
frá öðrum sveitnm . . — 4800 00
19. Styrkur frá landssj. og
Thorkillisjóði til barna-
skólans og skólagjöld . — 6500 00
20. Tekjur frá grunneigend.
til holræsa og gangstétta — 6000 00
21. Salernahreinsunargjald . — 7500 00
22. Óvissartekjurbæjarsjóða — 3000 00
23. Lán:
a. Til holræsagjöröar . — 19000 00
b. — aukn. gasstöðvar . — 35000 00
24. Niðurjöfnun eftir efnum
og ástæðum, með 5—
10°/0 umfram . . . . — 115618 07
Samtals kr. 346718 07
a. Laun fastra kennara . —
b. Til stundakennara . —
c. — læknis fyrir heil-
brigðiseftirlit . . —
d. — áhaldakaupa og
bóka.............—
e. — eldiviðar og ljósa —
f. — viðhalds og endur-
bóta á skólahúsi og
lóð..............—
g. — ræstingar ... —
b. Yms útgjöld skólans,
vatnsskattur, bruna-
bótagjald, kostnaðnr
við skólaeldbús 0. fl. —
i. Til matgjafar handa
fátækum körnum . . —
23. Ýmsir styrkir:
a. Til kvennaskóla Rvk. —
b. — iðnskólans ... —
c. — Leikfélags Rvk. . —
d. — Alþ.lestr.fél. Rvk. —
e. — Skógrækt.fél.Rvk. —
f. — Sjúkrasaml. Rvk. —
g. — Hjúkrun.fél. Rvk. —
h. — lesstofu barna. . —
i. — ráðn.skrifstofu f. —
verkamenn . . •
24. Ymisleg útgjöld:
a. Til leikvallar barna . —
b. _ viðh. þvottalang.
ogumsjónar þar. —
c. — viðb. sundlauginni
og sundkenslu . —
d. — umsj Elliðaánum
og viðg. veiðim.h. —
e. — risnu..............—
f. — mæl. vatnsmagns i
Elliðaánum . . —
g. — aðgerðar á skóla-
vörðunni 0. fl. . —
25. Vextir ogafb. lána, ann-
ara en til vatnsveitu, gas-
stöðvar og baðhúss . . —
26. ÓvÍ8S útgjöld .... —
27. Eftirstöðvar til næstaárs —_____
Samtals kj. 346718 07
5500 00
24000 00
200 00
800 00
2500 00
1500 00
1600 00
1400 00
800 00
500 00
500 00
500 00
150 00
200 00
240 00
400 00
150 00
800 00
200 00
500 00
1000 00
500 00
300 00
200 00
500 00
29248 62
1500 00
35000 00