Ísafold


Ísafold - 28.11.1912, Qupperneq 1

Ísafold - 28.11.1912, Qupperneq 1
Kemu út fcvi«v»r i viku. VerF? Ar? {H»> 8 arkir minst) i kr. orinndía -B kí *»>»'* 1 11* j ftollar; borRÍst. trrir - i - ••,*r»pv dír | fyrir _______________? ÍSAFOLD TpnaOsrci (siíHfio{f- btrndir vib dramót, er vógii»5 aemii bomir t.U átgetand* fyrtr L. ->5ft .»* >.V«l ;)sofi ti* tl»ðíb Afírrei6*?lt s 4 *<**■.$ « XXXIX. árg. I. O. O. F. 9411229. F. KB 13. 13. 9. 10. 26. 9. G Alþýbufél.bókasafn Templaras. 3 kl. 7 9. Angnlækning ókeypis í Lækjarg. 2 mvd. 2—3 JBorgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—8. Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7 Bæiargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 5—7 Eyrna-,nef-og hálslækn. ók. .Pósth.str.l4A fid.2—3 tslandsbanki opinn 10—2J/a og 5*/a— 7. K.F.U.M. Leatrar* og skrifstoía S árd—10 íH Alm. fnnáir fii. oar sd. B*/* si^dygis. Lande-kotskirkja. G-nbsþj. 9. og 8 á helgum Landakotsspítftii f. ajúkravitj. 10 */s—12 og 4—5 Landsbankinu ll-S'/a, 5V/S-81/*. Bankastj. vib 12-2 Landsbókasafn 12—8 og 5—3. Útián 1—3 Landsbúnafcftrfélagsskrifstofan opin trá 12—2 Landsféhirftir 10—2 og 5—8. Laudsskjalasafnib hvern virkan dag 12—2 Landsiminn opinn daglangt [8—9] virka dag», helga daga 10—12 og 4—7. Lækning ókeypis I»ingh.str. 28 þd. og fsd. 12 —1 Náttúrugripasafn opib l llt—2l/« á sunnudögum Samábyrgö Islands 10—12 og 4—0. Stjórnarrábsskrifstofurnar opnar 10—4 daglega Talsími Reykjavíkar (Pósth. 3) opinn daglangt (8—10) virka daga; helga daga 10—9. Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12 Vifilsstaðahælið. Heimsóknartfmi 12—1. Þjóómenjasafnib opib þd., fmd. og sd. 12—2. ísafold. Til nýárs kemur Isajold altaf út tvisvar í viku, miðvikudaga og laug- ardaga. Vegna óska margra kaupenda hér í bæ og auglýsenda er meiningin að reyna að koma á þeirri reglu, að blað- ið jafnan komi út um hddegisbilið. Því eru auglýsendur vinsamlega beðnir að skila auglýsingum kvöldinu dður en pcer eiga að koma í blaðið. Framvegis verður Tsajold og seld í lausasölu, 5 aura blaðið. ÚtgeJ. + Sira Jens Pálsson prófastur lézt í morgun kl. 4 af byltu þeirri, er hann varð fyrir fyrra miðvikudag. Ofriðurinn á Balkanskaga. Vér bendum á það, að Isafold flyt- ur að þessu sinni engar útlendar sím- fréttir af ófriðinum. Má þá ætla, að ekkert verulega sögulegt hafi gerst síðustu dagana og bendir það enn til þess, að ekki verður Búlgörum eins auðhlaupið yfir Tschataldja-ásinn, eins og ýmsir héldu í fyrstu. Það hefir sannast á blaðamönnunum og jafnvel stjórnum Norðurálfunnar, að þessu sinni, að örskamt er öfganna milli. í fyrstu töldu flest erlend blöð Tyrkjum sigurinn vísan, en þegar sambandsþjóðirnar unnu á þeim hvern sigurinn eftir annan, varð slik bylting í hugum manna, að fáir virtust geta hugsað sér að Tyrkir gætu veitt nokk- urt viðnám við Tschataldja, sem þó hefir verið talið vígja bezt þar í landi. Meðal annars hefir þess ekki verið gætt, að Tyfkir áttu kost þess að draga að sér æ meira lið austan úr Litlu-Asíu, og höfðu þá nýjum her- sveitum á að skipa gegn her Búlgara, sem víst er farinn að tína tölunni. Eins og bent hefir verið á hér í blaðinu, hafa Búlgarar leynt því vaud- lega, hve margir hafi fallið eða orðið óvígir af her þeirra, og var þá grun- samlegt að ekki væri alt með feldu. Síðustu dönsk blöð flytja þá hraðfrétt frá Berlín, að 60—80 þúsund Búlg- arar séu fallnir eða óvígir, og varla sé meira eftir af her þeirra en 160 þúsundir af 320 þúsundum, sem hann var í fyrstu. Við því má búast, að mannfallið hafi verið mikið, þó þetta sé að líkindum ofsagt. Annars hafði Búlgörum viljað slys til við fyrstu áhlaupin á Tschataldja. Þeir skutu á næturþeli á hersveit sinna eigin manna, og urðu ekki varir við misgáningitin fyr en nokkur^hundruð manna þeirra voru fallin. Svartfellingum miðar lítið eða ekk- ert áfram að því að taka Skútari og við Adrianopel játa blöðin að ýmsum veiti betur og óvíst hvernig fara muni. Grikkir höfðu tekið nokkra smábæi eftir er þeir náðu Saloniki. Þar höfðu fangar sloppið út áður en borgin var tekin og myrt marga kristna menn. Deilan milli Serba og Austurríkis- manna út af Albaníu virðist hafa orð- ið mjög hörð. Vildu Serbar leggja Albaníu undir sig, en Austurríkismenn kváðu þeir skyldu ekkert af hafa. í Albaníu eru um 3 miljónir manna, en þar þykjast Austurrikismenn eiga í seli og ítalir jafnvel líka. Vildu Austur- ríkismenn fyrir hvern mun bægja Serb- um frá Adríahafi og töldu að ef Serbar kæmust þangað, væru Rússar komnir þar líka. Vilja þeir gera nýtt fursta- dæmi eða konungsíki úr Albaniu, en ráða þar þó því er þeir vilja. Höfðu ella í hótunum að taka Belgrad, höf- uðborg Serba og drógu her sinn að lindamærum þeirra. Rússar studdu mál Serba kappsamlega, en vilja þó ekki berjast, enda talið að þeir geti ekki mætt Austurríkismönnum þar syðra. Enginn endir var á þetta bundinn, er síðast fréttist, en þó von um að skipast mundi á einhvern hátt, orustu- laust. Verkfallið á leikhúsinu. Leikurinn, sem leikfélagið sýnir um þeasar mundir, er frumsaminn á dönsku og nefnist þar Brödrene Hansen. Höf- undurinn heitir Silbert Edgard (ekki Edgar eins og stendur á leikskránni) Louis Severin Höyer, f. 1859. Hann var málfærslumaður í Kaupmannahöfn, en síðan leikhússtjóri. H hefir samið fjölda leikrita, er leikin hafa verið í Danmörku, Sviþjóð og Þýzkalandi og líklega víðar. Leikrit það, sem hér ræðir utn, var fyrst sýnt á konungl. leikhúsinu í Khöfn 1908. Höfundur leiksins hefir fengið orð á sig fyrir það, hve einkar-sýnt hon- um er um að lýsa því, sem vel fer á leiksviði, orða viðræðurnar vel og hnittilega, eins og þar ávið. Sásem séð hefir Verkjallið getur heldur ekki efast um þessa gáfu hans. Um skáld- legt gildi leiksins verða fremur skiftar skoðanir, af því að kröfurnar eru næsta misháar. Leikurinn er um verkfall, sem höf. lætur verða í Khöfn. Það er aðalkjarni leiksins og íslenzka nafnið því vel valið. Leikurinn segir frá Brandt verksmiðjueiganda, konu hans ogþrem börnum þeirra, Haraldi (presti), Eiríki (lögreglutilsjónarmanni) og Maríu heimasætunni. Að öðrum þræði segir frá Hansen dyraverði, konu hans og þrem börnum þeirra, bræðrunum Ferdinand og Lúðvíg og dótturinni Alvildu. Lúðvíg er myndarmaður, hefir fengið sæmilega mentun og er það að þakka Brandtshjónunum. Hann er þá líka orðinn verkstjóri á verk- smiðjunni. En pilturinn er líka æstur jafnaðarmaður, með þeirri trú að bein- asta leiðin inn í nýja tnannjélagið sé sú að nota hvert tækifæri til þess að gera verksmiðjueigendunum hnekki. Hann veit að verksmiðjan, sem hann vinnur við, stendur höllum fæti. En frá Englandi hefir hún nýlega fengið ábatavænlegar pantanir. Geti hún leyst þær af hendi á tilteknum tíma, er henni borgið, geti hún það ekki, verður Brandt að selja bú sitt fram til gjaldþrotaskifta. Svo lítur Lúðvig að minsta kosti á, og því kemur hann verkfallinu af stað. Ástin til Reykjavík 28. nóv. 1912. þeirra hugsjóna, er hann trúir á, verða hjá honum öllu yfirsterkari. — Hin systkinin eru bæði meingallaðar mann- skepnur. Hann slarkfenginn og ó- prúttinn draslari, sem fæst við áfeng- issölu og hefir hvað eftir annað lent í svartholinu, en hefir þó ýmsa mann- kosti, raungæði við félagana, ástríki við skyldmennin og drengskapinn, þegar hans er leitað á réttan hátt. Hún er heilakviks-veikt, hégómlegt vanburða gæsni, er aldrei hefir annað gert en lesa eldhúsrómana, enda hafa ættingjarnir slept öllum vonum um hana, búast við að hvert árið verði hennar síðasta. Lúðvíg hrindir af stað verkfallinu í óþökk verkmannaforingj- ans (Dr. Schmidt) og mundi hafa riðið verksmiðju Brandts að fullu, ef honum hefði ekki komið hjálp annars staðar frá. Sá sem hana veitir er konsúll Warren, sem er ástfanginn af dóttur Brandts, Maríu. Hann nær með ýms- um ráðum verkamönnum aftur til vinnunnar, áður en það verður um seinan og hlýtur líka dótturina að launum. Nokkuð fleira manna kemur við leikinn, Hermann Lustig, Gyðingur, Lotta, unnusta Ferdínands, Nikulaisen veitingaþjónn, Villy, sonur Warrens og þrír verkamenn. Áhrifamesti þátturinnn í leiknum á að vera sá, er þeir gera upp á milli sín Hansens bræðurnir. Lúðvíg hefir beðið algerðan ósigur í verkfallsbar- áttunni, en er of iundstór til þess að þiggja aftur vinnuna hjá Brandt. Hann hefir því ráðið að flytja burt úr land- iuu. En Ferdínand þarf líka að bregða sér burt. Lögreglan hefir fengið hann til að játa i sig þjófnað á úri, i nætur- slnrki með drukknum manni, og fyrir þnð á h.inn von á 8 mániða betrunar- húsvinnu; dómurinn að eins ókveðinn upp. En Warren hefir boðist til að hjálpa honum ti! þess að strjúka burtu. Um það eru þeir hins vegar sammála, að báðir geti þeir ekki farið frá for- eldrum sínum, gömluðum. Þeir eru eina ánægjan þeirra á elliárunum. En hvor þeirra á þá að verða eftir. Um það er samræðan. Loksins lætur Lúð- vig bugast, fyrir bænastað bróður síns, og tekur aftur til vinnunnar i verk- smiðjunni. Til þess að sýna leikinn sæmilega vel þarf marga nýta leikhúskrafta. — Leikfélagið er svo heppið að eiga yfir þeim að ráða að þessu sinni. Tveir af gömlu leikendunum í fremstu röð, er um undanfarinn tíma höfðu leikið lítið eða ekki, leika bæði að þessu sinni. Það eru þau Árni Eiríksson kaupmaður og frú Stefanía Guðmunds- dóttir. Leikfélag Reykjavíkur munar um að missa það, sem minna kveður að hér á leiksviðinu en þeim. Og svo hafa bæzt við að minsta kosti 2 nýir leikendur, þeir Vilhelm Knudsen og jakob Möller. Þetta er óvenju- lega mikill fengur í einum drætti fyrir leikfélagið. Leikurinn tekst lika með bezta móti, eftir því sem hér gerist, er mjög myndarlegur og skemtilegur leikur. Beztu leikendunum tekst að vísu ekki tiltöiulega betur, en þeim hefir stundum tekist áður, en tilbreytn- in frá því, sem oftast vill verða, helzt í því fólgin, að enginn leikur illa. Það getur verið óskaplega mikilsvert fyrir leiksýningu, meira vert en sumir virðast gera sér grein fyrir. Þó ber ef til vill þess vegna minna á að ein- stakir leikendur skari fram úr. Það gerðu þó þær Stefania Guðmundsdóttir og Guðrún Indriðadóttir af kvenþjóð- inni, en sá munur þeirra, að frú Stefa- nía fer með þakklátt hlutverk en Guð- rún óþakklátt. Stefania leikur Maríu með yfirburðum leikkonunnar, en lík- lega hefði engin hér sýnt Alvildu eins áreiðanlega og skilvíslega og Guðrún. Af karlmönnum kveðnr mest að Árna Eirikssyni, mestur leikurinn hjá hon- um. Hann leikur Ferdínand. En leik- ur þeirra Andrésar Björnssonar (Lúð- 80. tölublað Samsöngur i dóinkirkjunni föstudag 29. þ. mán. — á aldarafmæli Péturs Guðjohnsens. Aðgöngumiðar í bökav. Isafoldar og Sigf. Eymundssonar. Sjá götuauglýsingar. Niðursuðuverksmiðj an „ísland“, ísafirði. Kaupmenni Ef yður er verulegt áhugamál að geðjast viðskiftamönnum yðar, þá -skuluð þér hafa á boðstólum niðursoðnar vörur frá nefndu firma, er hlotið hefir 1. viðurkenningu fyrir vörugæði víða um lönd. Kaupið hinar lieitnsfrægu fiskibollur! Eflið inniendan iðnað! Aðalumboð fyrir Reykjavík og nágrenni H. Benediktsson, Reykjavík. Sofíu-musterið í Miklagarði. Myndin, sem hér er sýnd, er af Sofíumusterinu í Miklagarði, einhverri frægustu byggingu í heimi. Hana lét reisa Jústiníanus keisari hinn fyrsti á árunum 532—537. Tíu þúsund manna unnu að þessu mikla kirkjusmíði í 7 ár og er talið að kirkjan hafi þá kostað um 20 miljónir króna í vorum peningum. Þegar Jústiníanus kom í fyrsta sinn inn í kirkjuna fullsmíðaða, er mælt að hann hafi sagt: Salomon, eg hefi bygt veglegra hús en pú. Hús þetta er talið fegursta listaverkið i húsgerðarstíl þeim, er kendur er við Byzans (Miklagarð). Kirkjan var eitt af af aðalmusterum kristninnar alt fram að árinu 1453, er Tyrkir tóku Miklagarð. Þá tóku þeir borgina, en létu kirkjuna þó standa, gerðu á henni ýmsar breytingar, er þykja óprýða hana til muna og gerðu hana að tyrknesku musteri. Hefir verið svo síðan. Síðasta messa kristinna manna var flutt þar 29. maí 1453 og var víst ekki fulllokið. Búlgarar hafa talað um að þeir vildu halda þeirri messu áfram bráðlega, en Tyrkir hafa í hótunum um að verða fyrri til að rífa musterið niður, en að kristnir menn vanhelguð víg) og Vilh. Knudsen (Warren) er mjög myndarlegur og víða ágætur. Hitt leikfólkið hefir nokkuð minni hlutverk, en fer þó vel með. Mætti minnast þess síðar, ef rúm leyfir. Leikfélagið á það skilið að leikurinn verði vel sóttur. Þingkosningar Norðmanna. Þær eru að fullu um garð gengn- ar og hafa orðið hinn mesti ósigur fyrir stjórnina (hægrimenn og hæg- fara framfaramenn). Ósigurinn svo mikill, að af 123 þingsætum halda stjórnarflokkarnir til samans að eins eftir 24 þingsætum, en hafa mist 34. Meðal fallinna þinggarpa í því liði má nefna Konow, fyrv. stjórnarforseta. Róttækir vinstrimenn hafa einir hlotið meirihluta þingmanna eða 73 þingsæti, en jafnaðarmenn fengu 23. Nokkur mök voru milli þessara þingflokka við kosninguna og er því ekki með öllu vist að róttækir vinstri- menn myndi stjórnina einir. Verða ekki stjórnarskifti fyr en í janúar, er þingið kemur saman. Allir telja þó það aftur. Leikfél. Reykjavikur. Verkfallið eftir Edgar Höyer. verður leikið laugard. 30. nóv. kl. 8 síðd. í Iðnaðarmannahúsinu. Gunnar Knudsen sjálfkjörinn forsætis- ráðherra. Róttækir vinstrimenn og jafnaðar- menn hafa meira en atkvæða í þinginu og geta því, ef þeir leggja saman, komið á breytingu á stjórnar- lögum Norðmanna. Morðið í Madrid. ísafold flutti 16. þ. m. fréttina um morðið á Canelejas forsætisráðherra á Spáni. Nánari fréttir af þeim atburði hafa borist blaðinu. C. var staddur á langstærsta torg- inu í Madrid Puerta det Sol, á leið til stjórnariáðshallarinnar. Alt í einu

x

Ísafold

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.