Ísafold - 04.12.1912, Qupperneq 1

Ktmi.1 út tviuvar I viku. Verö Arjí. (80
arkir minst) l kr. erlandi» 5 k>, eöa l‘/«
dollar i borjist tyrir mtbjan júlí (arlendi*
fyrír fram).
ISAFOLD
Uppaöen (akrifleg) bnndln vifc iramót. •>
óelld nema komln s>é til útgefanda fyrir
1. okt. eg aaapaadi gknldlaaa viD blaöib
AfjroibelK: Anetarstresti 8.
XXXIX. árg.

7€NS PÁLSSON.
Jens Pálsson
prófastur.
Jens Ólafur Páll hét hann fullu nafni, þótt fáir
kannist við nema fyrsta nafnið, en það þektu lika
allir þeir landsbúar, er einhvern áhuga höfðu á
framförum þjóðarinnar.
Síra Jens fæddist 1. apríl 1851 á Skarði á Skarðs-
strönd. Foreldrar hans voru síra Páll Jónsson
Matthiesen (f 1880), síðast prestur að Arnarbæli og
kona hans Guðlaug Þorsteinsdóttír bónda í Núpakoti
Magnússonar. Stúdentspróf tók síra Jens 1870, þá
19 ára gamall og embættispróf í guðfræði við presta-
skólann tveim árum síðar.
Að afioknu prófi 1872 brá hann sér til Kaup-
mannahafnar og dvaldi þar nokkra mánuði, en 2.
nóv. 1873 vigðist hann til aðstoðarprests hjá föður
sinum i Arnarbæli. Vorið eftir giftist hann ungfrú
Guðrúnu S. Guðjohnsen. Árið 1879 fekk hann Þing-
velli, en Útskála 1886 og loks Garðaprestakall 1895.
Hann varð prófastur í Kjalarnesþingi árið 1900.
Þingmaður Dalamanna var hann á árunum 1891—
1899, þingmaður Gullbringu- og Kjósarsýslu frá 1908
—1912 og forseti efri deildar á þinginu 1911. Hann
andaðist 28. nóv. 1912.
Hér eru taldir þeir atburðir, er að ytra útliti
marka helztu eyktir á æfibraut hans og nokkuð má
af þeim ráða um manninn sjálfan.
Hann var lánsmaður á ytra borði lífsins. Hitt
þó meira um vert að hann var það í raun og veru.
Kornungur maðurinn skýtur hann aftur fyrir sig
gömlum presti, er hann fékk Þingvelli. Landshöfð-
ingi Hilmar Finsen vildi fáþangað prestshjón, er fær
væru um að taka snoturlega móti útlendingum, er þá
voru farnir að ferðast töluvert til Þingvalla og Geysis
og vist var leit á öðrum, er færi það betur úr hendi
en þeim. Mikil breyting varð líka á um þau efni, við
komu þeirra hjóna til Þingvalla. Enn er síra Jens
ungur maður er hann sezt að á einu höfuðbóli kirk-
junnar hér á landi, Útskálum, og loks fær hann eitt
af allra álitlegustu brauðum landsins, Garða á Álfta-
nesi og gegnir jafnframt hinum virðulegustu og vanda-
sömustu störfum.
Og alt þetta varð honum til hamingja, fyrst og
fremst af því, hve sjálfur hann var ríkur af gleði,
lífsgleði barnsins, starfsgleði fullorðna mannsins og
ekki sízt gleðinnar yíir því að vinna að heill annara
manna, vera þeim til gagns og ánægju.
Þess vegna varð honum svo mikið að verki og
mikið starf liggur eftir hann. öll prestssetrin, sem
hann bjó á, bygði hann upp að miklu eða öllu leyti,
alstaðar kemui hann blæ snyrtimenskunnar á heimili
sitt. Alstaðar var hann áhugasamur búhöldur. Vorið
sem hann fiutti að Görðum hafði hann látið slétta
4—5 dagsláttur í túninu og sýnir það að hann var
ekki smátækur i þeim efnum. Alstaðar vinnur hann
Reykjavík 4. des. 1912.
mikið að héraðsstjórn. Alstaðar er hann vinur og
bróðir sóknarbarna sinna
í nánu sambandi við þá eiginleika hans, sem
hér er lýst, stóð það, hve tamt honum var það, að
ætla öðrnm gott. Honum var því fremur ósýnt um
undirhyggju andstæðinga sinna. Og þó hann væri
allra manna kappfylstur að koma fram máli sínu
og allra manna trygglyndastur við vini sína og
íiokksbræður, var deilan hjá honum ætíð um mál
en ekki menn. Hann gat glaðst við glimuna, en
með heitari og liýrri gleði tók hann í hönd mót-
stöðumanna sinna, að glímunni lokinni. Þess vegna
gat honum orðið létt til samvinnunnar við þá, þegar
hann gat átt samleið með þeim. Slíkur maður gat
varla átt óvini, enda skal það látið ósagt hvort
hann átti nokkurn.
, Maður sem var skapi farinn likt og síra Jens
hla.ut nærri að sjálfsögðu að hafa brennandi áhuga
á landsmálum, enda munu fáir samtíðarmanna hans
hafa haft hann meiri. I þeim áhuga runnu saman
tilfinningar göfugs hjarta og farsæl búhyggindi.
Hann berst á móti hreppaflutningi þurfamanna fyrst
og fremst af því, að honum blöskrar ómannúðin við
þenna hrakning, jafnt á gamalmennum sem ungum
börnum; hann skyldi hve börnunum mundi vera
hann notalegur, hann sem sjálfur hafði bætt sér upp
barnleysið með því að taka 5 börn til fósturs — og
líka af þvi hve þessi flutningur sé kostnaðarsamur
og óhentugur. Hann berst fyrir bættum samgöngum
á sjó og landi, meðal annare af því, að það sé
ómannúðlegt að neyða fólk til að bera þungar byrðar,
jafnvel milli landsfjórðunga og af því að af því hafi
oft hlotist hörmuleg slys, — en líka af þvi að þetta
sé hræðileg misbrúkun á tíma og vinnuafli.
Annars voru samgöngumálin eitthvert mesta
áhugamál hans, alla tíð; hann skildi útlenda gestinn
sem sagði, að það fyrsta sem vér þyrftum að fá,
væri samgöngur og það annað sem vér þyrftum að
fá, væru samgöngur og það þriðja sem vór þyrftum
að fá, væri líka samgöngur. Um samgöngumálið
ritaði hann í þetta blað langa og einkar-merkilega
grein fyrir 22 árum. Sú grein var af ýmsum talin
í meira lagi öfgakend, loftkastalar, sem engum dytti
í hug nema honum, og þó hefir sú reyndin orðið á,
að. hugsjónir hans þar hafa orðið að framkvæmd,
loftkastalarnir eru allir komnir niður á jörðina og
hafa verið fluttir þangað á sama hátt eins og hann
lagði til. Sumir þeirra þykja jafnvel nú ekki sem
heppilegastir, af því þeir voru ekki í upphafi nógu hátt
uppi í skýjunum. Er það nytsöm bending þeim, sem
ætíð hafa ótrú á framförum. í grein þessari berst
síra Jens fyrstur manna fyrir akbrautum upp hér-
uðin, i sambandi við nægilegar strandferðir á sjó.
A þingi varsíraJens ætið í flokki þeirramanna,
er á mest vildu hætta, til þess að bæta úr samgöngu-
vandræðunum. Hann var með landssjóðsútgerðinni,
að hún væri upp tekin og hann var með járnbraut-
armálinu þegar það var á döfinni og mun mega telja
honum hvorttveggja til sæmdar. Hitt var eðlilegt,
að maður með svo brennandi framfarahug hefði
skarpari sjón á ógæfunni af framkvæmdarleysinu, en
örðugleikunum á því að framkvæma stórvirkin.
Að þessu sinni er hvorki rúm né tími til þess að
gera nákvæma grein fyrir hinum miklu og marg-
breytilegu þingstörfum síra Jens Pálssonar, öll þau
ár sem hann sat á þingi. Þó má geta þess, að ha,nn
mun fyrstur hafa stungið upp á verðlaunaveitingu
fyrir útflutt smjör og sýnir það, meðal annars, hve
glögt auga hann hafði þá fyrir framtiðar möguleik-
unum í þeirri atvinnugrein.
Aðeins skal þess getið hér, að hann var ötull
stuðningsmaður bindindismáls og bannlaga um fjölda
mörg ár. Hann gerðist félagí í reglu Goodtemplara
árið 1887 og minnisstæð eru mörgum afskifti síra Jens
af bannmálinu á síðasta þingi. Það var hans verk
allra manna fremur, að þeirri bólu var eytt i þing-
inu, að fara að ganga á ný til atkvæða um bann-
lögin, áður en þau voru að fullu á komin. Hann
gjörði það með þeirri lipurð og einlægni, en jafnframt
þeirri festu, sem hann sýndi svo oft við afskifti sín
af áhugamálum sínum.
Við fráfall síra Jens eiga margir á bak að sjá
góðum og tryggum vini og þjóðin einum sinna beztu
sona.
Við jarðarför sira Jens Pálssonar 4 laugardag-
inn tala þeir síra Kristinn Daníelsson á Útskálum,
síra Björn Stefánsson aðstóðarprestur og biskup herra
Þórhallur, ef heilsan leyfir honum að verða viðstaddur
jarðarförina.
82. tölublað
I Minning Björns Jónssonar
Þakkar- og kveðjuljóð
til Björns Jónssonar, fyrv. ráðherra,
frá Stórstúku íslanös I. O. G. T.
Við klukknahljóm siðasta sinni
í samhygð að gröfinni þinni
vér fylgjum þér frumherji og bróðir,
i fylkingu daprir og hljóðir.
Vér kveðjum með fánanum fríða
sem fyrir þér ljúft var að stríða,
er vígðir þú áhugans eldi
að æfinnar síðasta kveldi.
Með viljans og framsóknarvigri
þú varðir hann, hrósaðir sigri, —
nú heitir þú horfinn á alla
að hefja’ hann og láta’ hann ei falla.
Með sál þína, sókndjarfa og unga,
með sæmd þina og alvöruþunga,
sem fyrirmynd fram skulum sækja
og frjálsir vor skylduverk rækja.
Þú helgaðir íslandi alla
og óskifta forgöngu snjalla,
því drúpir hver dísin þess grátin
um drengskapar-aðalsmann látinn.
Við stefjahreim strengjanna blíðast
þig Stórstúkan kveður nú siðast
með þökk fyrir stríðið þitt stranga
og starfið þitt göfuga og langa.
G. G.
Björn Jónsson
Fæööur 8. október 1846.
Dáinn 24. nóvbr. 1912.
Hér er fallin hetja’ að velli
hugumstór, sem ei lét bugast
napur lífs þó næddi’ af djúpi
næðingur, og öndvert stæði
strauma þunga’ í stormaþrengjum,
stafn lét kljúfa’ í herrans nafni,
studdur giftu, stjórnvöl greipti,
styrkur í raun og mikilvirkur.
Vini lék hann trygðatökum,
tállaus hugur fylgdi máli,
þýður eins og bezti bróðir
bætti’ úr raunum sjúkra’ og grættra;
vakin hyggja’ af vilja þreki
verka sýndi augljós merkin,
hóf sig yfir hik og efa,
hindrun lét ei áform binda.
Eldur og kuldi eðlisheildar
ægi kyngi tilfinninga,
surfu orð og settu’ í skorður
suðu’ í málið eitla’ úr stáli;
gæddur þori þegar skar hann
þjóðarmeinin inn að beini,
tökin þóttu því, að líkum,
þung, meðan stóru kýlin sprungu.
Hvössum andans brá hann brandi,
bönd og fjötra’ af þjóðar höndum
höggva vildi’ og var því aldrei
valdur að neinu undanhaldi,
djarfur í sókn, að sigurhorfum
sótti, er aðrir lögðu’ á flótta,
meðan þrek og þróttur léðist
þjóðarmegin jafnan stóð hann.
Stafar hljótt í hvilu grafar
helgum friði’ á öldung liðinn
alheimsljós, og öndu lýsa
inn í sælubjört heimkynni;
sögudís í sönnu ljósi
síðar mun á himni tíðar
börnum lands, sem leiðarstjörnu
láta nafn hans skína jafnan.
Svb. Bjöm88on.