Ísafold - 21.12.1912, Side 1

Kemu út tvisvar 1 viku. VerB Arg. (80
arkir minst) 1 kr. erlendie E ki. e6a 1 */»
dollar! boreist fyrir mibian júli (erlendis
fyrir fram).
ISAFOLD
nppsösn (rkrifleg) bundln viö iramöt. ar
ógiid nema komin si til útgefanda fyrir
1. okt. og aaapandi sknlálans vib klabib
Afgieiösla: Auetmstrseti 8,
XXXIX. árg.
Reykjavík 21. des. 1912
88 t51ublað
I Minning Björns Jónssonar
Þrek og milöi.
Ræða síra Bjarna Jónssonar,
flutt í öómkirkjunni
við jarðarför Björns Jónssonar
6. ðes. 1912.
í einni spádómsbók heilagrar ritningar er komist
svo að orði:
Sökurn Zlonar get eg ékki þagað, og sökum Jerú-
salem get eg ekki kyrr verið, unz réttlœti hennar rennur
upp sem Ijómi og hjálprœði hennar sem brennandi blys.
— Greiðið götu lyðsins! Leggið, leggið braut! Kyðjið
burt grjótinu! Reisið merki fyrir þjóðimar! (Jes.
62. 1. 10.).
ísraelsþjóðin átti spámenn, sem ekki gátu þagað.
Heilög vandlæting bjó í brjósti þeirra, hjarta þeirra
fann til hinnar sárustu sorgar, er þeir sáu hinn út-
valda lýð fara á mis við hið bezta. Þá voru vand-
lætingar- og áminningarorð þeirra sem þrumur og
eldingar, en þeir gátu einnig talað með hinni blíðustu
kærleiksrödd.
Guð hefir sent hverri þjóð menn til hjálpar.
Hann hefir ekki látið hina íslenzku þjóð afskifta.
ísraelsþjóðin átti spámennina.
Vér íslendingar höfum átt fríðar frelsishetjur,
sanna ættjarðarvini, sem með miklum harmi hafa
talað um niðurlægingu þjóðarinnar. Þeir hafa hvatt
þjóðina til framgöngu. Þeim hefir fundist eitthvað
svipað vera talað til þeirra eins og spámannanna:
»Greiðið götu lýðsins! Leggið, leggið braut! Ryðjið
burt grjótinu! Reisið merki fyrir þjóðina!« Þeir voru
bardagahetjur, er héldu merki þjóðarinnar hátt á
lofti. Fósturjörðin var móðir þeirra og þeim var
annast um hana af öllu.
Allir erum vér börn þjóðar vorrar. En ættjarðar-
vinir eru þau börnin, sem reynast móður sinni, ætt-
jörðunni, vel.
Björn heitinn Jónsson var einn þeirra. Vér
fylgjum barni þjóðarinnar til grafar, — barni, sem
reyndist móður sinni vel.
Kjör aldraðrar móður fara eftir því, hvernig
börnin reynast. Vellíðan þjóðarinnar fer eftir hinu
sama. Björn Jónsson reyndist henni vel. Hann var
góður sonur. Móðurfold og móðurmál elskaði hann
heitt. — Nú er erfiði dagsins lokið, og innan lítillar
stundar tekur fósturjörðin barn sitt í faðm sinn, brátt
hvílir hann í jörðu, umvafinn hinum íslenzku litum.
»Sökum Islands get eg ekki þagað, sökum þjóðar
minnar get eg ekki kyrr verið«. Þannig hefir hann
hugsað, þess vegna talaði hann á mannamótum, þess
vegna sat hann oft dag og nótt við skrifborðið. Orðin
hans voru oft þung og sverðið, sem hann barðist með,
var hárbeitt. Þess vegna gerðust margir andstæð-
ingar hans. Svo er ávalt um brautryðjendur.
Hann stóð fremst í fylkingu og kallaði til lands-
manna: »Berum merki þjóðarinnar hátt«. Þjóðar-
merkið sagði hann, að aldrei yrði of hátt borið, ef
stefnan væri rétt og áhuginn nægilegur. Það var
áhugamál hans að greiða götu þjóðarinnar, gera
brautina greiðfæra með því að ryðja burt grjótinu,
ryðja burt öllu því, er stæði gæfu þjóðarinnar fyrir
þrifum.
Það má segja um hinar áhugamestu bardaga-
hetjur lands vors og hina djörfustu hugsjónamenn,
og þá einnig um hann, sem vér í dag fylgjum til
grafar: »Vandlæti vegna þjóðar vorrar uppetur þá«.
Hjarta hans brann af áhuga og vandlætingareldi.
Hann sá í anda þann dag, er réttur hinnar íslenzku
þjóðar mundi renna upp sem ljómi. Þess vegna vildi
hann á hverjum degi vinna að giftu landsins.
Vegna hins eldlega áhuga gat hann ekki þagað.
En að tali hans geðjaðist ekki öllum vel. Bardaginn
var því óhjákvæmilegur og það einnig af þvi, að
honum geðjaðist ekki ávalt vel að tali og fram-
kvæmdum annara. En vopnagnýinn hræddist hann
ekki; tók það fremur sem deyfðarmerki, ef vopna-
hléið var langt. Það vildi hann láta alla hafa hug-
fast, að »andstöðu-leysi leiðir til andvaraleysis«.
I orustunum hlífði hann ekki öðrum. Málefnið
var honum fyrir öllu. Eg ætla ekki að tala um
stjórnmálabaráttuna; en það vita a(lir, sem hér eru
inni, að margir voru annarar skoðunar en hann.
Það munu einnig margir telja rétt, að hann hafi ekki
hlíft öðrum, er hann gekk fram á vígvöllinn. En
munum vér ekki allir jafnframt viðurkenna: Björn
Jónsson hlífði ekki sjálfum sér og vœnti sér ekki hlífðar.
En þetta er einmitt einkenni þrekmenna og mikil-
menna. Þeir hlífa sér ekki. Alt sjálfsdekur er þeim
fjarri skapi. Sumum fanst hann hlífa sér of lítið
með því að starfa of mikið. En kappsömum starfs- *
manni verða engin takmörk sett. Hinn sístarfandi
maður hefur kent yngri kynslóðinni þá nytsömu list,
hvernig á að nota tímann. Áhuginn var sivakandi;
viljaþrekið var úr stáli. Allar tálmanir gerðu hann
einbeittan, því fleiri tálmanir, þess meiri þörf að
leggja brautina og ryðja burt grjótinu.
Hann var sannfærður um, að brautin, sem hann
ruddi, lægi til hins rétta áfangastaðar. Gekk Lann
því á undan með brennandi blys í hendi, fyltur djörf-
ung og sannfæringu.
Sannfæringin um réttan málstað gerði hann
óeigingjarnan. Hann gaf málefninu sjálfan sig. Fyrir
starf, sannfæringu og fórn er hann nú virtur af svo
mörgum mönnum.
Annan sunnudag en var blöktu veifur í hálfa
stöng; þá var nafn Björns Jónssonar víða nefnt á
landi voru, og það er í dag og mun framvegis verða
nefnt af mörgum með viðkvæmum kærleika og þakk-
látssemi, og af flestum með virðingu.
Það ætti að vera eitt af aðalsmerkjum þjóðar
vorrar, að þó að menn deili og bardaginn verði harð-
ur, þá geti menn talað um andstæðinga sina með
virðingu, viðurkent hið góða í fari þeirra. í fram-
þróunarbaráttu einnar þjóðar hlýtur að bera á mis-
munandi stefnum og skoðunum. En það ber vott
um þjóðarþroska, þegar menn fagna yfir hinu göfuga
og fagra, hvar sem þeir koma auga á það, muna
eftir, að þeir eru börn hinnar sömu móður. Mér
finst það glcðijegt tákn, að það hefir borið á þessum
þjóðarþroska við fráfall Björns Jónssonar. —
Eg hefi talað um hinn einbeitta vilja hans og
þrek, en hann átti einnig göfugt og milt hjarta. Hann
var ósveigjanlegur, en þó mlldur; þrekmenni, en þó
bljúgur sem barn. Einkenni hans voru þrek og mildi.
Hið barnslega eðli birtist fagurlega í trú hans á
drottin. Hann treysti guði, naut hjálpar hans og
kannaðist við þá hjálp. En af því leiddi, að hann
vildi hjálpa öðrum. Meðaumkun hans og hjálpfýsi
stóð í nánu sambandi við hina barnslegu lund. Hon-
um þótti vænt um öll mannúðarfélög og líknarstofn-
anir, léði þeim fylgi sitt og talaði máli þeirra. Þess
vegna er honum þakkað af þeim i dag. Margir
þakka houum í hljóði, því að hann var viðkvæmur
fyrir rödd lítilmagnans. Hann vildi ekki, að öðrum
liði illa. Það má segja um hann eins og Bjarni
Thorarensen hefir sagt um einn góðan íslending:
»Hann þoldi aldrei heyra neinn gráta«.
Hann kom svo oft auga á þá, sem þurfti að
veita liðsinni, og gekk ekki fram hjá hinum særða
manni. Þannig var hann: einbeittur, en þó mildur.
Sögunni er geymdur fullnaðardómur um lífsstarf
hans, en því trúi eg, að þá verði hans getið meðal
hinna nýtustu sona þjóðarinnar. Á minningarspjöld
sögunnar eru nöfn hinna nýtustu barna skráð með
fögru letri. Á einu spjaldinu mun standa: Bjöm
Jónsson.
Hann er dáinn. En vér lifum, hve lengi —
það vitum vér ekki. En þegar mætir menn devja,
þá er tilætlunin, að vér, sem eftir lifum, verðum
betri en vér höfum verið. Á einum stað í bibliunni
eru þessi orð: »En þar sem nokkurir af hinum
vitru falla, þá er það til að skíra, reyna og hreinsa
aðra meðal þeirra* (Dan. 11. 35).
Vér eigum að taka hið bezta úr lífi hinna dánu
til fyrirmyndar.
Dauðinn er máttugur. Dauðinn mildar, svo að
vér betur sjáum það, sem gott hefir verið í fari
mannanna, silfrið skirist. En er vér sjáum hið góða,
þá ættum vér að kosta kapps um, að hið bezta gæti
þróast í sálu vorri, og að vér yrðum dugandi börn
þjóðarinnar, þvi hún þarf þess með. Þá er gullöldin
í vændum, þá kemur sú tíð, að réttlæti þjóðarinnar
rennur upp sem ljómi og hjálpræði hennar sem brenn-
andi blys. Trúum því, að enn sé hið bezta eftir.
Veit þá engi, að eyjan hvita
á sér enn vor, ef fólkið þorir
guði að treysta, hlekki hrista a
hlýða réttu, góðs að biða!
Lítum með glaðri von fram á leið, biðjum um
blessun yfir þjóð vora; biðjum um, að vor og sumar
komi.
Þökkum fyrir þá, sem vel hafa barist og bless-
um minningu þeirra.
Margar minningarnar um þenna látna mann eru
og verða alþjóðareign.
En dýrustu minningarnar eiga hinir nánustu
ástvinir. Hann er kvaddur með alúðarþökk af syst-
kinum og góðum vinum. Hugljúfustu minningar-
myndina eiga börnin af föður sinum, konan af manni •
sínum frá margra ára samveru, tengdabörnin af góð-
um tengdaföður og barnabörnunum verður sagt margt
fagurt um hinn góða afa.
Minningarnar eru svo ástúðlegar, ekki sízt frá
hinum síðustu timum. Hann flutti í nýja húsið með
barnslegri gleði. Ró og friður bjó i hjarta hans,
mesta erfiðið var liðið hjá, og það var eins og gleðin
og kærleikurinn fengi betur og betur að njóta sin.
I hinum nýja bústað vildi hann bíða sólarlagsins,
og biðtímann vildi hann nota til þess að strá blóm-
um á braut þeirra, er honum voru kærir.
»Tíminn líður, loks þin bíður, loks þin bíður á
himni ró«. Þannig var sungið á heimili hans áðan.
Tíminn leið fljótt. Sólarlagið kom áður en varði, en
það var friðsælt og fagurt.
Konan kveður mann sinn með þakklæti og með
von um sæla endurfundi á lífsins landi, hún veit
það vel, að timinn líður, að loks bíður á himni ró.
Ástvinirnir allir kveðja hann með innilegri kærleiks-
þökk.
Með lotningu kveðjum vér hann í helgidómi
drottins. Honum þótti vænt um þenna stað og gekst
fyrir því, að kirkjan var prýdd. Eg minnist þess,
að eg eitt sinn varð honum samferða héðan úr kirkj-
unni, og fórust honum þá meðal annars orð eitthvað
á þessa leið: »Musteri guðs á að prýða eftir þvi
sem föng eru á«.
Nú er hann kominn heim, hann fór heim á
sunnudegi — heim til guðsþjónustu. Vér biðjum um,
að náð guðs fylgi honum á landi lifenda og að hann
fái að eilífu að dvelja í musteri guðs, sem ekki er
með höndum gert.
. Vér felum móðurmoldu líkama hans, en himn-
inum anda hans. Amen.
Kveðjuorö frá G.-Templurum.
Flutt af síra Ólafi Ólafssyni
fríkirkjupresti
við jarðarför Björns Jónssonar
6. Öes. 1912.
Háttvirta samkoma! Syrgjandi vinir!
Það er einn af menningarsiðum mentuðu þjóð-
anna, að minnast með virðingu og þakklæti mestu
og beztu manna sinna við burtför þeirra af heimi
þessum, mannanna, sem leyst hafa þjóðirnar úr ein-
hverjum læðing, andlegum eða líkamlegum, — sem
hrundið hafa þeim áfram, sem lyft hafa þeim á hærra
þroskastig.
Þessum sið viljum vér, Templarar, fylgja; því
erum vér komnir hingað í dag með fylktu liði og
blaktandi fánum, komnir að gröf þess manns, er vér
skoðum sem
»þjóðmæring, er háan hróður fann,
hetju ljóss, er tiu þúsund vann«. —
Vér litum svo á, að hið mikla og góða starf
þessa þjóðmærings í þarfir og þágu bindindismálsins
á íslandi sé einn bezti, göfugasti og blessunarríkasti
þátturinn í hinu þróttmikla lífsstarfi hans, og sigurinn,
sem hann aflaði hinu mesta áhugamáli voru, sé það
sæmdar- og hreystiverk, sem halda mun nafni hans
á lofti á komandi öldum.
Vér viljum sýna það alþjóð íslands, að vér
Templarar bæði kunnum og viljum meta það starf,
sem vér álítum bezt unnið hafa verið i löggjöf og
lagasetning Islands á öllum síðari öldum, starf, sem
færa mun öldum og óbornum ómetanlega blessun,
sem leysa mun marga undan ánauðaroki þungrar
ógæfu, og hefta raunir, harma og tár ennþá fleiri.
Hér liggur látinn sá maður, sem um langa hríð
var oss Templurum og öllum bindindismönnum á ís-
landi bæði sverð og skjöldur í framsókn vorrí og
baráttu, stóð jafnan fremstur í fylkingu og fastur í
fylkingu, jafnöruggur og jafntraustur til sóknar og
varnar.
Nú skipum vér oss hljóðir kringum gröf hetj-
unnar föllnu, sem lokið hefir dagsverki og lagt nið-
ur vopnin; og vér þökkum í auðmýkt föður þjóð-
anna fyrir þenna sigursæla foringja, og hvern annan
góðan liðsmann, sem hin göfuga Regla vor eignast.