Ísafold - 21.12.1912, Side 1
Kemu út tvisvar i vílku. Verl) árg. (80
arkir minst) 4 kr. erlenrtia 5 kr» e?>a 1 x/a
dollar; borgizt fyrir miöian júii (erlondis
fyrir fram).
ISAFOLD
CppsðBn (skrífieg) bcadin vi6 kr»mót, bí
ógiiOt neœa kmnln né til útgofanða fyrii
!. okt. og asapandi «yp(filaca vi' klafið
Afgrei6slas Anatnntiœti 8.
XXXIX. árg.
Reykjavík 21. des. 1912.
89. tðlublað.
Minnlsvarði Myliusar Eriehsen og félaga hans.
Þann 5. des. var afhjúpaður í Khöfn minnisvarði sá er myndin að
ofan er af.
Það er minnisvarði yfir Mylius Erichsen Grænlandsfarann danska, sem
mörgum íslendingum er kunnur af forustu hans í stúdentaförinni dönsku
árið 1900, og félaga tvo: Hagen og Grænlendinginn Brönlund, er úti urðu
í ísauðn Grænlands fyrir nokkurum árum.
Myndin sjálf er af þeim félögum 3 og ýta þeir sleða á undan sér í
snjónum.
Myndin er höggvin í stóreflis Grettistak og er mikið af látið, hversu
mikilúðugt listaverk þetta sé.
Myndhöggvari sá er gert hefir heitir Kai Nielsen.
I. O. O. F. 9412270.
Alþýbufól.bókasafn Templaraa. 8 kl. 7—9.
Augnlækning ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. 2—3
Borgaratjóraskrifstofan opin virka daga 10—8.
Bæjarfógotaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæiargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 5 -7
Kyrna-,nef-og hálslækn. ók. Pósth.str.UA fid.2—8
íslftndsbanki opínn 10—2^/a og 51/*—7.
K.F.U.M. Leatrar- og akrifstofa 8 árd,—10 sbd.
Alm. fundir fid. og sd. 8 */a síMegis.
Landakotskirkia. Gubsþj. 9 og 6 á helgum
Landakotsspitali f. sjúkravifcj. lO1/*—12 og 4- 5
Landsbankinn 11-2 lls, B^/a-Ö1/^. Bankastj. viM2-2
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1-3
Landsbúnabarfólagsskrifstofan opin trá 12—2
Landsféhiröir 10—2 og 5—8.
Landsskjalasaínlb hvern virkan dag 12—2
Landslminn opinn daglangt [8—9] virka dagt*
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækníng ókeypis í’ingh.str. 23 þd. og fad. 12—1
Náttúrugripasafn opih 1 á suunudögum
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarrábs8krifstofurnar opnar 10—4 daglega
Talsími Reykjavikur (Pósth. 3) opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12
Ylfiísstabahælih. Heimsóknartimi 12—1.
Þjóömenjasafnió opib þd., fmd. og sd. 12—2.
Friðarfundurinn
í Lundúnaborg.
Hann hófst, eins og kunnugt er,
á mánudaginn var í St. James-höll-
inni í Lundúnaborg. Hafa ísaf. bor-
ist blöð frá Lundúnum, er gefin voru
út á laugardaginn var, og gera þau
fundinn að umtalsefni. Jafnmerkur
og mikilsvarðandi fundur hefir ekki
verið haldinn hér í álfu frá því árið
1878, er stórveldafundurinn var hald-
inn í Berlínarborg, og Balkanríkin
sett á stofn, eftir styrjöldina milli
Rússa og Tyrkja.
Hvert ríkjanna á Balkanskaga sendir
marga fulltrúa. Yfirmaður tyrknesku
sendisveitarinnar er Mustapha Reshid
Pasha, verzlunarráðherra Tyrklands.
Með honum er hermálaráðherrann
tyrkneski og sendiherra Tyrkja í Ber-
lín. Fyrir Búlgörum er Dr. Daneff,
forseti þingsins i Sofía, ennfr. Papri-
Edvard Grey,
utanríkisráðherra Breta, heiðursforseti
friðarfundarins.
hoff hershöfðingi o. fl. Af hálfu Serba
er Bojovitch hershöfðingi, og ennfr.
forseti þingsins í Belgrad Nikolitch að
nafni, sendiherra Serba í Parisarborg
o. fl. Af hálfu Grikkja kom sjálfur
forsætisráðherrann, Venizelos, með sína
ráðunauta. Svartfellingar sendu lika
sérstaka sendisveit á fundinn.
Blaðamaður frá Temps í Parísarborg
náði tali af þeim Reshid Pasha og
Daneff, hvorum í sínu lagi, rétt áður
en þeir komu til Englands. Báðir
gjörðu þeir ráð fyrir að svo gæti farið
að ekki gengi saman á fundinum og
styrjöldin hæfist af nýju. Tyrkneski
sendiherrann kvaðst ekki ganga að
neinum afarkostum og benti á, að
Tyrkir hefðu nú 170 þúsundir her-
manna við Tschatjaldja og væri her
þessi vel búinn að vopnum og vistum.
Daneff taldi Tyrkjum það sjálfum fyrir
beztu, að unna bandamönnum sem
beztra friðarkosta. Fengjust þeir ekki
í þetta sinn, svo sem þeim likaði,
mundi ófriðurinn hefjast aftur eftir
nokkur ár. Um Adrianópel sagði
hann, að það væri ófrávíkjanlegt skil-
yrði af hálfu Búlgara að þeir fengju
þá borg.
Samningarnir í St. Jameshöllinni
fara fram milli Tyrkja annars vegar, en
allra hinna Balkanþjóðanna hins vegar.
Þegar það er sýnt hvað Tyrkir vilja
láta af hendi eiga þær að skifta því
milli sín, en búist við að þá muni
heldur draga úr samkomulaginu.
Mestan hluta Tyrkjaveldis í Norð-
uráifu vilja Balkanríkin taka af Tyrk-
jum. Búist við að þau vilji að eins
láta þá halda yfirráðum yfir Mikla-
garði ásamt landi því er liggur að
Marmarahafi og Hellusundi. Enn-
fremur vilja þan fá ýmsar eyjar í
Ægeahafi. Um Albaníu er það sagt,
að þau muni sætta sig við að hún
verði sjálfstæð, en þó vilja Svartfell-
ingar fá sneið norðan af henni með
Skútarí, en Serbar aðra sneiðina og
einhvern bæ við Adriahafið. En svo
er óvist hvort Tyrkir vilja að þessu
ganga og hvort Balkanríkin þá sætta
sig við að fá eitthvað verulega minna
en þetta. Sumum þykir eins líklegt
að nokkur hluti Makedóníu verði
gerður að sérstöku riki.
Grikkjum og Búlgörum ber annars
á milli um feitasta bitann, borgina
Saloniki og vilja báðir fá haua.
Búlgarar vilja fá þar höfn fyrir verzl-
un sína og segja að Grikkir hafi þeg-
ar nægar hafnir. Vilja þeir helzt að
Grikkir sætti sig við að fá eitthvað
af eyjum þeim, er þeir hafa tekið.
En hvernig sem þetta annars fer, má
búast við að kortið af Balkanskaga
taki miklum: breytingum eftir þenna
fund.
Lundúnabúar hafa tekið sendimönn-
unum með mestu virktum. í gær hélt
borgarstjóri Lundúna þeim dýrlega
veizlu.
Franska spákerlingin
og árið 1913.
Á Frakklandi er spákona, sem mikið
orð fer af. Blöðin flytja af henni myndir,
eins og stórhöfðingjum og — stórglæpa-
mönnum. Kona þessi heitir Madame
Thóbes.
Hún spáði um árið 1912 að þá yrði
mikil styrjöld (Balkanófriðurinn), þá gengi
hrettuleg sýki (kóleran á Balkanskaga)
og að þá yrði voðalegt s!ys á sjó (Titanic-
slysið).
Svona er þetta skýrt eftir á og þykir
frœgð hetinar hafa vaxið við það.
Hún hefir sent út spádóma sína um
árið 1913. Hún lýsir því svo að það
verði blóði stokkið. Þá muni hrikta í
greypittgum hitts forna heims, mikill
þjóðflokkur, sem nú lifi í ánauð, muni
iosa sig úr henni. Nýr konungur komi
til valda á Ítalíu og ef til vill nýrpáfi.
Milli tveggja stórvelda verði mikill sam-
rekstur, en Þýzkaland sýna að það só
hrætt við að berjast og »komi Þýzka-
lauds keisari til Parísar, komi hann
hvorki sem þjóðhöfðingi nó sem sigur-
vegari«. »Á Englandi«, segir hún »mun
kvenþjóðin hafa hinn unga konung í há-
vegum; hann mun gráta mikið, en þó
ráða ríkjum engu að síður. Á Rússlandi
á að verða mikil bylting, þjóðin vaknar
og Pólland verður sjálfstætt land. Bolg-
araland á í vændum glæsilega framtíð,
ef framfarir þess verða ekki stöðvaðar
snogglega.
I Parísarborg segir hún verði óskap-
legur bruni, er valdi stórfeldri eyðilegg-
ingu. Margir þektir leikarar og leik-
konur muni lifa örlagaþrungna daga.
Frá 21. marz 1913 til 20. marz 1914
mutti Frakkland komast í kreppu, er
verði upphaf að nýju glæsilegu tfmabili
fyrir landið. Enn fremur segir Madame
Thóbes, að tveir embættismenn franska
ríkisins, er séu í mestum metum, megi
gæta sín vel, bæði er þeir sitji að borð-
um og á götum úti, því þeim sé hætta
búin.
ísafold hefir frá tíðindum að segja
næsta ár, ef alt þetta ber við, en líklega
er róttast að reiða sig ekki alt of mikið
á að svo verði.
------i-----
Blóðtakan á Balkanskaga.
Talið er að fallið hafi í Balkanófriðnum :
Áf Serbum....... 50 þúsundir manna
— Svartfellingum 18 — —
— Búlgurum.... 110 — —
— Grikkjum.... 20 — —
— Tyrkjum ..... 160 — —
Þessi stórfelda blóðtaka hefir orðið á
einum mánuði, 350 þúsundir manna, á
bezta aldri, hnigið fyrir morðtólum nú-
tímans.
Daufleg verða jólin hjá sumum þar
suður frá í þetta sinn.
Jens Páísson
prófasfur.
Fæcldur r. apríl i8ji.
Dáinn 28. nóvember 1912.
Drúpið nú höjði, drottins pjónn er hniginn,
dapurt er alt i kring um göjugmennið,
síðustu sporin hljótt til hvíldar stigin.
heilagur jriður signir brjóst og ennið,
Ijóðbliður ómur. likt og andvarps kliður
líður um salinn: drottinn sé með yður.
Hvarmdaggir pungar, söknuð djúpum
svala,
sólstafir kring um helga minning leika,
rneðan að hlýtt í hugans eyra tala
hljómar, sem yjir förnum brautum reika,
Ijúfmennið par sem leiddi, studdi, gladdi,
lijsvonir hljóðar friðar-orði kvaddi.
Samvaxinn sinna sóknarbarna pörjum,
svölun og hvild i verki sliku fann hann,
Jylginn að öllum Jrelsiskröjum djörjum
fósturjörð sinni margt til heilla vann hann,
æ Jyrir hjarta hennar veljerð bar hann
hugsjónum slíkum trúr og dyggur var hann.
Sá hann og skildi ból sem lýðinn beygði,
bindindismál í jélagsskapar heildum
studdur aj von hann studdi, og tnarkið
eygði
stóð par pví ei með viljakrajti deildum,
fylkingar knúði og kvaddi’ að göjgu verki
kœrleikans undir sigurhæða-merki.
Gleði hans var að grceða’ og mýkja sárin
góðverkin lýstu mannkærleika hreinum
glaður sem barn pó grána tækju hárin
gekk hann og kveið ei mótbyr líjsins
neinum,
glaður í anda gleði mörgum bjó hann
guðsjögnuð kættur lijði, hneig, og dó hann.
Hver er sú ródd, sem hugann klökkna
lætur ?
Hlustið á meðan svalir vindar pjóta:
svellkrýnda Jóstran situr ein og grætur
soninn, sem henni vann svo margt til bóta,
hélutár pung um kaldar kinnar hniga,
knýr hún á aðra’ í sporin hans að stiga.
Svb. Björnsson.
í flugvél yfir Atlantshaf.
Flugkappana hefir lengi langað til
að vinna sér frægð með því að fljúga
yfir Atlantshaf, hafa líka stundum
verið að lofa því að gjöra það, þó
lítið hafi orðið um efndirnar.
Liklegt þykir að fyrstur verði til
þess enskur fluggarpur, Graham White.
Segist hann hafa ráðið för þessa á
næsta sumri, teikningar séu fullgjörðar
að nýrri flugvél, með 4 hreyfivélum,
er hver hefir 250 hestöfl og sé verið
að smíða hana. Ætlar hann að hafa
6 farþega með sér. Vél þessi á að
fara um 100 enskar mílur á klukku-
tima og takist vel til, þykist hann
ekki þurfa nema 30 stundir til Nýju
Jórvíkur frá Englandi.
Kostnaður við flugvélina og annan
undirbúning er áætlaður 15,000—
20,000 sterlingspunda.
-----*----
Hátíðamessur.
í dómkirkjunni:
Aðfangadagskvöld kl. 6 próf. J. H.
1. Jóladag kl. 11 sr. Bj. J.
kl. S sr. J. Þork.
2. Jóladag kl. 12 sr. J. þork.
kl. V sr. Bj. J.
í frikirkjunni:
Aðfangadagskvöld kl. 6 sr. Ól. 01.
1. Jóladag kl. 12 sr. Ól. Ól.
2. Jóladag kl. 12 sr. Ól. Ól.
Coopers baðlyf.
Svar til Jóns Ólafssonar
frá Vestra Geldingaholti.
Af því að firma mitt hefir flutt til
landsins mest af þessum baSlyfjum, og
mælt með þeim, get eg ekki leitt hjá
mór að svara ritgjörð Jóns þessa Ólafs-
sonar um »Sauðfjárböðun« í 84. tölubl.
ísafoldar, þar sem hann hiklaust varar
meun við að nota Coopers baðlyf og
telur þau að eins til ills eins hór á landi.
Allar staðhæfingar J. Ó. hór að lút-
andi mu,nu mörgum koma á óvart, ekki
að eins af því, að ýmsir málsmetandi
menn hafa í ræðum og ritum lokið lofs-
orði á þessi umræddu baðlyf, heldur
líka vegna þess, að þau hafa reynst sór-
lega vel öllum, er þau hafa notað, og
því rutt sór til rúms hór á landi á fám
árum, eins og J. Ó. virðist hafa hug
mynd um. Það er því ekki smávegis
viðfangsefni, sem maðurinn tekur sór
fyrir hendur, þar sem hann fyrst og
fremst vill gjöra alla meðhaldsmenn
þessara baðlyfja að ósaunindamönuum
eða flónum. í öðru lagi að ógilda með
orði síuu fleiri ára reynslu bænda um
uotagildi baðlyfjanna. Og í þriðja lagi
að rægja blygðunarlaust iðnaðarvöru
verzluuarhúss f öðru landi, sem ekki á
jafnframt kost á að bera hönd fyrir
höfuð sór.
Þetta er steinninn, sem þessi Jón hef-
ir tekið sór í fang, og skal nú athugað
hversu lótt honum veitist að kasta
honum.
Mór verður fyrst fyrir að grenslast
eftir því, hverjar ástæður hanu færir í
greininni fyrir máli sínu, eða hvaða
heimildir hann hefir við að styðjast, eD
þar er hvorugu til að dreifa, og því
útlit fyrir að allur óhróðurinn só runn-
inn undan hans eigin rifjum.
Hann segir meðal annars, að »Coopers
bað só undantekningarlítið óhæft til
fjárböðunar í köldum lóudum, og þar
sem fóð um leið gengur mikið úti«.
Þetta hlýtur Jón vísvitandi að segja
ósatt, ef hann annars hefir nokkur
kynni af Coopers baðlyfjum eða fjár-
mensku, því einmitt ein tegund Coopers
baðlyfja, »Albyn Paste«, er sórstaklega
tilbúin með tilliti til útigangsfjár í vot-
viðrasömum og köldum löndum. Það
er mjög fitukent, og hrindir því vel
vatni af ullinni, jafnframt sem það gjör-
ir hana þvala og þótta. Þetta baðlyf
er t. d. mjög mikið notað á h'austin á
Skotlaudi, sérstaklega meðal fjallabænda,
og mun fó þeirra oft mæta misjöfnu.
Baðlyf, er betur svarar þessum tilgangi,
mun J. Ó. ekki takast að benda á.
En svo heldur haun áfram og segir:
»Það er ekki ætlað til kláðaútrýmingar
Og hefir ekki góð áhrif á ullarvöxtlnn«.
Eg vil strax benda á, hvað hr. Hall-
grímur Þorbergsson fjárræktarmaður seg-
ir nm þetta atriði í VII. árg. Freys 8.
tölubl., eftir að hann einmitt hafði ræki-
lega kynt sór sauðfjárbaðanir á Bret-
landi. Hann lýkur lofsorði á þessi bað-
lyf og segir meðal annars : »Ulliu verð- *
ur mjúk og mjallhvít úr þessu baði,
95 °/0 af því fó, sem köm á landssýn-
ingu Englands í Newcastle í fyrra, var
baðað úr fjárbaðsduftinu. Þetta er það
eina baðefni, sem eg veit til, að enska
stjórnin hafi mælt með til ú t r ý m i n g-
ar fjárkláðans á Bretlandi
og í r 1 a n d i^1).
J. Ó. segir enn fremur: »Baðlyfið
þerrir ullina og þynnir. Það eyðilegg-
ur hárkirtlana og veldur ullarlosi. Það
er ekki notað á Englandi sem þrifabað
heldur að eins til að verjast flugumaðk-
inum. Eg álít því að það eigi ekki
að nota það hér til böðunar, því svo
nauðsynlegt sem það er að baða, þá er
betra at baða ekki en að baða úr þvíc
Fleiri tilvitnanir þessu líkar mætti
nefna, en þetta hygg eg muni nægja
til þess að sýna hvaða óhróður J. Ó.
ber fram, og skora eg hór með á hann
að færa rök fyrir honum, eða standa að
öðrum kosti sem ósannindamaður.
Af því að greinin ber msð sór að
maðurinn er sórlega ókunnur firmanu
William Cooper & Nephews, sem hór er
um að ræða, og iðnaðarvörum þess, vil eg
gefa honum og öðrum, er þessár línur
kunna að lesa, eftirfylgjandi upplýsingar,
er J. Ó. getur reynt að hrekja:
Firmað er mjög gamalt, og skip-
ar öndvegi í sinni iðnaðargrein. —
Það eru rúmlega 70 ár síðan það fyrst
Vakti athygli brezkra fjáreiganda á því
hve mikill hagur væri að sundböðun
sauðfjár. Sú böðunaraðferð er nú aðal-
lega notuð í öllum fjárræktarlöndum.
Firmað framleiðir langt um meiri bað-
lyf eu nokkurt annað, og selur árlega
nægileg baðlyf í 250 miljónir fjár. Jafn-
framt iðnaðinum hefir firmað alla tíð
stundað fjárrækt, og er fjárræktarbú
þess eitt hið fjölskrúðugasta og fríðasta,
sem til er á Bretlandi. Fjárræktina
] stundar firmað meðal annars til þess að
geta sjálft gjört tilraunir með baðlyf
sín, og lagað þau eftir þeim ýmsu kröf-
um, er til góðra baðlyfja verða gjörðar.
Eins og mörgum mun vera kunnugt,
átti Eðvarð VII. Bretakonungur fyrir-
myndar fjárræktarbú. Það notaði ætíð
Coopers baðlyf,ogveitti konungur
firmanu hirðmerki í viður-
kenningarskyni.
Coopers baðlyf eru þau,
einu, sem hlotið hafa lofog
v i ð u r k e n n i n g u hjá stjórn
Bandaríkjanna. Þau hafa
einnig hlotið viðurkenningu
og meðmæli spönsku stjórn-
a r i n n a r.
Á þingi Ástralíumanna stóð til fyrir
nokkrum árum að lagður yrði innflutn-
ingstollur á baðlyf. Því máli lauk þann-
ig, að ógjörlegt þótti að leggja toll á
Coopers baðlyf, og fórust einum þing-
manna, Mr. J. G. Wilson (M. P. for
Corangamite) þannig orð við það tæki-
færi, samkvæmt þingtíðindum 4. des.
1907: »Cooper’s dip is unique. Its use
has considerably iucreased the value of
our great national asset«. Á íslenzku:
Coopers baðlyf er óviðjafa-
1) Letnrbreyting gjörð af Gr. Gf,