Ísafold - 18.01.1913, Blaðsíða 1

¦5"
Kemur vít tvisvar
í viku. Verð árg.
4kr., erlendis 5 kr.
eöa l^dollar; borg-
ist fyrir tniðjan júli
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
Uppsögn (skrifl.)
bundin við aramót,
er ógild nema kom-
in sé til vitgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandi skuld-
laus við blaSið.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 18. janúar 1913.
5. tölublað
I. O. O F. «41249.
Alþýöufél.bökasafn Templaras. 8 kl. 7 — 9
Augnlcekning ókeypis í Jjækjarg. 2 mTd. 2—8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—3
Bsejarfógetaskrifstofan opin v.d. 10—2 og 4—7
Bæiargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og f>-7
Eyrna-. nef- hálslækn. ók. Pósth.str 14A fid. 2—3
tslandsbanki opinn 10—2'ls og B'/s—7.
K.P.CM. Lestrar-og akrifstofa 8 árd —10 BÖd.
Alm. fundir fid. o* fld. 81/* siodegis.
Landakotskirkia. Ghiosþj, 9 og 8 a helg im
LandakotsFpitali f.s.iúkraviti. lOVn—19 or 4—6
Landsbankinn 11-2'/». R'/t-fPJa. Bankasti. 12-2
LandKbókasafn 12—S og fi—9. Útlan 1— fí
Landsbúnaoarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Lan'lsféhii&ir 10—2 og 5—R.
Landsskjalasafnio hvern virkan dag 12—2
Landqiminn opinn daglangt [8—9] virka dugt*
hel&a daga 10—12 og 4—7.
Lækning ðkeypis í»int;h.str.23 þd. og fsd.12-1
NattúmgTÍpasftfi) op>*> <lk—fin qurjnvidösri;m
Samábyrgo Islands 10—12 og 4—6.
RtjómarrAftsskrifWtofDrn'ar ooiiar 10—4 (tnsrl
Talsími Reykjavikor fPAsth.Si opinn daglangt
(8—!0) virka daga; helga dagn iO—9.
TannlisikYiÍTAS!; okevpis Pó»th.str.l4B md.U—19
Tlflinstn^ahæliíi. Heimsökiiartimi 12—1.
P.ÍóAmenÍRsafTjin opi* þd., .fmd. og sd. 19—9.
Erl. simfregnir.
Khöfn
14. jan. 1913.
Káðuneytisbreyting á
Frakklandi.
Milkrand hermálardðherra hefir
neyðst til að se%ja aý sér embœtti s'ók-
um pess, að Du Paty de Clam hefir
aftur verið veitt uppreisn og embatti i
hernum.
Du Paty de Clam var einn af
aðalfjnndmönnum Dreyfus o°" átti
manna mestan þátt í réttlætis banatil
ræði því, er Dreyfus varð fyrir.
Hann var þá ofursti í frakkneska
hernum. Þegar Dreyfus var sýkn-
aður misti Du Paty de Clam em
bættið, en nii virðist Millerand hafa
veitt honum uppreisn, en það valdið
svo mikilli gremju, að kostað hefir
Millerand raðherr.idóm.
Poincaré kosinn forscti.'
' Hnkaskeyti til jrakkneska konsúlsins,
hr. Blanche, l gærkveldi hermir, að
Þórarinn E. Tulinius.
Poincaré hinn nýi Frakkaforseti.
Poincaré forsatisráðherra hafi {
gar verið kosinn forseti írakka í stað
Falliéres.
Samgöngur viö Svíþjóð.
Aktiebolaget Sandström Strande
& Co. í Stokkhólmi, hefir haft hug
i því að koma á skipaferðum milli
Sviþjóðar og Ishnds, en ekkert get-
að úr því orðið. En nýlega skrifar
félagið sænska konsúlnum hér, Krist-
jáni Þorgrímssyni, til þess a'ð leita
njá honum upplýsinga og tjáir sig
hafa fengið annað félag, er hafi yfir
miklu fé að ráða, í lið með Sér og
hafi þau hug á að koma á þessum
samgöngum.
.mUmt 'slenzka viðskiftaráðunautinn
E, ^v Sænska íélag líka, hvar
hann sé niður kominn.
Pórarinn Tufinius.
t ---------------
Eins og getið var í síðasta blaði hafa helztu menn úr kauptúnum
Norðlendinga og Austfirðinga, 200 talsins alls, sýnt Þórarni Tulinius
einkar snotrar viðurker.ningar: fyrir hið ómetanlega starf hans til bóta ís-
lenzkum samgöngum. — Er
það, eins og áður hefir verið
skýrt frá, ávarp og kvæði —
skrautrituð í bók (möppu) í ark-
arbroti, og er hdn bundin í
hvítt bókfellsskinn (pergamenti),
en framan á ritað gullnu letri:
Til Þórarins E. Tulinius frd
löndum hans d Austur- 0% Norð-
urlandi. Fremst í möppunni er
kvæði Matthíasar, en litlu aftar
kvæði Guðmundar, og loks
ávarpið. í bókinni eru margar
teiknaðar myndir, m. a. af Eyja-
firði, Geysi, Gullfoss, Þingvöll-
um, Hornafirði, Fáskrúðsfirði,
Eskifirði (fæðingarbæ Þ. T.),
verzlunarhúsum hans þar, skip-
um hans o. s. frv. Myndirnar
hafði teiknað jungfr. Kristín
Jónsdóttir frá Arnarnesi, en
kvæðin og ávarpið hafði Vilh.
Knudsen skrautritað.'
Ávarpið hljóðar svo:
Öttum Isleudingum, eigi sízt oss Norðlendingum og Austfirðingum, md
pað Ijóst vera, hve stórmikið pér hafið unnið til eflingar samgöngum
S Hagur sá, bæði beinn og óbeinn, er pjóð vorri hefir hlotnast fyrir
pessa mikilvægu starfsemi yðar, er ómetanlegur. .
Yður hefir auðsjdanlega eis>i dulist, hve styrkan paa góðar samgongur
eiga i hverskonar framförum og prifum hverrar pjóðar.
Ungur stttuð pér yður pað marbnið, að koma samgongum landsms a
sjó, baði við umheiminn og með ströndum fram, i pað horf að par full-
nœgðu kröfum tímans. ,
Um lanvt skeið hafið pér varið yðar mihlhæfu kroftum til pess að na
pessu marki og einskis látið ófreistað, prdtt fyrir margfalda orðugleika.
Því er pað öllum góðum Islendin^um hið mesta hrygðarefm, etð pér
hafið látið af stjórn pess fjélags, er pér höfðuð stofnað og stjórnað með dama-
fdum duonaði, til pess að koma kugsjón yðar í framkvamd. ,
En sú er ósk vor og von, að yður megi auðnast að sjd hið mikla verk
fullkomnað, sem pér hafið svo roggsamlega hafið, yður til avarandi samdar
og fósturjörðu yðar til ómetanlegs gagns.
Erum vér pess fullvissir, að pir verðið jafnan tahnn meðal hennar
nýtustu og beztu sona.
Árnandi yður allra heillalj,
Með míkilli virðingu!
Til Þórarins E. Tulinius.
Skrýddur samd og sóma
sértu, nafni Þórs,
heyrðu til pín hljóma
hróður sigurkórs:
Þ'ókk fyrir drengskap, dug og por!
Fdir bornir Fróni á
fyltu starri spor. —
Enginn lífs ní liðinn
landi voru frd
fleiri fley á miðin
fermdi en pú um sjd;
enginn fleirum far um mar
greiddi svo og gladdi i praut
gráti Mardallar.
Þegar dagsins dómar
deyja, firtir samd,
réttir verða rómar,
rökin betur damd.
Þd mun eflaust sýna sig:
Island sjaldan dtti son
ágatari en pig.
Þinni pjóð og landi
pú ert hjartatrúr, |
dvalt ósigrandi,
oft pó dyndi skúr, ?,
margra fé og fjðrvi hatt;
oft á voða-verði peim
varfei öðrum stætt.
Jíllar friðar fylgjur :
fylgi pír úr v'örl
engar úfnar bylgjur
aftri pinni fór.
Blessi guð pig, virkta vin,
svanna, bbrn o% sóma lands —
Síðumanna-kyn I fyf^ J
Búnaðarritið
27. ár. 1. hefli 1913.
Jafnan hefir rit þetta eitthvað að
flytja, sem verulegur fróðleikur er
að fyrir alþýðu manna að lesa, eitt-
hvað það sem allir þeir, er stunda
búnað, eða unna framförum land-
búnaðarins, þurfa að kynna sér og
hugsa um. Með því að borga 10
kr., í eitt skifti fyrir öll, getur hver
bóndi í landinu og hver annar, sem
vill, fengið Búnaðarritið, að öllu leyti
ókeypis, alla sína æfi. Búnaðarritið
er ódýrasta bókin, sem seld er í
landinu og á erindi til fleiri manna
í landinu en flest önnur rit. Bænd-
ur landsins eru hátt á 7. þúsundi,
en tala búnaðarfélaga hangir í einu
þúsundi og eru þó meðal þeirra
margir, sem engan búnað stunda.
Af þessu má gera sér nokkra hug-
mynd um áhugann á búnaðarmálum
í landinu. Þar sem búnaðarritið
kemur ekki, þar er löngunin til þess
að fræðast um búnaðarmálin naum-
ast mikil. Áhuginn sýnist vera
mínni en vera mætti, eftir svo margra
ára starf. Og þó hefir Búnaðarfé-
lagið fjölda launaðra starfsmanna i
þjónustu sinni, sem eru á þönum
um landið á hverju ári. Þeir mættu
sýna meiri röggsemi í því að fjölga
félögum Búnaðarfélagsins. Engum
þyrfti að ofbjóða þó þeim fjölgaði
um helming, frá því sem nú er.
Fyrsta ritgerðin í þessu hefti er
eftir prófessor Guðmund Hannesson
og heitir: Hlý og rakalaus steinhús.
G. H. hefir lengi haft manna mest-
an áhuga á húsabyggingum hér í
landi. Hann sá það fyr og'glöggar
en flestir aðrir, hve afarmikla þýð-
Avarp Fjallkonunnar.
Heyr, sonur góður, sðng d móðurtungu,
er sumar gyllir hlið og» dal og strönd!
Þú manst hveforðumsvanirminirsungu
o% saldarorð mitt bdru'umhðf og.lönd.—
Og heim af savi sigurorðið snjalla
bar sonaskarinn heim til minna fjalla.
Þú fórst i víking, frama'og heiður sóttir
til fjarra stranda, ungur, hugumstór,
og bera mjðg að orku' af orðum póttir
með attarbragð og skðrungssvip af Þór.
Þú qazt pér veg og göfgi hverju sinni,
en, gleymir aldrei henni móður pinni.
A hjartans rakt skal mikilmennið kenna.
við móður p4, er býr við efni smd.
Þú kunnir aldreiheim afhólmi'aðrenna,
ef hennar gagn og samd við starfi ld.
ÞaJSMumsvippinnsólskinfjallaminna,
erLsástu eitthvað mér til gagns að vinna.
Þóttfjarri sé pitt setur mínum ströndum,
er samur tryggur hngur pinn til min\
eg vona'að lifpitt langt séfyrir höndum,
sem lengst að fdi eg að njóta pín;—
pótt synir mínir unnu mér i orði'
peir eru farri' er sýna pað á borði.—
Afeð hðrpuljóði' úr helgidómi mínum,
i hdsal fjalla, myndir sendi' eg pér.
Og ástarkveðja' úr átthðgunum pínum
pér yl og minning hjartansljúfa ber.
Þér gangi jafnan alt að ósk og vonum,
pú, einn af minum karst' og beztu sonum I
G. G.
Fuglalíf íslands.
Fuglaverndunarfélag.
[Breti einn, hr. Edmnnd Selons
fnglafræðingur, er dvaldist 1 snmar á Efri-
Brú i Grímsnesi, sendi ísafold i haust eftir-
farandi pistil, sem af ýmsnm astæðnm eigi
hefir getað komið fyr hér i blaðinu.
Ritstj.].
Til ritstjóra ísafoldar.
Kæri herra!
Vilduð þér gera svo vel og leyfa
mér, gegnum blað yðar, að draga
athygli almennings á íslandi að hættu
þeirri, sem þar vofir yfir fuglalífinu,
og stafar af því, að egg eru ekkert
vernduð um varptímann? Það atriði,
að fuglarnir sjálfir eru friðaðir,
má telja viðurkenning þess, að þörf
sé friðunar; en að hverju gagni
kemur það þegar til lengdar lætur,
að foreldrarnir séu friðaðir, ef þeir
geta ekki látið eftir sig nægilegt af-
sprengi til þess að fylla skarðið að
þeim dauðum? Engin tegund fugla
lifir að eilífu og allar eru þær háð^r
óhöppum og tilviljunum, sem geta
valdið — og stöðugt vaída — því,
að þær upprætist. Tilveruvon teg-
undarinnar hvílir því á árlegu af-
sprengi. Bregðist þessi von að meira
eða minna leyti, hlýtur tegundin sí-
felt að verða fágætari og loks ger-
samlega að upprætast. Þannig virð-
ist mér ástandið vera um fugla á
íslandi nú, vegna þess að engirt lög
banna eggjatöku. Afleiðingin af þess-
um hættulega lagaskorti er sú, að
land yðar heimsækir á hverju ári
sérstök stétt manna, sem fyrir ein-
ingu hiisagerðin hefir fyrir þjóðfé-
lagið, bæði fjárhagslega og til menn-
ingar þrifa. Og orð hans um þetta
voru í tíma töluð, er þjóðin stóð á
mikilsverðum timamótum og hóf að
vinna meiri byggingar, en hiin hafði
nokkurntíma áður gert, frá því þetta
land bygðist. Kaupstaðir og kaup-
tiin í landinu hafa bygzt á tiltölu-
lega fáum árum, svo nokkru nemi
og verð þeirra talið um 20 miljónir
króna, en sveitabæirnir eru taldir að
vera um helmingur af verði allra
jarða á landinu. Byggingarnar á
landinu eru helmingur allrar þjóðar-
eignarinnar. Hér skiftir þvi ekki
litlu máli hvort þessar byggingar eru
traustar og vandaðar, geta enzt mann
fram af manni, eða þær ónýtast á
fáum árum; á byggingunni'' getur
orðið hinn mesti sparnaður og líka
hin versta eyðslusemi. Og fyrir
menningu þjóðarinnar hafa húsa-
kynnin meiri þýðingu en flestir geta
getið sér fullkomlega til um.
G. H. hefir um mörg ár aflað sér
þekkingar um húsagerð og veit flest-
um öðrum meira um hana. Lengi
hefir hann haft ótrú á timburhúsa-
gerðinni og talið að vér ættam að
byggja úr steini, en fáir eða enginn
til þess kunnað, svo sem þörf var á.
Ritgerð hans flytur ýmsar mikils-
verðar tillögur og leiðbeiningar um
þetta. Allir sem eitthvað hugsa um
byggingar> °g þeir eru margir á
þessu landi, þurfa að lesa ritgerð
G. H. í Búnaðarritinu.
Það væri eyðsla á pappír að fara
að segja mönnum hvað í henni er,
flytja nákvæman útdrátt úr henni,
er öllum veitir svo auðvelt að afla
sér Búnaðarritsins.
Steinhúsin verða vafalaust fram-
tiðarbyggingar þessa lands, þó öll
tóma fýsn eftir eggjum mundi hjart-
anlega vilja uppræta hverja tegund
fugla, sem til er, og eftirláta niðjum
sínum jörð, er ekkert hefði af unaði
fuglalífsins að segja. Þetta er í sann-
leika hið morðgjarna og þrælslega
verk, sem slíkir menn hefja með
kappi, hveriær sem endurnýungar-
tími lífsins birtist. Þar sem þeir
meta egg hverrar tegundar beinlínis
eftir því, hve sjaldgæf hún er, svo
er sérhver fugl, sem er í minsta
máta fágætur, dæmdur til gereyðing-
ar. Eða þá að hann er, löngu áður
en hann er upprættur, í raun og
veru sama sem gereyddur, ef harin
hlýtur ekki vernd í þessu algerða
úrslitamáli. Með tilliti til fágætis
ættu íslendingar að muna það, að
fjöldi fugla, sem nú eru svo algengir
á íslandi, að þeim sem ekki er kunn-
ugur því, er gerst hefir í öðrum lönd-
um, virðist þeir ekki vera í neinni
hættu, þá eru þessir sömu fuglar fá-
gætir fyrir Englendinginn og aðra
útlenda safnendur.
Þar sem þessu er þannig farið,
skiftir það engu, hve margt kann að
vera af þeim hér. Þeim mun óhjá-
kvæmilega fækka, enda þótt slíkt
kunni fyrst í stað að gerast svo
smámsam'an, að vér veitum því ekki
alment eftirtekt. Án þess að athygli
sé leidd að því, færist tegundin stig
af stigi þannig, að frá því að vera
»mjög algeng« verður hún »algeng«,
»sæmilega algeng«, »ekki óalgeng«,
»ekkimjögalgeng«,i>fremur óalgeng«,
»ekki algeng«, þar til loks að óheilla-
orðið *fágæt« hljómar með unaði í
eyrum hins samvizkulausa safnara.