Ísafold - 18.01.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Yerð árg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða l^dollar; borg-
ist fyrir miðjan júll
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
AFOLD
Uppsögn (skrifl.)
bundiu við aramót,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandi skuld-
laus við blaðið.
iiiiiiirniaiiiniiimiiniiiniii
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 18. janúar 1913.
5. tölublað
I. O. O F. 941249.
Alþýðufól.bóktisafn Templaras. 3 kl. 7- 9
Augnlrokning ókeypia i Lækjarg. 2 mvd. 2—3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—3
BæjarfógetaRkrifstofan opin v.d. 10—2 og 4—7
Bæiargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 5—7
Kyrna-. nef- hálslækn. ók. Pósth.str 14A fid.2—3
tslandsbanki opinn 10—21/* og B1/*—^.
K.P.U M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd —10 BÖd.
Alm. fundir fid. og sd. 8 V* sihdegis.
Landftkotskirkja. Gfu^sþj. 9 og 8 á helgim
Landakotsppitali f.sjúkravitj. 10‘fa—12 og 5
Landsbankinn 11-21/*. fi1/*-^1/*. Bankasti. 12-2
Landsbókasafn 12—3 og 5—9. Útlán 1—3
Landsbúnaharfélagsskrifstofan opin trá 12—2
LandsféhirMr 10—2 og 5—8.
Landsskjalasafnih hvern virkan dag 12—2
Landsiminn opinn daglangt [8—9] virka dugb
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis í>int:h.9tr.23 þd.og fsd.12—1
Náttúrugripasafn opi* i »/*—91/* smmudögnm
Samábyrgó Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráhpnkrifstofornnr oonaT 10—4 datrl
Talsími Reykjavíkur/Pósth.Bi opinn daglangt
(9—30) virka daga; helga daga »0—9.
Tannlækning ókeypis Pó*th.str. 14B md.tl—12
Vlfiisstn^ahæli^. Heimsóknartimi 12—1.
Þjóömenjasafni^ opi* þd., fmd. og sd. 12—?.
Erl. símfregnir.
Khöfn 14. j.m. 1913.
Raðuneytisbrcyting: á
Frakklandi.
Millerand hermálaráðherra hefir
neyðst til að segja af sh embcetti sök-
um pess, að Du Paty de Clam hefir
aftur verið veitt uppreisn o° embætti í
hernum.
Du Paty de Clam var einn af
aðalfjnndmötinum Dreyfus og átti
mantia mestan þátt í réttlætis banatil
ræði þvi, er Dreyfus varð fyrir.
Hann var þá ofursti i frakkneska
hernntn. Þegar Dreyfus var sýkn-
aður misti Du Paty de Clam em
bættið, en nú virðist Millerand hafa
veitt honum uppreisn, en það valdið
svo mikilli gremju, að kostað hefir
Millerand ráðherrndtSm.
Poincaré kosinn forscti.
hinkaskeyti til Jrakkneska konsúlsins,
hr. Blancke, í vœrkveldi hermir, að
þórarinn E. Tulinius.
Poincaré hínn nýi Frakkaforseti.
Poincaré Jorsatisráðherra hafi í
qœr verið kosinn Jorseti hrakka í stað
Falliéres.
Samgongur við Svíþjóð.
Aktiebolaget Sandström Strande
& Co. í Stokkhólmi, hefir haft hug
á þyi að koma á skipaferðum milli
Sviþjóðar og Islands, en ekkert get-
að úr þvi orðið. En nýlega skrifar
félagið sænska konsúlnum hér, Krist-
jáni Þorgrímssyni, til þess að leita
hjá honum upplýsinga og tjáir sig
hafa fengið annað félag, er hafi yfir
miklu fé að ráða, í lið með sér og
hafi þau hug á að koma á þessum
samgöngum.
^n' ’sleozka viðskiftaráðunautinn
ivimi sæns^a iélag líka, hvar
hann sé niður kominn.
Pórarinti Tuíinius.
Eins og getið var í síðasta blaði hafa helztu menn úr kauptúnum
Norðlendinga og Aust'firðinga, 200 talsins alls, sýnt Þórarni Tulinius
einkar snotrar viðurker.ningar; fyrir hið ómetanlega starf hans til bóta ís-
lenzkum samgöngum. — Er
það, eins og áður hefir verið
skýrt frá, ávarp og kvæði —
skrautrituð í bók (möppu) i nrk-
arbroti, og er hún bundin í
hvítt bókfellsskinn (pergamenti),
en framan á ritað gullnu letri:
Til Þórarins E. Tulinius Jrá
löndum hans d Austur- o% Norð-
urlandi. Fremst i möppunni er
kvæði Matthiasar, en litlu aftar
kvæði Guðmundar, og loks
ávarpið. í bókinni eru margar
teiknaðar myndir, rp. a. af Eyja-
firði, Geysi, Gullfoss, Þingvöll-
um, Hornafirði, Fáskrúðsfirði,
Eskifirði (fæðingarbæ Þ. T.),
verzlunarhúsum hans þar, skip-
um hans o. s. frv. Myndirnar
hafði teiknað jungfr. Kristín
jónsdóttir frá Arnarnesi, en
kvæðin og ávarpið hafði Vilh.
Knudsen skrautritað.'
Ávarpið hljóðar svo:
Öllum Isleudittgum, eifi sízt oss Norðlendingum og Austfirðingum, má
pað Ijóst vera, hve stórmikið pér hafið unnið til eflingar samgöngum
iands ^ jgmn Qg óbeinn. er pjóð vorri hefir hlotnast Jyrir
pessa mikilvœgu starjsemi yðar, er ómetanlegur.
Yður hefir auðsjáanlega eigi dulist, hve styrkan pad góðar samgongur
eiga i hverskonar jramjörum og prijum hverrar pjóðar. _
Ungur settuð pér yður pað markmið, að koma samgongum landsms a
sjó, baði við umheiminn og með ströndum frarn, 1 pað horj að pær Jull-
nœgðu kröjum timans. ,
Um langt skeið hafið pér varið yðar mikilhœfu kroftum til pess að na
pessu marki og einskis látið ójreistað, prátt jyrir margjalda örðugleika.
því er pað öllum góðum Islendingum hið mesta hrygðarejni, að pér
hafið látið aj stjórn pess Jjélags, er pér höjðuð stojnað og stjómað með dærna-
fáutn dmnaði, til pess að koma hugsjón yðar í Jramkvæmd. ,
En sú er ósk vor oe von, að yður megi auðnast að sjá hið mikla verk
fullkotnnað, sem pér liafið svo röggsamlega hafið, yður til ævarandi sæmdar
og jósturjörðu yðar til ómetanlegs gagns.
Erum vér pess fullvissir, að pér verðið jajnan talinn meðal hennar
nýtustu og beztu sona.
Arnandi yður allra heilla! j
Með mikilli virðingu!
Til Pórarins E. Tulimus.
Skrýddur sæmd og sóma
sértu, najni Þórs,
heyrðu til pín hljóma
hróður sigurkórs:
Þökk jyrir drengskap, dug og por!
Fáir bornir Fróni á
Jyltu stærri spor. —
Enginn líjs né liðinn
landi voru Jrá
fleiri fley á miðin
Jernidi en pú um sjá;
enginn fleirum far um mar
greiddi svo og gladdi í praut
gráti Mardallar.
Þegar dagsins dómar
deyja, firtir sæmd,
réttir verða rómar,
rökin betur dæmd.
Þá mun eflaust sýna sig:
Island sjaldan átti son
ágætari en pig.
Þinni pjóð og landi
pú ert hjartatrúr, j
ávalt ósigrandi,
ojt pó dyndi skúr, (3
margra Jé og jjörvi hætt;
oft á voða-verði peim
var*ei öðrum stætt.
cAllar jríðar jylgjur |
Jylgi pér úr vör!
engar újnar bylgjur
ajtri pinni jör.
Blessi guð pig, virkta vin,
svanna, börn og sóma lands —
Síðumanna-kyn! J/[ fijf
Búnaðarritið
27. ár. 1. hefti 1913.
Jafnan hefir rit þetta eitthvað að
flytja, sem verulegur fróðleikur er
að fyrir alþýðu manna að lesa, eitt-
hvað það sem allir þeir, er stunda
búnað, eða unna framförum land-
búnaðarins, þurfa að kynna sér og
hugsa um. Með því að borga 10
kr., í eitt skifti fyrir öll, getur hver
bóndi í landinu og hver annar, sem
vill, fengið Búnaðarritið, að öllu leyti
ókeypis, alla sína æfi. Búnaðarritið
er ódýrasta bókin, sem seld er í
landinu og á erindi til fleiri manna
í landinu en flest önnur rit. Bænd-
ur landsins eru hátt á 7. þúsundi,
en tala búnaðarfélaga hangir í einu
þúsundi og eru þó meðal þeirra
margir, sem engan búnað stunda.
Af þessu má gera sér nokkra hug-
mynd um áhugann á búnaðarmálum
i landinu. Þar sem búnaðarritið
kemur ekki, þar er löngunin til þess
að fræðast um búnaðarmálin naum-
ast mikil. Áhuginn sýnist vera
mínni en vera mætti, eftir svo margra
ára starf. Og þó hefir Búnaðarfé-
lagið fjölda launaðra starfsmanna í
jjónustu sinni, sem eru á þönum
um landið á hverju ári. Þeir mættu
sýna meiri röggsemi i því að fjölga
élögum Búnaðarfélagsins. Engum
jyrfti að ofbjóða þó þeim fjölgaði
um helming, frá því sem nú er.
Avarp Fjallkonunnar.
Heyr, sonur góður, sóng á móðurtungu,
er sumar gyllir hlið og» dal og strönd!
Þu manst hve jorðumsvanirmínir sungu
ogsældarorð mitt báru’umhöf og.lönd,-
Og heim aj sævi sigurorðið snjalla
bar sonaskarinn heim til minna fjalla.
Þú Jórst í víking, jrama’og heiður sóttir
til Jjarra stranda, ungur, hugumstór,
og bera mjög að orku’ aj orðum póttir
með ættarbragð og skörungssvip aj Þór.
Þií gazt pér veg og göjgi hverju sinni,
en, gleymir aldrei henni tnóður pinni.
A hjartans rækt skal mikilmennið kenna
við móður pá, er býr við ejni smá.
Þú kunnir aldrei heim afhólmi’aðrenna
ej hennar gagn og sæmd við starfi lá
Það lék um svip pinn sólskin Jjalla minna
erLsástu eitthvað mér til gagns að vinna
Þóttjjarri sé pitt setur mínum ströndum
er samur tryggur hngur pinn til min
eg vona’að líj pitt langt sé Jyrir höndum,
sem lengst að Jái eg að njóta pín; —
pótt synir mínir unnu mér í orði’
peir eru Jærri’ er sýna pað á borði.
Með hörpuljóði úr helgidómi tnínum
i hásal fjalla, myndir sendi’ eg pér.
Og ástarkvcðja’ úr átthögunum pinum
pér yl og minning hjartansljúfa ber.
Þér gangi jajnan alt að ósk og vonum,
ptí, einn aj mínum kærst’ óg beztu sonutn!
G. G.
Fyrsta ritgerðin í þessu hefti er
eftir prófessor Guðmund Hannesson
og heitir: Hlý og rakalaus steinhús.
G. H. hefir lengi haft manna mest-
an áhuga á húsabyggingum hér
andi. Hann sá það fyr og glöggar
en flestir aðrir, hve afarmikla þýð
Fuglalíf íslands.
Fuglaverndunarfélag.
[Breti einn, hr. Edmnnd Selon
fnglafræðingur, er dvaldist i sumar á Efri
Brú i Grrímsnesi, sendi Isafold í haust eftir
farandi pistil, sem af ýmsnm ástæðnm eigi
hefir getað komið fyr hér í blaðinu.
Ritstj.]
Til ritstjóra ísafoldar.
Kæri herra!
Vilduð þér gera svo vel og Ieyfa
mér, gegnum blað yðar, að draga
athygli almennings á íslandi að hættu
þeirri, sem þar vofir yfir fuglalífinu,
og stafar af því, að egg eru ekkert
vernduð um varptímann? Það atriði,
að fuglarnir sjálfir eru friðaðir.
má telja viðurkenning þess, að þöri:
sé friðunar; en að hverju gagni
kemur það þegar til lengdar lætur
að foreldrarnir séu friðaðir, ef þeir
geta ekki látið eftir sig nægilegt af-
sprengi til þess að fylla skarðið að
þeim dauðum? Engin tegund fugla
lifir að eilífu og allar eru þær háðar
óhöppum og tilviljunum, sem geta
valdið — og stöðugt valda — því,
að þær upprætist. Tilveruvon teg-
undarinnar hvilir þvi á árlegu af-
sprengi. Bregðist þessi von að meira
eða minna leyti, hlýtur tegundin sí-
felt að verða fágætari og loks ger-
samlega að upprætast. Þannig virð-
ist mér ástandið vera um fugla á
íslandi nú, vegna þess að engin lög
banna eggjatöku. Áfleiðingin af þess-
um hættuiega lagaskorti er sú, að
ingu húsagerðin hefir fyrir þjóðfé-
lagið, bæði fjárhagslega og til menn-
ingar þrifa. Og orð hans um þetta
voru í tíma töluð, er þjóðin stóð á
mikilsverðum tímamótum og hóf að
vinna meiri byggingar, en hún hafði
nokkurntíma áður gert, frá því þetta
and bygðist. Kaupstaðir og kaup-
tún í landinu hafa bygzt á tiltölu-
ega fáum árum, svo nokkru nemi
og verð þeirra talið um 20 miljónir
rróna, en sveitabæirnir eru taldir að
vera um helmingur af verði allra
jarða á landinu. Byggingarnar á
andinu eru helnfingur allrar þjóðar-
eignarinnar. Hér skiftir því ekki
itlu máli hvort þessar byggingar eru
traustar og vandaðar, geta enzt mann
fram af manni, eða þær ónýtast á
íáum árum; á byggingunni' getur
orðið hinn mesti sparnaður og líka
íin versta eyðslusemi. Og fyrir
menningu þjóðarinnar hafa húsa-
cynnin meiri þýðingu en flestir geta
getið sér fullkomlega til um.
G. H. hefir um mörg ár aflað sér
ækkingar um húsagerð og veit flest-
um öðrum meira um hana. Lengi
lefir hann haft ótrú á timburhúsa-
gerðinni og talið að vér ættum að
byggja úr steini, en fáir eða enginn
til þess kunnað, svo sem þörf var á.
Ritgerð hans flytur ýmsar mikils-
verðar tillögur og leiðbeiningar um
íetta. Allir sem eitthvað hugsa um
byggingar, og þeir eru margir á
jessu landi, þurfa að lesa ritgerð
G. H. í Búnaðarritinu.
Það væri eyðsla á pappír að fara
að segja mönnum hvað í henni er,
flytja nákvæman útdrátt úr henni,
er öllum veitir svo auðvelt að afla
sér Búnaðarritsins.
Steinhúsin verða vafalaust fram-
tíðarbyggingar þessa lands, þó öll
tóma fýsn eftir eggjum mundi hjart-
anlega vilja uppræta hverja tegund
fugla, sem til er, og eftirláta niðjum
sínum jörð, er ekkert hefði af unaði
fuglalífsins að segja. Þetta er í sann-
8 leika hið morðgjarna og þrælslega
verk, sem slíkir menn hefja með
kappi, hveriær sem endurnýungar-
tími lífsins birtist. Þar sem þeir
meta egg hverrar tegundar beinlínis
eftir því, hve sjaldgæf hún er, svo
er sérhver fugl, sem er í minsta
máta fágætur, dæmdur til gereyðing-
ar. Eða þá að hann er, löngu áður
en hann er upprættur, í raun og
veru sama sem gereyddur, ef hann
hlýtur ekki vernd í þessu algerða
úrslitamáli. Með tilliti til fágætis
ættu íslendingar að muna það, að
fjöldi fugla, sem nú eru svo algengir
á íslandi, að þeim sem ekki er kunn-
ugur því, er gerst hefir i öðrum lönd-
um, virðist þeir ekki vera í neinni
hættu, þá eru þessir sömu fuglar fá-
gætir fyrir Englendinginn og aðra
útlenda safnendur.
Þar sem þessu er þannig farið,
skiftir það engn, hve margt kann að
vera af þeim hér. Þeim mun óhjá-
kvæmilega fækka, enda þótt slíkt
kunni fyrst í stað að gerast svo
smámsaman, að vér veitum því ekki
alment eftirtekt. Án þess að athygli
sé leidd að því, færist tegundin stig
af stigi þannig, að frá því að vera
»mjög algeng« verður hún »algeng«,
»sæmilega algeng«, »ekki óalgeng«,
»ekkimjögalgeng«,»fremur óalgeng*,
»ekki algeng«, þar til loks að óheilla-
orðið »fágæt« hljómar með unaði i
land yðar heimsækir á hverju ári
sérstök stétt manna, sem fyrir ein-1 eyrum hins samvizkulausa safnara.
Á