Ísafold - 08.02.1913, Blaðsíða 1

iniiiiiiiiiiiiiniiimiiniiiiiiiiiiiiiniiimiifiiinii

Kemur út tvisvar |
1 viku. Verð árg. |
4 kr.. erlendis 5 kr. 1
eSa 1 ^ dollar; borg- §
istfyrirmiðjanjúli f
erlendis fyrirfram. |
Lausasala 5 a. eint. 1
'I ■ • 'I I,’»I"I|IIIH.'W||IM|-|IHIK’|IIIH rt' » ’I ■ H :l
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 8. febrúar 1913.
11. tölublað
Minning Björns Jónssonar.
Vakið hefir verið máls á þvi, að stofnaður yrði sjóður til minningar um Björn
Jönsson og verði þeim sjóði varið til nokkurra nytsamra framkvæmda i þarfir þjóðarinnar,
þeim er honum voru hug-
leiknar, og búist við að
margir menn víðsvegar um
land beri þann hug til B. J.,
að þeir mundu fegnir vilja
leggja sinn hlut til þess.
Vér, sem hér ritum nöfn
vor undir, höfum komið
oss saman um að gera til-
raun til, að úr þessari sjóðs-
stofnun geti orðið, og senda
í þvi skyni út um land eyðu-
blöð, þar sem þeir, er þess
óska, geti skráð nafn sitt og
gjöf til sjóðsins.
Vér gerum ráð fyrir, að ekkja Bjarnar Jónssonar, frú Elízabet Sveinsdóttir, ákveði,
hvernig varið skuli sjóði þeim, er myndast kann.
Þeir Björn Kristjánsson, Guðmundur Helgason og Páll H. Gíslason urðu til þess
fyrir tiimæli vor hinna, að veita viðtöku tillögum þeim, er koma kunna til sjóðs þessa.
Reykjavík, 4. febr. 1913.
Úáiörn Jónsson á sextugsalðri.
Árni Jóhannsson
bankaritari.
Björn Kristjánsson
bankastjóri.
Guðmundur Helgason
búnaðarfélagsformaður.
Guðmundur Þorkelsson
bóndi, Pálshúsum.
Jón Gunnarsson
samábyrgðarstjóri.
Jón Magnússon
bóndi, Veghúsum.
Magnús Helgason
skólastjóri.
Ólafur Ólafsson
fríkirkjuprestur.
Páll H. Gíslason
kaupmaður.
Þorleifur Jónsson
póstafgreiðslumaður.
Sæm. Bjarnhéðinsson
prófessor.
Vigfús Guðmundsson
bóndi í Engey.
Erl. simfregnir.
Khöfn 7. febr. 1913.
Frá ófriðnum.
Nýjar orustur.
Snarpar orustur hafa ver-
ið háðar milli Búlgara og
Tyrkja á Gallipoliskaga.
Búlgarar orðiö yfirsterk-
ari.
Tyrkir setja her á land
við Rodosto. — Fyrirætlan
óljós.
Gallipoliskagi er norðvestan við
Dardanella-sund, milli þess og Ægea-
hafs (sjá landabréf, sem prentað er
hér í blaðinu). Á skaga þessum er
borgin Gallipoli, á takmörkum Dar-
danellasunds og Marmarahafs, vel
víggirt og aðalflotastöð Tyrkja. —
Eins og sjá má á landabréfinu hefir
því hildarleikurinn borist langt suður
fyrir Adríanópel.
Bærinn Rodosto, þar sem Tyrkir
eru að koma á land Asíu-herliði sínu,
liggur við Marmarahafið, í héraðinu
Edirne, miðja vega hér um bil milli
Konstantinopel og Gallipoliskaga.
Á árunum 1901 —10 fæddust hér
22,581 lifandi börn, eða 2258 börn
á ári að meðaltali, en 2308 að með-
altali á árunum 1891—1900. Tala
fæddra barna á hvert þúsund lands-
Mannfjölgun á lslandi.
f síðasta blaði var dálitið getið
um manndauða og fæðingar í ýms-
um löndum og þá mikil ástæða til
að skýra frá hversu þessu er varið
hér hjá oss, til samanburðar. í
Rússlandi dóu t. d. af þúsundi
manna (1905) 31,7 en á Frakklandi
(1909) 18,7, en 19,7 árið 1910.
Hér á landi dóu á árunum 1891
—1900 17,9 af 1000 manna, en
ekki nema 16,1 á árunum 1901 —
1910. Þegar þess er gætt hve
óvenjulega margir deyja hér fyrir
aldur fram, þeir er í sjó drukna, er
manndauði hér af öðrum orsökum
orðinn litill, í samanburði við flest
lönd Norðurálfu, þó töluvert vanti
á að hann sé eins lítill og á Nýja-
Sjálandi (9,7 af xooo).
Á árunum 1891—1900 dóu að
meðaltali hér á landi 1334 manns,
en á árunum 1901—19x0 1317
manns.
búa var á tímabilinu 1901—10
27,6, en 31,0 á tímabilinu 1891
—1900. Um þetta segir í Lands-
hagsskýrslum:
»Eins og þessar tölur bera með
sér er þetta mikil fækkun á svo
skömmum tíma, einkum þar eð það
er aðallega á síðara helmingi tíma-
bilsins 1901—10 að tala lifandi
fæddra hefir lækkað svo mjög í hlut-
falli við fólksfjölda landsins. 1910
er tala fæddra að heita má sú sama
og 1901, þrátt fyrir að landsbúum
hefir á sama tíma fjölgað um rúm
6700 manns; það ár var hlutfalls-
tala fæddra (miðað við manntal presta)
langlægst á öllu tímabilinu, að eins
25,6 °/00 landsbúa«.
Útlit er þá fyrir að vér séum
undir sömu fordæminguna seldir og
flestar Norðurálfuþjóðir virðast vera
um þetta leyti og ekki sízt þær, er
svo háttar um, að mikill hluti þjóð-
arinnar lifir í borgum.
Á tímabilinu frá 1. nóv. 1901 til
1. des. 1910 er talið að fæðst hafi
8725 fleiri en dóu, en á sama tíma
hafi fluzt út úr bndinu um 2000
manns fleira en inn í það.
Frá ófriðarsvæðinu.
Sjá erlendu simfregnirnar.
Vegagerðir.
I enska blaðinu »Overseas Daily
Mail« stendur 7. des. síðastl. þessi
smágrein:
»Betri vegir. Þrjár þúsundir hinna
ágætustu vegagerðamanna víðsvegar
um heim hafa ákveðið að eiga alls-
herjar fund með sér í Lundúnum
23. júní næstk., til þess að ræða um
vegagjörð. Fundinum eru ætlaðir 6
dagar.
Konungur Breta er verndari fund-
arins. Þriðja fundardaginn ætla fund-
armenn að bregða sér til Windsor-
kastala. Kanslari fjárhirzlunnar (The
Chanceller of the Exchequer) setur
fundinn*.
Væri nú ekki vel til fallið að
stjórn vor notaði þetta færi til að
koma að einhverjum verkfræðing
eða verkfræðinga vorra á fund
þenna? Mér dettur einkum i hug
Jón Þorláksson eða Geir Zoéga.
Eflaust verður þar margt fróðlegt
að heyra um vegagerð, þar sem svo
margir sérfróðir menn úr ýmsum
löndum, og ólíkutn að landslagi og
fl., segja frá, hvað hverjum fyrir
sig hafi reynst bezt, til að gera veg-
ina sem endingarbezta og um leið
sem ódýrasta tiltölulega.
Eftir vorum efnum höfum vér
þegar varið afarmiklu fé til vega-
gerða, og munum enn gera um
langt skeið.
Margt hefir í þessu efni farið i
handaskolum fyrir oss til þessa, veg-
irnir víða illa gerðir og því ending-
arlitlir, en hins vegar fulldýrir, sam-
anborið við endinguna.
Hve mikið fé hafi farið forgörð-
um hjá oss sakir vankunnáttu og
hroðvirkni i vegagerð, er ekki gott
að segja, en mikið er það. Vegirnir
sýna sig. Vér vitum, hvað þeir eru
gamlir, og þekkjum ástand þeirra
viða.
Þó verkfræðingar vorir séu gáfaðir
menn og sjálfsagt dável lærðir bók-
lega, þá er það nú samt svo, að
framfarir í vegagerð hafa á seinni
árum verið ærið litlar, að því er
endingu veganna snertir, sumstaðar
engar.
Hér er þá lauslega bent á næsta
pýðingarmikið þjóðarmál, og skiftir
land og lýð miklu, að það verði at-
hugað sem rækilegast.
Eins og drepið var á áðan, væri
ekki ósennilegt, að það gæti borgað
sig vel að senda einhvern hinna efni-
legustu vegfræðinga vorra á mótið í
Lundúnum. ——■
Auðvitað þyrfti stjórnin (ráðherra)
að taka traustataki á fé til fararinn
ar, og teldi eg henni það hættulaust,
því -að þingið að sumri komanda
mundi eflaust samþykkja þá fjárveit-
ingu, er í þessu skyni væri nauð-
synleg. .
Siqurður Gunnarsson. ■
Svar
til magister Boga Th. Melsteds
flytur Sunnanfari nýútkominn, frá
dr. Jóni Þorkelssyni, gegn grein
herra Boga, er prentuð var hér i
blaðinu 11. f. m., um Bœkur Fraða-
félagsins. Vísum vér lesendum ísa-
foldar á hana i Sunnanfara.