Ísafold - 12.02.1913, Page 3

ÍSAFOLD
47
Erlendar símfregnir.
Erl. simfregnir.
Khöfn n. febr. 1913.
Khöfn 11. febr. 1913.
Merk festarmál.
Scott finnur suðurskaut, en týnir iífi á
leið ásamt 4 förunauta sinna.
heim-
Einkadóttir Vilhjálms .Þyzkalands-
keisara er lojuð syni hertoqans aj Cum-
berland.
Skip Scotts, Terra nova, komið til Nýja Sjálands.
Scott komst á suðurskaut 18. janúar 1912. Týndi lifi
á heimieið seint í marz og fjórir förunauta hans fyrir
kulda sakir og annarra þrauta. Líkin fundust í nóv-
©mber 17 rastir frá forðabúrinu.
í suðuríör þá, er nú hefir hinn brezka landkönnuð og félaga hans
að velli lagt — hélt Robert Scott höfuðsmaður sumarið 1910 (um líktleyti
og|Roald Amundsen) — á skipinu Terra nova (nýtt land). Áður hafði
Scott getið sér frægan orðstír í suður-
förum á árunum 1901—1904. Komst
þá á 82,12 stig suðurbreiddar. Þá var
i för með honum Shackleton liðsforingi,
sá er nokkurum^árum síðar (1909) komst
á 88,23 st- suðurbr.
Eins og margir sjálfsagt muna lét
Amundsen í veðri vaka, er hann hélt á
stað 1910, að ferðinni væri heitið til
hafrannsókna í Norðurhöfum, en lagði
alt"í einu lýkkju á leið sína og sneri í
suðurátt. Var svo talið, að Amundsen
hefði þar sýnt yfirdrepskap nokkurn til
að leika á Scott. Á þessu var óspart
alið i brezkum blöðum.
Terra nova flutti þá Scott og félaga
hans árið 1910 til Mac Murdo Sound á Játvarðs VII. landi og skildi þar
við þá og kom norður til Ástraliu aftur í marz 1911. Seint á árinu
1911 fór Terra nova enti suður eftir til þess að hafa spurnir af suður-
skautsförunum.
Úr þeim leiðangri kom Terra nova aftur”til Nýja Sjálands þ. 1. april
1912 með 3 af förunautum Scotts. Hafði hann sent þá frá sér þ. 3. jan.

Terra Nova, suðurfararskip Scotts.
I912, er þeir voru staddir á 87,32 stigi suðurbreiddar. Þegar Terra nova
kom með þessar fréttir varð fullvíst um, að Roald Amundsen hefði fyrstur
Qianna á suðurskaut stigið (14.-7-17. des. 1911).
Förunautar Scotts,, þeir er aftur komu, höfðu það af honum að
segja, að hann ætlaði við 5. mann að halda áfram suður til skautsins og
kafa svo vetursetu í suðurskautslöndum næsta vetur (1912—1913). Þessir
4 menn, er með Scolt voru og ásamt honum hafa farist, voru: dr.
^Vilson, Oater höjuðsmaður, Bowers liðsjorinqi 0% P. 0. Evans.
í haust, í nóvember, hélt Terra nova enn af nýju suður á bóginn
að vitja heimskautsfaranna, og er nú aftur komin með þær hörmunga
fréttir, er simskeytið greinir frá.
Það hefir reynst rétt, sem getið var til, samkvæmt fréttunum í vor
^eð Terra nova, að Scott hefir komist á suðurskaut réttum mánuði sið-
ar en Amundsen — eða 18. janúar 1912.
Það er fullyrt i simskeytinu, að þeir félagar hafi dáið seint i marz.
Hafa þvi vafalaust fundist dagbækur hjá líkum þeirra til þess tíma.
Verður fróðlegt að fá að heyra nánar úr skýrslu þeirra.
Einar 17 rastir — eða eins og upp að Lækjarbotnum — hafa þeir
verið frá vista-forðabúrinu, sem hafði að geyma gnægtir góðra hlutal
Svo stuttan spöl frá áfangastaðnum, er fyrir þá vat lífgriðastaðurinn —
hafa þeir orðið líf að láta! Má það átakanlegt heita.
En takmarki sínu hefir Scott náð — að komast á suðurskaut —
þótt fyrstur yrði hann eigi, og má því um hann segja: nBrjánn Jéll —
en hélt velli.
Þessi trúlofun sætir meiri tíðind-
um en ella gerist um festarmál milli
konungafólks.
Eins og mörgum lesenda mun
kunnugt hefir verið hinn mesti fjand-
skapur með keisaraættinni þýzku og
Cumberlands-hertogaættinni.
Ernst August Cumberlandshertogi,
sem kvæntur er Þyri, dóttur Krist-
jáns 9. Danakonungs, er sonur Ernst
Augusts, er konungur var í Hanno-
ver 1837, en sonarson Georgs III.
Bretakonungs. Árið 1866, er Prúss-
um og Austurríkismönnum lenti sam-
an, snerist Hannover í lið með Aust-
urríkismönnum. Eftir ósigur þeirra
ráku Prússar Ernst August af kon-
ungsstóli í Hannover og innlimuðu
landið.
Þaðan stafar fjandskapurinn, og
hefit hann fremur aukist en minkað.
Til merkis um fjandskap þann er
það, að er Þyri Dana prinsessa var
Iátin eiga Ernst August áiið 1878,
taldi Bismarck það svo fjandsamlega
athöfn gagnvart Þjóðverjum af hálfu
Danakonungs, að hann svaraði henni
með því að strika út grein þá í
Pragfriðnum frá 1864, er heimilaði
Suðurjótum að ráða sjálfum með at-
kvæðagreiðslu hvort verða vildu aft-
ur danskir þegnar.
Cumberlands-hertogi hefir eigi vilj-
að í neinu láta sinn hlut fyrir Þýzka-
landskeisara, heldur haldið til streitu
kröfu sinni til konungdóms í Hanno-
ver — og 1884 gerði hann sömu
kröfu til ríkisforráða í Braunschweig,
er hertoginn þar, af .Welfa ætt, lézt.
En Ernst August varð við lát hans
yfirhöfðingi þeirrar ættar. Þvi var
og spilt af Þýzkalandskeisara.
Fyrir þessar sakir hafa aldrei nein
mök verið milli hirðar hertogans og
Berlinar hirðarinnar — heldur fullur
fjandskapur, þangað til í vor, að elzti
sonur hertogans beið bana af bif-
reiðarslysi, er hann var á leið til út-
farar Friðriks 8.
Við jarðarför hans lét keisari einn
sona sinna vera viðstaddan, og fyrir
þá kurteisi lét Cumberlandshertogi
son sinn gera Vilhjálmi heimsókn.
Þessi vinahót hafa svo dregið ti
annars meira, þar sem svo riánar
mægðir hafa nú tekist með hinum
svörnu óvinum, sem áður voru.
Ólíklegt er þó, að Cumberlands-
hertogi láti kröfur sínar með öllu
niður falla, heldur er sjálfsagt ein-
hver miðlun í vændum.
Af styrjöldinni
á Balkanskaga bárust ísafold engar
símfréttir að þessu sinni, og má þá
búast við að alt sitji þar í sama
þófi.
Látin
ei hér í bænum 5. þ. mán. ungfr.
Rósa Jónsdóttir, dóttir Jóns Ásmunds-
sonar umsjónarmanns hjá Sam. gufu-
skipafél. — Þau hjón hafa orðið
fyrir þeirri sáru sorg að missa báðar
dætur sínar uppkomnar með fárra
ára millibili, úr sömu veiki.
Engin konungsheimsókn
í sumar.
Það segist Lö%r. hafa úr áreiðan-
egum stað (ráðherra?), að eigi verði
neitt úr því að Kristján X. komi
íingað í sumar.
Ástæðan talin sú, að hann eigi
ekki heimangengt vegna þess, að
bæði ætli hann sjálfur að heimsækja
ýmsa Norðurálfu þjóðhöfðingja og
eigi von á öðrum i sinn garð.
Fimtíu ára afmæli
forngripasafnsins.
Forngripasafnið — eða Þjóðmenja-.
safnið, svo sem nú heitir það — á
sér fimtíu ára afmæli, þ. 24. þ. m.
Þá kemur út minningarrit, er sam-
ið hefir Mattías Þórðarson fornm.-
vörður og birtist bæði i Árbók Forn-
leifafélagsins og sérprentað.
Um kvöldið verður efnt til sam-
sætis í Hótel Reykjavík, veizlu að
fornum sið, eftir því sem föng verða
á. Mun nánar sagt frá tilhögun allri
siðar.
Vígsla Hafnarfj.bryggju
fer fram mjög bráðlega, einhvern
daginn, meðan Botnía stendur við.
Eldsvoði.
í fyrradag milli kl. 6 og 7 um
kvöldið kviknaði í smiðahúsi Jóns
Zoéga kaupm. bak við húsið nr. 14
i Bankastræti.
Slökkviliðið var þegar kallað og
kom að vörmu spori. Tókst þá að
slökkva eldinn á rúmum hálftíma.
Húsið skemdist þó allmjög og vörur
ýmsar, sem þar voru geymdar. Tjón-
ið eigi fullrannsakað enn.
Um upptök eldsins ókunnugt enn.
Vafalaust talið, að húsið hefði
brunnið til ösku, ef eigi hefði náðst
svo fljótt í slökkviliðið. Er það þá
þriðja húsið, sem telja má að bjarg-
ast hafi á örstuttum tima — vegna
hins nýja fyrirkomulags slökkviliðs-
ins. —
Líklegt er, að þessi góða reynsla
ætti að geta orðið til þess að lækk-
uð yrðu brunabóta-iðgjöldin.
Tjón af ofviðri
hefir orðið mikið á Eyrarbakka
um síðastliðna helgi, aðfaranótt sunnu-
dags.
Vatnagarður sá, er reistur hefir
verið frá Ölfusármynni austur að
Stokkseyri, hefir hrunið mjög víða,
brimið gert í hann stór skörð á
mörgum stöðum, þetta 200 faðma
og þar yfir.
Sömuleiðis hefir vegarálman frá
Flóavegi að Stokkseyri skemst mjög
mikið, sjórinn gengið þar yfir og
sumstaðar skolað veginum burtu.
Ennfremur hefir sjórinn tekið
gaddavirsgirðing, er reist var fyrir
innan vatnagarðinn á kafla — i
græðsluskyni á sandinum.
Tjónið mjög mikið. Hreppsnefnd
kom saman i gærkveldi til þess að
ræða um hvað gera skuli.
(Símjrétt).
tekin til leiks við konunglega
leikhúsið.
Símað er til ísajoldar frá Khöfn
gærkvöldi, að búið sé að taka leik-
rit Guðmundar Kambans: Hadda
padda til leiks við konunglega leik-
xúsið í Khöfn.
Það var áður kunnugt, að Karl
Mantzius, er verið hefir leikhússtjóri
við kgl. leikhúsið, hafði lesið leik-
ritið og líkað svo vel við það, að
agt hafði með því — að leika það.
Nú er það þá ákveðið — og munu
allir vinir Kambans fagna þeim úr-
slitum.
En hvað segir okkai eigið Leikfé-
ag um að reyna að spreyta sig á
fiaddapadda ?
Ekki ætti afdrif Fjalla-Eyvinds að
:'æla frá því.
Og mundi eigi hugsanlegt að yfir-
buga leiksviðs-erfiðleika þá, er við
leikritið eru bundnir — með breyt-
ingum í samráði við höfundinn?
Ef Leikfélagið tæki þann kost upp
og kæmist slysalítið frá því — hefði
það eigi til einkis barist — þetta
leikárið.
Vel væri því, ef það tæki nú
rögg á sig og kæmi þessu í verk —
á 11. stundu leikársins.
Eqo.
Stjórnarbyltingin tyrkneska.
Nýjar frásögur hafa borist enskum
blöðum, er ísafold hefir séð, af
stjórnarbyltingunni á Tyrklandi. Þar
féllu áreiðanlega fleiri menn en
Nazim pasja einn. Svo er sagt frár
Nafiz bej, herforingi, er stöðu hafði
við stjórnarhöll Tyrkja ætlaði að
verja Enver bej inngöngu á ráð-
stefnu ráðherranna, en var skotinn.
í þeim svifum kom Nazim pasja út
frá ráðherrastefnunni og spurði hverju
þetta háreisti sætti. Viðstöðulaust
var skotið á hann tveim skotum og
féll hann dauður niður. Tewfik her-
foringi, aðstoðarforingi Nazims og
fjórir menn aðrir voru líka drepnir
í þessum svifum. Sumir þeirra voru
stungnir með hnifum. En alt skeði
þetta á örfáum mínútum.
Fisksalan til Englands. B r a g i
hefir selt afla sinn á 496 st.pund
(8.928 kr.).
Föstuguðsþjónnsta í kvöld kl. 6
síra Bjarni Jónsson.
Leikhúsið. Nyja leikritið: U m
háttatíma var s/nt fyrsta sinni á
sunnudag. Dómur um það eftir E g o
kemur í laugardagsblaðinu.
Skipafregn. S t e r 1 i n g fór til
útlanda í gærkveldi. Meðal farþega :
Sighvatur Bjarnason bankastj., Hanson
kaupm., Thaulow vörubjóður, Tofte
bankastjóri, Pótur Brynjólfsson ljósm.,
Karl Olafsson ljósm., Sigurgeir Einars-
son ullarmatsm., Garðar Gíslas. kaupm.,
Forberg landsímastj., Olsen timburm.,
Nielsen klubbstj.
B o t n i a kom til Vesmanneyja í
gærkveldi. í morgun kl. 9 var elgi
enn búið að ná sambandi við hana.
V e s t a fór frá Sauðárkrók í gær-
morgun. Á að koma á Hvammstanga,
Borðeyri, Steingrímsfjörð og ísafjörð.
Kemur væntanlega um helgi.
Stúdentafélagið heldur fund í kvöld
kl. 9 í Hótel Reykjavík. Bankastjóri
Björn Kristjánsson flytur iungangser-
indi um Landsbankann.