Ísafold - 21.02.1913, Qupperneq 1

Kemur út tvisvar
í vikvi. VerSárg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða 1 Jdollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og §
sé kaupandi skuld-
laus við blaðið.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 21. febrúar 1913.
15. tölublað
I. O. O F. 942289.
Erl. simfregnir.
Khöfn 2i. febr. 1913.
Balkanhorýur breytast da%le%a. Stór■
veldin bjóða að miðla málum.
Delcassé er orðinn sendiherra Frakka
í St. Pétursborg.
Dómurinn.
Allir hér í bæ vita hvað við er
átt um þessar mundir, þegar nefndur
er dómurinn.
Það er gjaldkeradómurinn, sem
vakið hefir meiri eftirtekt en nokkur
annar dómur um langan aldur, er
óhætt að segja.
Ekki verið um annað talað, síðan
ísafold kom út á miðvikudaginn en
dóminn, manna í milli.
Eitt eru allir að heita má sam-
mála um, að ájrýjað hljóti honum að
verða — og það jafnvel af báðum
málsaðilum: af sakborning, vegna
þess, að maður, er saklausan telur
sig, geti með engu móti unað við
jafn-áfellandi forsendur og í dómn-
um felast og af réttvísinnar hálfu af
því, að óverjandi sé að láta eigi æðri
dóma fjalla um svo stórfelt mál, er
svo mjög hefir snert tilfinningar ger-
vallrar þjóðarinnar.
Annars skal dómurinn eigi gerður
sérstaklega að umtalsefni í ísafold að
svo stöddu.
En í næsta blaði munu birtast nokk-
urar hugleiðingar út af honum, frá
einum helzta lögfræðing vorum.
Hólmaprestakall.
Eins og kunnugt er fekk Þórður
aðstoðarprestur Oddgeirsson flest at-
kvæði við prestskosningu þá er fram
fór nú í janúar í Hólmaprestakalli,
67 atkv., en sá næsti 53 atkv. Bjugg-
ust því allir við að síra Þórður, sam-
kvæmt óslitinni venju, mundi fá
veitingu fyrir brauðinu, en nú hefir
heyrst, að sá maðurinn, er jœst fekk
atkvæðin — ein 6: síra Arni á Skútu-
stöðum, eigi að verða sá útvaldi hjá
veitingarvaldinu.
Það er áreiðanlega hættuleg braut
sem þá er fyrirhuguð, því að mjög
er hætt við þvi að söfnuðirnir hætti
með öllu að skifta sér af prestskosn-
ingum, ef vilji þeirra er svo vett-
ugi virtur, að sá er mest fylgi hefir
kemur alls eigi til greina, en hinn,
sem sama og ekkert fylgi hefir, er
tekinn fram yfir.
Með öðrum orðum: Fótum kipt
alveg undan valdi safnaðanna til að
velja sér prest.
HafnarfjarSarbryggjan
vígð.
Það var merkisdagur í sögu Hafn-
arfjarðar, siðastliðinn sunnudagur.
Þá var vígð og tekin til afnota
hin. nýja hafskipabryggja, er Hafn-
firðingar hafa lagt sig mjög í líma
um að koma upp hjá sér og er bæn-
um til hins mesta sóma og prýði
og vafalaust til stórmikillar gagn-
semdar á fjölmargan hátt.
Vigslan.
Kl. 2 fór vígslan fram. Um morg-
uninn kom Botnía með marga far-
þega úr Reykjavík, en auk þess fóru
fjöldamargir Reykvíkingar, ríðandi,
akandi og á »tveim jafnfljótum*.
Við bryggjuna lá Botnía fánum
skrýdd og sjálf var bryggjan fána-
búin »frá hvirfli til ilja«, bláhvíti
fáninn og rauðhvíti skiftust þar á,
bláhvítu litirnir þó í meirihluta. Er
það sjálfsagt að íslenzki fáninn sé
látinn sitja í fyrirrúmi við hátíðleg
tækifæri meðal vor. Á það hefir
bjátað um of.
Fyrir ofan bryggjuna var reistur
ræðnstóll og úr honum flutti for-
maður bæjarstj. Hafnarfjarðar: Magn-
ús Jónsson bæjarfógeti, ræðu þá er
hér fer á eftir:
Raða bajarjógeta Hajnarjjarðar.
Bygðarlagið dregur nafn sitt af
firðinum, sem kendur er við höfn
— Hafnarfjörður — er virðist benda
til þess að hér hafi frá því fyrsta
verið álitin höfn góð, enda mun
hún mega teljast með beztu höfn-
um þessa lands og bezt hafna hér
sunnanlands. — Innsigling góð og
örugg, dýpi nægilegt og haldbotn
góður; sjávarhlé er og hér nema
fyrir suðvestri til norðvesturs, og
hafsjór óbrotinn nær ekki inn í
höfnina.
Fiskiútvegur — en honum er sam-
fara verzlun — hefir verið hér í
meira lagi, miðað við kauptún eða
aðra staði landsins yfir höfuð, á opn-
um bátum og þilskipum (seglskipum)
eingöngu, þar til nú hin síðari árin,
að útlend gufuskip, lóðaveiðaskip og
botnvörpuveiða hafa lagt hér upp
afla sinn seinnipart vetrar og fram
eftir sumrinu. Utvegur á opnum
skipum eða bátum er með öllu nið-
urlagður eða úr sögunni, og þilskipa-
útvegur virðist einnig á förum, að
minsta kosti nú um stundarsakir,
enda vélaaflið á því svæði sem ann-
arstaðar að ryðja sér til rúms. En
sjávarútvegur íbúa þessa bygðarlags
hefir jafnan verið og mun verða
aðalatvinnuvegur þeirra og svo verzl-
un, iðnaður sem enginn og land-
búnaður lítill.
Gufuskipaútvegur, einkum botn-
vörpuveiða, virðist eins og nú horfir
við, koma í staðinn fyrir eða útrýma
seglskipaútveginum, en botnvörpu-
veiðin, þessi veiðiaðferð, sem er svo
uppgripamikil og fengsæl, en á hinn
bóginn svo uslamikil, að hún er
landhelgisræk, einnig fyrir landsins
eigin íbúa, er mjög kostnaðarsöm og
útheimtir fljóta og trygga afgreiðslu,
og afgreiðsla öll umfangsmeiri en
seglskipanna. En til þess þarf —
auk góðrar hafnar — góð lendingar-
færi eða hafskipabryggjur, og það er
aðallega og eingöngu í þessu skyni
að ráðist hefir verið í þetta fyrirtæki,
bygging bryggju þeirrar, er við nú
stöndum við, og í dag er áformað
að opna til almenningsafnota. Fyr
hefir þessa eigi verið brýn þörf,
þar umræddur útvegur nú fyrst hin
síðari árin hefir verið að ryðja sér
til rúms og það hægfara, þvi veldur
hinn mikli kostnaður og fátækt lands-
manna.
Það var fyrst í ágústmánuði 1909,
að tillaga kom fram um það í bæj-
arstjórninni — frá bæjarfulltrúa Sig-
fúsi kaupm. Bergmann — að
hafskipabryggja yrði hér bygð, og
var þá nefnd — 3ja manna — kosin
til þess að rannsaka það málefni, en
ári síðar kom fram tilboð frá Guð-
mundi E. Guðmundssyni bryggju-
smið í Reykjavík, er nefndin hafði
ráðfært sig við, tilboð um að byggja
hér hafskipabryggju fyrir 43—47
þúsund krónur — það er bryggjuna
sjálfa eingöngu —, en bæði af því
að nefndin eigi sá sér fært að dæma
um það, hvoit tilboð þetta væri
nærri sanni eða eigi, og á hinn bóg-
ínn eigi þótti ráðlegt að leggja út í
fyrirtæki þetta, án landssjóðs styrks
að einhverju leyti eða landssjóðs-
láns, og þessa eigi að vænta nema
fyrir lægi áætlun hans um kostn-
að og tillögur um fyrirkomulag
bryggjunnar, var eftir tillögum nefnd
arinnar ályktað af bæjarstjórninni að
fela honum þetta með samfykki
stjórnarráðsins, og jaínframt lét bæj-
arstjórnin í heild sinni í ljós, að
hún væri hlynt því að bryggja yrði
bygð fyrir reikning bæjarsjóðs, ef
einstakir menn eða félög ekki væru
fáanlegir til þess, en enginn gaf sig
fram í því efni. I marzmánuði 1911
— áður en nokkur áætlun um kostn-
að eða uppdráttur var framkominn
frá landsverkfræðingum — fór bæjar-
stjórnin þess á leit við alþingi, er
þá var háð, að veittur yrði alt að
25 þúsund kr. styrkur úr landssjóði
til bryggjubyggingar hér, er þá með-
fram út af nýju tilboði frá fyrnefnd-
um bryggjusmið, var áætlað að kosta
myndi alt að 75 þús. kr. Gekk
málaleitun þessi mjög greiðlega, því
samþykt var því nær andmælalaust
af báðum deildum þingsins að veitt-
ar yrðu fyrra ár næsta fjárhagstíma-
bils eða árið 1912 alt að 25 þúsund
kr. til bryggjubyggingarinnar hér
með því skilyrði að 8/4 hl. kostnað-
arins kæmi annarstaðar frá, og að
verkið væri framkvæmt undir um-
sjón verkfræðinga landsins. Urðu
þessar góðu undirtektir alþingis og
stjórnar til þess að endanleg ályktun
var fekin af bæjarstjórn um það að
ráðast í fyrirtæki þetta, sem þó að
öðru leyti ekki horfði glæsilega við,
þar það, eftir lauslega rannsókn
landsverkfræðingsins á bryggjustæð-
inu eða þar sem fyrirhugað var að
bryggjan skyldi stinda —- og um
aðra staði hér við höfnina, eigi sök-
um grynninga og annara staðhátta,
var að ræða — var álit hans að
staurar yrðu ekki þar niðurreknir
vegna þess hve botninn mundi vera
hraunkendur, og lægi því ekki ann-
að fyrir en að hafa bryggjuna úr
steini eða steinsteypu, en sökum
kostnaðar hefði þetta orðið bæjarfé-
laginu um megn. En við ítarlegri
rannsókn, er gerð var þar að lút-
andi, af téðum bryggjusmið undir
yfirumsjón verkfræðings K. Zimsen
í stað verkfræðings landsins Th.
Krabbe, er þá hafði öðrum störfum
að gegna i þjónustu landsstjórnar-
innar, kom það i Ijós, að takast
myndi að hafa bryggjuna úr tré eða
úr timbri. Var landsverkfræðingnum
með samþykki stjórnarráðsins falið að
gera uppdrátt af bryggjunni, og hafði
hann sér til aðstoðar verkfræðing
Geir Zoéga í Reykjavík, er gerði
uppdrátt aðghenni og jafnframt upp-
drátt að mannvirkjum upp af henni
eða vörupallinum, en húsgerðameist-
ari Rögnvaldur Olafsson uppdrátt að
húsum á honum, sem upprunalega
var gert ráð fyrir að bygð yrðu úr
timdri, en að fenginni áætlum hans
voru höfð úr steini, þar kostnaðar-
munur eigi virtist vera ýkja mikill,
enda hagar hér vel til að því er
steinsteypugerð snertir.
Um áramótin 1911 —12 höfðu
verkfræðingarnir lokið við uppdrætti
og áætlanir um efni til hvers eins,
en engiti skýrsla lá fyrir um það,
hvað bryggjan ásamt tilheyrandi
mannvirkjum mundi kosta; var því
afráðið að byggja hana án þess að
bjóða hana út í heild sinni, heldur
aðeins efni, timbur og járn, en út-
boð þar að lútandi samdi landsverk-
fræðingur Th. Krabbe í samræmi við
teikningarnar, og fyrirtilhlutun stjórn-
arráðsins voru útboð þessi send skrif-
stofu þess í Kaupmannahöfn, er ann-
aðist um auglýsing þeirra í dönsk-
um og sænskum blöðum. — Var
lægsta boð fyrir timburefni: 25 þús.
kr., frá viðarsala i nánd við Göte-
borg, A. ]. Gustafsen, Eksjö, tekið,
en hæsta tilboð nam 39765 krón-
um. Skyldi efnið komið í skip 1.
apríl n. á. og selt »cif« hér í Hafn-
arfirði; er farmurinn kom hingað 30.
s. m. vantaði í hann allmikið af
máttarviðum bryggjunnar,- en fyrir
ötula milligöngu skrifstofustjóra Jóns
Krabbe í Kaupmannahöfn, var þetta
leiðrétt bænum að kostnaðarlausu,
þannig að efni þáð, er ávantaði sök-
um rúmleysis í skipi því, er leigt
var til flutnings alls farmsins, var
sent með öðrum skipum svo tíman-
lega að það eigi hafði neinn tilfinn-
anlegan drátt á bryggjusmiðinni í för
með sér. Yfir höfuð má segja að
bryggjusmíðin hafi gengið slysa- og
tálmunarlítið, aðeins hefir þess eigi
verið gætt í tíma að auka vinnu-
kraftinn svo, að verkinu yrði lokið
áður en búast mátti við veðrabreyt-
ingu, og. fyrir það hefir verkið tafist
svo að því er enn þá eigi fyllilega
lokið, en þó svo langt komið að
taka má bryggjuna og húsin þegar
til afnota að mestu leyti. Fyrir verk-
inu eða niðurrekstur bryggjustaur-
anna flýtti mjög »Rambuk« með
gufukatli, er Akureyrarbær leigði
hafnarnefnd eða bæjarstjórn fyrir
mjög sanngjarna borgun, 300 kr.
fyrir allan tímann, og hefði niður-
rekstur bryggjustauranna án þessa
verkfæris orðið með öllu ókleifur;
væri æskilegt að landsstjórnin hefði
umráð yfir tækjum til hafnabóta yfir
höfuð, sem ókleift er hverju ein-
stöku bæjarfélagi eða sveitar að kaupa
í hvert sinn og eiga svo á hættu að
sitja uppi með það eftir á að gagns-
lausu.
Lýsing bryggjunnar.
Bryggjan er úr timbri. Uppistöðu-
staurar allir eru járnklæddir til varn-
ar sjávarmaðki upp fyrir hálftallinn
sjó. Landálman, sem er 8,3 m. á
breidd og 53 m. á lengd, hvílir á
okum, og eru 4 staurar í hverjum
oka, er staurarnir að jafnaði reknir
3 m. ofan í botninn. Þessi hluti
bryggjunnar ber, með 5 faldri trygg-
ingu, 1200 kg. á hverjum fermetri
af dekkinu. Bryggjuhausinn er 12,4
m. á breidd og 50 metr. á lengd,
hvílir hann einnig á okum með 5
staurum í hverjum oka, og auk þess
eru skástaurar all víða til styrktar.
Eru staurarnir í þessum hluta bryggj-
unnar reknir 4,0 m. að jafnaði ofan
í botninn. Bryggjuhausinn er gerð-
ur svo, að hann með 5 faldri trygg-
ingu ber 2000 kg. á hverjum ferm.
af dekkinu.
Dýpið við úthlið bryggjuhauss-
ins er að vestanverðu eða yzt, 5,7
m. mæltfrá stórstraumsfjöruborði, en
að austanverðu þeim megin eða inst
5,3 m.. Innanvert við bryggjuhaus-
inn er dýpið mælt frá stórstraums-
fjöruborði 5.4 m. að vestanverðu og
4,1 innanvert í horninu á bryggjunni.
Kring um vörupallinn, sjávarmeg-
in, er steyptur garður 125 m. á
lengd og. 5,8 m. á hæð, þar sem
hann er hæstur; í garð þenna hefir
farið ca 600 m. af steypu. Bak við
garðinn er uppfylt með grjóti, og
hafa í uppfylling þessa farið 6400
m. af grjóti. Flatarstærð vörupalls-
ins er 400 ferm.
Á vörupallinum eru bygð 3 vöru-
geymsluhús úr steinsteypu, og eru
2 þeirra hvort um sig 20-)-10 m.
að stærð, en eitt 32-f-io; auk þess
er hús handa bryggjuverði. Fyrir
austan og vestan húsin ög niður af
þeim er kolageymslusvæði, er til sam-
ans munu rúma alt að 5000 tonn