Ísafold - 29.03.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verðárg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða lf dollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erleiidis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
SAFOLD
iiii.inmntMuiiiiiL.imnmiiiiinimffiinflii.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Ólafur Björnsson.
Talsími 48.
XXXX. árg.
Reykjavík:, laugardagirm 29. marz 1913.
24. tölublað
I. O. O F. 943289.
Alþýðufél.bókasafn Templaras. 3 kl. 7—9.
Angnlækning ókeypis 1 Lækjarg. 2 mvd. 2—3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daea 10—8
Bavjarfógetaskrifstofan opm v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 6—7
Eyrna- nef- halslækn. ók. Pósth.str. UA fid. 2-8
Islandsbanki opinn 10—2>/t og B'/t—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8 Ard.—10 siðd.
Alm. fundir fid. og sd. S^t siod.
Landakotskirkja. Gnðsþj. 9 og 6 4 helgum.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-2>/i, 5>/t-6'/t. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—3 og 6—8. Útlan 1—8.
Landsbúnaoaríélagsskrifstofan opin í'rá 12—2
Landsféhiroir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafnið hvern virkan dag kl. 12—2
Landssíminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og i—1.
Lækning ókeypis Þingh.str. 28 þd.ogfsd. 12—1
Náttúrngripasafnið opið llrt—2>/t á sunnud.
Samabyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Keykjavikur Pósth.3 opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth,str. ÍÍB md. 11—12
Vífllstaðahælið. Heimsóki. artimi 12—1
tjóðmenjasafnið opið þrd., fimd. og sd. 12—2.
V.ey. 4.9 4,8 5,8
Rv. 1,5 2,9 0,2
íf. i,9 - - 2,2 -*- o,8
Ak. - - 1,0 - - 2,2 °,S
Gr. i.S o,o 1,0
Sf. 5.2 2,? 6,0
Þh. s.s S-7 i,8
Veðrátta frá 27. til 29. marz
Fd. Fsd. Ld.
4.8 5,
2.9 °,
- 2,2 -*- o,
- 2,2 o,
0,0 I,
2,? 6,
5,7 I,
V.ey. = Vestmanneyjar. Rv. =
Reykjavík. ís. = ísafjörður. Ak. =
Akureyri. Gr. = Grímsstaðir. Sf. =
Seyðisfjörður. Þh. = Þórshöfn áFære.
Leikfél. Reykjavikur:
Æfintýri á gönguför
eftir
C. Hostrup
leikið á sunnudaginn 30.
marz kl. 8.
Aðgöngumiða má panta í dag í
Bókverzlun ísafoldar.
Nýja Bíó
Línudansarinn
(feikna spennandi mynd).
Ertend tíðindi nr. 102.
Pantið bílæti í talsíma 344. Op-
inn hálf tíma á undan sýningum.
Söngfél. 17. júní
endurtekur páskasamsönginn í síðasta
sinn í kvöld.
Söugstj.: Sigfás Einarsson.
Aðgöngumiðar í bókv. ísafoldar og
^gf. Eymundssonar.
Við fiskþvotí
§eta nokkrir duglegir verkamenn
fengið vinnu. Þeir snúi sér til
Veiðarfæraverzí. ftafnar-
Isafold
og
Sigurður Hjörleifsson.
Um daginn, er Lögrétta tók að
láta sig skifta, að hr. Sig. Hjörleifs-
son lét af ritstjórn ísafoldar og flutti
um það mál skýrslu úr lagi færða,
lét ísafold í ljósi, að hún teldi það
mál koma sér einni við og hr. S. H.
og mundi því eigi fara að eltast við
vitleysurnar í Lðgréttu, að minsta kosti
meðan hennar stimpill væri á þeim,
en kvaðst hins vegar eigi trúa, að
skýrslan væri runnin frá hr. S. H.,
fyr en hún sæi »naglaförin«.
En nú eru »naglaförin« nægilega
ber orðin, því að hr. S. H. hefir í
síðustu Lögréttu hrúgað upp þeim
rokna raunalestri um »brottför« sína
frá ísafold, að yfir te.kur á 7. dálk
í blaðinu.
Hann er það því, sem upptökin á
að því að gera mál þetta að blaða-
máli og má því sjálfum sér um
kenna afleiðingarnar af því. Hið
borginmannlega tal hans um, að mér
eða ísafold mundi koma það bezt,
að málið væri eigi gert að blaða-
máli, er harla fjarri sanni.
En hins vegar leit eg svo á, að
útlátalaus hlífni væri fyrir ísafold
gagnvart S. H. að vera eigi að fyrra
bragði að ýfa upp þetta mál, og mér
datt eigi annað í hug, en að S. H.
mundi geta setið á sér, þótt ýmsir
spáðu hinu gagnstæða. En úr því
sem nú er komið, verð eg að sjálf-
sögðu að gjöra nokkura grein þess-
arra »stórtiðinda«(l) frá mínu sjónar-
miði. _
Þegar eg í fyrra um þetta leyti
réð hr. S. H. ritstjóra við ísafold,
gerði eg það eingðngu fyrir mjög
sterk tilmæli nokkurra helztu manna
Sjálfstæðisflokksins, sem óskuðu þess
að fá að blaðinu póíitískan fulltrúa,
»Tillidsmand« (eg nota danska orðið,
af því að einmitt þetta orð var notað
allajafna í samtölum um þetta), sem
orðið gæti milliliður milli forvígis-
manna flokksins og ísafoldar, »trausts-
ins tákn« milli blaðsins og þeirra.
Sjálfur ætlaði eg mér með þessu
móti að losa mig úr stímabraki
stjórnmáladeilanna til þess að geta
betur gefið mig að annarri starfsemi,
er á mér hvíldi, bóksölu, prent-
smiðjurekstri o. s. frv.
En nú fór svo, að í stað þess að
verða »traustsins tákn«,varð hr. S. H.
þvert á móti fyrir æ meira vantrausti
í ritstjórnarstöðunni af hálfu þeirra
manna, sem hann átti að vera full-
tfúi fyrir, unz mér loks 23. febrúar
síðastliðinn barst bein vantrausts-
yfirlýsing til hans snn ritstjóra Isa-
Joldar frá miklum meiri hluta þeirra
manna, er í fyrra fengu mig til að
ráða S. H. í þeirri von, að hann
yrði »Tillidsmand« þeirra og um
leið Sjálfstæðisflokksins við ísafold.
Hver einasti sanngjarn maður hlýt-
ur að kannast við, að með þessari
vantraustsyfirlýsingu var undirstaðan
undir samningi mínum við S. H.
og undirstaðan undir ritstjórn hans
við ísafold burtu fallin.
En að undirstaðan hafi verið þetta
traust milli S. H. og nafngreindra
forvígismanna flokksins, það get eg
sannað með tugum vitna.
Alt það sem hr. S. H. er að skrifa
og tala um samningsrof af minni
hálfu gagnvart sér, hlýt eg því að
lýsa staðlausa endileysu, — eigi til
annars hæfa en neyðarúrræðisfull-
yrðingar í djörfu og samvizkurýru
málfærsluskjali fyrir rétti.
Ýms önnur atriði í hinum langa
lestri hr. S. H. eru þannig löguð, að
þau þurfa verulegra leiðréttinga, skýr-
inga og andsvara við, þótt að fram-
an sé flett ofan af aðal-blekkingunni,
þ. e. samningsrofsfullyrðingunni.
Fyrst er það, er hr. S. H. heldur
þvi fram, að hanu hafi sett þau skil-
yrði og fengið þann samningsrétt,
að hann gæti einn ráðið stjórnmála-
steýnu Isafoldar. Fyrir því er ekkert
leyfi í sjálfum samningnum. Hann
er ráðinn stjórnmálaritstjóri blaðs-
ins og ábyrgðarmaður, þ. e. til að
rita um stjórnmál. Þessa skýringu
hefir hr. S. H. og sjáljur viðurkent með
því að láta sér lynda, að eg, eigandi
blaðsins, en ekki hann, ákvað stefnu
blaðsins í aðalmálinu, sem fyrir kom
í ritstjórnartíð hans, nýja uppkastinu,
eins og síðar mun vikið að. Til á-
byrgðarmensku-ákvæðisins kom aldrei
— og hr. S. H. mintist aldrei á það.
Þá segist hr. S. H. hafa veriö ráð-
inn ritstjóri Isaýoldar með 3500 kr.
árslaunum) sem ísafold hafi átt að
greiða 2400 kr. af, en ýmsir menn
hér i bæ 1100 kr., og samningur
sinn við ísafold hafi þá fyrst verið
bindandi fyrir sig, er skuldbindingar
um þessar 1100 kr. væru undirritað-
ar, og vill þar af láta menn sjá, að
þessar skuldbindingar kafi ekki verið
Isaý. óviðkomandi.
Hér er því til að svara, að eg
kannast alls eigi við, að hr. S. H.
hafi ráðinn verið ritstjóri ísafoldar
með 3500 kr. árslaunum, heldur með
2400 kr. árslaunum. —Þessar 1100
kr. er vitaskuld minst á í okkar
samningi, en þann veg, að samning-
urinn sé eigi bindandi fyrir hann
fyr, en honum sé trygðar 1100 kr.
úr annari átt til að vinna að stjórn-
milum hér í ba. Annað er eigi
um það sagt í okkar samningi og
samningana við hina mennina hafði
eg einu sinni aldrei séð fyr en um
daginn fyrir sáttanefnd. Eg fæ því
ekki séð, að samkvæmt okkar samn-
ingi komi þessar skuldbindingar ísa-
fold neitt við, séu neitt band á henni.
Um sendifór þá, er S. H. kveðst
hafa gert á fund okkar bræðra út af
samningsuppsögn Björns bankastjóra
Kristjánssonar er það að segja, að
sá sendimaður mintist eigi einu orði
á það, hvort eg undir þessum kring-
umstæðum vildi semja um samnings-
lausn. í því samtali munum við
bræður að eins hafa látið uppi þá
von, að misklíðin milli B. Kr. og
S. H. mundi jafnast, er S. H. kæmi
suður, og gerðum við og tilraunir
til að jafna hana þá, þótt eigi tækist.
Alveg fer hr. S. H. rangt með, er að
hann er segja frá hvaða ákvaði hafi
sett verið i uppkast að samningum okkar
í milli, eý okkur bari i milli í skoð-
unum, og á hverju synjun sín að ganga
að því ákvæði hafi verið bygð. Það
stóð aldrei til, að stjórn Sjálfstæðis-
flokksins ætti að skera úr í því efni
eða miðla málum, ef i milli bæri,
heldur var gert ráð fyrir gerð, sem
ýormaður Sjáljstaðisflokksins vœri sjálý-
kjðrinn Jormaður í, en að öðru leyti
veldum við gerðarmenn jafnmarga
hvor. Þetta ákvæði var mér hug-
leikið að fá inn, en eg féll frá þvi
að eins vegna þeirra ástæðna, sem
hr. S. H. pá bar fram fyrir synjun
sinni. En ástæður hans pá voru
þessar: að eigi væri nein þörf á að
vera að setja nein gerðar-ákvæði,
aý pví að pað leiddi aý sjálfu sér, að
ej okkur gati eigi komið saman, pá
yrðum við að skilja, samningur okkar
vari allur á pvi bygður, að náin sam-
vinna og traust gati haldist, en ej á pví
yrði brestur, vari eigi um annað að
tefla en að við skildum, þ. e. að
hann færi frá blaðinu, því að auð-
vitað gat eigi til mála komið, að
eigandi blaðsins viki brott.
Af-þessum ástæðum gaf eg eftir,
að þetta ákvæði yrði burtu felt, en
eg varaði mig ekki á því, að hr.
S. H. mundi nokkurn tima dirfast
að hafa svo hausavíxl á hlutunum,
að nota burtfellingu þessa ákvæðis,
svo sem nú gerir hann.
Hr. S. H. hermir rétt frá um það,
að í sambandsmálinu var eigi skoð-
anamunur milli okkar í »principinu«
fram nð því, er nýja uppkastið kom
til sögunnar. En aftur fer að skol-
ast hjá honum, er hann tekur að
greina frá afstöðu sinni til þess.
Gerir hann þar minna miklu úr
fylgi sínu við það en rétt er. Hann
leit frá upphafi allur á kosti nýja
uppkastsins og sagði við mig hvað
eftir annað, að er hann bæri saman
kosti þess og galla, yrði það uppi á
teningnum hjá sér, að kostirnir væru
svo miklir, að sjálfsagt væri að taka
því. Um mig var það aftur á móti
svo, að eftir því sem eg íhugaði
betur nýja uppkastið, því óaðgengi-
legra varð það í mínum augum.
Þegar svo hr. S. H. fann hvernig í
mér lá, gerði hann tilraun til að fá
mig til þess að ganga inn á að
leyfa umræður um málið í ísafold
frá báðum hliðum, án þess' blaðið
sjálft tæki neina afstöðu. Og er eg
fór að inna hann eftir því, hvað
lengi það afstöðuleysi ætti að ganga
eða hvort blaðið ætti aldrei að taka
afstöðu, svaraði hann, eg held hér
um bil alveg með þessum orðum:
Jú, auðvitað er pað meining mín, að
Isajold á endanum, áður en pingið fer
að Jjalla um Jrumvarpið taki ajstoðu
með því!
Þetta áform, um stefnu&y« ojan á,
enjylgi við nýja uppkastið undir, aftók
eg með öllu og ofan á varð, eins og
lesendum ísafoldar er kunnugt, að
blaðið réð algerlega frá að ganga
undir nokkurum kringumstæðum að
nýja uppkastinu.
Og hér er eg þá kominn að at-
riði, sem eg get eigi stilt mig um
að minna hr. S. H. á. Hann er
sem sé i lestri sínum að væna mig
um skörungsskaparleysi — hvað
eftir annað, en játar jajnjramt, að
hann hafi i allra mikilverðasta stór-
málinu, sem Jyrir kom i ritstjórnartlð
hans við Isafold litið sér lynda pegj-
andi o% hljóðalaust, að blaðið, sem
hann var stjórnmálaritstjóri að, tóh
upp stejnu, setn alveg var gagnstað
eigin sannjaring hans.
Maður sem slíkan skörungsskap (!)
á að baki sér, ætti að tala varlega
um skörungskaparleysi annara. Og
það get eg sagt honum, að svo mik-
ill skörungur er eg, að eg mundi
aldrei hafa beygt mig, látið sann-
færing mína lúta i lægra haldi á þá
lund, sem hann gerði þá — þótt í
aðra hönd væri álitlegt kaup um
nokkur árl Eg hefði farið mína
leið! Og þenna »skörungsskap« hr.
S. H. held eg, að flestir landsmenn
liti á líkum augum.
Eg býst við, að þetta fari nú að
verða full-langur lestur hjá mér og
skal því að þessu sinni láta mér
nægja að drepa aðeins á 2 atriði til,
en í næsta blaði eða svo, mun ísa-
fold taka betur til athugunar hina
hættulegu nýju uppkastsstefnu og
Dana-hræðslu-stefnu, sem hr. S. H.
i lestri sínum gerist talsmaður
fyrir.
Annað atriðið, er eg að lokum
vildi minnast á, er það, að hr. S.
H. reynir gegnum alla grein sína að
bera fyrir sig föður minn heitinn,
reynir að láta það skína í gegn, að
hans fulltingis mundi hann hafa not-
ið, ef hann hefði lifað, og honum
mundi eigi hafa líkað aðfarir mínar
og Isafoldar gegn sér. — Úr því að
S. H. vílar eigi fyrir sér að gera
þetta — neyðist eg til að minna hr.
S. H. á ummæli þau, er B. J. hafði
um ritstjórnarstörf hans við ísafold
í sumar — orð, sem að líkindum hafa
verið hin siðustu, er B. J. talaði við
hann. — Mér er eigi ljiift eða geð-
felt að fara að blanda honum látn-
um inn í þessa deilu, þótt eg neyð-
ist til þess vegna aðferðar hr. S. H.
En eg vænti, að þessi bending megi
nægja til þess, að hr. S. H. hætti
að færa sér B. J. tekjumegin.
Hitt atriðið eru bollaleggingar hr.
S. H. út af því, hvilík vitleysa stefna
sú sé, er ísafold hafi upp tekið —
þessi: að leggja sambandsmálið á hill-
una fyrst um sinn. Hr. Sigurður
Hjörleifsson talar mjög digurt um
þá tillögu, kallar hana tippgjajarstejnu
og þá, sem henni fylgja réttnefnda
»ráðakysis«- eða ráðleysingjaflokk.
Þetta væri nú alt gott og blessað
og honum leyfilegt að halda þeirri
skoðun fram, hversu rakalaus sem
hún væri, ef eigi væri svo í pottinn
búið, að vér »braðingstnenn« gerðum
einmitt í Jyrra ráð Jyrir að taka upp
pessa stejnu, ej eigi fengist Jramgengt
tillðgum vorum.
Og hver halda menn að hafi ver-
ið helztur hvatamaður þess að taka
upp þessa njjju stefnu? — Hver
halda menn að' orðað hafi stefnuna ?
Enginn annar en herra Sigurður
Hjörhifssonl
Orðun hans var eitthvað á þá leið,
að ef »minimums« — tillögum vorum
fengist eigi framgengt skyldi »mdla-
leitunum um sambandsmálið lokið að
svo stðddu aj vorri hálfu« — m. ö.
orðum : málið lagt á hilluna.
Sjálfur er því hr. S. H. — mér
liggur við að segja faðir — og aðal-