Ísafold - 29.03.1913, Page 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða 1-J- dollar; borg-
ist fyrir miSjan júlí
erleníis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
I Uppsögn (skrifl.) §
1 bundin við áramót, I
f er ógild nema kom- |
| in sé til útgefanda I
1 fyrir 1. oktbr. og |
| só kaupandi skuld- |
1 laus við blaðið. |
xxxx.
árg.
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjópi: Ólafup Björnsson.
Reykjavík, laugardaginn 29. marz 1913.
Talsími 48.
24. tölublað
I.
O.
F.
943289.
AlþýðuféLbókasafn Templaras. 8 kl. 7—9.
Atignlækning ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. 2—3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 6—7
Byrna- nef- hálslækn. ók. Pdsth.str. 14Afid. 2—8
íslandsbanki opinn 10—21/* og 61/*—7.
K.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd.—10 sibd.
Alm. fnndir fid. og sd. 81/* slbd.
Landakotskirkja. önhsþj. 9 og 6 á helgum.
Landakotsspítali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn H-21/*, 61/*—61/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—8 og 6—8. Útlán 1—8.
Landsbúnaðarfólagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsfóhirðir 10—2 og 6—6.
Landsskjalasafnið bvern virkan dag kl. 12—2
Landssíminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingb.str. 23 þd. og fsd. 12—1
Náttúrugripasafnið opið l1/*—21/* á sunnud.
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavíkur Póstb.3 opinn daglangt
(8—10) virka daga; belga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12
Vífllstaðabælið. Heimsókuartimi 12—1
I>jóðmenjasafnið opið þrd., fimd. og sd. 12—2.
Veðpátta frá 27. til 29. marz.
Fd. Fsd. Ld.
V.ey. 4.9 4,8 °°~
Rv. L5 2,9 0,2
íf. L9 - — 2,2 0,8
Ak. - - 1,0 - — 2,2 0.5
Gr. i-5 0,0 1,0
Sf. 5-2 2,3 6,0
Þh. 5-5 5-7 1,8
V.ey. == Vestmanneyjar. Rv. =
Reykjavík. ís. = ísafjörður. Ak. =
Akureyri. Gr. = Grímsstaðir. Sf. =
Seyðisfjörður. Þh. == Þórshöfn áFære.
Leikfél. Reykjavíkur:
Æfintýri á gönguför
eftir
C. Hostrup
leikiö á sunnudaginn 30.
marz kl. 8.
Aðgöngumiða má panta i dag í
Bókverzlun ísafoldar.
Nýja BI6
Lítiudansarinn
(feikna spennandi mynd).
Ertend fíðindi nr. Í02.
Pantið bílæti í talsíma 344. Op-
inn hálf tíma á undan sýHÍngum.
Söngfél. 17. júni
endurtekur páskasamsönginn í síðasta
sinn í kvöld.
Söngstj.: Sigfés Einarsson.
Aðgöngumiðar i bókv. ísafoldar og
Sigf. Eymundssonar.
Við fiskþvoff
“eta nokkrir duglegir verkamenn
fengið vinnu. Þeir snúi sér til
Veiðarfæraverzí. Tfafnar-
sfræfi 18.
Isafold
Og
Sigurður Hjörieifsson.
Um daginn, er Lögrétta tók að
láta sig skifta, að hr. Sig. Hjörleifs-
son lét af ritstjórn ísafoldar og flutti
um það mál skýrslu úr lagi færða,
lét ísafold í ljósi, að hún teldi það
mál koma sér einni við og hr. S. H.
og mundi því eigi fara að eltast við
vitleysurnar í Lögréttu, að minsta kosti
meðan hennar stimpill væri á þeim,
en kvaðst hins vegar eigi trúa, að
skýrslan væri runnin frá hr. S. H.,
fyr en hún sæi »naglaförin«.
En nú eru »naglaförin« nægilega
ber orðin, því að hr. S. H. hefir í
síðustu Lögréttu hrúgað upp þeim
rokna raunalestri um »brottför« sína
frá ísafold, að yfir tekur á 7. dálk
í blaðinu.
Hann er það því, sem upptökin á
að því að gera mál þetta að blaða-
máli og má því sjálfum sér um
kenna afleiðingarnar af þvi. Hið
borginmannlega tal hans um, að mér
eða ísafold mundi koma það bezt,
að málið væri eigi gert að blaða-
máli, er harla fjarri sanni.
En hins vegar leit eg svo á, að
útlátalaus hlífni væri fyrir ísafold
gagnvart S. H. að vera eigi að fyrra
bragði að ýfa upp þetta mál, og mér
datt eigi annað i hug, en að S. H.
mundi geta setið á sér, þótt ýmsir
spáðu hinu gagnstæða. En úr því
sem nú er komið, verð eg að sjálf-
sögðu að gjöra nokkura grein þess-
arra »stórtíðinda«(l) frá minu sjónar-
miði.
Þegar eg í fyrra um þetta leyti
réð hr. S. H. ritstjóra við ísafold,
gerði eg það eingöngu fyrir mjög
sterk tilmæli nokkurra helztu manna
Sjálfstæðisflokksins, sem óskuðu þess
að fá að blaðinu pólitískan fulltrúa,
. »Tillidsmand« (eg nota danska orðið,
af því að einmitt þetta orð var notað
allajafna í samtölum um þetta), sem
orðið gæti milliliður milli forvígis-
manna flokksins og ísafoldar, »trausts-
ins tákn« milli blaðsins og þeirra.
Sjálfur ætlaði eg mér með þessu
móti að losa mig úr stímabraki
stjórnmáladeilanna til þess að geta
betur gefið mig að annarri starfsemi,
er á mér hvíldi, bóksölu, prent-
smiðjurekstri o. s. frv.
En nú fór svo, að í stað þess að
verða »traustsins tákn«,varð hr. S. H.
þvert á móti fyrir æ meira vantrausti
í ritstjórnarstöðunni af hálfu þeirra
manna, sem hann átti að vera full-
trúi fyrir, unz mér loks 23. febrúar
síðastliðinn barst bein vantrausts-
yfirlýsing til hans setn ritstjóra Isa-
foldar frá miklum meiri hluta þeirra
manna, er í fyrra fengu mig til 0
ráða S. H. í þeirri von, að hann
yrði »Tillidsmand« þeirra og um
leið Sjálfstæðisflokksins við ísafold.
Hver einasti sanngjarn maður hlýt-
ur að kannast við, að með þessari
vantraustsyfirlýsingu var undirstaðan
undir samningi mínum við S. H.
og undirstaðan undir ritstjórn hans
við ísafold burtu fallin.
En að undirstaðan hafi verið þetta
traust milli S. H. og nafngreindra
forvígismanna flokksins, það get eg
sannað með tugum vitna.
Alt það sem hr. S. H. er að skrifa
og tala um samningsrof af minni
hálfu gagnvart sér, hlýt eg því að
lýsa staðlausa endileysu, — eigi til
annars hæfa en neyðarúrræðisfull-
yrðingar í djörfu og samvizkurýru
málfærsluskjali fyrir rétti.
Ýms önnur atriði í hinum langa
lestri hr. S. H. eru þannig löguð, að
þau þurfa verulegra leiðréttinga, skýr-
inga og andsvara við, þótt að fram-
an sé flett ofan af aðal-hlehhingunni,
þ. e. samningsrofs fullyrðingunni.
Fyrst er það, er hr. S. H. heldur
því fram, að hann hafi sett þau skil-
yrði og fengið þann samningsrétt,
að hann gæti einn ráðið stjórnmdla-
steýnu Isafoldar. Fyrir því er ekkert
leyfi í sjálfum samningnum. Hann
er ráðinn stjórnmálaritstjóri blaðs-
ins og ábyrgðarmaður, þ. e. til að
rita um stjórnmál. Þessa skýringu
hefir hr. S. H. og sjálfur viðurhent með
því að láta sér lynda, að eg, eigandi
blaðsins, en ekki hann, ákvað stefnu
blaðsins í aðalmálinu, sem fyrir kom
í ritstjórnartíð hans, nýja upphastinu,
eins og síðar mun vikið að. Til á-
byrgðarmensku-ákvæðisins kom aldrei
— og hr. S. H. mintist aldrei á það.
Þá segist hr. S. H. hafa veriö ráð-
inn ritstjóri Isafoldar með 3/00 kr.
árslaunum, sem ísafold hafi átt að
greiða 2400 kr. af, en ýmsir menn
hér í bæ 1100 kr., og samningur
sinn við ísafold hafi þá fyrst verið
bindandi fyrir sig, er skuldbindingar
um þessar 1100 kr. væru undirritað-
ar, og vill þar af láta menn sjá, að
þessar skuldbindingar hafi ekki verið
Isaf. óviðkomandi.
Hér er því til að svara, að eg
kannast alls eigi við, að hr. S. H.
hafi ráðinn verið ritstjóri ísafoldar
með 3 500 kr. árslaunum, heldur með
2400 kr. árslaunum. — Þessar 1100
kr. er vitaskuld minst á í okkar
samningi, en þann veg, að samning-
urinn sé eigi bindandi fyrir hann
fyr, en honum sé trygðar 1100 kr.
úr annari átt til að vinna að stjórn-
málum hér í bœ. Annað er eigi
um það sagt í okkar samningi og
samningana við hina mennina hafði
eg einu sinni aldrei séð fyr en um
daginn fyrir sáttanefnd. Eg fæ þv
ekki séð, að samkvæmt okkar samn-
ingi komi þessar skuldbitidingar ísa-
fold neitt við, séu neitt band á henni.
Um sendiför þá, er S. H. kveðst
hafa gert á fund okkar bræðra út af
samningsuppsögn Björns bankastjóra
Kristjánssonar er það að segja, að
sá sendimaður mintist eigi einu orði
á það, hvort eg undir þessum kring-
umstæðum vildi semja um samnings-
lausn. í því samtali munum við
bræður að eins hafa látið uppi þá
von, að misklíðin milli B. Kr. og
S. H. mundi jafnast, er S. H. kæmi
suður, og gerðum við og tilraunir
til að jafna hana þá, þótt eigi tækist.
Alveg fer hr. S. H. rangt með, er að
hann er segja frá livaða ákvæði hafi
sett verið í uppkast að samningum okkar
{ milli, ef okkur bœri i milli í skoð-
unum, og á hverju synjun sín að ganga
að því ákvæði hafi verið bygð. Það
stóð aldrei til, að stjórn Sjálfstæðis-
flokksins ætti að skera úr í því efni
eða miðla málum, ef i milli bæri,
íeldur var gert ráð fyrir gerð, sem
formaður Sjálfstœðisflokksins vœri sjálf-
kjörinn formaður í, en að öðru leyti
veldum við gerðarmenn jafnmarga
ívor. Þetta ákvæði var mér hug-
eikið að fá inn, en eg féll frá því
að eins vegna þeirra ástæðna, sem
ir. S. H. pá bar fram fyrir synjun
sinni. En ástæður hans pá voru
þessar: að eigi væri nein þörf á að
vera að setja nein gerðar-ákvæði,
af pví að pað leiddi af sjálfu sér, að
ef okkur gæti eigi komið saman, pá
yrðum við að skilja, samningur okkar
væri allur á pví bygður, að náin sam-
vinna og traust gæti haldist, en ef á pví
yrði brestur, væri eigi um annað að
tefla en að við skildum, þ. e. að
hann færi frá blaðinu, því að auð-
vitað gat eigi til mála komið, að
eigandi blaðsins viki brott.
Af - þessum ástæðum gaf eg eftir,
að þetta ákvæði yrði burtu felt, en
eg varaði mig ekki á því, að hr.
S. H. mundi nokkurn tima dirfast
að hafa svo hausavíxl á hlutunum,
að nota burtfellingu þessa ákvæðis,
svo sem nú gerir hann.
Hr. S. H. hermir rétt frá um það,
að í sambandsmálinu var eigi skoð-
anamunur milli okkar í »principinu«
fram að því, er nýja uppkastið kom
til sögunnar. En aftur fer að skol-
ast hjá honum, er hann tekur að
greina frá afstöðu sinni til þess.
Gerir hann þar minna miklu úr
fylgi sínu við það en rétt er. Hann
leit frá upphafi allur á kosti nýja
uppkastsins og sagði við mig hvað
eftir annað, að er hann bæri saman
kosti þess og galla, yrði það uppi á
teningnum hjá sér, að kostirnir væru
svo miklir, að sjálfsagt væri að taka
því. Um mig var það aftur á móti
svo, að eftir því sem eg íhugaði
betur nýja uppkastið, því óaðgengi-
legra varð það í mínum augum.
Þegar svo hr. S. H. fann hvernig í
mér lá, gerði hann tilraun til að fá
mig til þess að ganga inn á að
leyfa umræður um málið í ísafolc
frá báðum hliðum, án þess' blaðið
sjálft tæki neina afstöðu. Og er eg
fór að inna hann eftir því, hvað
lengi það afstöðuleysi ætti að ganga
eða hvort blaðið ætti aldrei að taka
afstöðu, svaraði hann, eg held hér
um bil alveg með þessum orðum:
fú, auðvitað er pað mmning mín, að
Isafold á endanum, áður en pingið fer
að fjalla um frumvarpið taki afstöðu
með því!
Þetta áform, um stefnufeyri ofan á,
en fylgi við nýja uppkastið undir, aftók
eg með öllu og ofan á varð, eins og
lesendum ísafoldar er kunnugt, að
blaðið réð algerlega frá að ganga
undir nokkurum kringumstæðum að
nýja uppkastinu.
Og hér er eg þá kominn að at-
riði, sem eg get eigi stilt mig um
að minna hr. S. H. á. Hann er
sem sé í lestri sinum að væna mig
um skörungsskaparleysi — hvað
eftir annað, en játar jafnframt, að
hann hafi i allra mikilverðasta stór-
málinu, setn fyrir kom í ritstjórnartlð
hans við Isafold látið sér lynda pegj-
andi og hljóðalaust, að blaðið, sem
hann var stjórnmálaritstjóri að, tóh
upp stefnu, sem alveg var gagnstæð
eigin sannfæring hans.
Maður sem slíkan skörungsskap (!)
á að baki sér, ætti að tala varlega
um skörungskaparleysi annara. Og
)að get eg sagt honum, að svo mik-
ill skörungur er eg, að eg mundi
aldrei hafa beygt mig, látið sann-
::æring mína lúta i lægra haldi á þá
und, sem hann gerði þá — þótt í
aðra hönd væri álitlegt kaup um
nokkur ár 1 Eg hefði farið mína
eið! Og þenna »skörungsskap« hr.
S. H. held eg, að flestir landsmenn
íti á líkum augum.
Eg býst við, að þetta fari nú að
verða full-langur lestur hjá mér og
skal því að þessu sinni láta mér
nægja að drepa aðeins á 2 atriði til,
en í næsta blaði eða svo, mun ísa-
fold taka betur til athugunar hina
hættulegu nýju uppkastsstefnu og
Dana-hræðslu-stefnu, sem hr. S. H.
í lestri sínum gerist talsmaður
fyrir.
Annað atriðið, er eg að lokum
vildi minnast á, er það, að hr. S.
H. reynir gegnum alla grein sína að
bera fyrir sig föður minn heitinn,
reynir að láta það skína í gegn, að
hans fulltingis mundi hann hafa not-
ið, ef hann hefði lifað, og honum
mundi eigi hafa líkað aðfarir mínar
og Isafoldar gegn sér. — Ur því að
S. H. vílar eigi fyrir sér að gera
þetta — neyðist eg til að minna hr.
S. H. á ummæli þau, er B. J. hafði
um ritstjórnarstörf hans við ísafold
í sumar — orð, sem að líkindum hafa
verið hin síðustu, er B. J. talaði við
hann. — Mér er eigi ljúft eða geð-
felt að fara að blanda honum látn-
um inn í þessa deilu, þótt eg neyð-
ist til þess vegna aðferðar hr. S. H.
En eg vænti, að þessi bending megi
nægja til þess, að hr. S. H. hætti
að færa sér B. }. tekjumegin.
Hitt atriðið eru bollaleggingar hr.
S. H. út af þvf, hvílik vitleysa stefna
sú sé, er ísafold hafi upp tekið —
þessi: að leggja sambandsmálið á hill-
una fyrst um sinn. Hr. Sigurður
Hjörleifsson talar mjög digurt um
þá tillögu, kallar hana uppgjafarstefnu
og þá, sem henni fylgja réttnefnda
»ráðaleysis<t,- eða ráðleysingjaflokk.
Þetta væri nú alt gott og blessað
og honum leyfilegt að halda þeirri
skoðun fram, hversu rakalaus sem
hún væri, ef eigi væri svo í pottinn
búið, að vér »bræðingsmenn« gerðum
einmitt i fyrra ráð fyrir að taka upp
pessa stefnu, ef eigi fengist framgengt
tillögum vorum.
Og hver halda menn að hafi ver-
ið helztur hvatamaður þess að taka
tipp þessa nýju stefnu? — Hver
halda menn að" orðað hafi stefnuna ?
Enginn annar en herra Sigurður
Hjörleifsson!
Orðun hans var eitthvað á þá leið,
að ef »minimutns< — tillögum vorum
fengist eigi framgengt skyldi »mála-
leitunum um sambandsmálið lokið að
svo stöddu af vorri hálfu« — m. ö.
orðum : málið lagt á hilluna.
Sjálfur er því hr. S. H. — mér
liggur við að segja faðir — og aðal-