Ísafold - 12.04.1913, Side 1

Ísafold - 12.04.1913, Side 1
m ................... ■ I Kemur út tvisvar | I í viku. Verð árg. I I 4 kr., erlendis 5 kr. - I eða l^Jdollar; borg- i 1 istfyrirtniðjan júli | | erleiidis fyrirfram. | | Lausasala 5 a. eint. 1 iimiimiiniiiiiiiiiiiiiniiiniiimi XXXX. árg. Uppsögn (skrifl.) | bundin við nratnót, er ógild nenia kom- 1 in só til útaefanda | fyrir 1. oktbr. og | só kaupandi skuld- « laus við blnðið. ■ .....¥... ■ Reykjavík, laugardaginn 12. apríl 1913. 29. tölublað Tvö blöð koma út af ísafold í dag, nr. 28 og 29._____________ Fundur verður haldinn í Iðnaðarmannafélag- inu á morgun (sunnud. 13. þ. m.) kl 4t/2 síðd. á vanalegum stað. Aríðandi málefni fyrir fundinum. Rétta stefnan. Þegnr horfið var að því ráði í fyrra að vinna að samkomulagi milli stjórn- málaflokkanna í sambandsmálinu var það gert í vitund um, að brýna nauð- syn bæri til þess hjá oss, að fá sam- bandsmálsdeiluna út úr heiminum, af því hve mjög hún tæki tíma og krafta frá stóráríðandi innanlands- málum. Það var og gert í þeirri von, að Danir mundu, er mikill meiri hluti hinnar íslenzku þjóðar stæði saman um kröfurnar, fást til að ganga það iengra en 1908, að vér mætt- um vel við una. En sá skildagi var og settur, að ej Danir fengjust eigi til að ganga að kröfum »bræðingsins« — skyldi málaieitunum um sambandsmálið vera lokið að svo stöddu aj vorri hálfu. Það sem bak við brann og öllum var áhugamál var þetta að kotna sam- bandsmálinu jrá, hvort sem væri með nýjum samningum við Dani eða nfsvari þeirra við þeim kröfum, er vér töldum minstar mega vera. Þetta var pá talin hin eina heilla- vænlega stefna af forgöngumönnum samkomulagstilraunanna. Ems leit og Isajold á málið í fyrra, og eins lítur hún einnig á það nú, þótt orðunar-maður þessarar stefnu virðist nú eigi vilja við hana kannast eða fylgja henni. Hann vill nú ólm- ur halda áfram málaleitununum, hvað sem öðru jíður — yfirvarpsmálaleit- unum, ef eigi vill betur, virðist telja sina eigin stefnu í fyrra »ókurteisi við Dani«. En þetta er hrein fásinna. Hitt væri aftur miður sæmilegt að vera að »baksa« við samninga umleitanir við Dani — svona til málamynda, alvörulítið eða alvörulaust. Að snúa sér frá sambands-d,eilunni, að snúa sér að innanlandsmálunum, er mest kalla að, að þvi eigum vér nú að stefna, ef vel á að fara. Þau bíða nú, innlend nytsemdar- mál hvert af öðru, bíða þess, að vér snúum oss að þeim með oddi og egg, einlægni og alvöru, og leysum þau úr álögum. Samgöngumál, fjármál, verzlunar- mál og önnur atvinnumál — öll hafa þau verið hálfgildings-olnboga- börn alþingis og stjórnmálamann- anna — öll hafa þau orðið að lúta fyrir hinni drotnunargjörnu stór- pólitík I En nú, þegar sýnt er orðið, að vér að svo stöddu fáum engu til leiðar snúið við viðsemjanda vorn, Dani, er sæmilegt megi heita fyrir oss, í sjálfstæðismáli voru, — til hvers er þá að vera að þráast við og karpa við þá? Er eigi nokkru nær að reyna nú að byggja sjálfstæði vort innan að ? Er eigi nokkru nær að reisa sjálf- stæði vort áfram á þeim grundvelli, sem markaður er með hinni fyrir- huguðu stofnun íslenzka eimskipa- félagsins? Halda svo fram stefnunni, sem þar er byrjuðl Haga oss eins } verzlunarmálum, fiskiveiðamálum, atvinnumálum. Koma því svo fyrir, að vér i Öllu þessu eigum traustið og ábyrgðina undir sjálfum oss! Nú eru tímamót með þjóð vorri. Nú riður á, að góður og sterkur vilji allrar þjóðarinnar stejni rétt, vinni að hinu rétta takmarki, að verða sjálfstæð þjóð á borði, hvað sem sjálfstæðinu í orði líður. Það væri vel, að þingmálafundir mörkuðu vel stefnu þessa, létu al- þingi skilja ótvírætt, að í þessa átt fari þjóðarviljinn nú. Þessi stefna væri bezta svarið, sem vér gætum gefiðtregðu þeirri, ei Danir sýna oss í sjálstæðisbaráttu vorri. Þessi stefna er líklegasta lyftistöng- in framtíðar þessa lands. Hún er fyrsta skilyrði þess, að oss geti til frambúðar »vegnað vel og vér orðið langlífir í landinu«. Það ættu þingmálafundirnir í vor að muna. Þeirra er að skora á þingið að taka upp hina réttu stejnu. Eimskipafélagið. M o 1 a r. Hugleiðingar Guðmundar Hannes- sonar í siðasta blaði hafa margir lesið með athygli. Það er eigi svo mikið Grettistak að lyfta fyrir okkur, að leggja saman þau þúsund, sem til félagsins þarf, sem margan uggir. Ef annaðhvort heimili á landinu tæki 50 króna hlut, þá væri féð komið aTt. Svo er mér sagt að eigi muni kaupmenn þeir hér í Reykjavík, sem skerast úr leik, verða nema sárfáir — ef nokkrir verða á endanutn. Enda verður eigi séð, hvern hag þeir sæju sér í því. Fyrirtækið verður peim áreiðanlega til gagns eigi siður en allri þjóðinni. En þeir gera tvent með þvi að styðja fyrirtækið: að skapa því lífsskilyrðin og gera sjálfum sér gagn. Mótbárur koma fram gegn félags- stofnuninni úr stöku sta.ð. Einn maður sagði, að það gæti ekki sgóðri lukku stýrt«, að allir væru á sama máli um, að hér væri um að tefla þjóðþrifafyrirtæki, blöð- in öll á einu máli, og sama hverrar stjórnmálaskoðunar mennirnir væru. Þetta væri svo undarlegur hlutur, að hann væri hræddur við 1 Margur mun kima að þessari mótbáru. Enda er það hlægilegt að nota slíkt sem mótbáru. Hitt er ekki óskiljanlegt, að fram geti komið þessi hugsun, svo þrætugjarnir sem vér íslending- ar erum að eðlisfari. En hér er loksins mál, sem tekur fyrir alla þrætugirni; þetta er svo gamalt mál, svo margrætt og hugsað, að það er eins og það komi til almennings fullþroskað, líkt og sagt er að Pallas Aþena hafi stigið albrynjuð upp úr kolli Seifi. Tómlætið islenzka telja ýmsir svo mikið. að ókleift sé að koma hér fram nokkru slíku sem þessu. Menn vilji það allir, en geri ekkert fyrir málið, segi þegar til á að taka hluta- fjárins að þeir hafi ekki efni á að taka hluti, þurfi að hugsa sig um, œtli að gera það, en seinna, timinn sé nógur til 1. júlí, o. s. frv. Sjálf- sagt bryddir talsvert á sliku. En þetta má ekki svo ganga. Með sliku draga menn um of kjark hver úr öðrum og þá verður ekkert gert. Menn verða að geta ráðið við sig þegar hvern stuðning þeir vilja veita fyrirtækinu — og qera pað. »Haldið þið svo sem ekki að kaup- mennirnir sviki þegar á hólminn kemur? Eg þykist þekkja svo vel íslenzku kaupmennina. Ef þeim er boðinn litill afsláttur hjá öðrum fé- lögum þá svikja þeir allir íslenzka félagið«. Þessi mótbára er ekki óal- geng. A hverju hún er bygð veit eg eigi; í öðrum löndum er reynsl- an sú, að þegar kaupmenn hafa fund- ið, að eitthvað mál er þ e i r r a mál, þá standa þeir undir þéttar en ýmsar aðrar stéítir. Hefir kaupmannastétt- in íslenzka fyr en nú átt mál, sem hún hefir fundið að var mál a 11 r a kaupmanna og jafnframt þjóðarinnar i heild sinni ? Eg held ekki. Má þá ekki treysta þvi, að þeir haldi nú saman, þótt stirt hafi kunnað að ganga stundum fyr? Og þeirkunna án efa að reikna. Þeir vita allir, eins vel og þeir vita, að 2X2 = 4, að þær »prósenturs, sem þeir kunna að fá aukreitis í ár verða teknar af þeim tvöjaldar, prejaldar eða enn meir að ári, eða hvenær sem gengið verður af peirra eigin félagi dauðu. ^Ahattan ætti ekki að vera mikil ef vel er á haldið. Menn vita að siglingar hér við land eru arðvæn- legar og hafa verið um mörg ár. Verða það auðvitað í höndurn Is- lendinga sem Dana. íslendingar hafa bæði hér og annarstaðar, reynst eins færir um að láta fyrirtæki borga sig og hver annar (sbr. botnvörpung- ana o. fl.) Enginn hættir meiru fé en því, sem hann leggur i félagið. Það er hlutaiéhg, ábyrgðin takmörkuð við hlutiua, nær til þeirra einna. Ymsar sögur má segja frá hluta- fjársöfnununni, sem verðar væru eftir- dæmis. 11 eða 12 ára drengur hér í hæn- um, sonur embættismanns, kom eitin góðan veðurdag til föður sins og kvaðst ætla að taka 50 kr. hlut i eimskipafélaginu af sparisjóðsfé sinu og svo bráðlátur var hann, að hann heimtaði strax sparisjóðsbókina sína, svo eigi stæði, á þegar til sin væri leitað um áskrift. Hann hefir nú skrifað sig fyrir hlutunum. Verkmannafélagið »Dagsbrún« tek- ur allstóran hlut af félagsefnum. fJrrti Eiríksson Tlusfursfræfi 6. Með e/s »Ceres« og »Sterling« nýkomið. Tvistdúkar, stubbasirz, kjólaefni, alt mjög fjölbreytt. Flónel, úr silki og ull af mörgum litum. Silkidúkar, silkislifsi, silkiborðar. Gluggatjaldaefni, tvíbr., hvít og guileit. Léreft, margar tegundir, sumt fiðurhelt, og margt fleira. Ennfretnur nýkomið: Nærfatnaður fyrir konur og karla, sokkar af öllurn stærðum, millipils, bolhlifar, svuntur o. fl. Altaf nógar birgðir af hreinlætisvörum, sópum. burstum, handklæðum og handklæðaefni, sápum, þvottaklemmum og fjolmörgu öðru. Meira væntanlegt með e/s »Skálholti« og »Hólum«. p=ll — =1F= =11= ■— iUWii—■ =1F= =1F= —"—3 V2J Jarðgöng gegnnm Mont Blanc. Nú stendur til að grafa jarðgöng gegnutn hinn mikla Mont Blanc fjallgarð í Alpafjöllum. Fyrir nokkurum árum ’nafa jarðgöng verið gerð gegnun/ Simplon-skarð. — Mont Blanc er eins og kunnugt er hæsti fjallstindur Evrópu, nál. 4800 st. á hæð. A myndinni blasir Mont Blanc við í baksýn, en undir fjallinu þorpið Chamounix. Jarðgöngin eiga að verða 13 rastir — eða líkt og upp að Hólmi frá Reykjavik. Þau eiga að ganga frá Chamounixdalnum og að bænum Aosta á Ítalíu. Aætlaður kostnaðnr 100 ^nilj. krónur. Ýmsir gefa börnum sínum hluti, smærri og stærri. Hlutir eru gefnir í afmælisgjafir. Til sumargjafa kvað nokkrir og ætla að nota hluti o. s. frv. — Hugurinn fylgir málinu hjá öllum almenningi. Látum hann ekki dofna 1 x+y- tms erlend tíðindi. Skipasmiöaverkfall á Ent>Tandi. Undanfarið hafa verið miklar óeirð- ir í skipsmíðastöðvum ensku stjórn- arinnar i Portsmouth, Devonport, Pembroke og Chatham. Verkamenn hafa heimtað kauphækkun, en krafa þeirra verið einskis virt. Hefir það valdið gremju mikilli meðal þeirra, og er alvarlega búist við verkfalli, því skipasmiðir hafa undirbúning mikinn i þá átt. Er búist við að um 40,000 verkamanna, er við stöðv- arnar vinna, muni taka þátt í verk- fallinu. Eru það vélasmiðir, katla- smiðir, skipasmiðir o. s. frv. Berj- ast þeir fyrir því að verkfallið taki yfir land alt, þar eð það myndi að öðrum kosti verða árangurslaust. Hafa verkamenn í skipasmiðastöðv- um stjórnarinnar miklu lægra kaup en i hinum, sem einstakir menn eiga, og kaupið heíir haldist óbreytt um mörg ár. Nú heimta þeir að ákveðið verði lágmark á kaupi i skipasmiðastöðv- unum. Fellibylurinn í Bandaríkjum, er getið var í sím- fregn um daginn, hefir af sér gert voðalegan usla. Hús klofnuðu sundur, vatnsflóð ógurleg deyddu menn og skepnur. Þúsundum saman hefir fólk farist og eignatjónið er afskaplegt. f • Yestur-Virginiu hafa 15,000 manns mist hús og heimili. í Ohioríki er tjónið metið 348 miljónir dollara. Til stóð að þingið veitti þegar 150 miljónir dollara til að létta af verstu evmdinni. —-------------------- Alþýðufræðsla Stúdentafé- lagsins. Siðasta erindið á þess- um vetri verður flutt í Iðnaðarmanna- húsinu á morgun kl. 5. öjarni Jóns- son frá Vogi talarum: Rómverja og Islendinga.

x

Ísafold

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.