Ísafold - 16.04.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisyar
í viku. Verðárg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða 1J dollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eii\t.
tuiniiiniiinii'nnini
iiiiiiiniiimiiiniiinn
XXXX. árg.
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjópi: Óiafup Björnsson.
Talsími 48.
Reykjavík, miðvikudaginn 16. apríl 1913.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við nramót,
er ógild nema kom-
in só til úttrefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
30. tölublað
Að gefnu tilefni auglýsist hér með, að eg
undirritaður tek engan þátt í firmanu Dines Peter-
sen & Co. í Kaupmannahöfn.
Kaupmannahöfn 31. marz 1913
Dines Petersen.
Taíl JHdríatiópeí.
Þessi mynd er af búlgörskum hermönnum, með fallbyssu fyrir utan
Adríanópel. — Orustan, áður en borgin gafst upp, er talin hafa verið
einhver hin grimmasta og mannskæðasta í öllum ófriðnum.
Þegar búið var að taka borgina, Shukri Pasha, foringi Tyrk]a, búinn
að gefast upp, var blásið til þakkarguðsþjónustu um allar herbúðir Búlgara.
Svo telst til, að Búlgarar hafi hertekið 51,800 Tyrki, 52,000 byssur
og 620 fallbyssur.
Þegar fréttin um fall Adríanópel barst til Sofía, höfuðborgar Búlgara,
urðu svo mikil feginslæti, að mælt er að borgarlýðurinn hafi getígið
syngjandi um öll stræti borgarinnar — en í Konstantínópel grét lýðurinn.
Hingað batst fregnin um fall Adríanópel miðvikudag 27. marz um
hádegi og birtist í Isafold laust eftir hádegi. En í London vissi al-
menningur ekki um þessi stórtiðindi fyr en um kvöldið. Er það nýtt,
sem sjaldan ber við, að vér séum þetta á undan að fá stórtíðindi utan
úr heimi. —
I. O. O F. 944189.
Alþýðufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9.
Augnlækning ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. 2—8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—3
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 5—7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. Pósth.str.l4Afid.2—3
íslandsbanki opinn 10—21/* og 51/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8 Ard.—10 sibd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* síðd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á helgum.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, 51/*—6l/a. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—8 og 5—8. Útlán 1—8.
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsfóhirbir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafnið hvern virkan dag kl. 12—2
Landssiminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str. 23 þd.og fsd. 12—1
Náttúrugripasafnib opib l1/*—21/* á sunnud.
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími Reykjavikur Pósth.3 opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12
Vífilstabahælib. HeimsókLartimi 12—1
Þjóbmenjasafnið opib þrd., fimd. og sd. 12—2.
Ofna og eldavélar
selur
Kristján rorgrímsson.
Nýja Bió
f
Oskilabarnið í járnbraut
arklefanum
eða: Tökubarn járnbrautarþjónanna.
Aðalhlutverkin leika:
rúrnar Else Frölich og Karen Lund.
Pantið bílæti í talsíma 344. Op-
inn hálf tíma á undan sýningum.
Sumargleði stúdenta
verður að venju vetrardag síðasta
hátíðleg haldin á »Hótel Reykjavik*
meður margs konar mannfagnaði.
Hefst hún um m:ðaftan meður dansi.
Farið með brot úr flimleik nýsömdum.
Sungið og étið og sumri fagnað.
Þetta kostar 3 !/„
krónu á mann
(minna en í fyrra).
Listi verður sýndur mönnum um
helgina og verða þá allir að hafa
ráðið við sig hvort þeir koma, eða
ekki.
Minningarsjóður
Björns Jónssonar.
Tekið móti gjöfum f skrifstofu og
bókverzlun ísafoldar, pappirsverzlun-
inni Björn Kristjánsson og verzlun
lóns frá Vaðnesi á Laugavegi.
Erl. símfregnir.
Banatilræði Yið Spánarkonung.
London mánudag.
Stjórnleysingi einn gerði tilraun til
að drepa Aljons Spánarkonung á sunnu-
dag, er hann var á heimleið jrá her-
menskusýningu. Skotin hittu ekki,
konungur ósærður.
Þetta er annað sinni, sem Alfons
konungur verður fyrir banatilræði.
Hitt skiftið var reynt að myrða þau
konungshjónin spönsku, er þau óku
heim úr kirkjunni eftir hjónavígslu
þeirra.
*--— ♦>•:•<♦
Þingkosningarnar
13. maí.
Á sunnudaginn var útrunninn
framboðsfrestur við kosningar þær,
er eiga fram að fara 13. maí i vor.
í Barðastrandarsýslu bjóða sig fram
2 þingmannsefni: Hákon J. Kristójers-
son bóndi í Haga og Snœbjðrn Krist-
jánsson dbrm. i Hergilsey.
í Suður-Múlasýslu bjóða sig fram:
Þórarinn Benediktsson bóndi í Gilsár-
teigi og Guðmundur Eggerz sýslu-
maður.
í Gullbringu- og Kjósarsýslu verða
þrír í boði: sira Kristinn prófastur á
Útskálum, Björn bóndi í Grafarholti
og Þórður læknir Thoroddsen.
Vafalaust hefir Hákon bóndi i
Haga drjúgum meira fylgi í Barða-
strandarsýslu en Snæbjörn í Hergils-
ey. Svo dugandi og framkvæmda-
samur sem dnnnebrogsm.iðurinn í
Hergilsey er í búskaparmálum, hefir
hann eigi reynst jafn fastur í lands-
málaskoðunum og ábyggilegur sem
vera þyrfti. Við síðustu kosningar
þar í sýslu snerist hann alt í einu
til fylgis við sýslumann — þótt alt
fram að þvi hefði verið mikill fylg-
ismaður Björns Jónssonar. Þau stakka-
skifti og yfirvaldsfylgispekt mæltist
eigi vel fyrir þar í sýslunni og setti
Snæbjörn allmjög niður í áliti fyrir.
Sýndi það sig og, hve lítils hann
mátti sín við sjálfar kosningarnar, er
B. J. vann hinn glæsilegasta sigur —
þrátt fyrir fylgis-missi Snæbjörns,
eins og ekkert hefði um það munað.
Hákon í Haga er greindur maður
og góður bóndi og líklegur til þess
að verða liðvirkur þingmaður og
góður fulltrúi kjördæmis síns.
Sveinn Ólafsson bóndi í Firði
hefir, þvi miður, heilsu sinnar vegna
talið sér óhjákvæmilegt að hætta við
þingmenskuframboð. En þar hefir
komið maður í manns stað, þar sem
er Þórarinn bóndi Benediktsson í
Gilsárteigi. Hann er talinn, af þeim
er þekkja til, í fremstu röð bænda
þar austur, greindur og ábyggilegur
maður. Er ólíklegt, að Sunnmýl-
ingar fari að verða til þess að fjölga
sýslumönnum á þingi, svo mikil
ástæða sem til þess er, að reyna að
ná dómurum út úr stjórnmálavafstr-
inu, eins og oft hafa verið leidd rök
að hér i blaðinu.
Er og sízt þörf fyrir Sunnmýl-
inga að ómaka yfirvald sitt á þing,
þegar völ er á svo mætum manni úr
bændastétt.
Á þingmannaefnin í Gullbringu- og
Kjósarsýslu hefir Isafold áður minst.
Kjósendur þar eiga umboð sitt í
góðum höndum heiðursmanns í hví-
vetna, sem eigi vill vamm sitt vita,
manns, sem er sjálfstæður í skoðun-
um, manns, sem standa mun vel á
verði i þjóðræknis- og sjálfstæðis-
málum vorum, þeim sem nú eru á
döfinni, ef þeir velja sira Kristinn á
Útskálum í stað Jens heitins Pálssonar.
Sporvagnar í Rvík?
Indriði Reinholt hefir sent bæjar-
stjórn Reykjavíkur erindi um að fá
leyfi til ■
að leggja sporbraut um bæinn og
í landi kaupstaðarins,
að fá einkaleyfi um 25 ár til vöru-
og mann-flutninga á sporvögnum eða
mótorvögnum á þessu svæði.
Reinholt býðst til að leggja til
alt fé, sem til þurfi að koma þessu
í framkvæmd og starfrækja fyrir-
tækið — og býðst til þess að selja
bænum fýrirtækið hvenær sem er,
fyrir það verð, sem kostað hefir.
Þetta mál kemur fyrir bæjarstjórn
á morgun.
Eimskipafélagið.
M o 1 a r . ,
í Nýtt Kirkjublað hið síðasta ritar
Þórhallur biskup hvatningargrein um
stofnun eimskipafélagsins. M. a. segir
biskup:
Eg fór í sumar sem leið nokkrar
ferðir með »Austra«. Hefði eg alls
eigi getað trúað því, að mér, göml-
um og stirðnuðum, gæti orðið svo
mikið um það sem mér varð, að lifa
það nú í fyrsta sinni á æfinni að
vera á skipi með ströndum fram, sem
laut íslenzkri skipnn, og skifti við
fólkið á eigin tungu landsins.
»Á barnsvana alt er bygt« o. s.
frv., eins og Sigurðnr málari kvað,
og hefir maður því ekki fundið til
þess, hvaða óhæfu-andstygð það er,
að þurfa að láta af eigin tungu sinni
eða verða ómála um leið og komið
er út úr landsteinunum á fleytu,
sem er á skjökti milli bygðanna heima
fyrir, kostuð til þess af manns eig-
in fé.
Þetta er nú tilfinningamál, kann
einhver að segja. Trúi eg því þó
vart, að nokkur vilji hafa það að
spotti.
En það er meira en tilfinninga-
mál. Það er lifsnauðsyn þjóðarinn-
ar að ráða yfir sínum farkostum, og
það engu siður við umheiminn en
innanlands.
Þvi er það sá meginsannleikur, að
siglingar eru nauðsynlegar hverri þjóð,
sem til sjávar nær, hvað þá eyju, all-
langt frá öðrum löndum.
Eins og enn er komið fyrir oss
íslendingum eimir eftir hjá oss, og
það dgi svo lítið, af einokuninni
gömlu, meðan vér ráðum ekki yfir
samgöngutækjunum. Einokunin seig
yfir hægt og hægt, eftir að við urð-
um ósjálfbjarga á sjónum, og magn-
aðist æ meir, unz yfir tók. Og þótt
með öðrum hætti sé nú en áður fyr,
mun mönnum skiljast, að algróið sé
ekki, meðan undirrót meinsins helzt
enn söm.
Enn áþreifanlegri er saga frænda
vorra í Noregi. Hnignunin byrjar
með því að Hansaborgir ná undir
sig siglingum og verzlun, og magn-
ast að því skapi sem hvorttveggja
togast úr höndum landsmanna. Svo
verður eftir aldasvefn árferði gott
með legu lands og líka pólitíska á-
standið i norðurhluta álfunnar til
þess, að vekja víkingaþjóðina frægu
til fornrar dáðar á sjónum síðari ára-
tugi hinnar 18. aldar. Norðmenn
verða aftur siglingaþjóð. Og beint
við það verður þjóðin vaxin þvi að
taka við sjálfstæðinu 1814, þó að
langa og allstranga göngu ætti hún
eftir til þess að éfnast og þroskast
til næsta stóra stigsins, níutiu árum
siðar.
Nú vonum vér að eitt námsskeið-
ið sé að enda fyrir oss íslending-
um, eitt undirbúningsskeiðið í þjóð-
arlifinu, til þess þroska og vaxtar,
að geta nú loksins sjálfir eignast för-
in, sem flytja oss björgina til og
frá, og sjálfa oss. Mörg eru sporin
til þess og langur aðdragandi, sem
menn sjá nú og skilja eftir á. Hvað
hefði orðið úr slikri umleitan fyrir
20—30 árum ?
Lengi er fálmandi leit og hikandi
ráð, svo smáskýrist og festist mark-
ið. Og þegar nógu margir sjá að
nú er það að verða höndlanlegt, þá
telur hver í annan kapp og dug. í
þeirri skorpu þarf hita og fjör. »Hag-
sýni, ráðdeild og ráðvendui er fyrir
öllu í slíkum málum«, segja menn.
— Jú, sjálfgefið. En yfir svífur þó
hugsjón þjóðar-menningar og þjóðar-
sjálfstæðis.
Ofurfitinn slíkan hitageisla langar
mig til að senda frá mér með litlu
sumarmála-hugvekjunni minni.
Og svo fáum við þegar þetta er
fengið, nýtt verkefni að reyna oss á:
Hart kann að vera á því að fá
nægilegt stofnfé hjá fátækri og fá-
mennri þjóð. Eg er þó viss um, að
það gengur. Harðari raun verður
þó á eftir, er reynt verður að níða
lífið úr félagsskap íslendinga. Og þar
standa á bak við fjárgróðaöfl, sem
vilja láta litilmagnann kenna krafta-
munar, og þar renna líka sjálfrátt
eða ósjálfrátt saman við öfl, er á
bak vilja brjóta þau hugsjónaöfl, er
nú eiga að létta oss úrslitasporið.
Þá reynir á þrautseigju og sam-
heldni og sanna hagsýni.
Það getur orðið oss hollur skóli,
og gott að eiga við fleira að stríða
en óáran þá, sem ættjarðarnafnið í
sér geymir; og óáran þá sem vér
eigum við að stríða í eigin brjóst-
um.
Úr Borgarfirði er ísafold ritað það,
sem hér fer á eftir um undirtektir
þar:
Svo er að heyra að menn séu hér
hlyntir gufuskipamálinu, eða stofnuti